5.4.1.Feit 1: oplichting
Aangever
[aangever] (hierna: [aangever] ) heeft namens Bol.com aangifte gedaan van oplichting, gepleegd tussen 13 november 2015 en 7 juli 2016. [aangever] heeft onder meer verklaard dat de oplichting plaatsvond doordat de oplichter op namen van anderen nieuwe klantaccounts op Bol.com aanmaakte en hiermee bestellingen op rekening liet leveren op verschillende adressen waar hij zelf niet woonachtig was. Dit gebeurde telkens vanaf verschillende IP-adressen, via een mobiel kanaal. De bestelde artikelen waren telkens dvd’s, Blu-rays, Game accessoires etc. Op 12 maart 2016 nam iemand uit Zoetermeer, en enkele weken later iemand uit Leiden, contact op met Bol.com, omdat zij betalingsherinneringen van Bol.c
om hadden ontvangen, terwijl zij geen bestellingen hadden geplaatst of zelfs geen klant waren van Bol.com. Op 10 mei 2016 werd bij Bol.com een bestelling gedaan waarbij het IP-adres van de koper gelijk was aan het IP-adres van de verkoper. De modus operandi was bij deze order verder exact gelijk aan de modus operandi van de eerder beschreven fraude. Op basis hiervan is de naam van de verdachte naar voren gekomen.
[aangever] heeft later een aanvullende aangifte gedaan van diefstal en oplichting gepleegd in de periode van 8 juli 2016 tot en met 14 februari 2017. Hierbij heeft [aangever] onder meer verklaard dat de verdachte, nadat tegen hem aangifte was gedaan over de periode november 2015 t/m juli 2016, bestellingen bij Bol.com bleef doen, maar dat zijn modus operandi veranderde. Aanvankelijk liet verdachte de pakketjes bezorgen en haalde hij deze uit de brievenbus, maar later bestelde hij producten met een adres van veelal leegstaande woningen. Via de PostNL applicatie veranderde hij het bezorgadres in een ophaallocatie. Na de zomer ging de verdachte van het bestellen van dvd’s en computerspelletjes over naar producten van Nintendo, Lego en tot slot naar Philips Sonicare en Oral-B producten. Hiermee is hij sinds november/december 2016 druk bezig geweest, aldus [aangever] .
Bij de rechter-commissaris heeft [aangever] verklaard dat de website van Bol.com bij het eerste bezoek een cookie op het apparaat van de bezoeker achterlaat zodat Bol.com de volgende keer weet wanneer die klant de website weer bezoekt. Wanneer bestellingen met dezelfde cookies zijn geplaatst, dan weet Bol.com dat dezelfde telefoon is gebruikt. Het kan zo zijn dat er door de website van Bol.com een nieuwe cookie op een apparaat wordt achtergelaten, bijvoorbeeld wanneer de gebruiker de oude cookie heeft opgeruimd of wanneer er bijvoorbeeld van een andere internetbrowser gebruik gemaakt wordt. [aangever] heeft voorts verklaard dat hij kon zien dat bij de bestellingen van een VPN-dienst gebruik werd gemaakt, waardoor de gebruiker van een IP-adres anoniem blijft.
Bol.com heeft in een Excelbestand, genaamd “Overzicht_ [verdachte] _3.0”, een overzicht
gemaakt van de bestellingen die vermoedelijk door de verdachte zijn geplaatst in de periode
van 30 november 2015 tot en met 13 februari 2017. In het overzicht is te zien wanneer de bestelling is gedaan, welk product is besteld, met welke naam, adres en e-mailadres er is besteld, welke IP-adres is gebruikt en ook is vermeld welke cookie op welk apparaat is geplaatst. In de tabel “alle bestellingen” is in de kolom “Visitor ID Cookie” per bestelling de cookie vermeld. In het overzicht is te zien dat:
- van de bestellingen van 22 februari 2016 en de 1.278 bestellingen daarna, dezelfde cookie is geregistreerd, te weten “ [kenmerk 1] ” (kleur: groen);
- in deze periode 371 keer gebruikt werd gemaakt van IP-adressen beginnend met 138.199 en 86 keer gebruik werd gemaakt van IP-adressen beginnend met 178.208;
- van deze bestellingen 56 keer een product is besteld op het adres [adres 1] , op naam van [naam 1] en 69 keer een product is besteld op het adres [adres 2] in Zoetermeer;
- deze adressen en namen ook in de periode voor 18 en 19 februari 2016 zijn gebruikt. De bestellingen op deze data hadden dezelfde cookie, te weten “ [kenmerk 2] ” (kleur: blauw), en kwamen dus vanaf hetzelfde toestel;
- het adres [adres 1] tussen 26 januari 2016 en 16 februari 2016 bij 21 bestellingen is gebruikt en dat bij de 162 bestellingen in voornoemde periode ook namen als [naam 2] , [naam 3] en [naam 4] zijn gebruikt. Ook het Adres [adres 2] in Zoetermeer komt voor bij bestellingen in deze periode. Al deze 162 bestellen zijn geregistreerd met eenzelfde cookie, te weten “ [kenmerk 3] ” (kleur: rood);
- veel van de IP-adressen van voor en na 22 februari 2016 afkomstig zijn van dezelfde anonimiseerdiensten (ook wel VPN provider of VPN proxyserver genoemd);
- in de periode voor 22 februari 2016, op 18 en 19 februari 2016 14 bestellingen zijn gedaan vanaf het IP-adres 138.199 en 6 bestellingen zijn gedaan vanaf het IP-adres 178.208. Al deze bestellingen hadden ook dezelfde cookie, te weten “ [kenmerk 2] ” en kwamen dus vanaf hetzelfde toestel.
Verklaringen getuigen
Postbezorger [getuige 1] (hierna: [getuige 1] ) heeft tegenover de politie verklaard dat hij op 20 mei 2016 omstreeks 13.15 uur post aan het bezorgen was bij de [straat] te Leiden. Dit betreft een flatgebouw waarbij de brievenbussen zich aan de buitenzijde van het gebouw bevinden. [getuige 1] was in gesprek met mevrouw [getuige 2] toen hij zag dat bij de hoofdingang van de [straat] een jongen stond bij het bellentableau. De jongen keek steeds om zich heen. [getuige 1] had pakketjes bezorgd bij [straat] 160, 143 en 111. Hij vond het vreemd dat op de pakketjes andere namen stonden dan de personen die op de genoemde adressen wonen.
[getuige 2] (hierna: [getuige 2] ) heeft tegenover de politie verklaard dat zij op 20 mei 2016 van de postbode hoorde dat hij pakketjes moest bezorgen waarop andere namen stonden dan de personen die op de genoemde adressen woonden. Zij zag verder dat een man die zij een dag eerder ook al voor de flat had gezien, in de buurt van de brievenbussen bleef hangen. Na het gesprek met de postbode zag zij de man meerdere malen pakketjes uit de brievenbussen halen en naar zijn auto brengen.
Bevindingen
Bij de fouillering van de verdachte is een mobiele telefoon van het merk Sony, kleur wit aangetroffen. De verdachte verklaarde dat het zijn telefoon was. De telefoon is inbeslaggenomen en door de politie onderzocht. In het toestel is een geheugenkaart aangetroffen waarop in totaal 7948 foto’s waren opgeslagen. Op de geheugenkaart was een map aangemaakt met daarin opgeslagen zogenaamde screenshots. Deze screenshots zijn gemaakt van schermafbeeldingen op de mobiele telefoon en opgeslagen in deze map. De screenshots die zijn aangetroffen in deze map zijn onder meer: bestellingen gedaan bij Bol.com, adressen van woningen op Funda.nl en adressen van het pakketvolgsysteem van PostNL.
Op de inbeslaggenomen Sony van de verdachte was Google Chrome geïnstalleerd. Google Chrome heeft onder andere de functie automatisch invullen. In totaal zijn 112 verschillende e-mailadressen aangetroffen in de omgeving van Google Chrome, waar alle automatisch aangevulde woorden zijn opgeslagen.
De politie heeft bij een aantal PostNL afhaallocaties camerabeelden opgevraagd van het ophaalmoment. Op deze camerabeelden wordt de verdachte herkend als de persoon die het pakketje komt ophalen.
In een Excelbestand genaamd “Totaal overzicht screenshots en e-mailadressen.xlsx” zijn de bestellingen bij Bol.com weergegeven voor de periode van 16 juni 2016 tot en met 13 februari 2017. Door middel van kleuren is aangegeven welke bestellingen volgens de politie door de verdachte zijn geplaatst. Hieruit komt naar voren dat:
- er 82 bestellingen zijn geplaatst die zijn te koppelen aan screenshots in de telefoon van de verdachte (blauw gemarkeerd);
- er 31 e-mailadressen in het Excelbestand staan die ook in de telefoon van de verdachte zijn aangetroffen (geel gemarkeerd);
- er van 12 bestellingen beveiligingsbeelden zijn waarop te zien is dat de verdachte een pakket ophaalt (roze gemarkeerd);
- het IP-adres beginnend met 138.199 dat veelvuldig is gebruikt in de periode voor 21 juni 2016, na 21 juni 2016 nog 72 keer is gebruikt.
Verklaringen van de verdachte
De verdachte heeft op 14 februari 2017 tegenover de politie verklaard dat hij gebruik maakt van een mobiele telefoon, Sony XA, met het telefoonnummer [nummer] van Lyca prepaid.
Voorts heeft hij verklaard dat hij diezelfde dag een pakket van Bol.com heeft opgehaald voor zichzelf met daarin een elektrische tandenborstel. Hij had geen idee aan wie het pakket was geadresseerd. De verdachte verklaarde dat hij pakketten bestelde bij Bol.com en dat hij deze liet afleveren bij woningen die te huur stonden. Ook liet hij pakketten middels een pakketcode bezorgen op een afhaallocatie, waaronder Staples. De verdachte heeft verklaard dat hij vanaf begin 2017 pakketjes op rekening bestelde en dat hij de goederen weer verkocht. Hij deed dit omdat hij een schuld bij de Belastingdienst moest afbetalen.
De verdachte heeft op 22 februari 2017 tegenover de politie verklaard dat hij bij de [straat] pakketjes uit de brievenbus heeft gehaald en dat hij de spullen heeft verkocht. Voorts heeft de verdachte verklaard dat hij namen en e-mailadressen die hij gebruikte verzon. Hij zocht een (leegstaand) adres uit op Funda.nl en ging daarmee naar Bol.com om een bestelling te plaatsen. Dit deed hij altijd via zijn telefoon. Als de bestelling was geplaatst kreeg hij een tracenummer van PostNL en kon hij het afhaaladres veranderen. De verdachte gebruikte afhaaladressen in Den Haag, Leidschendam, Zoetermeer en Rotterdam. Bij het afhalen van een pakket hoefde hij zich niet te legitimeren.
Op 19 mei 2017 heeft de verdachte tegenover de politie verklaard dat de flat aan de [straat] niet de enige flat was waar hij goederen heeft laten bezorgen. De bestellingen betroffen voornamelijk media dragende artikelen, zoals dvd’s en Blu-rays omdat deze door de brievenbus pasten. De politie heeft de verdachte geconfronteerd met de screenshots van Bol.com en Funda.nl die op zijn telefoon zijn aangetroffen. Hierop heeft de verdachte verklaard dat het screenshots zijn van bestellingen die hij heeft geplaatst en dat hij de adressen die hij op Funda.nl vond heeft gebruikt om de bestelling te plaatsen. Ook is de verdachte geconfronteerd met de camerabeelden waarop hij door de politie is herkend toen hij pakketjes ophaalde. De verdachte heeft verklaard dat het om pakketjes ging die door hem besteld waren.
5.4.1.2. Het oordeel van de rechtbank ten aanzien van feit 1
De rechtbank overweegt op grond van voornoemde bewijsmiddelen als volgt. De verdachte heeft verklaard dat hij de enige gebruiker van zijn telefoon was en dat hij bij Bol.com bestellingen heeft gedaan die op 19 en 20 mei 2016 zijn bezorgd aan de [straat] te Leiden. In het Excelbestand “Overzicht_ [verdachte] _3.0” staan meerdere bestellingen die op 18 en 19 mei 2016 zijn geplaatst, met onder andere als afleveradres de [straat] te Leiden. De verdachte heeft verschillende bestellingen uit de brievenbus bij de [straat] gehaald. In voornoemd Excelbestand is te zien dat bij de bestellingen waarvan postbode [getuige 1] verslag deed, door Bol.com telkens dezelfde cookie staat vermeld, die eindigt op 765E8[CE]. Aangezien de verdachte heeft verklaard dat hij bestellingen plaatste via zijn telefoon, gaat de rechtbank er van uit dat voornoemde cookie onlosmakelijk is verbonden met zijn telefoon.
Uit voornoemd Excelbestand blijkt dat bij een bestelling op 22 februari 2016 alsmede bij 1.278 bestellingen die daarop volgden dezelfde cookie is geregistreerd. De laatste bestelling met deze cookie werd geplaatst op 21 juni 2016. Het betreft in alle gevallen bestellingen van films, dvd’s, Blu-rays of games. De rechtbank is van oordeel dat hieruit de gevolgtrekking kan worden gemaakt dat al deze 1.278 bestellingen door de verdachte zijn geplaatst.
Bij de bestellingen na 21 juni 2016 is weliswaar steeds een andere cookie geregistreerd, maar ook deze bestellingen kunnen naar het oordeel van de rechtbank aan de verdachte worden toegeschreven, gelet op de screenshots en de e-mailadressen die op de telefoon van de verdachte zijn aangetroffen en de verklaring die de verdachte daaromtrent heeft afgelegd.
In de periode vóór 22 februari 2016 zijn ook een aantal andere cookies geregistreerd. De rechtbank ziet – evenals de officier van justitie – verschillende overeenkomsten tussen de bestellingen uit de periode voor voornoemde datum en de periode daarna. Zo wordt het postadres [adres 1] en de [adres 2] in Zoetermeer in beide perioden gebruikt als afleveradres. Ook is er een overlap in de personen op wiens naam bestellingen zijn geplaatst. Naast bestellingen op naam van [naam 1] , zijn er bestellingen op naam van [naam 2] , [naam 3] en [naam 4] . In totaal gaat het om 162 bestellingen met dezelfde cookie, waarvan de eerste bestelling is geplaatst op 26 januari 2016.
Ofschoon uit eerdergenoemd Excelbestand blijkt dat vanaf 30 november 2015 tot en met 25 januari 2016 bestellingen zijn gedaan die deels afkomstig waren van eenzelfde telefoon (Sony Xperia Z Ultra) als die van verdachte, waarbij het bestellingen betrof die onder meer naar adressen werden verzonden in de buurt van de later gebruikte adressen en naar personen met onder meer achternamen als Oudshorn en Hoorn, namen die grote gelijkenis vertonen met de naam van verdachte, acht de rechtbank deze overeenkomsten gelet op de afwijkende IP-adressen en cookies onvoldoende om te kunnen vaststellen dat ook deze 34 bestellingen door verdachte werden gedaan. De rechtbank zal verdachte dan ook partieel vrijspreken van de periode van 13 november 2015 tot en met 25 januari 2016.
De rechtbank is op grond van het vorenstaande van oordeel dat de verdachte in de periode van 26 januari 2016 tot en met 12 februari 2017 met verschillende klantaccounts bestellingen heeft geplaatst bij Bol.com waarbij hij door gebruik te maken van valse namen, willekeurige post- en factuurgegevens en verschillende verzonnen e-mailadressen, Bol.com heeft bewogen tot de afgifte van diverse mediadragers en consumentenelektronica. De rechtbank is derhalve van oordeel dat feit 1 wettig en overtuigend kan worden bewezen.
5.4.3Feit 3: gewoontewitwassen
Bevindingen
In de telefoon van de verdachte zijn meerdere WhatsApp gesprekken aangetroffen, waaronder twee gesprekken tussen het nummer van de verdachte en de nummers in gebruik bij [getuige 3] en [getuige 4] , beiden werkzaam bij CEX in Leiden. Uit de WhatsApp gesprekken tussen de verdachte en [getuige 4] komt naar voren dat de verdachte producten verkoopt aan CEX in Leiden. Bij de politie is het vermoeden is gerezen dat deze producten afkomstig zijn van Bol.com. De politie heeft nader onderzoek gedaan en stuitte daarbij onder meer op het volgende:
- dat [getuige 4] op 15 maart 2016 te 9.20 uur vraagt of de verdachte nog 4 x 3 maanden Playstation plus kan fixen en dat op 16 maart 2016 tussen 8.32 uur en 12.54 uur door de verdachte bij Bol.com zeven bestellingen worden gedaan van een Sony Playstation Plus Abonnement 90 dagen Nederland – PS4 + PS3 + PS Vita+ PSN;
- dat [getuige 3] en [getuige 4] hebben verklaard dat zij Sony Playstation Plus Abonnementen hebben gekocht van verdachte. Meerdere medewerkers van CEX hebben deze kaarten gekocht van verdachte;
- dat op het rekeningoverzicht van het bij de verdachte in gebruik zijnde bankrekeningnummer van de periode 1 november 2015 t/m 14 februari 2017 te zien is dat [getuige 3] , [getuige 4] en [getuige 5] op verschillende data geld overmaken naar het rekeningnummer van de verdachte;
- dat volgens het overzicht van Bol.com in de periode van 9 februari 2016 t/m 17 juni 2016 in totaal 306 dvd’s/Blu-rays zijn besteld van de film Star Wars. Volgens de administratie van CEX zijn in de periode van 12 februari 2016 t/m 30 september 2016 in totaal 304 dvd’s/Blu-rays van de film Star Wars verkocht aan CEX, door de verdachte, voor een totaalbedrag van € 3.453,80;
- dat uit het proces-verbaal blijkt dat er meerdere keren een dergelijke link is te zien tussen de artikelen die door de verdachte op Bol.com zijn gekocht en die hij in die periode en de periode daarna heeft verkocht aan CEX;
- dat dit eveneens blijkt uit de WhatsApp gesprekken tussen verdachte en [getuige 3] .
Door de bedrijfsleider van CEX, T. Uitendaal, is een kopie/overzicht gemaakt van alle aan- en verkopen die door de verdachte zijn gedaan bij CEX. Tevens heeft Uitendaal op verzoek van het onderzoeksteam een zogenaamd print screen gemaakt van de accountgegevens van de verdachte bij CEX. Uitendaal heeft deze gegevens in een Excel overzicht op een USB-stick gezet. De bestandsnamen van deze gegevens zijn Cex [verdachte] .ods en Cex ID info.odt.
Uit het overzicht van verkopen aan CEX door verdachte is gebleken dat hij in de periode van 14 oktober 2015 tot en met 30 september 2016 in totaal 2330 producten heeft verkocht aan CEX in Leiden, betreffende dvd’s/Blu-rays en Playstation Vita Memory Cards.
Verklaringen getuigen
[getuige 3] en [getuige 4] , beiden werkzaam bij CEX in Leiden, zijn als getuigen verhoord. Beiden hebben verklaard dat de verdachte een jaar tot anderhalf jaar klant is geweest van CEX in Leiden en dat de verdachte erg vaak, twee à drie keer per week langs kwam om films en games te verkopen. [getuige 4] heeft verklaard dat de verdachte ongeveer 45 dvd’s per week verkocht aan CEX. De verdachte zou hebben gezegd dat hij aan de spullen kwam omdat hij werkzaam was bij Sony en daardoor makkelijk aan de producten kon komen.
Verklaringen van de verdachte
De verdachte heeft bij de politie verklaard dat hij in de periode van februari 2016 tot en met juni 2016 regelmatig bij CEX kwam, een winkel in Leiden waar je spullen kan verkopen. De verdachte heeft verklaard dat hij mediadragers, Blu-rays en dvd’s, heeft verkocht aan CEX. Ook heeft de verdachte verklaard dat hij aan deze goederen kwam via de [straat] en via Bol.com. Tegen [getuige 4] en [getuige 3] van CEX heeft de verdachte gezegd dat hij via zijn werk bij Sony aan de dvd’s en Blu-rays kon komen. Voor de verkochte goederen kreeg hij uitbetaald in contanten en soms werd het geld overgemaakt naar zijn bankrekening.
De verdachte heeft ter terechtzitting van 7 november 2017 verklaard dat hij de bij Bol.com bestelde elektrische tandenborstels ook bestelde bij Blokker en dat hij vervolgens met een kopie van de kassabon van Blokker de bij Bol.com verworven elektrische tandenborstels terugbracht en daarvoor geld kreeg geretourneerd.
5.4.3.2. Het oordeel van de rechtbank ten aanzien van feit 3
Gelet op voornoemde bewijsmiddelen acht de rechtbank wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte in de periode van 26 januari 2016 tot en met 12 februari 2017 uit misdrijf afkomstige goederen, te weten goederen die hij door middel van oplichting van Bol.com had verworven, op grote schaal heeft verkocht aan CEX. Gelet op de enorme hoeveelheid goederen, de lange periode en de frequentie waarmee de verdachte de goederen heeft verkocht, is de rechtbank van oordeel dat zonder meer kan worden vastgesteld dat verdachte zich heeft schuldig gemaakt aan gewoontewitwassen. Derhalve is de rechtbank van oordeel dat ook ten aanzien van feit 3 voldoende wettig en overtuigend bewijs voorhanden is voor bewezenverklaring daarvan. De rechtbank gaat daarbij uit van dezelfde periode als onder feit 1, omdat er voor de periode daaraan voorafgaande onvoldoende wettig en overtuigend bewijs is dat de verdachte goederen heeft verkocht die van misdrijf afkomstig waren.