ECLI:NL:RBDHA:2021:6672

• Datum uitspraak: 30 juni 2021
• Publicatiedatum: 30 juni 2021
• Zaaknummer: C-09-612671-KG ZA 21-511
• Instantie: Rechtbank Den Haag
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Kort geding
• Rechters: T.F. Hesselink
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Onrechtmatige mededelingen over de Desktoptaxatie door VBO aan haar leden

In deze zaak heeft Calcasa B.V. een kort geding aangespannen tegen de Vereniging VBO Makelaar, naar aanleiding van onrechtmatige mededelingen die VBO heeft gedaan over de Desktoptaxatie, een product van Calcasa. De procedure begon met een dagvaarding en diverse producties van beide partijen. De mondelinge behandeling vond plaats op 16 juni 2021, waarna de voorzieningenrechter op 30 juni 2021 vonnis heeft gewezen. Calcasa, een technologiebedrijf dat waarderingsoplossingen voor onroerend goed ontwikkelt, vorderde onder andere een rectificatie van VBO, die haar leden had gewaarschuwd tegen het gebruik van de Desktoptaxatie. VBO had in haar nieuwsbrieven gesuggereerd dat de Desktoptaxatie zich nog in de testfase bevond en niet voldeed aan de Europese regelgeving en de eisen van de NRVT. De voorzieningenrechter oordeelde dat de mededelingen van VBO gedeeltelijk onrechtmatig waren, omdat zij onjuiste informatie verspreidden over de status van de Desktoptaxatie en de naleving van regelgeving. VBO werd bevolen om een rectificatie te sturen naar haar leden en een bericht op haar website te plaatsen. Tevens werd VBO veroordeeld in de proceskosten van Calcasa.

Uitspraak

Rechtbank den haag

Team Handel - voorzieningenrechter

zaak- / rolnummer: C/09/612671 / KG ZA 21/511

Vonnis in kort geding van 30 juni 2021

in de zaak van

Calcasa B.V. te Delft,

eiseres,

advocaat mr. B.C. Elion te Amsterdam,

tegen:

Vereniging VBO Makelaar – Vereniging voor Makelaars & Taxateurs te Den Haag,

gedaagde,

advocaat mr. J.A.M. van de Sande te Rotterdam.

Partijen worden hierna respectievelijk aangeduid als ‘Calcasa’ en ‘VBO’.

1. De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- de dagvaarding met 25 producties;

- de akte houdende een wijziging van eis, met aanvullende producties tot en met 32;

- de conclusie van antwoord met 7 producties;

- de op 15 juni 2021 door VBO overgelegde aanvullende producties tot en met 10;

- de bij de mondelinge behandeling door beide partijen overgelegde pleitnotities.

1.2.

De mondelinge behandeling heeft plaatsgevonden op 16 juni 2021. Ter zitting is vonnis bepaald op heden.

2. De feiten

Op grond van de stukken en het verhandelde ter zitting wordt in dit geding van het volgende uitgegaan.

2.1.

Calcasa is een technologiebedrijf dat waarderingsoplossingen voor onroerend goed met behulp van computermodellen ontwikkelt en aanbiedt. VBO is een branchevereniging die de belangen behartigt van voornamelijk makelaars en taxateurs onroerende zaken.

2.2.

VBO is een van de oprichters van de Stichting Nederlands Register Vastgoed Taxateurs (NRVT). De leden-taxateurs van VBO zijn vrijwel allen ingeschreven bij de NRVT. De NRVT houdt toezicht op de beroepsuitoefening van de registertaxateurs en heeft gedrags- en beroepsregels, reglementen en praktijkhandreikingen met aanbevelingen opgesteld.

2.3.

Op 29 mei 2020 zijn de zogenoemde EBA-richtsnoeren vastgesteld door de Europese Bankautoriteit en deze treden per 30 juni 2021 in werking. Deze richtsnoeren stellen eisen voor Europese financiële instellingen voor het initiëren en monitoren van leningen aan bedrijven en consumenten. Uitgangspunt in de EBA-richtsnoeren is dat onroerend goed wordt getaxeerd door een taxateur op basis van een volledig bezoek met interne en externe beoordeling van het onroerend goed. De EBA-richtsnoeren staan voor de taxatie van niet-zakelijk onroerend goed wel zogenoemde hybride taxaties of “taxaties op afstand” toe. Ook dan wordt de waarde beoordeeld door een taxateur, die daarbij wordt ondersteund door statistische modellen.

2.4.

De NRVT heeft een stuurgroep aangesteld om nadere invulling te geven aan de EBA-richtsnoeren voor de taxatie op afstand. De voorgestelde nieuwe NRVT-regelgeving is op 6 mei 2021 ter consultatie voorgelegd aan de Centrale Raad van de NRVT, die bevoegd is een besluit te nemen tot vaststelling van voor NRVT-leden bindende regelgeving.

2.5.

Calcasa heeft in samenwerking met ING Bank en de Taxatheek de zogenoemde Desktoptaxatie ontwikkeld en op 19 maart 2021 op de markt gepresenteerd. De Desktoptaxatie biedt een hybride vorm van taxeren, waarbij een door Calcasa ontwikkeld computermodel wordt gecombineerd met de kennis van een taxateur, zonder dat het onroerend goed fysiek wordt bezocht. Calcasa heeft vervolgens verschillende pilots uitgevoerd en is voornemens de Desktoptaxatie vanaf 30 juni 2021 te gaan gebruiken voor een groot deel van de hypotheekaanvragen. Op 4 mei 2021 is de Desktoptaxatie opengesteld voor register-taxateurs.

2.6.

VBO stuurt haar leden wekelijks een nieuwsbrief waarmee zij op de hoogte worden gehouden van ontwikkelingen op het gebied van de makelaardij en taxatiepraktijk. Op 5 mei 2021 heeft VBO een nieuwsbrief aan haar leden gestuurd waarin zij aankondigt dat zij per 1 juli 2021 in samenwerking met anderen een nieuwe hybride taxatievorm lanceert: het model “Bureauwaardering”. De nieuwsbrief vermeldt verder, voor zover hier relevant:

“Tot slot willen we je nadrukkelijk adviseren om (nog) geen gebruik te maken van de desktop taxatie die op dit moment wordt aangeboden door ING, Calcasa en Taxatheek. Dit product bevindt zich namelijk nog in de testfase en is niet conform de Europese regelgeving en de EBA-richtlijnen. Ook voldoet het niet aan de eisen die gesteld worden door het NRVT. Wanneer je hier wel gebruik van maakt, loop je het risico op enorme schade. Wees dus gewaarschuwd!”

2.7.

In een nieuwsbrief van 21 mei 2021 heeft VBO haar leden laten weten de uitlatingen in de nieuwsbrief van 5 mei 2021 over de Desktoptaxatie ondanks het verzoek van Calcasa niet te zullen rectificeren en hen opnieuw geadviseerd tot nader bericht geen medewerking te verlenen aan de Desktoptaxatie.

3. Het geschil

3.1.

Calcasa vordert, zakelijk weergegeven:

I. VBO te bevelen een rectificatie te sturen aan alle adressanten van de nieuwsbrieven van 5 en 21 mei 2021 en adressanten van soortgelijke mededelingen met de strekking dat de uitlatingen over de Desktoptaxatie onjuist zijn en onrechtmatig jegens Calcasa, op straffe van verbeurte van een dwangsom;

II. VBO te bevelen een bericht op haar website te plaatsen onder de afdeling “Nieuws en blog” met eenzelfde rectificatie als hiervoor genoemd, met de kop “Rectificatie over de Calcasa Desktop Taxatie: het eerlijke verhaal”, op straffe van verbeurte van een dwangsom;

III. VBO te verbieden om in de toekomst enige onrechtmatige, onjuiste, niet-onderbouwde en/of anderszins schadelijke mededelingen te doen over (de werking van) de Desktoptaxatie, op straffe van verbeurte van een dwangsom;

IV. VBO te gebieden om (doorgeplaatste) artikelen op internet met soortgelijke onrechtmatige, onjuiste en/of schadelijke mededelingen over Calcasa en de Desktoptaxatie te verwijderen, althans om zich maximaal in te spannen om deze artikelen te (laten) verwijderen;

Met veroordeling van VBO in de kosten van dit geding.

3.2.

Daartoe voert Calcasa – samengevat – het volgende aan. De mededelingen van VBO over de Desktoptaxatie zijn ongefundeerd en onjuist. VBO kent de werking van de Desktoptaxatie niet en kan zich daar dus helemaal geen oordeel over vormen. De pilot van de Desktoptaxatie heeft in april plaatsgevonden en was op 4 mei 2021 succesvol afgerond.

De Desktoptaxatie voldoet aan de voorwaarden die de EBA-richtsnoeren stellen aan taxaties op afstand en ook aan andere bindende Europese regelgeving. De NRVT heeft op dit moment nog geen voor haar leden bindende regelgeving vastgesteld voor het uitvoeren van taxaties op afstand vanaf 30 juni 2021. Er is dus geen NRVT-regelgeving van kracht waaraan de Desktoptaxatie zou moeten voldoen. Of de conceptregelgeving in de huidige vorm zal worden vastgesteld, is volstrekt onzeker. Dat het gebruik van de Desktoptaxatie zal kunnen leiden tot enorme schade is nergens op gestoeld.

3.3.

VBO voert verweer, dat hierna, voor zover nodig, zal worden besproken.

4. De beoordeling van het geschil

4.1.

Allereerst moet worden beoordeeld of grond bestaat voor een gebod tot rectificatie, zoals onder I en II gevorderd. Hierbij wordt vooropgesteld dat het VBO in beginsel vrij staat haar leden te waarschuwen voor bepaalde ontwikkelingen op de markt indien haar dat geraden voorkomt. Dat heeft Calcasa ook erkend. Die vrijheid is echter niet onbegrensd. De maatschappelijke zorgvuldigheid brengt mee dat een mening die een aantasting vormt van eer en goede naam, slechts dan in het openbaar mag worden geuit indien daarvoor een voldoende feitelijke onderbouwing is.

4.2.

Partijen twisten over de vraag of de uitlatingen van VBO in haar nieuwsbrief van 5 mei 2021 over de Desktoptaxatie onjuistheden bevatten. VBO vermeldt in die nieuwsbrief allereerst dat het product van Calcasa zich nog in de testfase bevindt. Calcasa heeft gesteld dat de testfase inmiddels is afgerond en ook al was afgerond op 5 mei 2021 en VBO heeft dat in deze procedure niet weersproken. Daarom moet worden aangenomen dat deze mededeling onjuist is. VBO wekt hiermee de indruk dat Calcasa een product in de markt brengt waarvan nog onduidelijk is of dat bruikbaar en betrouwbaar is. Het is goed voorstelbaar dat die suggestie schadelijk is voor de eer en goede naam van Calcasa. Om deze reden moet hiervoor een rectificatie volgen, zoals hierna in het dictum opgenomen.

4.3.

De nieuwsbrief van VBO meldt verder dat de Desktoptaxatie niet conform de Europese regelgeving en de EBA-richtlijnen is en ook niet voldoet aan de eisen die gesteld worden door het NRVT. Voor de beoordeling van deze mededeling is van belang dat partijen het erover eens zijn dat het gebruik van de Desktoptaxatie op grond van de huidige regelgeving niet is toegestaan. In zoverre is de mededeling dus niet onjuist, maar Calcasa stelt zich op het standpunt dat de mededeling niet alleen ziet op de huidige situatie, maar ook op de situatie vanaf 30 juni aanstaande, na wijziging van de regelgeving. De voorzieningenrechter is dat met Calcasa eens. De context van de mededeling duidt daarop; het nieuwsbericht van 5 mei 2021 informeert de lezers nu juist over de nieuwe regels voor hybride taxatievormen en kondigt het door VBO gelanceerde model van Bureauwaardering aan, dat VBO voornemens is te laten gebruiken als de nieuwe regels van kracht zijn. De vraag moet dan ook worden beantwoord of de mededeling onjuist is voor zover die ziet op de toekomstige regelgeving.

4.4.

Het ligt in deze procedure, waarin Calcasa rectificatie vordert, op de weg van Calcasa om voldoende aannemelijk te maken dat de afzonderlijke uitlatingen van VBO onjuist zijn. Daar is Calcasa naar het oordeel van de voorzieningenrechter niet in geslaagd voor zover de uitlatingen van VBO de strekking hebben dat de Desktoptaxatie niet voldoet aan de EBA-richtlijnen die op 30 juni 2021 in werking treden. Vaststaat dat de EBA-richtlijnen strenge eisen stellen aan hybride taxatievormen, onder meer over de robuustheid van het gebruikte statistische model. Calcasa heeft ter zitting verklaard dat haar model een hoge betrouwbaarheid heeft, maar heeft die stelling op geen enkele manier onderbouwd. Daartegenover heeft VBO aangevoerd dat het problematisch is dat zij – en daarmee de aan haar verbonden taxateurs – tot op heden geen inzage heeft gekregen in het door Calcasa gebruikte model, dat daarom als een zogenoemde “black box” moet worden beschouwd. Het gebruik van een model waarvan de input en werking onduidelijk is voor de betrokken taxateur, is (ook) onder de nieuwe EBA-richtsnoeren niet toegestaan, aldus VBO. Dat standpunt wordt onderschreven door de tekst van punt 210 van de EBA-richtsnoeren, waarin wordt vermeld dat de taxateur alle input en aannames die in het model in aanmerking zijn genomen, moet begrijpen. Het is vanzelfsprekend mogelijk dat de Desktoptaxatie wel degelijk voldoet aan de (betrouwbaarheids)vereisten die de EBA-richtsnoeren daaraan stellen en ook dat Calcasa de taxateurs die de Desktoptaxatie zullen gaan inzetten in de toekomst inzage zal geven in het gebruikte model. Wat daar ook van zij, bij de huidige stand van zaken kan niet worden geconcludeerd dat de mededeling van VBO hierover onjuist is.

4.5.

Dat ligt anders voor zover het gaat om (de strekking van) de mededeling dat de Desktoptaxatie vanaf 30 juni 2021 niet zal voldoen aan de NRVT-regelgeving. Vaststaat dat de NRVT op 5 mei 2021 – en ook op de dag dat deze zaak ter zitting werd behandeld – nog geen nieuwe regelgeving had vastgesteld. Weliswaar is een conceptversie van de nieuwe regelgeving bekend, maar dat concept ligt nog voor ter consultatie en onzeker is of dat concept de in de toekomst bindende regelgeving weergeeft. De voorzieningenrechter is van oordeel dat de ongeclausuleerde mededeling/suggestie van VBO dat de Desktoptaxatie niet zal voldoen aan de NRVT-regelgeving zoals die vanaf 30 juni 2021 zal gelden, bij deze stand van zaken onzorgvuldig is. Buiten kijf staat dat het gevolg van deze onzorgvuldige suggestie is dat leden van VBO de indruk kunnen krijgen dat Calcasa een onbetrouwbaar bedrijf is. VBO meldt dat zij haar leden adviseert om (nog) geen gebruik te maken van de Desktoptaxatie, maar een toelichting op de vermelding van het woord “nog” tussen haakjes ontbreekt. Zonder deze toelichting is het voor de lezer niet begrijpelijk dat de huidige onzekerheid over de toekomstige NRVT-regels een rol speelt bij dit advies. VBO zal dus ook op dit punt in een rectificatie moeten voorzien, zoals hierna vermeld in het dictum.

4.6.

Het nieuwsbericht van 5 mei jl. meldt tot slot dat taxateurs het risico lopen op enorme schade als zij gebruik maken van de Desktoptaxatie. VBO heeft aangevoerd dat het haar bedoeling was om taxateurs te waarschuwen om in de aanloop naar 30 juni niet mee te werken aan de pilots van Calcasa voor de Desktoptaxatie. Volgens VBO maakt(e) Calcasa bij de pilots op oneigenlijke wijze gebruik van taxateurs, omdat een taxateur met zijn betrokkenheid bij de pilot al (civielrechtelijk en tuchtrechtelijk) verantwoordelijk kan worden gehouden voor de waardering en de wijze waarop die tot stand is gekomen. Het staat VBO vrij haar leden daarvoor te waarschuwen, maar de door VBO ter zitting gemaakte nuance dat de waarschuwing ziet op de risico’s voor taxateurs bij medewerking aan de pilotfase van de Desktoptaxatie, volgt niet uit de tekst van de nieuwsbrief. VBO lijkt haar leden te waarschuwen voor enorme schade bij
elk gebruik van de Desktoptaxatie, op welke wijze en op welk moment dan ook. Ook op dit punt zal VBO het nieuwsbericht dan ook moeten rectificeren.

4.7.

VBO zal worden bevolen de rectificatie met de in het dictum genoemde punten op haar website te plaatsen en te sturen aan de adressanten van de nieuwsbrieven van 5 mei 2021 en 21 mei 2021. Omdat de website van VBO openbaar toegankelijk is, bestaat geen reden VBO te bevelen om Calcasa een bewijs te sturen van de op de website geplaatste rectificatie. Nu niet concreet is gesteld of gebleken dat VBO soortgelijke mededelingen aan andere adressanten heeft gedaan, zal het gevorderde bevel tot rectificatie aan andere adressanten eveneens worden afgewezen.

4.8.

Oplegging van een dwangsom, als stimulans tot nakoming van de te geven beslissing, is aangewezen. De op te leggen dwangsom zal worden gematigd en gemaximeerd.

4.9.

Calcasa vordert onder III een verbod aan VBO om in de toekomst onrechtmatige, onjuiste, niet-onderbouwde en/of anderszins schadelijke mededelingen te doen over (de werking van) de Desktoptaxatie. Die vordering is te onbepaald om – versterkt met een dwangsom – te worden toegewezen. Toewijzing van de vordering zal leiden tot executiegeschillen. Ook de vordering als genoemd onder IV zal worden afgewezen. VBO heeft onweersproken aangevoerd dat zij niet in staat is om door anderen geplaatste mededelingen te (laten) verwijderen.

4.10.

Nu VBO op een aantal belangrijke punten in het ongelijk is gesteld, zal zij worden veroordeeld in de kosten van dit geding. Voor veroordeling in de nakosten bestaat geen grond, nu de kostenveroordeling ook voor deze nakosten een executoriale titel oplevert (vgl. HR 19 maart 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL1116, NJ 2011/237).

5. De beslissing

De voorzieningenrechter:

5.1.

beveelt VBO binnen 24 uur na de betekening van dit vonnis een rectificatie te sturen aan alle adressanten van de nieuwsbrieven van 5 mei 2021 en 21 mei 2021, op dezelfde wijze als waarop deze zijn verstuurd, met afschrift aan Calcasa, met de volgende tekst:

“In de nieuwsbrieven van VBO van 5 mei 2021 en 21 mei 2021 hebben wij u gewaarschuwd voor het gebruik van de Desktoptaxatie die ING Bank, Calcasa en Taxatheek hebben ontworpen. Bij vonnis van 30 juni 2021 heeft de voorzieningenrechter geoordeeld dat onze uitlatingen over de Desktoptaxatie onjuist zijn en onrechtmatig zijn jegens Calcasa voor zover die vermelden of suggereren dat de Desktoptaxatie zich nog in de testfase bevindt en dat de Desktoptaxatie niet voldoet aan de eisen van de NRVT die met ingang van 30 juni 2021 van kracht zullen zijn. Of de Desktoptaxatie zal voldoen aan de nieuwe eisen van de NRVT was op 5 en 21 mei 2021 nog onzeker, omdat de NRVT op dat moment nog geen regelgeving had vastgesteld ten aanzien van hybride taxaties.

Met de mededeling dat leden die gebruik maken van de Desktoptaxatie het risico lopen op enorme schade, had VBO de bedoeling haar leden te waarschuwen voor mogelijke civielrechtelijke en tuchtrechtelijke gevolgen indien zij meewerken aan pilots, vooruitlopend op nieuwe regelgeving. De voorzieningenrechter heeft geoordeeld dat dit onvoldoende duidelijk is uit de tekst van de nieuwsbrief.”

5.2.

bepaalt dat VBO een dwangsom verbeurt van € 5.000,-- voor iedere dag of gedeelte van een dag dat zij in gebreke blijft aan voorgaand bevel te voldoen, met een maximum van € 100.000,--;

5.3.

beveelt VBO binnen 24 uur na de betekening van dit vonnis een bericht op haar website te plaatsen onder de afdeling “Nieuws en Blog”, met de volgende titel en tekst:

“
Rectificatie over de Calcasa Desktoptaxatie

In de nieuwsbrieven van VBO van 5 mei 2021 en 21 mei 2021 hebben wij u gewaarschuwd voor het gebruik van de Desktoptaxatie die ING Bank, Calcasa en Taxatheek hebben ontworpen. Bij vonnis van 30 juni 2021 heeft de voorzieningenrechter geoordeeld dat onze uitlatingen over de Desktoptaxatie onjuist zijn en onrechtmatig zijn jegens Calcasa voor zover die vermelden of suggereren dat de Desktoptaxatie zich nog in de testfase bevindt en dat de Desktoptaxatie niet voldoet aan de eisen van de NRVT die met ingang van 30 juni 2021 van kracht zullen zijn. Of de Desktoptaxatie zal voldoen aan de nieuwe eisen van de NRVT was op 5 en 21 mei 2021 nog onzeker, omdat de NRVT op dat moment nog geen regelgeving had vastgesteld ten aanzien van hybride taxaties.

Met de mededeling dat leden die gebruik maken van de Desktoptaxatie het risico lopen op enorme schade, had VBO de bedoeling haar leden te waarschuwen voor mogelijke civielrechtelijke en tuchtrechtelijke gevolgen indien zij meewerken aan pilots, vooruitlopend op nieuwe regelgeving. De voorzieningenrechter heeft geoordeeld dat dit onvoldoende duidelijk is uit de tekst van de nieuwsbrief.”

5.4.

bepaalt dat VBO een dwangsom verbeurt van € 5.000,-- voor iedere dag of gedeelte van een dag dat zij in gebreke blijft aan voorgaand bevel te voldoen, met een maximum van € 100.000,--;

5.5.

veroordeelt VBO om binnen veertien dagen nadat dit vonnis is uitgesproken de kosten van dit geding aan Calcasa te betalen, tot dusverre aan de zijde van Calcasa begroot op € 1.774,42, waarvan € 1.016,-- aan salaris advocaat, € 667,-- aan griffierecht en € 91,42 aan dagvaardingskosten;

5.6.

bepaalt dat bij gebreke van tijdige betaling de wettelijke rente over de proceskosten verschuldigd is;

5.7.

verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad;

5.8.

wijst af het meer of anders gevorderde.

Dit vonnis is gewezen door mr. T.F. Hesselink en in het openbaar uitgesproken op 30 juni 2021.

hvd