Uitspraak
vonnis
RECHTBANK AMSTERDAM
Parketnummer: 13-845035-12
[verdachte]
Afdeling Publiekrecht
Teams Strafrecht
Parketnummer: 13-845035-12
Datum uitspraak: 2 mei 2019
Vonnis van de rechtbank Amsterdam, meervoudige kamer voor de behandeling van strafzaken, in de zaak tegen:
[verdachte] ,
geboren te [geboorteplaats] op [geboortedag] 1969,
wonende op het adres [adres] , [woonplaats] .
1.Het onderzoek op de terechtzitting
Dit vonnis is op tegenspraak gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terecht-zittingen van 28 februari 2019, 29 maart 2019 en 2 mei 2019.
De rechtbank heeft kennisgenomen van de vordering van de officier van justitie mr. A.M. de Leeuw en van wat verdachte en zijn raadsvrouw mr. F. Tosun naar voren hebben gebracht.
2.Beschuldiging
Verdachte wordt er kort gezegd – na vordering wijziging op de zitting van 28 februari 2019 – van beschuldigd dat hij als bestuurder van BeachHolidays B.V. (hierna: BeachHolidays) faillissementsfraude heeft gepleegd door tussen 2008 en 3013
- diverse bedragen met een totaal van ruim 4 miljoen euro aan de boedel van de failliet verklaarde onderneming te onttrekken, zonder dat daar facturen, goederen, diensten of een rechtsgeldige overeenkomst tegenover stonden;
- een schuldeiser te bevoordelen ten opzicht van andere schuldeisers terwijl het faillissement van BeachHolidays niet meer te voorkomen was en
- geen (volledige) administratie bij te houden en te bewaren en die administratie niet volledig aan de curator te geven.
Als niet kan worden bewezen dat verdachte bestuurder van BeachHolidays was, wordt hij beschuldigd van het samen met iemand anders, plegen van genoemde gedragingen.
Ook wordt verdachte ervan beschuldigd dat hij in de periode van 1 september 2005 tot en met 31 mei 2008 samen met een ander valse of vervalste overeenkomsten van (achtergestelde) geldlening voorhanden heeft gehad en heeft gebruikt door ze aan de externe accountant en aan Stichting Garantiegelden Reizen (hierna: SGR) te geven en ze op te nemen in de administratie van BeachHolidays.
De volledige tekst van de tenlastelegging is opgenomen in
bijlage 1die aan dit vonnis is gehecht en geldt als hier ingevoegd.
bijlage 1die aan dit vonnis is gehecht en geldt als hier ingevoegd.
Verbeterde lezing van de tenlastelegging
Aan de feitelijke omschrijving van de tenlastegelegde periode 28 juli 2009 tot en met 4 augustus 2009 en de periode 1 januari 2009 tot en met 8 september 2009 is de zinsnede toegevoegd “zonder dat hier facturen en/of goederen en/of diensten en/of een rechtsgeldige overeenkomst tegenover stond(en)”. Deze zinsnede ontbreekt bij de feitelijke omschrijving van de periode 1 januari 2008 tot en met 31 december 2008. Uit het standpunt van de officier van justitie maakt de rechtbank op, dat het ook ten aanzien van deze periode de bedoeling was deze zinsnede toe te voegen. Uit wat de verdediging op de zitting heeft aangevoerd leidt de rechtbank af dat ook de verdediging van die lezing is uitgegaan. De rechtbank zal de zinsnede bij dit deel van de tenlastelegging inlezen. De verbetering van deze misslag schaadt verdachte niet in zijn verdediging.
3.Ontvankelijkheid van de officier van justitie
3.1.
Het standpunt van de verdediging
De raadsvrouw heeft aangevoerd dat de officier van justitie niet-ontvankelijk is in de vervolging wegens forse overschrijding van de redelijke termijn. Het heeft heel lang geduurd voordat de inhoudelijke behandeling is aangevangen. Het tijdsverloop is niet aan de verdediging te wijten nu de verdediging tijdig haar onderzoekswensen heeft ingediend. Door dit tijdsverloop kan verdachte zich niet goed meer verdedigen, omdat hij zich de feiten niet meer goed kan herinneren. Hiermee is sprake van schending van artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, te weten het recht op een eerlijk proces. Hoewel tijdsverloop in beginsel niet leidt tot niet-ontvankelijkheid, gaat het hier niet alleen om het tijdsverloop, maar ook om het gevolg, waarbij sprake is van een ernstige inbreuk op de beginselen van een behoorlijke procesorde waardoor doelbewust en met grove veronachtzaming van de belangen van verdachte tekort is gedaan aan diens recht op een eerlijk proces.
3.2.
Het standpunt van de officier van justitie
De officier van justitie heeft aangevoerd dat het vaste rechtspraak is dat overschrijding van de redelijke termijn niet leidt tot niet-ontvankelijkheid van de officier van justitie. De overschrijding van de redelijke termijn en het tijdsverloop tussen de tenlastegelegde feiten en de einduitspraak wordt meegewogen in de strafeis.
3.3.
Het oordeel van de rechtbank
Ook de rechtbank stelt vast dat sprake is van een aanzienlijke overschrijding van de redelijke termijn. Naar vaste rechtspraak leidt zo’n overschrijding niet tot de niet-ontvankelijkverklaring van de officier van justitie, ook niet in uitzonderlijke gevallen. Wel kan compensatie voor de overschrijding worden gegeven in de vorm van strafvermindering. De rechtbank komt hier bij de strafmotivering op terug. Van een “grove veronachtzaming van de belangen van verdachte” is de rechtbank niet gebleken. Het verweer wordt verworpen.
4.Waardering van het bewijs
4.1.
Inleiding
De rechtbank gaat op grond van de wettige bewijsmiddelen van de volgende feiten en omstandigheden uit. [1]
BeachHolidays is in 2006 gekocht door verdachte en medeverdachte [medeverdachte] (hierna: [medeverdachte] ). Het bedrijf is een touroperator die zich vooral richt op de verkoop van (pakket)reizen naar Turkije. Alleen verdachte is als bestuurder ingeschreven in het handelsregister, [2] maar feitelijk bestuurden verdachte en [medeverdachte] samen de vennootschap. [verdachte] bracht kapitaal in en [medeverdachte] zijn kennis over de reisbranche en zijn contacten. [3]
Op 4 augustus 2009 ontvangt SGR een e-mail van Tourmax (een handelsnaam van BeachHolidays), waarin zij melding maakt van financieel onvermogen van BeachHolidays. Omdat SGR het vreemd vindt dat een reisorganisatie midden in het hoogseizoen in financiële problemen verkeert wordt een onderzoek ingesteld door de toenmalige directeur van SGR. Bij zijn bezoek aan het kantoor van BeachHolidays blijkt de complete administratie te zijn weggehaald. Op 5 augustus 2018 is de administratie bij SGR ingeleverd. [naam directeur] , directeur van SGR, verklaart dat uit het onderzoek naar de administratie naar voren komt dat er in 2008 ongeveer € 1.800.000,- is overgeboekt naar [naam 2] (hierna: [naam 2] ). Hiertegenover werd voor ongeveer € 200.000,- aan facturen van [naam 2] aan BeachHolidays aangetroffen. Uit datzelfde onderzoek blijkt dat in 2009 (tot de datum van het faillissement) ongeveer € 2.600.000,- is overgeboekt naar [naam 2] , waarbij voor slechts € 40.000,- aan facturen van [naam 2] aan BeachHolidays werd aangetroffen. In de week voorafgaand aan de melding van betalingsonmacht is ongeveer € 400.000,- overgemaakt aan [naam 1] (hierna: [naam 1] ), waarvoor geen titel bestond.
Op 20 augustus 2009 heeft SGR het faillissement van BeachHolidays aangevraagd. Het faillissement is op 8 september 2009 uitgesproken. [4]
Op 29 augustus 2011 doet de curator van BeachHolidays, mr. R.J. Kaas, aangifte van faillissementsfraude.
4.2.
Het standpunt van de officier van justitie
De officier van justitie vindt bewezen dat verdachte zich als bestuurder schuldig heeft gemaakt aan faillissementsfraude. Ook voor de valsheid in geschrifte is voldoende bewijs.
Ten aanzien van feit 1:
4.2.1.
Bestuurder van BeachHolidays
Verdachte is bestuurder en enig aandeelhouder van BeachHolidays, zo blijkt uit het uittreksel van de Kamer van Koophandel. Zelf verklaart hij ook dat hij directeur was van BeachHolidays en alle getuigen bevestigen dit.
Ook [medeverdachte] is aan te merken als bestuurder. Hij is op 1 januari 2007 met terugwerkende kracht tot 3 januari 2004 aangesteld als directeur van BeachHolidays. Zelf verklaart hij onder meer dat hij samen met verdachte heeft onderhandeld over de overnameprijs van BeachHolidays en dat hij en verdachte het bedrijf hebben gekocht van [naam 3] (hierna: [naam 3] ). Hij heeft in 2007 besloten dat de kosten moesten verminderen, dat er meer via internet verkocht moest worden en dat de omvang van het personeel werd teruggebracht naar 4 of 5 personen. Hij heeft eind 2007 met verdachte en [naam 4] (hierna: [naam 4] ) besproken of zij zouden stoppen met BeachHolidays. Tevens verklaart hij dat hij tot het einde betrokken was als eigenaar bij BeachHolidays. Ook door anderen wordt [medeverdachte] gezien als één van de eigenaren van BeachHolidays.
4.2.2.
Faillissement
Op 8 september 2009 is BeachHolidays door de rechtbank Haarlem in staat van faillissement verklaard.
4.2.3.
Overboekingen naar [naam 2] /Comfort Flora Beach Hotel
In oktober 2007 huurt Konfort Turizm het hotel Club Belköy in Antalya. Verdachte is één van de garantstellers bij deze overeenkomst. Konfort Turizm verhuurt het door aan [naam 2] , een onderneming die is opgericht door [medeverdachte] en [naam 3] louter ter exploitatie van het hotel en waarvan verdachte vanaf 6 april 2009 aandeelhouder wordt in plaats van [medeverdachte] . De naam van het hotel wordt gewijzigd in Comfort Flora Beach Hotel. Een voorwaarde voor de huur van het complex was dat het verbouwd moest worden. De kosten van de verbouwing waren begroot op 4 miljoen US dollar, maar liepen op tot 14,7 miljoen US dollar. Om deze overschrijding te bekostigen is door [naam 5] op voorhand 7 miljoen US dollar betaald voor de exploitatie van de hotelkamers. Dit bedrag werd gebruikt voor de verbouwing van het hotel.
Uit de bankafschriften van BeachHolidays blijkt dat in 2009 in totaal een bedrag van ongeveer € 2.534.500,00 is overgemaakt naar [naam 2] . Dat de teveel betaalde bedragen voor de passagiers bestemd waren, zoals [verdachte] verklaart, en dat het door een ruzie komt dat er geen facturen zijn, vindt geen steun in het onderzoek in het boekingssysteem Tursys. In de – incomplete – boekhouding zijn facturen aangetroffen tot een bedrag van € 18.928,41. Dit betekent dat in 2009 een bedrag van € 2.515.517,59 naar [naam 2] is overgemaakt zonder factuur.
Ook in 2008 zijn betalingen aan [naam 2] verricht die niet geheel worden gedekt door facturen. In de administratie worden facturen aangetroffen die een geldstroom van € 197.653,54 dekken. Uit de bankoverzichten blijkt een bedrag van € 1.779.835,17 te zijn overgeboekt aan [naam 2] . Uitgaande van de bankafschriften is in 2008 in totaal € 1.582.181,63 overgemaakt aan [naam 2] zonder factuur.
Van de verrekeningsconstructies waarover zowel verdachte als medeverdachte [medeverdachte] hebben verklaard, blijkt niets uit de boeken van BeachHolidays. Nergens zijn deze betalingen en verrekeningen verantwoord. Het voeren van een goede boekhouding, opstellen van juiste jaarrekeningen waardoor een juist beeld ontstaat van de verplichtingen en de geldstromen, is een verplichting van de bestuurder. Als die er niet is, is sprake van onttrekking aan de vennootschap.
4.2.4.
Overboekingen naar [naam 1] /Rivero hotel
[naam 1] is opgericht door [medeverdachte] , [naam 4] en [verdachte] om het Rivero Hotel in Kemer te kunnen huren. In de week voorafgaand aan – naar de rechtbank begrijpt – de melding betalingsonmacht aan SGR is € 393.500,- overgemaakt aan [naam 1] . Omdat er voor Rivero hotel een incoming agent was, namelijk Odeon, moeten betalingen voor reizigers via Odeon lopen. Daarom is de overboeking naar [naam 1] vreemd en daarmee is onwaarschijnlijk dat deze voor verblijfkosten van de reizigers bestemd was. De officier van justitie gaat daarom uit van een totaalsom van de betalingen aan [naam 1] , zoals blijkt uit de overschrijvingen vanaf de ABN-Amro-rekening van € 393.500,-.
De officier van justitie vindt de betalingen aan [naam 2] en [naam 1] onverschuldigd, onverantwoord, onzakelijk en ongeoorloofd in het zicht van het faillissement dat onvermijdelijk was, omdat de verdachten geen clausules hadden opgenomen over de terugbetalingen aan BeachHolidays. Er zijn risico’s aangegaan die ten koste gingen van de schuldeisers. Deze betalingen zijn aan te merken als onttrekkingen. En door niets vast te leggen is sprake van opzet op de verkorting van de rechten van de schuldeisers. Dit is ook voor 2008 het geval, want ook toen zijn gelden onverplicht naar Turkije overgeboekt. Verdachte kan zich niet verschuilen achter onwetendheid. Er is bewust en weloverwogen gehandeld door zowel verdachte als door [medeverdachte] , die beide bij zowel BeachHolidays (als bestuurders) als bij [naam 2] , [naam 1] en de twee hotels betrokken waren. De onttrekkingen vonden plaats met volle wetenschap en goedkeuring van verdachte en [medeverdachte] .
4.2.5.
Administratieplicht en overleggen aan de curator
De administratie van BeachHolidays voldeed niet. Er is een contante kasstroom, maar niet inzichtelijk is wie welk bedrag heeft betaald. Ook zijn contante betalingen uitgestroomd en worden bedragen gestort onder vermelding van leningen. Het niet goed voeren van een administratie kan leiden tot verkorting van rechten van schuldeisers, nu reizigers die contant hebben betaald dit niet terugzien in de boeken. Ook de curator stelt dat hij niet de beschikking heeft over een complete grootboekadministratie en ook niet over boekingstukken op basis waarvan de overboekingen zijn verricht.
[verdachte] verklaart dat de administratie bij de boekhouder lag en dat hij veel is kwijtgeraakt door verhuizingen.
Uit rechtspraak volgt dat het niet op vordering van de curator uitleveren van de hele administratie de aanmerkelijke kans op benadeling van de schuldeisers doet ontstaan. Verdachte aanvaardde door de administratieve verplichtingen te verzaken de aanmerkelijke kans dat de rechten van de schuldeisers werden verkort. Hij heeft zich als bestuurder van BeachHolidays niet gehouden aan zijn wettelijke plicht om een volledige en juiste administratie te voeren, te bewaren en aan de curator over te leggen. Hiermee is het niet bewaren van de administratie en het niet tevoorschijn brengen van de administratie bewezen. Verdachte en [medeverdachte] waren hier als bestuurders verantwoordelijk voor.
4.2.6.
Valsheid in geschrift
In de administratie van BeachHolidays zijn overeenkomsten van geldlening aangetroffen tussen [verdachte] (toen nog [naam 6] genaamd) en [naam 4] , [naam 7] en [naam 8] (hierna: [naam 8] ). Achter elke overeenkomst van geldlening zit een overeenkomst van achtergestelde geldlening tussen BeachHolidays en [naam 4] , [naam 7] en [naam 8] voor dezelfde bedragen als de geldleningen. Op alle overeenkomsten staat als datum september 2005.
Dat deze geschriften vals waren blijkt uit de verklaringen van de wederpartijen van BeachHolidays en verdachte. [naam 7] verklaart dat de handtekening onder de overeenkomst van geldlening zijn handtekening niet is en dat hij nooit geld heeft geleend van of aan iemand. [naam 8] verklaart dat het allemaal nep was, dat zij alleen haar handtekening heeft gezet onder beide documenten en dat er geen geld over tafel is gegaan.
De geschriften zijn bestemd om tot bewijs van enig feit te dienen. De leningsovereenkomsten en overeenkomsten van achtergestelde lening zijn opgemaakt door accountant [naam accountant] . De leningen staan op de beginbalans die naar SGR is gegaan. Dit is gedaan omdat SGR achtergestelde leningen ziet als eigen kapitaal. Uit de overeenkomsten van achterstelling, die zijn opgemaakt tussen SGR, BeachHolidays en [naam 8] , [naam 4] en [naam 7] en uit de brief van SGR aan BeachHolidays van 4 augustus 2008, blijkt dat SGR op de hoogte was van de geldleningen en dat leningen van derden worden meegerekend voor de solvabiliteit van de onderneming. Dit om te voldoen aan de deelnemerseisen van SGR.
4.3.
Het standpunt van de verdediging
De verdediging vindt dat verdachte moet worden vrijgesproken van alle feiten.
4.3.1.
Opzet ontbreekt
Er is geen sprake van medeplegen omdat daarvoor nodig is dat de medeplegers met opzet, samenwerken aan de totstandkoming van de verboden gedraging. De opzet dient te zijn gericht op de samenwerking en op de feiten zelf. Verdachte heeft nooit met opzet gehandeld en had geen enkele reden om een goedlopend bedrijf als BeachHolidays failliet te laten gaan. Verdachte heeft het geld te goeder trouw overgeboekt naar Comfort Flora Beach Hotel en/of [naam 2] , in het vertrouwen dat het geld ook terug zou komen. In 2008 waren de gelden ook teruggekomen. Het was toen verrekend met een openstaande schuld bij Komfortours, het bedrijf waar BeachHolidays vliegtuigstoelen inkocht. Verdachte heeft geen voordeel behaald door de overboekingen naar [naam 2] of [naam 1] . Hij heeft wel geprobeerd het bedrijf te redden, maar is hierin tegengewerkt door [naam 3] . De inspanningen van verdachte om het faillissement te voorkomen laten zien dat verdachte geen opzet had op benadeling van de schuldeisers.
4.3.2.
Overboekingen naar [naam 1]
Verdachte ontkent € 395.500,- te hebben overgeboekt naar [naam 1] . Dit zou, in elk geval voor wat betreft de laatste betalingen, zijn gedaan door [naam 9] (hierna: [naam 9] ), werknemer van BeachHolidays, in opdracht van [medeverdachte] . [naam 9] was immers gemachtigd om betalingen vanuit BeachHolidays uit te voeren. Verdachte kan deze bedragen niet zelf hebben overgemaakt omdat zijn bankpas onbruikbaar was gemaakt door [medeverdachte] en [naam 9] . De overboekingen naar [naam 1] zijn doorgeboekt naar Odeon. Dit blijkt uit de ter terechtzitting overgelegde overzichten van de rekening van [naam 1] , waarbij inzichtelijk is dat er op 29 juli 2009 en 31 juli 2009 in totaal € 208.000,- is overgeboekt van uit [naam 1] naar Odeon.
Het geldbedrag van € 208.000,- is overgemaakt aan Odeon om BeachHolidays te redden en daarmee zijn geen schuldeisers benadeeld. Als de rechtbank daar anders over denkt dan kan verdachte niet verantwoordelijk worden gehouden voor de overboekingen naar [naam 1] .
4.3.3.
Overboekingen naar [naam 2] in 2008 en 2009
Met de overboekingen in 2009 zijn geen lasten verdicht, zijn geen gelden aan de boedel onttrokken en is geen van de schuldeisers op enigerlei wijze bevoordeeld. Daar komt bij dat ten tijde van de overboekingen nog geen sprake was van faillissement. De overboekingen zijn gedaan voordat de melding van betalingsonmacht is gedaan. Uit het dossier blijkt dat er voor meer dan € 18.000,- aan boekingen zijn gedaan. Daarmee staat vast dat er facturen zijn zoekgeraakt. De betalingen waren deels voor de reizigers en deels voor betalingen aan Komfortours die verrekend moesten worden. Verdachte was ervan overtuigd dat [naam 3] inmiddels aandeelhouder van BeachHolidays was geworden en daarom, als bestuurder van Komforttours, de grootste schuldeiser van BeachHolidays, het bedrijf niet failliet zou laten gaan.
De betalingen van € 1.779.835,17 aan [naam 2] in 2008 zijn verrekend met de schuld die BeachHolidays had aan Komfortours van ruim € 986.000,-. [naam 3] wilde dit bedrag via [naam 2] ontvangen. Om die reden zijn de bedragen aan [naam 2] overgemaakt. Het resterende bedrag van € 800.000,- is betaald voor de kamers die via BeachHolidays geboekt zijn bij Comfort Flora Beach Hotel. Er zijn dan ook geen bedragen overgemaakt in 2008 waardoor schuldeisers benadeeld zouden zijn en een faillissement was nog niet aan de orde.
4.3.4.
Niet voldoen aan administratieplicht
De administratie van BeachHolidays is door de schoonvader van verdachte uit het bedrijf gehaald. Verdachte heeft de volledige administratie aangeleverd bij de curator. Het is niet aan verdachte te wijten dat er bepaalde stukken missen, hij heeft alles wat er was overhandigd. Er is dan ook niet opzettelijk niet voldaan aan het uitleveren van de volledige administratie.
4.3.5.
Valsheid in geschrift
De verdediging heeft [naam 4] niet kunnen ondervragen. De verklaring van [naam 4] mag dan ook niet gebruikt worden voor het bewijs. [naam 8] heeft haar verklaring afgelegd nadat zij telefonisch overleg heeft gehad met haar dochter. Hierdoor is de getuige beïnvloed en is haar verklaring niet betrouwbaar. De verklaring kan dus niet worden meegenomen voor bewijs.
Verdachte heeft verklaard dat hij niet wist waarvoor hij tekende of wat de bedoeling was van de overeenkomsten. Hij heeft nooit opzettelijk overeenkomsten getekend die vals zijn.
4.4.
Het oordeel van de rechtbank
Feit 1: Faillissementsfraude
Verdachte wordt veroordeeld voor het als bestuurder van BeachHolidays plegen van faillissementsfraude in de tenlastegelegde periode door grote geldbedragen aan de onderneming te onttrekken zonder dat daar facturen of overeenkomsten aan ten grondslag lagen en door niet te voldoen aan zijn administratieplicht.
4.4.1.
Overboekingen aan [naam 2] in de periode van 1 januari 2008 tot en met 8 september 2009
Uit de administratie over 2008 en de bankafschriften van BeachHolidays blijkt dat in dat jaar € 1.779.835,17 is overgemaakt van BeachHolidays naar [naam 2] . Achter de bankafschriften zijn facturen van [naam 2] opgenomen van in totaal € 197.653,54. [5] Er is dus € 1.582.181,63 naar [naam 2] overgemaakt zonder dat daar facturen tegenover stonden.
Uit onderzoek van de FIOD naar de bankmutaties van BeachHolidays in 2009 is gebleken dat in dat jaar van de ABN-Amro-rekening in totaal € 2.299.500,- is overgemaakt onder vermelding van [naam 2] en € 235.000,- onder vermelding van [naam 2] /Odeon. In totaal is er in 2009 minimaal € 2.534.500,- overgemaakt naar Turkije, waarbij in de omschrijving van het bankafschrift de naam [naam 2] staat vermeld. Bij ditzelfde onderzoek in de administratie van BeachHolidays zijn over 2009 facturen voor een bedrag van € 18.928,41 van [naam 2] aangetroffen. [6] Dit betekent dat in totaal € 2.515.517,59 aan [naam 2] is overgemaakt zonder dat hier facturen tegenover stonden.
Verdachte heeft verklaard dat hij in 2009 geld heeft betaald aan Comfort Flora Beach Hotel omdat het hotel krap bij kas zat. Dit heeft hij ook in 2008 gedaan. [7] Het geld is overgemaakt voor een investering in Comfort Flora Beach Hotel, maar BeachHolidays zou het geld weer terugkrijgen. [8] [medeverdachte] heeft hem gezegd dat het geld naar Comfort Flora Beach Hotel moest en dat hij van daaruit het teveel betaalde zou verrekenen met de vliegtuigstoelen van Komfortours. Verdachte heeft niet gecontroleerd of er facturen van Komfortours waren. [9] [medeverdachte] heeft verklaard dat er met name na 1 juni 2008 geld is overgemaakt naar [naam 2] om de lopende kosten van het Comfort Flora Beach Hotel te betalen. Er is meer geld overgemaakt dan nodig was voor de exploitatie, maar het teveel betaalde bedrag zou worden terugbetaald of verrekend. BeachHolidays had tot 4 april 2009 een vordering van 1 miljoen euro op Comfort Flora Beach Hotel en de afspraak met [verdachte] en [naam 3] was dat dit bedrag voor 1 juli 2009 zou worden terugbetaald. Zonder deze terugbetaling zou BeachHolidays het niet redden. [10]
De rechtbank vindt het niet onaannemelijk dat een deel van de overboekingen naar [naam 2] in 2008 bestemd was als een voorschot voor de reizigers van BeachHolidays die bij het Comfort Flora Beach Hotel zouden boeken. In de administratie zijn echter geen stukken aangetroffen die erop duiden dat het teveel betaalde geld (ongeveer 1,6 miljoen euro) is verrekend met schulden die BeachHolidays had aan Komfortours, zoals verdachte op de zitting heeft verklaard. Omdat verdachte niet heeft gecontroleerd of er facturen van Komfortours waren en uit de stukken niet blijkt dat schulden zijn verrekend hebben verdachte en zijn medeverdachte [medeverdachte] als bestuurders van de onderneming een groot risico genomen. Zij hebben grote sommen geld aan de onderneming onttrokken en hiermee de aanmerkelijke kans aanvaard dat schuldeiseres in een faillissement van de onderneming veel minder verhaalsmogelijkheden zouden hebben. Verdachte is hiervoor als bestuurder verantwoordelijk.
4.4.2.
Overboekingen naar [naam 1] tussen 28 juli 2009 en 5 augustus 2009
Op 28, 29 en 30 juli 2009 en op 3 en 4 augustus 2009 zijn grote sommen geld, in totaal € 393.500,-, overgeboekt van BeachHolidays aan [naam 1] . [11] [naam directeur] verklaart dat er geen facturen zijn aangetroffen die de overboekingen van BeachHolidays naar [naam 1] rechtvaardigen. Verdachte heeft verklaard dat Odeon geen reizigers meer zou ophalen als er niet betaald werd. Odeon wilde het geld snel hebben en daarom heeft verdachte het geld eerst gestort bij [naam 1] . Van daaruit zou het overgemaakt worden naar Odeon. Verdachte heeft het geld naar [naam 1] overgemaakt. Verdachte heeft de beslissing genomen dat het geld eerst naar [naam 1] ging. [12] Verdachte heeft verklaard dat het laatste bedrag door [naam 9] is overgeboekt, maar dat hij daar geen toestemming voor heeft gegeven. Verdachte is echter als bestuurder van de onderneming verantwoordelijk voor de handelingen van [naam 9] , te meer omdat [naam 9] gemachtigd was betalingen te verrichten voor BeachHolidays.
Verdachte was zich ervan bewust dat BeachHolidays in financiële problemen verkeerde en heeft desondanks besloten gelden over te boeken naar [naam 1] , met de bedoeling deze door te (laten) boeken naar Odeon. Door deze stortingen, die deels door [medeverdachte] zijn doorbetaald aan Odeon, heeft verdachte Odeon bevoordeeld ten opzichte van andere schuldeisers van BeachHolidays. Dat verdachte niet wist dat het faillissement op dat moment niet meer kon worden voorkomen vindt de rechtbank op grond van bovenstaande niet aannemelijk.
4.4.3.
Voorwaardelijk opzet
Op de zitting heeft verdachte verklaard dat 2006 en 2007 financieel slechte jaren waren voor BeachHolidays en dat [medeverdachte] en hij zagen dat er geld tekort was in BeachHolidays. [13] Op 4 september 2008 heeft SGR aan BeachHolidays een brief gestuurd waarin zij erop wijst dat BeachHolidays in 2007 niet heeft voldaan aan de reglementaire normen van solvabiliteit en liquiditeit en dat de onderneming in een penibele situatie verkeerde. [14] De rechtbank is van oordeel dat verdachte op dat moment op de hoogte was dat de financiële situatie van BeachHolidays slecht was. Toch zijn in 2008 en 2009 grote bedragen overgeboekt naar [naam 2] en [naam 1] . Verdachte heeft ook een bijdrage geleverd aan de overboekingen. [naam 9] verklaart dat verdachte opdracht gaf tot het doen van betalingen en dat verdachte ook zelf betalingen verrichtte. [15] Verdachte heeft door zo te handelen de aanmerkelijke kans aanvaard dat er schuldeisers werden benadeeld. De rechtbank kwalificeert dit handelen als (voorwaardelijk) opzet als bedoeld met de zinsnede ‘ter bedrieglijke verkorting van de rechten van schuldeisers’ in artikel 343 (oud) van het Wetboek van Strafrecht (hierna: Sr).
4.4.4.
Administratieplicht
Op grond van de wet moet het bestuur van een onderneming een administratie bijhouden en bewaren over de financiële toestand van de vennootschap zodat de rechten en verplichtingen van de vennootschap altijd inzichtelijk zijn.
Op 4 augustus 2009 heeft BeachHolidays melding van financieel onvermogen bij SGR gedaan. Diezelfde dag is de directeur van SGR naar het kantoor van BeachHolidays gegaan en heeft geconstateerd dat de hele administratie was weggehaald. Op 6 augustus 2009 heeft SGR aan de advocaat van BeachHolidays gemeld dat de ingeleverde administratie niet compleet is en verzocht de ontbrekende stukken aan SGR te doen toekomen. Op 29 augustus 2011 heeft de curator aangifte gedaan van faillissementsfraude. De curator is, ondanks diverse verzoeken, niet in het bezit gesteld van alle noodzakelijke administratie. [16] De curator heeft verdachte op 8 februari 2013 erop gewezen dat de administratie nog steeds niet compleet is en hem opdracht gegeven de onderliggende administratie bij hem op kantoor af te geven. [17] Verdachte heeft hierop geantwoord dat hij zelf geen stukken meer heeft liggen en dat de curator deze kan opvragen bij het accountantskantoor, de Kamer van Koophandel en de Belastingdienst. Contracten met Odeon kan de curator opvragen bij Odeon en de contracten met Komfortours kunnen daar worden opgevraagd. [18]
De rechtbank stelt op grond van het voorgaande vast dat verdachte als bestuurder van BeachHolidays niet heeft voldaan aan zijn verplichting tot het bewaren, te voorschijn brengen en aan de curator geven van een volledige administratie van BeachHolidays.
Feit 2: Valsheid in geschrift
Verdachte wordt veroordeeld voor plegen van valsheid in geschrift door valse overeenkomsten van (achtergestelde) geldlening te gebruiken.
In het dossier zitten drie overeenkomsten van geldlening tussen verdachte (die toen nog [naam 6] heette) en [naam 4] , [naam 7] (de broer van medeverdachte [medeverdachte] ) en [naam 8] . Achter deze overeenkomsten zitten overeenkomsten van achtergestelde lening, waarbij [naam 4] , [medeverdachte] en [naam 8] dezelfde bedragen die zij van verdachte hebben geleend uitlenen aan BeachHolidays. Op alle zes overeenkomsten staat als datum ‘september 2005’ en ook verder zijn de drie overeenkomsten van geldlening en de drie overeenkomsten van achtergestelde lening, op het bedrag en de wederpartij na, identiek. Verdachte heeft verklaard dat de handtekeningen onder de naam [naam 6] van hem zijn. Accountant [naam accountant] heeft verklaard dat hij de overeenkomsten op verzoek van [verdachte] heeft opgemaakt. Dit is gedaan omdat SGR achtergestelde leningen ziet als eigen kapitaal. [19] [naam 4] heeft verklaard dat de overeenkomsten een boekhoudkundige truc van [naam accountant] waren en dat hij nooit geld heeft geleend van [verdachte] en dat de stukken, zoals hij dat ziet, vals zijn. [20] [naam 8] heeft verklaard dat het allemaal nep is, dat zij haar handtekening onder beide documenten heeft gezet, maar dat er geen geld over tafel is gegaan. [21] Haar dochter, [naam dochter] , verklaart dat de leningsovereenkomst met haar moeder een fake overeenkomst is en dat het geld er niet is geweest. [22] Volgens [naam 7] is de handtekening die zowel op de overeenkomst van geldlening als op de overeenkomst van achtergestelde geldlening niet van hem en heeft hij nooit geld geleend van of uitgeleend aan iemand. Hij heeft in 2005 nooit een dergelijke overeenkomst getekend. [23] Verdachte heeft de overeenkomsten getekend, ze zaten in de administratie van BeachHolidays zoals die aan de curator is gegeven en de overeenkomsten zijn achtergesteld in een overeenkomst met SGR om aan de eisen van SGR te voldoen. [24] , [25] Dit leidt de rechtbank tot de conclusie dat verdachte de valse overeenkomsten samen met [naam 4] en [naam 8] voorhanden heeft gehad en dat hij de overeenkomsten heeft afgeleverd en heeft gebruikt.
De verdediging heeft aangevoerd dat de verklaringen van [naam 4] en [naam 8] niet gebruikt mogen worden voor bewijs. De rechtbank gaat hier niet in mee. De verdediging is inderdaad niet in de gelegenheid geweest om [naam 4] te horen. Naar vaste rechtspraak kan het voor het bewijs gebruiken van een getuigenverklaring in strijd zijn met het recht op een eerlijk proces als de verdediging die getuige niet heeft kunnen ondervragen én een bewezenverklaring in doorslaggevende mate gebaseerd wordt op die verklaring. Van dat laatste is in dit geval geen sprake. Immers gebruikt de rechtbank naast de getuigenverklaring van [naam 4] de hierboven omschreven overeenkomst zelf, de verklaring van [naam accountant] en de verklaring van de andere wederpartijen die verklaren over de valsheid van de overeenkomsten die vrijwel exact hetzelfde zijn en die allemaal gebruikt zijn in de overeenkomsten van achterstelling met SGR. Het bewijs van de valsheid volgt dan ook niet slechts of in overwegende mate uit de verklaring van [naam 4] , maar vindt dan ook voldoende steun in de hiervoor genoemde bewijsmiddelen.
Ook de verklaring van [naam 8] gebruikt de rechtbank voor het bewijs. Het feit dat zij tijdens het afleggen van haar verklaring telefonisch contact met haar dochter heeft gezocht, doet de rechtbank niet twijfelen aan de betrouwbaarheid van die verklaring.
Kwalificatie
Ten aanzien van de juridische kwalificatie van het voorhanden hebben en afleveren merkt de rechtbank op dat hieraan een gebrek kleeft, omdat in de tenlastelegging het bestanddeel “terwijl hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat dit geschrift bestemd is voor zodanig gebruik” ontbreekt. De rechtbank komt hierop terug onder 6.1.
5.Bewezenverklaring
5.1.
De rechtbank acht op grond van de bewijsmiddelen in rubriek 4. en bewezen dat verdachte
Ten aanzien van feit 1 primair
in de periode van 1 januari 2008 tot en met 11 februari 2013 in Nederland, als bestuurder van BeachHolidays B.V. (tevens handelend onder de naam Tourmax en/of Turkijeticket), een rechtspersoon die bij vonnis van de rechtbank Haarlem van 8 september 2009 in staat van faillissement is verklaard,
tezamen en in vereniging met een ander,
ter bedrieglijke verkorting van de rechten van de schuldeisers van BeachHolidays B.V.,
A.
geld aan de boedel van genoemde rechtspersoon heeft onttrokken
en
C.
op een tijdstip waarop hij wist dat het faillissement niet kon worden voorkomen, een schuldeiser heeft bevoordeeld
en
D.
niet heeft voldaan aan de op hem rustende verplichting ten opzichte van het bewaren en tevoorschijn brengen van boeken, bescheiden en andere gegevensdragers zoals bedoeld in artikel 10, eerste lid van boek 2 van het Burgerlijk Wetboek,
immers hebben verdachte en zijn mededader
ten aanzien van C
in de periode van 28 juli 2009 tot en met 4 augustus 2009, voorafgaande aan het faillissement, in totaal € 393.500,- van de bankrekening van BeachHolidays B.V. overgemaakt en/of over laten maken aan [naam 1] , een onderneming naar Turks recht,
en
ten aanzien van A
in de periode van 1 januari 2009 tot en met 4 augustus 2009, voorafgaande aan het faillissement, in totaal € 2.515.517,59 van de bankrekening van BeachHolidays B.V. overgemaakt en/of over laten maken aan [naam 2] , een onderneming naar Turks recht, zonder dat hier een rechtsgeldige overeenkomst tegenover stond
en
ten aanzien van A
in de periode van 1 januari 2008 tot en met 31 december 2008, voorafgaande aan het faillissement, in totaal € 1.582.181,63 van de bankrekening van BeachHolidays B.V. overgemaakt en/of over laten maken aan [naam 2] , een onderneming naar Turks recht, zonder dat hier een rechtsgeldige overeenkomst tegenover stond
en
ten aanzien van D
de boeken en/of bescheiden en/of gegevensdragers niet volledig bewaard en tevoorschijn gehaald en aan de curator geen volledige administratie heeft overgelegd van BeachHolidays B.V.
Ten aanzien van feit 2
in de periode van 1 september 2005 tot en met 31 mei 2008 in Nederland, opzettelijk heeft afgeleverd en voorhanden heeft gehad en gebruik heeft gemaakt van valse geschriften te weten:
een "overeenkomst van geldlening" gesloten tussen [naam 6] en [naam 4] , gedateerd op september 2005 en
een "overeenkomst van achtergestelde geldlening" gesloten tussen [naam 4] en BeachHolidays B.V. gedateerd op september 2005 en
een "overeenkomst van geldlening" gesloten tussen [naam 6] en [naam 8] , gedateerd op september 2005 en
een "overeenkomst van achtergestelde geldlening" gesloten tussen [naam 8] en BeachHolidays B.V. gedateerd op september 2005 en
een "overeenkomst van geldlening" gesloten tussen [naam 6] en [naam 7] , gedateerd op september 2005 en
een "overeenkomst van achtergestelde geldlening" gesloten tussen [naam 7] en BeachHolidays B.V. gedateerd op september 2005,
telkens een geschrift dat bestemd was om tot bewijs van enig feit te dienen, als ware dat geschrift echt en onvervalst, bestaande dat gebruikmaken hierin dat verdachte de geschriften als vermeld onder 2, 4 en 6 heeft overhandigd aan SGR en de geschriften als vermeld onder 1 tot en met 6 heeft opgenomen in de administratie van BeachHolidays B.V.,
en bestaande die valsheid hierin dat in die geschriften fictieve overeenkomsten van (achtergestelde) geldleningen stonden, als ware deze door [naam 4] en [naam 8] en [naam 7] ontvangen en/of verstrekt.
6.De strafbaarheid van de feiten
6.1.
partieel ontslag van alle rechtsvervolging ten aanzien van feit 2
Artikel 225 lid 2 Sr stelt het “opzettelijk afleveren of voorhanden hebben” van een vals of vervalst geschrift slechts dan strafbaar als verdachte heeft voldaan aan het bestanddeel “terwijl hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat dit geschrift bestemd is voor zodanig gebruik”, waarbij “zodanig gebruik” ziet op het gebruikmaken van een vals of vervalst geschrift als ware het echt en onvervalst. Nu het bestanddeel “terwijl hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat dit geschrift bestemd is voor zodanig gebruik” niet in de tenlastelegging is opgenomen, levert het bewezenverklaarde afleveren en voorhanden hebben geen strafbaar feit op. Verdachte zal van dit deel van de bewezenverklaarde feiten worden ontslagen van alle rechtsvervolging.
6.2.
Het onder feit 2 bewezengeachte ‘gebruik maken van de valse geschriften’ is volgens de wet strafbaar.
6.3.
Voor het overige is het bewezengeachte strafbaar. Het bestaan van een rechtvaardigingsgrond is niet aannemelijk geworden.
7.De strafbaarheid van verdachte
Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluit. Verdachte is dan ook strafbaar.
8.Motivering van de straf
8.1.
De eis van de officier van justitie
De officier van justitie heeft gevorderd dat verdachte wordt veroordeeld tot een gevangenisstraf van 16 maanden, met aftrek van voorarrest. Hierbij heeft de officier van justitie rekening gehouden met de hoogte van het fraudebedrag, de persoon van verdachte en zijn rol als bestuurder van een reisorganisatie. Ook heeft zij het tijdsverloop en de overschrijding van de redelijke termijn van drie jaar in haar eis betrokken.
8.2.
Het standpunt van de verdediging
De verdediging heeft zich op het standpunt gesteld dat verdachte moet worden vrijgesproken. Als de rechtbank toch tot een bewezenverklaring komt dan dient bij de strafoplegging rekening te worden gehouden met het volgende. Verdachte heeft geen financieel gewin gehad. Hij is alles kwijtgeraakt. Verdachte is hard aan het werk gegaan om alle geleende gelden terug te betalen. Verdachte is niet eerder met politie of justitie in aanraking gekomen.
Daarnaast dient rekening te worden gehouden met het tijdsverloop en de forse overschrijding van de redelijke termijn. De verdediging verzoekt de rechtbank geen onvoorwaardelijke gevangenisstraf op te leggen en de zaak af te doen met een schuldigverklaring zonder oplegging van straf (artikel 9a Sr). Als de rechtbank toch tot strafoplegging besluit, verzoekt zij aan verdachte een voorwaardelijke gevangenisstraf en een onvoorwaardelijke taakstraf op te leggen.
8.3.
Het oordeel van de rechtbank
De hierna te noemen strafoplegging is in overeenstemming met de ernst van het bewezen-geachte, de omstandigheden waaronder dit is begaan en de persoon van verdachte, zoals daarvan ter terechtzitting is gebleken. De rechtbank heeft bij de keuze tot het opleggen van een vrijheidsbenemende straf en bij de vaststelling van de duur daarvan in het bijzonder het volgende laten meewegen.
Verdachte heeft zich als bestuurder van BeachHolidays samen met zijn medebestuurder schuldig gemaakt aan faillissementsfraude. Terwijl verdachte wist dat BeachHolidays in zwaar weer verkeerde heeft hij aanzienlijke geldbedragen onttrokken aan BeachHolidays en heeft hij één schuldeiser bevoordeeld ten nadele van andere schuldeisers. Hiermee heeft hij de schuldeisers van BeachHolidays benadeeld in hun verhaalsmogelijkheden. De rechtbank neemt het verdachte kwalijk dat hij zijn ondernemersrisico heeft afgewenteld op SGR.
Verdachte heeft zich ook schuldig gemaakt aan het in zijn hoedanigheid als bestuurder van de failliete vennootschap niet voldoen aan zijn wettelijke verplichtingen om een volledige en juiste administratie aan de curator te geven. Dit soort gedragingen schenden het handelsverkeer en verdachte heeft hiermee blijk gegeven niet de verantwoordelijkheid te hebben genomen voor het voeren van een deugdelijke en volledige administratie. Met zijn handelen heeft verdachte het de curator moeilijk gemaakt om het faillissement op juiste wijze af te wikkelen.
Verdachte en zijn medeverdachte hebben zich laten meeslepen in de grootse plannen waarbij de kosten van de verbouwing van het Comfort Flora Beach Hotel ver boven de begrootte kosten zijn opgelopen. Verdachte en zijn medeverdachte hebben hierna forse liquiditeitsproblemen gekregen en de gelden van BeachHolidays gebruikt om dit probleem op te lossen. Uiteindelijk zijn de reizigers, de SGR en overige schuldeisers daar de dupe van geworden.
Verdachte heeft daarnaast valse overeenkomsten van geldlening en valse overeenkomsten van achtergestelde geldlening in de administratie van BeachHolidays opgenomen en hij heeft deze overhandigd aan SGR met als doel bij SGR aan te tonen dat er kapitaal was bij BeachHolidays om zo aan de voorwaarden van SGR te kunnen voldoen.
Bij de bepaling van de strafmaat heeft de rechtbank er ten aanzien van het onder D bewezenverklaarde rekening mee gehouden dat het niet voldoen aan de verplichtingen tot het voeren van een administratie en het aan de curator verstrekken daarvan sinds 1 juli 2016 niet langer valt onder artikel 343 Sr, maar afzonderlijk strafbaar is gesteld in artikel 344a Sr en dat daaraan een lager strafmaximum is verbonden, zodat in zoverre deze nieuwe strafbepaling moet worden toegepast.
De rechtbank houdt er rekening mee dat verdachte niet eerder is veroordeeld en neemt bij de bepaling van de strafmaat voor de bewezenverklaarde feiten als uitgangspunt een gevangenisstraf van 18 maanden.
In het voordeel van verdachte weegt de rechtbank het tijdsverloop tussen het plegen van het feit en het uitspreken van het vonnis, tien jaar, mee. Gelet op dit tijdsverloop zal de rechtbank een strafkorting van 1 maand toepassen.
Daarnaast is sprake van schending van de redelijke termijn. Naar vaste rechtspraak moet er bij gemiddelde zaken twee jaar nadat de verdachte weet dat hij vervolgd wordt een einduitspraak zijn, tenzij sprake is van bijzondere omstandigheden. Verdachte is op 15 april 2013 in verzekering gesteld. Op deze datum is de redelijke termijn gaan lopen. In dit geval was de zaak ingewikkelder dan gemiddeld omdat bij het onderzoek buitenlandse ondernemingen zijn betrokken en verdachte en de medeverdachte zich in het buitenland bevonden. Dit betekent dat de rechtbank vindt dat in deze zaak een redelijke termijn van drie jaar moet worden aangehouden.
Het onderzoek door de rechter-commissaris, dat op verzoek van de verdediging is verricht, heeft langere tijd geduurd. Daarbij is de zaak langer blijven liggen omdat het openbaar ministerie de zaken tegen verdachte en de medeverdachte gelijktijdig wilde aanbrengen. In de zaak tegen de medeverdachte zijn de onderzoekswensen later ingediend. De rechtbank stelt vast dat, omdat dit vonnis op 2 mei 2019 wordt uitgesproken, de redelijke termijn met drie jaar is overschreden. Hierin ziet de rechtbank aanleiding een strafkorting van 3 maanden toe te passen.
De rechtbank is van oordeel dat gelet op alle hiervoor genoemde omstandigheden aanleiding bestaat bij de straftoemeting af te wijken van wat de officier van justitie heeft gevorderd. Aan verdachte wordt een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van 14 maanden opgelegd.
9.Toepasselijke wettelijke voorschriften
De op te leggen straffen zijn gegrond op de artikelen 47, 57, 225, 343 (oud), 344a Sr.
10.Beslissing
De rechtbank komt op grond van het voorgaande tot de volgende beslissing.
Verklaart bewezen dat verdachte het tenlastegelegde heeft begaan zoals hiervoor in rubriek 5 is vermeld.
Verklaart niet bewezen wat aan verdachte meer of anders is ten laste gelegd dan hiervoor is bewezen verklaard en spreekt verdachte daarvan vrij.
Het bewezenverklaarde levert op:
Ten aanzien van feit 1 primair
Als bestuurder van een rechtspersoon die in staat van faillissement is verklaard, ter bedrieglijke verkorting van de rechten van de schuldeisers van de rechtspersoon
enig goed aan de boedel onttrekken
en
op een tijdstip waarop hij wist dat het faillissement niet kon worden voorkomen, een van de schuldeisers op enige wijze bevoordelen
en
niet voldoen aan de op hem rustende verplichtingen tot het voeren van een administratie ingevolge artikel 10, eerste lid van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en het bewaren en te voorschijn brengen van boeken, bescheiden en andere gegevensdragers in dat artikel bedoeld.
Ten aanzien van feit 2
Opzettelijk gebruik maken van een vals geschrift, als bedoeld in artikel 225 lid 1 Sr, als ware het echt en onvervalst, meermalen gepleegd.
Ontslaat verdachte van alle rechtsvervolging ten aanzien van feit 2 voor zover dit betreft het voorhanden hebben en afleveren van valse geschriften.
Verklaart het bewezene voor het overige strafbaar.
Verklaart verdachte,
[verdachte], daarvoor strafbaar.
[verdachte], daarvoor strafbaar.
Veroordeelt verdachte tot een gevangenisstraf van
14 (veertien) maanden.
14 (veertien) maanden.
Beveelt dat de tijd die door veroordeelde voor de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in verzekering is doorgebracht bij de tenuitvoerlegging van die straf in mindering gebracht zal worden.
Dit vonnis is gewezen door
mr. J. Knol, voorzitter,
mrs. G.H. Marcus en J. Huber, rechters,
in tegenwoordigheid van mr. A.M.M. van Leuven, griffier,
en uitgesproken op de openbare terechtzitting van deze rechtbank van 2 mei 2019.