Uitspraak
Rechtbank den haag
Team handel - voorzieningenrechter
zaak- / rolnummer: C/09/546867 / KG ZA 18-84
Vonnis in kort geding van 7 februari 2018(bij vervroeging)
in de zaak van
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
ROOMPOT RECREATIE BEHEER B.V.,
gevestigd te Kamperland,
eiseres,
advocaat mr. R. Klöters te Amsterdam,
tegen:
1. de vereniging met volledige rechtsbevoegdheid
CONSUMENTENBOND,
gevestigd te Den Haag,
2.
[gedaagde sub 2] ,
[gedaagde sub 2] ,
in haar hoedanigheid van redacteur bij gedaagde sub 1,
wonende te [woonplaats] ,
gedaagden,
advocaat mr. J.L. Naves te Den Haag.
Partijen worden hierna respectievelijk aangeduid als enerzijds 'Roompot' en anderzijds 'de Consumentenbond' en ' [gedaagde sub 2] ' (gezamenlijk ook wel als 'Consumentenbond cs').
1.De procedure
1.1.
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- de dagvaardingen;
- de akte overlegging producties van Roompot;
- de brief van Consumentenbond cs van 29 januari 2018, met producties;
- de op 30 januari 2018 gehouden mondelinge behandeling, waarbij door beide partijen pleitnotities - voor wat betreft Consumentenbond cs met producties - zijn overgelegd.
1.2.
Ter zitting is vonnis bepaald op heden.
2.De feiten
Op grond van de stukken en het verhandelde ter zitting wordt in dit geding van het volgende uitgegaan.
2.1.
De Consumentenbond is een vereniging die opkomt voor de belangen van consumenten. In dat verband informeert zij haar achterban door middel van (vergelijkende) warenonderzoeken en andere publicaties (onder andere) via de door haar - sedert 1953 - periodiek uitgegeven Consumentengids.
2.2.
[gedaagde sub 2] is als onderzoeker en redacteur van de Consumentengids werkzaam bij de Consumentenbond.
2.3.
De Consumentenbond heeft eind 2017 onderzoek gedaan naar de hygiëne van vakantiewoningen in 30 vakantieparken in Nederland. Tien daarvan betroffen parken van "Roompot" en "Hogenboom", die beide aan Roompot toebehoren.
2.4.
Op 9 januari 2018 heeft [gedaagde sub 2] , als redacteur-onderzoeker, een tweetal e-mailberichten doen toekomen aan Roompot, met - onder meer - de volgende inhoud:
"Bij deze wil ik u ervan op de hoogte brengen dat de Consumentenbond onlangs een onderzoek heeft uitgevoerd naar de schoonmaak van vakantiehuizen. We hebben daarbij 30 verschillende vakantieparken, verspreid over Nederland, in het geheim bezocht. In ieder vakantiepark hebben we 1 vakantiehuisje geboekt en beoordeeld. Bij (…) gaat het om 5 verschillende vakantieparken: (…). Door middel van een uitgebreide checklist is de schoonmaak van de huisjes visueel beoordeeld. Daarbij is ook gebruik gemaakt van een speciale UV-lamp. Daarnaast hebben we een aantal microbiologische testen uitgevoerd. De resultaten worden in de Consumentengids gepubliceerd. De informatie die u in deze mail van mij ontvangt, is daarom ookstrikt vertrouwelijk.
Ik zal hieronder in het kort per park aangeven waar we zoal tegenaan liepen. Bij deze wil ik u verzoeken om op deze bevindingen te reageren. Het kan zijn dat uw reactie (deels) in het artikel wordt opgenomen. Wilt u daarbij ook aangeven hoe de schoonmaak is geregeld (eigen beheer of uitbesteed? En indien uitbesteed, aan welk bedrijf)? En hoe u de schoonmaak van de vakantiebungalows controleert?
(…)
Mocht u nog vragen hebben over het onderzoek, dan beantwoord ik die graag (liefst per mail). Uw reactie op de onderzoeksresultaten ontvangt ik het liefst per e-mail en graagzo spoedig mogelijk, in ieder geval vrijdag 12 januari"
Het ene e-mailbericht heeft betrekking op vijf onderzochte woningen op vijf vakantieparken van Roompot en het andere op vijf onderzochte woningen op vijf vakantieparken van Hogenboom.
2.5.
Bij brief van 10 januari 2018 heeft Roompot aan de Consumentenbond bericht dat de e-mailberichten van 9 januari 2018 onvoldoende informatie bieden, zodat zij daarop niet adequaat kan reageren. In verband hiermee formuleert zij in haar brief een aantal vragen met het verzoek aan de Consumentenbond om deze zo spoedig mogelijk te beantwoorden.
2.6.
In reactie op die brief heeft de Consumentenbond - per e-mail - op 16 januari 2018, samengevat, aan Roompot bericht dat (i) zij op dat moment niet bereid is met Roompot een debat aan te gaan over de deugdelijkheid van het onderzoek, (ii) publicatie niet afhankelijk is van de vraag of Roompot het wel of niet eens is met het onderzoek en (iii) Roompot de gelegenheid wordt geboden om vóór 20 januari 2018 te reageren op de onderzoeksbevindingen zoals vermeld in de e-mailberichten van 9 januari 2018.
2.7.
Bij e-mailbericht van 18 januari 2018 heeft de Consumentenbond - mede in antwoord op de op 10 januari 2018 gestelde vragen - aan Roomport bericht (i) dat de vakantiewoningen in november 2017 zijn onderzocht (ii) welke vakantieparken in het onderzoek zijn betrokken en (iii) dat de huizen zowel visueel als microbiologisch zijn getest. Als bijlage is bij het bericht gevoegd een Exel-sheet betreffende de verschillende meetwaarden die bij het onderzoek zijn geconstateerd. De Consumentenbond biedt Roompot de gelegenheid om binnen één week inhoudelijk te reageren op de bevindingen van het onderzoek.
2.8.
In reactie daarop heeft Roompot op 23 januari 2018 aan de Consumentenbond medegedeeld dat haar vragen niet bevredigend zijn beantwoord. Voorts formuleert zij nog een aantal aanvullende vragen en verzoekt zij de Consumentenbond om uiterlijk op 24 januari 2018 te bevestigen dat haar vragen zullen worden beantwoord en - zo ja - wanneer.
2.9.
Naar aanleiding daarvan bericht de Consumentenbond op 24 januari 2018 het volgende aan Roompot:
"Ondanks het tweede expliciete verzoek van de Consumentenbond aan uw cliënte om in het kader hoor en wederhoor inhoudelijk te reageren op onze bevindingen, kiest zij er voor om in plaats daarvan wederom aanvullende vragen te stellen.
Wij zullen uw brief behandelen en daar voor vrijdag 26 januari 17:00 inhoudelijk op reageren"
2.10.
Vervolgens heeft Roompot op 25 januari 2018 het onderhavige kort geding aanhangig gemaakt.
2.11.
De Consumentenbond is voornemens om de Consumentengids, waarin de gewraakte publicatie wordt opgenomen, op 14 februari 2018 bij de drukker af te leveren.
3.Het geschil
3.1.
Roompot vordert - zakelijk weergegeven - Consumentenbond cs, op straffe van verbeurte van een dwangsom, te:
primair
- verbieden de op 9 en 18 januari 2018 verstrekte bevindingen en gegevens te publiceren;
subsidiair
- gebieden de publicatie van het op 9 januari 2018 aangekondigde artikel betreffende de onderzochte vakantiewoningen uit te stellen totdat Roompot achtereenvolgens:
a. schriftelijk antwoord heeft gekregen op alle door haar aan Consumentenbond cs gestelde vragen;
b. gedurende één week na ontvangst van dat antwoord de gelegenheid heeft gehad een schriftelijk weerwoord te formuleren;
c. minimaal 72 uur voorafgaand aan de deadline voor publicatie van de bevindingen uit het onderzoek in het bezit is gesteld van een proefdruk en/of het conceptartikel waaruit in ieder geval het eventuele gebruik van (tussen)koppen, illustraties en/of afbeeldingen blijkt;
een en ander met veroordeling van de Consumentenbond cs in de proces- en nakosten.
3.2.
Daartoe voert Roompot - samengevat - het volgende aan.
De Consumentenbond staat op het punt om een voor Roompot zeer negatief artikel te publiceren, in die zin dat de vakantiehuisjes op haar parken vies en onhygiënisch zijn. Gelet hierop en op de gezaghebbende en invloedrijke status van de Consumentenbond zal de consument de vakantieparken van Roompot als onveilig en als een gevaar voor de gezondheid aanmerken, met alle - onomkeerbare - schade voor Roompot van dien. Hiervoor zijn Consumentenbond cs aansprakelijk. Het onderzoek dat aan het artikel ten grondslag ligt heeft op een onzorgvuldige wijze plaatsgevonden. Ondanks het feit dat Roompot de Consumentenbond daarop al herhaaldelijk heeft gewezen en in verband daarmee verschillende vragen heeft gesteld, weigert de Consumentenbond daarop in te gaan en is zij voornemens in de Consumentengids een artikel te wijden aan (de resultaten van) het onderzoek. Die publicatie is echter onrechtmatig en vormt een schending van artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden ('EVRM'), enerzijds omdat de aan het adres van Roompot geuite beschuldigingen onvoldoende steun vinden in het beschikbare feitenmateriaal en anderzijds omdat aan Roompot onvoldoende deugdelijke informatie is verstrekt om onderzoek te doen naar de door de Consumentenbond gestelde bevindingen en aan de hand daarvan een weerwoord te formuleren, zodat sprake is van een schending van het beginsel van hoor en wederhoor.
3.3.
Consumentenbond cs voeren gemotiveerd verweer, dat - voor zover nodig - hierna zal worden besproken.
4.De beoordeling van het geschil
4.1.
Roompot heeft haar verzoek om de behandeling van het kort geding achter gesloten deuren te laten plaatsvinden niet gehandhaafd, nadat - na uitroeping van de zaak - was gebleken dat geen derden-belangstellenden aanwezig waren op de zitting. Op dat verzoek - waartegen Consumentenbond cs zich hebben verzet - behoeft dus niet meer te worden beslist.
4.2.
Alvorens over te gaan tot de inhoudelijke beoordeling van het geschil merkt de voorzieningenrechter op dat het hem - evenals Consumentenbond cs - verbaast dat Roompot [gedaagde sub 2] mede heeft gedagvaard. [gedaagde sub 2] is - als onderzoeker en als redacteur van de Consumentengids - in dienst van de Consumentenbond. Juridisch gezien is het de Consumentenbond die besluit tot publicatie van het gewraakte artikel. Niet valt in te zien dat een eventuele onrechtmatige publicatie [gedaagde sub 2] enkel kan worden verweten op grond van haar dienstverband bij de Consumentenbond. Te minder nu concrete/specifieke verwijten die haar (mede) aansprakelijk zouden (kunnen) maken zijn gesteld noch gebleken. Gelet op de uitkomst van de onderhavige procedure zal de voorzieningenrechter deze kwestie echter verder buiten beschouwing laten, mede nu Consumentenbond cs aan hun bezwaar geen juridische consequentie hebben verbonden.
4.3.
Vooropgesteld wordt dat zich in de onderhavige procedure een botsing voordoet tussen twee fundamentele rechten. Enerzijds het recht van Roompot op eerbiediging van haar eer en goede naam, zoals vastgelegd in artikel 8 EVRM en anderzijds het recht van de Consumentenbond op vrije meningsuiting, zoals neergelegd in artikel 7 van de Grondwet en artikel 10 EVRM. Toewijzing van het door Roompot gevorderde zou een beperking inhouden van het recht op de vrijheid van meningsuiting van de Consumentenbond. Dit recht kan slechts worden beperkt indien dat bij de wet is voorzien en noodzakelijk is in een democratische samenleving, bijvoorbeeld ter bescherming van de goede naam en de rechten van anderen (artikel 10, tweede lid, EVRM). Van een beperking die bij de wet is voorzien, is sprake indien de door de Consumentenbond voorgenomen publicatie een zodanige inbreuk maakt op de eer en goede naam van Roompot, dat die als onrechtmatig moet worden aangemerkt in de zin van artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek. Voor het antwoord op de vraag welk recht - het recht op vrije meningsuiting of het recht op bescherming van de eer en goede naam - in het concrete geval zwaarder weegt, moeten de wederzijdse belangen worden afgewogen. Welk van de belangen, die in beginsel gelijkwaardig zijn, de doorslag behoort te geven, hangt af van de concrete omstandigheden van het geval.
4.4.
In de onderhavige situatie bestaat aan de zijde van Roompot het belang dat zij - zoals de Consumentenbond kan voorzien - ernstig nadeel kan lijden wanneer de hygiënische toestand van de op haar parken aangeboden huisjes als negatief wordt beoordeeld. Aan de andere kant heeft de Consumentenbond er belang bij dat zij - als neutrale organisatie - de consument op een deskundige, objectieve, vertrouwenswaardige en voor een ieder duidelijke wijze kan voorlichten over aangeboden producten en diensten.
4.5.
Het hiervoor aangegeven belang van Roompot brengt mee dat bij een door de Consumentenbond, met het oog op haar voorlichtingstaak, uitgevoerd onderzoek aan de daarbij in acht te nemen zorgvuldigheid hoge eisen worden gesteld, zowel voor wat betreft het onderzoek zelf en de daarbij te hanteren maatstaven en methoden als de wijze waarop de resultaten ervan onder de aandacht van het publiek worden gebracht.
4.6.
Voormeld belang van de Consumentenbond brengt mee dat zij geheel vrij is in de keuze van de door haar te onderzoeken (eigenschappen van de) producten en de methoden en maatstaven die zij daarbij hanteert, doch met dien verstande dat die keuze binnen de grenzen van de redelijkheid blijft en aldus jegens degene die de producten/diensten aanbiedt niet als onzorgvuldig kan worden aangemerkt. Daar komt bij dat tussen partijen niet in geschil is dat voor wat betreft een onderzoek als het onderhavige geen gemeenschappelijk aanvaarde maatstaven, standaarden of criteria zijn ontwikkeld. Dit verruimt de keuzevrijheid van de Consumentenbond.
4.7.
Voor wat betreft het door haar verrichte onderzoek heeft de Consumentenbond - in feite onweersproken - het volgende aangevoerd:
( i) er is gebruik gemaakt van een in 2012 - in overleg met deskundigen ontwikkelde - onderzoeksmethodologie, die al eerder (voorzieningenrechter: kennelijk zonder weerstand) is toegepast op vakantiewoningen, hotels en openbare toiletten;
(ii) bij het verrichten van het onderzoek is gebruik gemaakt van de diensten van Nutrilab B.V. te Giessen, een door de Raad voor Accreditatie geaccrediteerd onderzoekslaboratorium;
(iii) van de grootste organisaties die zich bezighouden met de verhuur van woningen op vakantieparken, is op vijf verschillende parken in Nederland, waaronder vijf parken van zowel Roompot als Hogenboon, een huisje geboekt;
(iv) de gereserveerde huisjes zijn, onmiddellijk nadat zij beschikbaar waren gesteld, volgens een uniform protocol en met behulp van steriele handschenen onderzocht door professionele, getrainde, onderzoekers, die vooraf uitvoerig waren geïnstrueerd;
( v) het onderzoek bestond uit twee onderdelen, te weten (a) een visuele inspectie, waarbij gebruik werd gemaakt van een UV-lamp en foto's en (b) een microbiologisch onderzoek in het kader waarvan op zes plaatsen (douchevloer, wastafelkraan, aanrecht, eettafel, wc-bril en deurklink) monsters zijn genomen met zogenaamde 'hygicults';
(vi) als rapporteereenheid is gehanteerd kve/17cm², waarbij 'kve' staat voor 'kolonievormende eenheden';
(vii) de bij het microbiologische onderzoek geconstateerde waarden zijn ingedeeld in de categorieën 'goed', 'onvoldoende' en 'slecht'.
4.8.
In de hiervoor onder 2.4 vermelde e-mailberichten van 9 januari 2018 heeft de Consumentenbond Roompot in het kort - maar wel vrij concreet - per beoordeeld huisje op de hoogte gesteld van de uitkomsten van het onderzoek. Op 18 januari 2018 heeft de Consumentenbond Roompot aanvullende informatie verstrekt over het uitgevoerde onderzoek, onder meer middels een Exel-bestand waarin - per huisje - de geconstateerde meetwaarden van het microbiologisch onderzoek zijn opgenomen.
4.9.
Anders dan Roompot lijkt te betogen, is de Consumentenbond - op basis van vaste jurisprudentie - niet verplicht om Roompot (i) in de gelegenheid te stellen te reageren op (de uitkomsten van) het onderzoek en/of (ii) in het bezit te stellen van de proefdruk of het concept van de betreffende publicatie (zie o.a. ECLI:NL:HR:1987:AC1068). Desondanks heeft de Consumentenbond Roompot de mogelijkheid geboden om te reageren op de bevindingen. Op grond van hetgeen hiervoor is overwogen, is de voorzieningenrechter voorshands van oordeel dat Roompot aan de hand van de haar beschikbaar gestelde informatie voldoende in staat moet zijn een deugdelijke - inhoudelijke - reactie te verstrekken aan de Consumentenbond. Van de Consumentenbond kan - mede bezien in het licht van het bovenstaande - niet worden verlangd dat zij alle vragen van Roompot beantwoordt, noch dat zij aan Roompot de proefdruk of het conceptartikel ter beschikking stelt voordat tot publicatie kan worden overgegaan. De strekking van de hierop gerichte vordering, komt in feite erop neer dat eerst tot publicatie mag worden overgegaan nadat Roompot daarvoor toestemming heeft gegeven. Dat is in feite een vorm van censuur en dat kan en mag niet. Overigens was de - tot tweemaal toe verlengde - termijn waarbinnen Roompot kon reageren op de bevindingen nog niet verstreken op het moment dat het onderhavige kort geding aanhangig werd gemaakt en heeft de Consumentenbond op de zitting aangegeven dat Roompot op dat moment nog steeds inhoudelijk mag reageren, ook al was de laatstelijk gegunde termijn toen reeds verstreken.
4.10.
Daar komt bij dat op de zitting duidelijk is geworden dat de inhoud van de publicatie nog niet bekend is, althans nog niet vaststaat, zodat deze niet inhoudelijk kan worden beoordeeld in dit kort geding. De Consumentenbond heeft op de zitting overigens wel aangegeven dat een eventuele reactie van Roompot zal worden meegenomen in de publicatie, alsmede dat niet alle huisjes op hetzelfde park als waarop het onderzochte huisje zich bevindt over één kam zullen worden geschoren. In het artikel zal - in het voorkomende geval - enkel worden vermeld dat het huisje dat is geïnspecteerd onvoldoende of slecht scoort, onder vermelding van het park waarop het huisje zich bevindt. Dit brengt mee dat het beroep van Roompot op het ontbreken van een representatieve steekproef geen doel treft.
4.11.
Tot slot is van belang dat Roompot op zichzelf niet heeft betwist dat bij hantering van de toegepaste onderzoeksmethode de in de onder 2.7 vermelde Exel-sheet opgenomen meetwaarden (kunnen) zijn waargenomen.
4.12.
Een en ander leidt tot de conclusie dat in het bestek van dit kort geding niet kan worden aangenomen dat de Consumentenbond door middel van de voorgenomen publicatie de in acht te nemen zorgvuldigheid heeft overschreden, dan wel zal overschrijden. Van het door Roompot gestelde onrechtmatig handelen van de Consumentenbond is daarmee dan ook geen sprake, zodat het recht van de Consumentenbond op vrije meningsuiting in dit geval dient te prevaleren boven het door Roompot ingeroepen recht op bescherming van haar. eer en goede naam.
4.13.
De slotsom is dat de vorderingen van Roompot zullen worden afgewezen.
4.14.
Roompot zal, als de in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de kosten van dit geding.
5.De beslissing
De voorzieningenrechter:
5.1.
wijst de vorderingen van Roompot af;
5.2.
veroordeelt Roompot in de kosten van dit geding, tot dusverre aan de zijde van Consumentenbond cs begroot op € 1.442,--, waarvan € 816,-- aan salaris advocaat en € 626,-- aan griffierecht;
5.3.
verklaart de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. G.P. van Ham en in het openbaar uitgesproken op 7 februari 2018.
jvl