ECLI:NL:RBAMS:2018:8347

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK AMSTERDAM

Afdeling privaatrecht

zaaknummer / rolnummer: C/13/628425 / HA ZA 17-475

Vonnis van 21 november 2018

in de zaak van

1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

BTSW CONSULTANCY B.V.,

gevestigd te Burgh-Haamstede,

2.
[eiser sub 2],

wonende te [woonplaats] ,

eisers,

advocaat mr. R. Klöters te Amsterdam,

tegen

1.[gedaagde sub 1] ,

wonende te [woonplaats] ,

gedaagde,

advocaat mr. O.M.B.J. Volgenant te Amsterdam,

2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

[gedaagde sub 2],

gevestigd te [vestigingsplaats] ,

gedaagde,

advocaat mr. Th.J. Bousie te Amsterdam.

Eisers zullen hierna in vrouwelijk enkelvoud worden aangeduid als BTSW c.s. en afzonderlijk als BTSW en [eiser sub 2] . Gedaagden zullen hierna in vrouwelijk enkelvoud worden aangeduid als [gedaagden] en afzonderlijk als [gedaagde sub 1] en [gedaagde sub 2] .

1.De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

het vonnis in incident en in voorwaardelijk incident van 11 oktober 2017, met de daarin genoemde stukken,
het vonnis in vrijwaringsincident en in (voorwaardelijke) incidenten van 28 februari 2018, met de daarin genoemde stukken,

de conclusie van antwoord aan de zijde van [gedaagde sub 2] ,
het tussenvonnis van 18 juli 2018, waarbij een comparitie van partijen is gelast,
het proces-verbaal van comparitie van 8 oktober 2018, met de daarin genoemde stukken,
de opmerkingen van [gedaagde sub 1] op het proces-verbaal.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2.De feiten

2.1.

BTSW (afkorting voor: Bureau Toegepaste Sociale Wetenschappen) is een coaching/trainingsbureau dat zich bezighoudt met psychologische en zakelijke dienstverlening, het verzorgen van opleidingen, trainingen en coaching. Zij richt zich met name op de topsport en entertainmentwereld. [eiser sub 2] is oprichter en directeur van BTSW.

2.2.

[gedaagde sub 1] is journaliste en schrijfster. In 2013 is het door [gedaagde sub 1] geschreven boek “Ik was gek van geluk. Verhalen uit sektarische bewegingen” (hierna: het boek) verschenen. Het boek werd uitgegeven door [gedaagde sub 2] en is in 2014 uit de handel gehaald. In 2015 heeft [gedaagde sub 1] het boek in eigen beheer in gewijzigde vorm op haar website gepubliceerd. In het boek heeft [gedaagde sub 1] geschreven over de ervaringen van personen met (vermeend) sektarische organisaties, die zij daartoe heeft geïnterviewd. In het boek worden sommige organisaties met hun echte naam en andere organisaties met een fictieve naam aangeduid.

2.3.

In hoofdstuk 6, op pagina 133 tot en met 157 van het boek en met de titel “Laat je trainen. Psychologische hulpverlening als dekmantel”, heeft [gedaagde sub 1] geschreven over een organisatie genaamd BSV (afkorting voor: Bureau voor Sociale Vaardigheden) en diens directeur [naam 1] . De inleiding van het hoofdstuk eindigt met de opmerking dat “alle namen die in dit hoofdstuk worden genoemd zijn gefingeerd, inclusief de naam van [naam 1] bedrijf en zijn zakenpartner. Dit is op verzoek van de geïnterviewden die zich nog steeds onveilig voelen”. Het naschrift van het hoofdstuk vermeldt dat geen hoor en wederhoor is gepleegd, omdat de namen van de besproken organisatie en van de leider zijn gefingeerd. Hoofdstuk 6 is bij heruitgave in 2015 niet gewijzigd.

2.4.

Dagblad De Telegraaf heeft op 10 december 2016 een artikel gepubliceerd met de kop “ [naam 2] op glad ijs”. In het artikel wordt op een kritische toon geschreven over de vriendschappelijke en commerciële relatie tussen toenmalig technisch directeur van de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond (hierna: KNVB) [naam 2] (hierna: [naam 2] ) en BTSW c.s. Volgens de auteur lijkt er sprake van belangenverstrengeling doordat [naam 2] opdrachten aan BTSW verstrekte en verschillende KNVB-werknemers als ambassadeurs van BTSW liet opereren.

2.5.

[gedaagde sub 1] heeft naar aanleiding van voornoemd artikel in De Telegraaf op diezelfde dag een bericht op de door haar beheerde Facebookpagina “Ik was gek van geluk. Sekten en sektarische bewegingen” geplaatst, dat gelijktijdig op haar Twitteraccount werd geplaatst met een link naar het Facebookbericht (hierna: de tweet). De tweet, die zij enige tijd daarna weer heeft verwijderd, luidde als volgt:

Al in Ik was gek van geluk beschreef ik hoe [naam 2] gehersenspoeld werd door een sekte….

[gedaagde sub 1] verwees in de tweet door middel van een hyperlink naar het onder 2.4 genoemde artikel in De Telegraaf.

2.6.

Op 12 december 2016 heeft De Telegraaf in het katern Telesport een aantal artikelen geplaatst waarin BTSW c.s. opnieuw wordt genoemd. Als onderdeel van het artikel met de kop “KNVB’er [naam 3] ambassadeur af” is een screenshot van de onder 2.5 weergegeven tweet afgedrukt. Het artikel beschrijft dat de vermelding van verschillende KNVB-werknemers als ambassadeur van BTSW van de website van BTSW waren verwijderd en vermeldt verder, voor zover hier van belang:

Bronnen hebben aan deze krant sinds zaterdag gemeld dat het bedrijf van [naam 2] vriend [eiser sub 2] al jaren in opspraak is vanwege de praktijken van de directeur en eigenaar [eiser sub 2] . Er is door direct betrokkenen verklaard dat BTSW het bedrijf is waarover onderzoeker drs. [gedaagde sub 1] uitgebreid heeft gepubliceerd in haar boek
Ik was gek van gelukover sektarische bewegingen in Nederland.

In het boek zou BTSW (…) de naam BSV (…) zijn gegeven om juridische stappen te voorkomen. Drs. [gedaagde sub 1] , die met ex-werknemers sprak en een vernietigend verhaal optekende over de directeur en eigenaar, zegt dat ze haar bronnen moet blijven beschermen. Maar ze juicht het onderzoek van De Telegraaf toe in het belang van vele jonge voetballers en voetbalsters (Oranje vrouwenteam).

“Al in Ik was gek van geluk beschreef ik hoe [naam 2] gehersenspoeld werd door een sekte…”, laat [gedaagde sub 1] dit weekeinde kort na de onthullingen van TELESPORT via twitter weten.

Op Telesport.nl is vandaag het betreffende hoofdstuk uit Ik was gek van geluk te lezen. Daarin komen drie ex-cliënten van ‘BSV’ aan het woord, die schade hebben ondervonden van “brainwashing en financiële manipulatie.” Het drietal richtte zich na persoonlijke problemen tot het bedrijf, werd “geestelijk afhankelijk gemaakt”, waarna ze “op eigen kosten franchiseondernemingen van BSV moesten stichten”, waardoor ze “grote schulden” hebben gemaakt. De eindconclusie is ontluisterend. Het drietal is emotioneel beschadigd geraakt en kampt met “diepe onzekerheid, faalangsten en depressies.”

2.7.

Het Telegraafartikel met de kop “Sektarisme op loer bij KNVB” gaat in op de aanstelling van BTSW door de KNVB en de vraag of de KNVB zich moet inlaten met intensieve mental coaching en vermeldt verder, voor zover hier van belang:

Zaterdag verscheen in Telesport het artikel over de lijntjes tussen de KNVB, technisch directeur [naam 2] en het bedrijf BTSW (…). De publicatie leidde tot telefoontjes en mails via TR Tipmanager aan Telesport. De reacties waren vooral waarschuwingen voor BTSW, dat sektarische trekjes zou hebben, waarbij directeur [eiser sub 2] zich schuldig zou maken aan emotionele manipulatie en financiële uitbuiting.

Volgens KNVB-directeur [naam 4] heeft de voetbalbond al langer een relatie met het bedrijf en stemt hij ermee in dat het KNVB-logo wordt gebruikt en de bond (in)direct effectief reclame maakt voor BTSW. Waarom is [eiser sub 2] dan pas aangesteld als mental coach na de komst van zijn vriend [naam 2] bij de KNVB?

Leest [naam 4] en de uitgeklede rvc van de KNVB het onthullende boek ‘Ik was gek van geluk’ van [gedaagde sub 1] dan moet de schrik iedereen om het hart slaan in Zeist en moeten alle alarmbellen gaan rinkelen. [naam 2] rol moet serieus tegen het licht worden gehouden.

2.8.

Eveneens op 12 december 2016 heeft [gedaagde sub 1] het volgende Facebookbericht geplaatst, met gelijktijdige plaatsing op Twitter:

Het gaat verder in de Telegraaf:…

[gedaagde sub 1] heeft in dit Facebookbericht door middel van een hyperlink verwezen naar een op

12 december 2016 gepubliceerd artikel in De Telegraaf met de kop “Woede over binnenhalen vriendjes [naam 2] bij KNVB”. Het artikel beschrijft onder meer dat veel discussie bestaat over de methodes van [eiser sub 2] en dat verschillende topclubs en professionals verbolgen waren over het ongeoorloofde gebruik van hun namen en logo’s op de website van BTSW.

2.9.

Het televisieprogramma SBS Shownieuws heeft op 12 december 2016 een item gewijd aan (de samenwerking tussen [naam 2] en) BTSW en [eiser sub 2] naar aanleiding van het onder 2.6 genoemde artikel van De Telegraaf. Daarin werd onder meer het volgende gezegd:

In het artikel wordt uit de doeken gedaan dat [naam 2] samenwerkt met BTSW, een bedrijf dat volgens ingewijden op een sekte lijkt.

(…)

[naam 5] , voormalig zanger van Direct, is ook al niet zo positief. [naam 5] is ooit benaderd om lezingen te geven. Door problemen met betaling is hij hiermee gestopt. [naam 5] vond het een foute man voor wie je moet oppassen. Naast de beweringen over sekteachtige praktijken zou er ook sprake zijn van belangenverstrengelingen. Want [naam 2] zou af en toe voor BTSW werken en hem ook klussen bij de KNVB bezorgen.

2.10.

Op 13 december 2016 zijn BTSW en [eiser sub 2] onderwerp van gesprek geweest in het televisieprogramma Voetbal Inside. Hierin werd op kritische toon de samenwerking tussen de KNVB met BTSW c.s. besproken en verder, voor zover hier van belang:

[naam 6] : Ik heb het [rechtbank: het boek] met verbijstering gelezen, dat is een heel kritisch boek over dit soort bureaus, maar vooral over dit bureau en…

[naam 7] : Ja, we moeten het even uitleggen… Zij [rechtbank: [gedaagde sub 1] ] heeft een boek geschreven over sektes en een van de hoofdstukken gaat over een andere naam van een bureau, omdat zij de naam van het bureau, BTSW, niet mocht gebruiken omdat er slachtoffers zijn gemaakt die bang waren dat zij daar gevolgen van zouden ondervinden. Ze heeft dus met andere namen gewerkt. Ze zei ook journalistiek, want ik heb haar vanmiddag gebeld, was het eigenlijk heel pijnlijk en moeilijk om te doen, maar die mensen waren zo bang voor deze persoon in kwestie, voor [eiser sub 2] , dat zij het niet aandurfden om onder hun eigen naam in het boek te verschijnen. Maar daarin komt wel een beeld naar voren van met name die [eiser sub 2] dat je denkt van...

[naam 6] : Slechte man...

[naam 7] : Nou ja...

[naam 6] : Gevaarlijke man...

[naam 7] : Machtsmanipulatie...

(…)

[naam 6] : Er is duidelijk een band tussen [naam 2] en dat BTSW, en al die mensen van BTSW die er in komen en al die mensen van de KNVB die werkzaamheden verrichten voor BTSW.

[naam 7] : Wat opmerkelijk is, dit weekend werden al een paar ambassadeurs er afgehaald, die op eigen verzoek eraf wilden, [naam 3] … Vandaag, terwijl ik ook zelf een paar keer op die site zat, zag je die site opeens steeds meer veranderen. Op een gegeven moment verdween echt alles van die site. (…) Clubs die erop stonden werden eraf gehaald. Arsenal, “they were shocked”, werd er verteld vanuit Engeland. Groningen werd er vanaf gehaald, Ajax overweegt zelfs een rechtszaak, Kortom, voor de KNVB is het weer een pijnlijk hoofdstuk in alles wat er al gebeurd is.

2.11.

In de uitzending van Voetbal Inside van 16 december 2016 wordt de samenwerking tussen BTSW en [eiser sub 2] opnieuw besproken. Daarbij wordt een door BTSW gepubliceerd filmpje getoond, waarin [eiser sub 2] wordt geïnterviewd over de activiteiten van BTSW. Het filmpje wordt ontvangen door luid gelach van de presentatoren en het in de studio aanwezige publiek. Dit filmpje wordt vervolgens in meerdere (ten minste 14) uitzendingen van Voetbal Inside als
running gaggetoond.

2.12.

De Volkskrant heeft op 16 december 2016 een artikel met de kop “KNVB breekt tijdelijk met omstreden coachingsbureau BTSW” gepubliceerd. Hierin wordt, voor zover hier van belang, het volgende geschreven:

De KNVB heeft de samenwerking met het in opspraak geraakte BTSW (…) voorlopig opgeschort.

(…)

Over BTSW, waarvan directeur [eiser sub 2] sinds jaren een goede kennis is van technisch directeur [naam 2] van de KNVB, verschenen de afgelopen week zeer negatieve verhalen in de pers, met name in De Telegraaf.

[naam 2] zou doen aan belangenverstrengeling, omdat hij het bedrijf makkelijk opdrachten gunde. Ook zou de technisch directeur van de KNVB gehersenspoeld zijn, zo schreef journaliste [gedaagde sub 1] in een boek over sektes in Nederland. Zij legde een verband met BTSW, hoewel zij die naam niet noemde om mogelijke claims uit de weg te gaan.

2.13.

Op 17 december 2016 heeft de Volkskrant een commentaar met de titel “ [naam 8] : [naam 2] is een niet onsympathiek mens van goede wil” gepubliceerd. Het commentaar bevat een screenshot van het onder 2.11 genoemde filmpje waarop [eiser sub 2] te zien is en verder, voor zover hier van belang, het volgende:

Dus niemand hoeft verbaasd te zijn dat [naam 2] als technisch directeur van de KNVB in zee ging met een oude kennis, [eiser sub 2] van het Bureau Toegepaste Sociale Wetenschappen. (…) Ach, dacht ik, laten we het een kans geven.

(…)

Toen had ik het filmpje van 'Cardan TV' nog niet gezien dat deze week via de sociale media werd verspreid.

Stemmig muziekje. Een vrouw interviewt [eiser sub 2] . Haar eerste vraag: “Jij wil mensen raken. Wat bedoel je daar mee?”

[eiser sub 2] : ‘Mensen eraan herinneren dat in de schat van ongekende vermogens die ieder van ons heeft, ook een soort trigger zit om er iets mee te doen; de verantwoordelijkheid die we allemaal hebben om dat geweldige brein, een soort Ferrari, ook op zijn snelheid te laten functioneren die daarbij past.’

(…)

De vereniging tegen de kwakzalverij schrijft erover op de site. Wetenschappelijke bewijzen voor al dit moois ontbreken totaal. NLP-therapeuten richten zich op nieuwsgierigen met een 'grote beurs' en dankt zijn populariteit vooral aan uitgebluste managers die behoefte hebben aan een peptalk. [naam 9] gelooft er ook in. Dan weet je het wel.

De KNVB schortte donderdag de samenwerking met BTSW op; niet omdat de methodes van [eiser sub 2] omstreden zouden zijn, maar omdat De Telegraaf maar bleef schrijven over de vermeende zakelijke banden tussen hem en [naam 2] .

De KNVB zou er verstandig aan doen helemaal met deze onzin en met [eiser sub 2] te kappen. Hier moet je (jonge) voetballers en trainers niet aan blootstellen. Eén [naam 10] bij de KNVB is meer dan genoeg.

2.14.

Op 17 februari 2017 heeft BTSW haar samenwerking met de KNVB verbroken. De Telegraaf heeft hierover, voor zover hier van belang, op 18 februari 2017 het volgende geschreven:

In afwachting van de uitkomsten van een onafhankelijk integriteitsonderzoek besloot de KNVB de relatie op te schorten. BTSW heeft nu definitief een streep onder de samenwerking gezet omdat het bedrijf geen goede basis ziet om de werkrelatie met de KNVB te continueren.

2.15.

De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) is in 2017 een onderzoek gestart naar BTSW. De Telegraaf heeft hierover op 23 mei 2017, voor zover hier van belang, het volgende geschreven:

Dit wordt bevestigd door een woordvoerder van de inspectiedienst. „Het IGZ-onderzoek is enkele weken geleden geopend naar aanleiding van een reeks van klachten over het bureau. In hun totaliteit gaven deze klachten reden tot onderzoek”, aldus de zegsman.

2.16.

Ook in de periode hierna worden BTSW en [eiser sub 2] met enige regelmaat besproken in de media en met name door Voetbal Inside. Daarbij wordt in meerdere uitzendingen vanaf mei 2017 (de voortgang van) de onderhavige procedure besproken. In een uitzending van 10 augustus 2018 van Veronica Inside, de opvolger van Voetbal Inside, wordt het onder 2.11 genoemde filmpje nogmaals getoond en heeft presentator [naam 7] het volgende opgemerkt: “We hebben dat bedrijf, dat BTSW, wel op de kaart gezet. Die zijn er wel bij gekomen.”

3.Het geschil

3.1.

BTSW c.s. vordert samengevat - bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad

te verklaren voor recht dat publicatie van het boek en de online uitlatingen van [gedaagde sub 1] over BTSW c.s. onrechtmatig zijn jegens BTSW c.s. nu die hun eer, goede naam en reputatie schenden,

te verklaren voor recht dat [gedaagde sub 1] en [gedaagde sub 2] (hoofdelijk) aansprakelijk zijn voor de door BTSW c.s. als gevolg van het onder 1. genoemde handelen geleden en nog te lijden schade,

[gedaagde sub 1] en [gedaagde sub 2] hoofdelijk te veroordelen tot vergoeding van alle door BTSW geleden materiële schade nader op te maken bij staat,

[gedaagde sub 1] en [gedaagde sub 2] hoofdelijk te veroordelen tot betaling van € 50.000,= als vergoeding van de door [eiser sub 2] geleden immateriële schade, met rente,

[gedaagde sub 1] te verbieden hoofdstuk 6 van het boek en de passages waarin BTSW c.s. worden genoemd en het register op pagina’s 25, 312, 316, 325 en 457 verder openbaar te maken en te verveelvoudigen,

[gedaagde sub 1] te verbieden de door haar in het boek en tegenover de media geuite beschuldigingen aan het adres van BTSW c.s. te herhalen en verder te verspreiden,

het voorgaande onder 5. en 6. toe te wijzen op straffe van een dwangsom van

€ 5.000,= per dag(deel) dat een overtreding voortduurt,

8. [gedaagde sub 1] te veroordelen tot publicatie op
www.transparanteteksten.nlen het Facebookaccount “Ik was gek van geluk. Sekten en sektarische bewegingen” van een rectificatie, met plaatsing van een link naar de rectificatie op Facebook op het Twitteraccount @ [gedaagde sub 1] ,

9. [gedaagde sub 1] te veroordelen tot publicatie van een advertentie met de rectificatie in de papieren editie van De Telegraaf en gedurende één week op de homepage van
www.telegraaf.nl,

10. het voorgaande onder 8. en 9. toe te wijzen op straffe van een dwangsom van

€ 25.000,= per dag(deel) dat een overtreding voortduurt,

11. met veroordeling van [gedaagde sub 1] en [gedaagde sub 2] in de proceskosten.

3.2.

BTSW c.s. legt aan haar vorderingen ten grondslag dat [gedaagden] haar ten onrechte, met gebruikmaking van anonieme en geenszins objectieve bronnen en zonder steun in de feiten voor een groot publiek hebben beschuldigd van ernstige, onethische en veelal strafbare feiten. Door deze onrechtmatige beschuldigingen is BTSW c.s. in een zodanig kwaad daglicht gezet, dat (potentiële) partners, cliënten en cursisten afkerig van haar raken en zijn geraakt, aldus BTSW c.s. Zij houdt [gedaagden] op grond van artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek (BW) aansprakelijk voor de schade die zij daardoor stelt te hebben geleden en nog steeds te lijden. Deze bestaat uit materiële schade, onder meer door het eindigen van lopende opdrachten zoals de samenwerking met de KNVB en het mislopen van nieuwe opdrachten, die BTSW c.s. voorlopig begroot op een bedrag van € 228.500,=. De schade bestaat volgens BTSW c.s. voorts uit immateriële (reputatie)schade, voorlopig begroot op € 50.000,=.

3.3.

[gedaagden] voert verweer. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

4.De beoordeling

4.1.

De vraag of een publicatie onrechtmatig is, ligt in het spanningsveld tussen het recht op vrijheid van meningsuiting enerzijds en het recht op bescherming van de eer en goede naam anderzijds. Bij deze vraag staan in beginsel twee, ieder voor zich hoogwaardige belangen tegenover elkaar: aan de ene kant het belang dat individuele burgers niet door publicaties in de pers worden blootgesteld aan lichtvaardige verdachtmakingen; aan de andere kant het belang dat niet misstanden die de samenleving raken, kunnen blijven voortbestaan door gebrek aan bekendheid bij het publiek. Welk van deze belangen de doorslag behoort te geven, hangt af van de in onderling verband te beschouwen omstandigheden van het geval.

4.2.

Alvorens een afweging te maken tussen deze twee grondrechten, ziet de rechtbank onder de gestelde omstandigheden aanleiding om over te gaan tot beoordeling van het verweer van [gedaagden] dat causaal verband tussen het boek en de door BTSW c.s. gestelde schade ontbreekt. Hiertoe voert [gedaagden] aan dat de ophef rondom BTSW c.s. niet is veroorzaakt door het boek of de tweet van [gedaagde sub 1] (zie onder 2.5), maar door de massale negatieve publiciteit die in de media is ontstaan naar aanleiding van de belangenverstrengeling tussen BTSW en de KNVB. Voor zover de media berichtten over sektarisme, kan dit volgens [gedaagden] niet aan haar worden toegerekend omdat zij niet het verband tussen het boek en BTSW c.s. heeft gelegd, maar de media dit zelf hebben gedaan. Volgens [gedaagde sub 1] berustte haar tweet op een vergissing, nu [naam 2] niet in het boek wordt beschreven. Bovendien betwist [gedaagden] dat BTSW c.s. schade heeft geleden. [gedaagden] concludeert dat de vorderingen van BTSW c.s. dienen te worden afgewezen.

4.3.

Tussen partijen is niet in geschil dat aan de publicatie van het boek in 2013 en vervolgens in 2015 weinig ruchtbaarheid is gegeven, dat het boek weinig afname heeft gekend en dat het boek sinds 2014 niet meer in de handel is. Voorts is niet in geschil dat de media aanvankelijk geen verband hebben gelegd, althans niet hebben bericht over een verband, tussen het boek en BTSW en dat dit pas gebeurde op 12 december 2016, toen De Telegraaf hierover voor het eerst schreef onder verwijzing naar de tweet van [gedaagde sub 1] (zie onder 2.6).

4.4.

Vast staat dat [gedaagde sub 1] met haar kennelijk ondoordachte tweet in ieder geval een rechtstreeks verband heeft gelegd tussen berichtgeving over belangenverstrengeling tussen BTSW en de KNVB en het boek, waarin [naam 2] beschreven zou zijn. Naar het oordeel van de rechtbank heeft [gedaagde sub 1] op deze wijze derden in staat gesteld om een verband te leggen tussen deze berichtgeving over BTSW en de in het boek beschreven organisatie BSV. Dat [gedaagde sub 1] in haar tweet BTSW of BSV niet bij naam heeft genoemd, doet daar niet aan af. De inhoud van haar tweet was immers voldoende om daaruit af te leiden dat de in het boek beschreven organisatie BSV in werkelijkheid ziet op BTSW en was aldus voldoende om de aanvankelijk door haar gewaarborgde anonimiteit op te heffen.

4.5.

BTSW c.s. stelt dat er sprake is van causaal verband tussen het handelen van [gedaagden] en de door haar geleden schade, in die zin dat die schade is veroorzaakt door het (inmiddels niet meer geanonimiseerde) boek. Daartoe stelt BTSW c.s. onder meer dat de berichtgeving in de media ook aan [gedaagde sub 1] moet worden toegerekend, omdat zij de feitelijke aanjager daarvan is geweest. Zo heeft [gedaagde sub 1] volgens BTSW c.s. in een vooropgezet plan met De Telegraaf gewerkt, waarbij [gedaagde sub 1] met haar tweets de publicaties van De Telegraaf heeft gepromoot en De Telegraaf op haar beurt aandacht heeft gegenereerd voor het boek. Ook heeft BTSW c.s. betoogd dat [gedaagde sub 1] de presentatoren van Voetbal Inside (thans Veronica Inside) voor haar karretje heeft gespannen en zij hen heeft bewogen om haar als de zielige partij neer te zetten.

4.6.

[gedaagde sub 1] heeft deze stelling van BTSW c.s. betwist en aangevoerd dat zij vóór haar tweet op 10 december 2016 nooit contact heeft gehad met De Telegraaf of andere media over BTSW c.s. Zij heeft voorts toegelicht dat zij naar aanleiding van haar tweet wel is benaderd door verschillende media, maar dat zij daarbij niet heeft bevestigd dat zij over BTSW heeft geschreven, laat staan dat zij hierover afspraken tot samenwerking heeft gemaakt. Voorts heeft [gedaagde sub 1] weersproken dat zij ooit betrokken is geweest bij de inhoud of de productie van Voetbal Inside en heeft daartoe in het algemeen naar voren gebracht dat de presentatoren van dit programma er bepaald niet om bekend staan dat zij zich door derden laten beïnvloeden. Nu BTSW c.s. heeft nagelaten om de door [gedaagde sub 1] betwiste stelling dat zij heeft samengewerkt met de media op enige wijze te onderbouwen, mist deze feitelijke grondslag. De rechtbank gaat daarom aan deze stelling voorbij.

4.7.

De rechtbank is voorts van oordeel dat BTSW c.s. miskent dat De Telegraaf op

12 december 2016 weliswaar naar het boek en de tweet heeft verwezen, maar daarbij ook heeft geschreven dat “direct betrokkenen” hebben verklaard dat in het betreffende hoofdstuk BTSW wordt beschreven (zie onder 2.6) en dat “de publicatie leidde tot telefoontjes en mails (…) De reacties waren vooral waarschuwingen voor BTSW, dat sektarische trekjes zou hebben, waarbij directeur [eiser sub 2] zich schuldig zou maken aan emotionele manipulatie en financiële uitbuiting” (zie onder 2.7). Hieruit blijkt dat (in ieder geval) De Telegraaf haar berichtgeving over sektarische trekken niet alleen heeft gebaseerd op de in het boek geuite beschuldigingen, maar dat zij tevens beschikte over andere bronnen die diezelfde beschuldigen hebben geuit.

4.8.

Bovendien miskent BTSW c.s. dat de over haar ontstane commotie niet enkel betrekking heeft op de beschuldigingen zoals die in het boek zijn geuit. De directe aanleiding voor de negatieve media-aandacht was immers de (vermeende) belangenverstrengeling met de KNVB. Snel daarna kwam aan het licht dat BTSW personen en clubs als ambassadeurs en samenwerkingspartners op haar website heeft geplaatst zonder hun toestemming, waardoor verdere ophef is ontstaan. Tegelijkertijd berichtte De Telegraaf over de door haar redactie ontvangen meldingen van sektarische trekken van BTSW, waarbij naar het boek en de tweet van [gedaagde sub 1] werd verwezen. In de periode daarna is de aandacht voor BTSW c.s. verder toegenomen doordat [eiser sub 2] veelvuldig belachelijk werd gemaakt, waarbij het filmpje van BTSW telkens met dat doel werd getoond. Tenslotte kwam BTSW c.s. negatief in het nieuws doordat de IGZ een onderzoek naar BTSW opende naar aanleiding van een reeks van klachten. Het boek en de daarin geuite beschuldigingen zijn daarmee (een beperkt) onderdeel geworden van een veelomvattend kritisch debat over de banden en activiteiten van BTSW als organisatie en over [eiser sub 2] persoonlijk.

4.9.

Met betrekking tot voornoemd debat is voorts van belang dat dit zich heeft afgespeeld binnen de grote landelijke media en dat dit met name werd aangewakkerd door De Telegraaf en Voetbal Inside. [gedaagde sub 1] heeft zich na verzending (en vervolgens verwijdering) van haar tweets afzijdig gehouden en heeft zich niet in de verdere discussie gemengd. [gedaagden] heeft toegelicht dat van het boek, totdat dit in 2014 uit de handel werd genomen, tot 1.000 exemplaren zijn verkocht en dat de digitale versie slechts enkele tientallen keren is gedownload. Deze aantallen vallen in het niet bij het bereik van bijvoorbeeld Voetbal Inside, dat per uitzending minstens zo’n 700.000 kijkers trekt. In het licht van de massale aandacht die diverse grote media aan BTSW c.s. hebben geschonken, heeft het boek een ondergeschikte rol gespeeld in het ruime debat waardoor BTSW c.s. stelt schade te lijden.

4.10.

Gelet op alle voornoemde omstandigheden geldt dat BTSW c.s. onvoldoende heeft gesteld dat de door haar gestelde schade is veroorzaakt door het handelen van [gedaagden] of, met andere woorden, dat die schade niet zou zijn ingetreden zonder dat handelen. Dat betekent dat niet kan worden geconcludeerd dat sprake is van een causaal verband tussen de uitingen van [gedaagden] en die gestelde schade. Nu niet aan de vereiste causaliteit van artikel 6:162 BW wordt voldaan, kan geen aansprakelijkheid van [gedaagden] op grond van dat artikel worden vastgesteld.

4.11.

Het voorgaande leidt tot de conclusie dat de vorderingen onder 3. en 4. tot schadevergoeding op grond van artikel 6:162 BW zullen worden afgewezen.

4.12.

Het oordeel dat (voldoende) causaal verband tussen de vermeende onrechtmatigheid van de gedragingen en de gestelde schade ontbreekt, heeft ook negatieve invloed op de toewijsbaarheid van de onder 8. en 9. gevorderde rectificaties. Zelfs indien veronderstellenderwijs sprake is van een onrechtmatige publicatie, dan nog staat ter discretionaire beoordeling van de rechtbank of rectificatie als een passende – want op proportionele wijze schadebeperkende - maatregel kan worden beschouwd. Reeds gelet op hetgeen hiervoor is overwogen met betrekking tot het ontbreken van (voldoende) causaal verband tussen de publicatie en de gestelde schade, moet het oordeel luiden dat daarvan in dit geval geen sprake is. Het gaat immers om schade die niet, althans in onvoldoende mate in verband is te brengen met de publicatie, en enig overig zelfstandig en rechtens te respecteren belang bij de gevorderde rectificaties is gesteld noch gebleken.

4.13.

De voorgaande overweging geldt eveneens voor de onder 5. en 6. gevorderde verboden, die - nu zij niet de door BTSW c.s. beoogde schadebeperkende werking kunnen hebben - onder de gegeven omstandigheden op gelijke wijze een disproportionele maatregel zouden opleveren. BTSW c.s. heeft daarnaast niet bestreden dat [gedaagde sub 1] noch [gedaagde sub 2] concrete plannen heeft om nog iets met het verhaal te willen doen, op welke manier dan ook. Ook deze vorderingen zullen worden afgewezen.

4.14.

Tot slot zullen de onder 1. en 2. gevorderde verklaringen van recht worden afgewezen. Gelet op de afwijzing van de overige vorderingen, hebben zij onvoldoende zelfstandig belang - namelijk slechts een ideëel, niet-materieel belang - om te worden aangemerkt als voldoende belang in de zin van artikel 3:303 BW.

4.15.

Bij deze stand van zaken behoeft de onder 4.1. opgeworpen vraag geen nadere inhoudelijke behandeling.

4.16.

BTSW c.s. zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van [gedaagde sub 1] worden tot op heden begroot op:

- griffierecht € 78,=

- salaris advocaat €
1.788,=(2 punten × tarief € 894,=)

Totaal € 1.866,=

De kosten aan de zijde van [gedaagde sub 2] worden tot op heden begroot op:

- griffierecht € 1.924,=

- salaris advocaat €
1.788,=(2 punten × tarief € 894,=)

Totaal € 3.712,=

4.17.

Tot slot zal BTSW c.s. worden veroordeeld in de nakosten voor zover deze op dit moment kunnen worden begroot, zoals in de beslissing vermeld, en in de gevorderde wettelijke rente over de (na)kosten.

5.De beslissing

De rechtbank

5.1.

wijst de vorderingen af,

5.2.

veroordeelt BTSW c.s. hoofdelijk, zodat indien en voor zover de één betaalt ook de ander zal zijn bevrijd, in de proceskosten, aan de zijde van [gedaagde sub 1] begroot op € 1.866,=, te voldoen binnen 14 dagen na de datum van dit vonnis, bij gebreke waarvan voormeld bedrag wordt vermeerderd met de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 BW vanaf de vijftiende dag na de datum van dit vonnis tot de dag van volledige betaling,

5.3.

veroordeelt BTSW c.s. hoofdelijk, zodat indien en voor zover de één betaalt ook de ander zal zijn bevrijd, in de proceskosten, aan de zijde van [gedaagde sub 2] begroot op

€ 3.712,=, te voldoen binnen 14 dagen na de datum van dit vonnis, bij gebreke waarvan voormeld bedrag wordt vermeerderd met de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 BW vanaf de vijftiende dag na de datum van dit vonnis tot de dag van volledige betaling,

5.4.

veroordeelt BTSW c.s. hoofdelijk, zodat indien en voor zover de één betaalt ook de ander zal zijn bevrijd, jegens [gedaagde sub 1] in de na dit vonnis ontstane kosten begroot op € 157,= aan salaris advocaat, te vermeerderen, onder de voorwaarde dat BTSW c.s. niet binnen 14 dagen na aanschrijving aan het vonnis heeft voldaan en er vervolgens betekening van de uitspraak heeft plaatsgevonden, met een bedrag van € 82,= aan salaris advocaat en de explootkosten van betekening van de uitspraak, beide bedragen te vermeerderen met de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 BW met ingang van de vijftiende dag na aanschrijving dan wel betekening,

5.5.

veroordeelt BTSW c.s. hoofdelijk, zodat indien en voor zover de één betaalt ook de ander zal zijn bevrijd, jegens [gedaagde sub 2] in de na dit vonnis ontstane kosten begroot op € 157,= aan salaris advocaat, te vermeerderen, onder de voorwaarde dat BTSW c.s. niet binnen 14 dagen na aanschrijving aan het vonnis heeft voldaan en er vervolgens betekening van de uitspraak heeft plaatsgevonden, met een bedrag van € 82,= aan salaris advocaat en de explootkosten van betekening van de uitspraak, beide bedragen te vermeerderen met de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 BW met ingang van de vijftiende dag na aanschrijving dan wel betekening,

5.6.

verklaart de kostenveroordelingen onder 5.2 tot en met 5.5 uitvoerbaar bij voorraad.

Dit vonnis is gewezen door mr. J. Thomas, rechter, bijgestaan door
mr. M.A. Kloppenburg, griffier, en in het openbaar uitgesproken op 21 november 2018.^[1]