ECLI:NL:RBAMS:2023:3138

Uitspraak

RECHTBANK AMSTERDAM

Bestuursrecht

zaaknummer: AMS 22/4380

uitspraak van de meervoudige kamer van 17 mei 2023 in de zaak tussen

[eiseres] , uit Amsterdam, eiseres

(gemachtigde: mr. R.S. Wijling),

Belastingdienst/Toeslagen, verweerder

(gemachtigde: mr. S.N. Ishak).

Inleiding

In deze uitspraak beoordeelt de rechtbank het beroep van eiseres tegen het besluit op bezwaar van de Belastingdienst/Toeslagen van 5 augustus 2022.

Met een besluit van 4 april 2022 heeft de Belastingdienst/Toeslagen op grond van het Besluit betalen private schulden (het Besluit) geweigerd de private schuld van eiseres aan [bedrijf 1] ( [bedrijf 1] ) te betalen, omdat de hoofdsom van die schuld niet volledig opeisbaar is geworden. Met het bestreden besluit van 5 augustus 2022 op het bezwaar van eiseres is de Belastingdienst/Toeslagen bij die weigering gebleven.

De Belastingdienst/Toeslagen heeft op het beroep gereageerd met een verweerschrift.

De rechtbank heeft het beroep op 5 april 2023 op zitting behandeld. Namens eiseres waren aanwezig haar gemachtigde en [echtgenoot van eiseres] , de echtgenoot van eiseres. Namens de Belastingdienst/Toeslagen waren aanwezig mr. S.N. Ishak,
[de persoon 1] en [de persoon 2] .
Beoordeling door de rechtbank

De rechtbank beoordeelt de weigering van de Belastingdienst/Toeslagen om de schuld van eiseres aan [bedrijf 1] te betalen. Zij doet dat aan de hand van de beroepsgronden van eiseres.

De rechtbank komt tot het oordeel dat het beroep ongegrond is. Hierna legt de rechtbank uit hoe zij tot dit oordeel komt en welke gevolgen dit oordeel heeft.
Feiten

Op 10 juli 2020 hebben eiseres en haar echtgenoot bij [bedrijf 1] een doorlopend krediet van € 30.000,- afgesloten. Zij hadden in december 2021 een openstaande schuld van € 29.584,52. Eiseres en haar echtgenoot zijn gedupeerden van de zogeheten kinderopvangtoeslagenaffaire. Op grond van het Besluit kon de Belastingdienst/Toeslagen private schulden van gedupeerde ouders betalen. Sociale Banken Nederland (SBN) voerde dit beleidsbesluit namens de Belastingdienst/Toeslagen uit. Om in aanmerking te komen voor betaling van de schuld bij [bedrijf 1] heeft eiseres op 5 januari 2022 een schuldenlijst aan SBN gezonden. Inmiddels is de schuld bij [bedrijf 1] volledig afgelost met een nieuwe lening, die eiseres en haar echtgenoot hebben afgesloten bij [bedrijf 2] .
Wettelijk kader

Ten tijde van het bestreden besluit gold als grondslag voor de besluitvorming het Besluit. Het Besluit was vastgesteld vooruitlopend op nieuwe wetgeving over de hersteloperatie om gedupeerde ouders tegemoet te komen. Per 2 november 2022 is het Besluit verankerd in afdeling 4.1 van de Wet hersteloperatie toeslagen. Deze afdeling heeft terugwerkende kracht tot en met 29 oktober 2021. Besluiten vanaf dan over het al dan niet overnemen van private schulden in het kader van de hersteloperatie toeslagen, worden aangemerkt als beschikkingen die zijn gegeven krachtens het artikel van afdeling 4.1 waarin de desbetreffende herstelregeling is opgenomen. Dit betekent dat de rechtbank in deze zaak toetst aan de bepalingen van de Wet hersteloperatie toeslagen. De vereisten die de Wet hersteloperatie toeslagen stelt voor het overnemen en het betalen van private schulden zijn dezelfde vereisten die het Besluit stelde.

De voor de beoordeling van het beroep belangrijke bepalingen van de Wet hersteloperatie toeslagen zijn te vinden in de bijlage bij deze uitspraak.
Had de Belastingdienst/Toeslagen de schuld moeten overnemen?

Eiseres betoogt dat de Belastingdienst/Toeslagen de schuld aan [bedrijf 1] ten onrechte niet heeft overgenomen. Daartoe voert zij aan dat het vereiste dat
de hoofdsom van de schuld door betalingsachterstanden opeisbaar is geworden ten onrechte wordt gesteld. De lening bij [bedrijf 1] is aangegaan om grote familieschulden terug te kunnen betalen. Zij moesten geld lenen van familieleden na financiële malaise met een gastouderbureau. Volgens eiseres had zij de lening beter niet kunnen aflossen, omdat de Belastingdienst/Toeslagen de schuld in dat geval wel zou hebben overgenomen. Verder voert eiseres aan dat er bijzondere omstandigheden zijn om af te wijken van het vereiste dat de hoofdsom van de schuld door betalingsachterstanden opeisbaar is geworden. Volgens haar hebben de financiële problemen zich de afgelopen jaren opgestapeld. Zij lost maandelijks € 550,- af en houdt nauwelijks financiële ruimte over om bijvoorbeeld kleren en schoenen voor haar kinderen te kopen.

Artikel 4.1, vierde lid, aanhef en onder b, van de Wet hersteloperatie toeslagen bepaalt dat de resterende hoofdsommen van leningen niet worden overgenomen, tenzij die vanwege betalingsachterstanden opeisbaar zijn geworden. Uit de memorie van toelichting van de Wet hersteloperatie toeslagen volgt dat de regeling voor het overnemen van private schulden bedoeld is om gedupeerde ouders zo veel mogelijk kans te bieden op een nieuwe start. Doordat alleen opeisbare betalingsachterstanden en hoofdsommen worden overgenomen, wordt beoogd te voorkomen dat een gedupeerde in de problemen komt door incassomaatregelen.^[1]De rechtbank overweegt dat deze bepaling dwingend is geformuleerd. Dat eiseres de lening moest aangaan om familieschulden terug te betalen, speelt daarom geen rol bij de vraag of een schuld had moeten worden overgenomen. Dit geldt ook voor het argument dat eiseres de lening beter niet had kunnen aflossen, zodat er dan betalingsachterstanden waren ontstaan. In dat opzicht heeft eiseres aangevoerd dat zij zich nu gestraft voelt, terwijl zij juist haar schuld wel aflost. De rechtbank wijst erop dat eiseres, zonder af te willen doen aan de gevolgen die de toeslagenaffaire voor haar heeft, niet kampt met de incassomaatregelen waar andere ouders met opeisbare private schulden wel mee kampen. Voor deze laatsten is deze regeling bedoeld. Overigens worden hun schulden dan niet per se helemaal overgenomen, maar enkel het opeisbare deel van de schuld. Dat deze specifieke regeling niet op eiseres van toepassing is, betekent niet dat zij geen aanspraak heeft op ruimhartig herstel van haar schade. Daarvoor gelden echter andere regelingen. Omdat niet in geschil is dat eiseres geen betalingsachterstanden heeft, heeft de Belastingdienst/Toeslagen terecht vastgesteld dat de schuld van eiseres niet in aanmerking komt voor overname.

12. Artikel 9.1 van de Wet hersteloperatie toeslagen bepaalt dat van artikel 4.1 kan worden afgeweken voor zover toepassing zal leiden tot een onbillijkheid van overwegende aard. Voor toepassing van deze hardheidsclausule is vereist dat er bijzondere omstandigheden zijn die door de wetgever niet zijn voorzien en die tot een schrijnende situatie leiden.^[2]In wat eiseres heeft aangevoerd, hoefde de Belastingdienst/Toeslagen geen aanleiding te zien om bijzondere omstandigheden aan te nemen als bedoeld in de hardheidsclausule.

13. De rechtbank heeft door haar toelichting op de zitting begrepen dat eiseres en haar gezin weinig financiële ruimte hebben. Met deze stellingen van eiseres is niet gebleken dat zij momenteel in een schrijnende situatie verkeren die de wetgever niet heeft voorzien. Voor zover eiseres niet langer op de beslissingen in andere herstelprocedures kan wachten, kan zij beroep instellen tegen het uitblijven van een besluit in die procedures.

13. De beroepsgronden slagen niet.
Conclusie en gevolgen

13. Het beroep is ongegrond. Dat betekent dat eiseres geen gelijk krijgt. Eiseres krijgt daarom het griffierecht niet terug. Zij krijgt ook geen vergoeding van haar proceskosten.

Beslissing

De rechtbank verklaart het beroep ongegrond.

Deze uitspraak is gedaan door mr. M. Greebe, voorzitter, en mr. T.L. Fernig-Rocour en mr. K.S. Man, leden, in aanwezigheid van mr. R. Camps, griffier. De uitspraak is uitgesproken in het openbaar op 17 mei 2023.

De voorzitter is verhinderd de uitspraak te ondertekenen.

griffier

voorzitter

Een afschrift van de e uitspraak is verzonden aan partijen op:

Informatie over hoger beroep

Een partij die het niet eens is met deze uitspraak, kan een hogerberoepschrift sturen naar de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State waarin wordt uitgelegd waarom deze partij het niet eens is met deze uitspraak. Het hogerberoepschrift moet worden ingediend binnen zes weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden. Kan de indiener de behandeling van het hoger beroep niet afwachten, omdat de zaak spoed heeft, dan kan de indiener de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State vragen om een voorlopige voorziening (een tijdelijke maatregel) te treffen.

Bijlage: voor deze uitspraak belangrijke wet- en regelgeving

Wet hersteloperatie toeslagen

Artikel 4.1. Overneming of betaling privaatrechtelijke geldschulden gedupeerde aanvrager kinderopvangtoeslag en partner

1. Onze Minister van Financiën neemt op aanvraag de geldschulden en kosten over op grond van artikel 155 van Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek van degene die in aanmerking komt voor toepassing van een herstelmaatregel als bedoeld in artikel 2.7 of diens partner, bedoeld in artikel 3.1, eerste lid, onderdelen b of c, op wie artikel 4.6 of 4.7 niet van toepassing is.

2. De geldschulden die worden overgenomen:

a. zijn ontstaan na 31 december 2005;

b. waren voor 1 juni 2021 opeisbaar; en

c. zijn niet voldaan op het tijdstip waarop de aanvraag wordt gedaan.

[…]

4. Geldschulden en kosten die niet worden overgenomen zijn:

[…]

b. de resterende hoofdsommen van andere leningen, tenzij die vanwege betalingsachterstanden opeisbaar zijn geworden;

[…]

Artikel 8.6. Overgangsrecht in verband met terugwerking van de artikelen van de afdelingen 2.1, 2.4, 3.1, 4.1 en 4.2

Beschikkingen ter zake van compensatie, aanvullende compensatie voor de werkelijke schade, O/GS-tegemoetkomingen, aanvullende O/GS-tegemoetkomingen voor de werkelijke schade of andere tegemoetkomingen of vergoedingen, ter zake van brede ondersteuning op de vijf leefgebieden financiën, gezin, werk, wonen en zorg aan gedupeerde aanvragers van een kinderopvangtoeslag, hun partners, kinderen en pleegkinderen van een van hen die woonachtig zijn buiten Nederland, kwijtschelding van bestuursrechtelijke schulden en betaling of overneming van privaatrechtelijke schulden die in het kader van de hersteloperatie toeslagen zijn gegeven voor het tijdstip van inwerkingtreding van de artikelen van afdeling 2.1, 2.4, 3.1, 4.1 onderscheidenlijk 4.2, worden vanaf dat tijdstip aangemerkt als beschikkingen die zijn gegeven krachtens het artikel van afdeling 2.1, 2.4, 3.1, 4.1 of 4.2 waarin de desbetreffende herstelregeling is opgenomen.

Artikel 9.1. Hardheidsclausules

[…]

2. Voor zover toepassing gelet op het belang dat de bepaling beoogt te beschermen, zal leiden tot een onbillijkheid van overwegende aard kan:

a. Onze Minister van Financiën afwijken van artikel 2.15, 3.13, 4.1, 4.2 of 4.3;

[…]

Artikel 9.2. Inwerkingtreding

1. Deze wet treedt in werking op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip, dat voor de verschillende artikelen en onderdelen daarvan verschillend kan worden vastgesteld en werkt terug ten aanzien van:

[…]

j. de artikelen 4.1 tot en met 4.5, 6.1, eerste en derde lid, met betrekking tot aanvragen als bedoeld in artikel 4.3, eerste lid, 6.1, eerste en vierde lid, met betrekking tot aanvragen als bedoeld in de artikelen 4.1, eerste lid, 4.2 en 4.4, eerste lid, 6.2, tweede lid, met betrekking tot aanvragen als bedoeld in de artikelen 4.1, eerste lid, 4.2, 4.3, eerste lid, en 4.4, eerste lid, 6.8, eerste lid, en zevende en achtste lid juncto eerste lid, met betrekking tot uitbetalingen op basis van artikel 4.3, en 6.8, vierde lid, en zevende en achtste lid juncto vierde lid, met betrekking tot uitbetalingen op basis van artikel 4.4, en artikel 6.12, vijfde lid, met betrekking tot de gegevensverstrekking ten behoeve van de uitvoering van de artikelen 4.1 en 4.3, tot en met 29 oktober 2021; en

[…]