Uitspraak
RECHTBANK AMSTERDAM
1.De procedure
- het tussenvonnis van 25 februari 2015;
- het proces-verbaal van comparitie van 10 juni 2015;
- de akte aanvullende producties (1 t/m 5) van 24 juni 2015, aan de zijde van Eurobox;
- de akte van 22 juli 2015, met productie 9, aan de zijde van de Bank;
- de antwoordakte van 16 september 2015, met productie 6, aan de zijde van Eurobox;
- de akte uitlating productie tevens houdende bezwaar tegen antwoordakte Eurobox van 28 oktober 2015, aan de zijde van de Bank.
2.De feiten
self storageprojecten en verder, tezamen met zustervennootschappen, in vastgoedprojecten en beleggingen in onroerend goed.
- voor de renteswap wordt gerekend met een hoofdsom van € 4.000.000;
- de looptijd is van 1 augustus 2008 tot 1 juli 2018;
- de vaste rente, te betalen door Eurobox aan de Bank, bedraagt 5,07%;
- de variabele rente, te betalen door de Bank aan Eurobox, betreft de 3-maands Euribor.
3.Het geschil
overhedge. De renteswap legde een fors beslag op de liquide middelen, want Eurobox betaalde jaarlijks ongeveer € 200.000 voor de renteswap. Toen Eurobox op 20 januari 2009 aan de Bank voorhield dat zij van de renteswap afwilde, bleek de renteswap, anders dan de Bank had medegedeeld, niet flexibel. De renteswap kon slechts tegen aanzienlijke kosten worden beëindigd, ofwel door betaling van de negatieve marktwaarde (destijds ongeveer € 800.000) ofwel door het sluiten van een tegengestelde renteswap waarbij de negatieve marktwaarde van dat moment zou worden vastgeklikt en verwerkt in een nieuwe renteswap. Deze laatste optie zou meebrengen dat Eurobox nogmaals zekerheid diende te verstrekken en wel in de vorm van geld / een creditsaldo, dat Eurobox de Syntrus-leningen met een lange rentevastperiode bij de Bank zou moeten onderbrengen om te dienen als aan de nieuwe renteswap verbonden leningen, dat Eurobox een bedrag van ongeveer € 665.000 aan boeterentes aan Syntrus zou moeten betalen. Dit alles was voor Eurobox niet haalbaar en zij koos er daarom voor de bestaande renteswap door te laten lopen, en onderwijl tegen de Bank deze procedure aan te vangen.
Request for Quotewordt de order in behandeling genomen. Vervolgens wordt de order uitgevoerd waarbij de Bank zelf als tegenpartij optreedt. Met andere woorden, de Bank neemt eerst de order van de klant aan en vervolgens voert ze deze order zowel ten behoeve van de klant als ten behoeve van zichzelf uit. De Bank wordt daarmee van lasthebber tevens wederpartij van de lastgever (
Selbsteintritt). De Bank bepaalt daarbij zelf de prijs waarvoor ze de swap aangaat. De Bank heeft hier twee petten op waarbij de belangen met elkaar conflicteren.
Selbsteintrittis alleen toegestaan als de inhoud van de rechtshandeling zo nauwkeurig vaststaat dat strijd tussen de belangen van lastgever en lasthebber is uitgesloten. Dit was hier niet het geval. Daarbij komt dat de Bank bij uitvoering van de order zelf bepaalt voor welke prijs de renteswap wordt aangegaan. Dit eigenbelang had door de Bank moeten worden medegedeeld. Op grond van het vorenstaande vernietigt Eurobox de renteswap (artikelen 7:416 lid 2 en 3:40 lid 2 BW).
overhedge). De renteswap paste dus niet bij Syntrus-leningen, met de aard van welke leningen de Bank bekend was voorafgaand aan het sluiten van de renteswap. De Bank heeft over een mogelijke
overhedgeen de risico’s daarvan niets aan Eurobox medegedeeld. Verder was de renteswap niet geschikt voor het doel waarvoor zij was afgesloten. De renteswap dient immers ter afdekking van het renterisico bij Euribor-leningen, maar de Syntrus-leningen kenden een vaste rente die was gebaseerd op hetgeen gebeurde in de financieringsmarkt; er was geen één-op-één correlatie met Euribor (rente-
mismatch). De Bank was van deze
mismatchop de hoogte voorafgaand aan het sluiten van de renteswap, maar heeft hierover geen mededelingen aan Eurobox gedaan. Als gevolg van de
overhedgeen de
mismatchraakte Eurobox in ernstige liquiditeitsproblemen. Als Eurobox voorafgaand aan het sluiten van de renteswap op het risico van die liquiditeitsproblemen was gewezen, had zij de renteswap niet afgesloten.
margin-verplichtingen waren verbonden. Ter voldoening aan de
margin-verplichtingen heeft de Bank Eurobox de Kredietovereenkomst OTC-derivaten laten ondertekenen. Volgens de Bank betrof dit een ‘interne limiet’. Dat deze formaliteit feitelijk gewoon een extra krediet was, dat ook zijn invloed kon hebben op toekomstige kredietverstrekkingen, is door de Bank niet aan Eurobox verteld. Indien Eurobox deugdelijk was geïnformeerd over de aan de renteswap verbonden
margin-verplichtingen, had zij de renteswap niet gesloten. De kredietruimte die door de margin-verplichtingen in beslag werden genomen, had Eurobox hard nodig voor de normale investeringen.
overhedgeen
mismatch).
know your customerverplichtingen geschonden. De Bank heeft niet goed gekeken naar de aard van de Syntrus-leningen waardoor de
overhedgeen de
mismatchkonden ontstaan. Een van de Syntrus-leningen was zelfs een lening die was aangegaan door een andere vennootschap dan Eurobox (project Vogelenzang, ondergebracht bij Deltrust Projects III B.V.) zodat die lening reeds daarom niet door de renteswap werd gedekt. Verder heeft de Bank de risicobereidheid van Eurobox onvoldoende geïnventariseerd. Als de Bank dat, onder verstrekking van alle informatie, wel had gedaan, was duidelijk geworden dat Eurobox niet bereid zou zijn de risico’s van de renteswap te accepteren. Eurobox had eerder ook al aangegeven dat zij in principe geen renteswap wilde aangaan.
overhedgeen
margin-verplichtingen).
know your customerverplichtingen en de verplichting om Eurobox voorafgaand aan het sluiten van de renteswap te informeren, gelden des te meer nu de Bank jegens Eurobox niet alleen de normale maar ook de in de rechtspraak ontwikkelde bijzondere zorgplicht had.
4.De beoordeling
Ontbreken van opdracht c.q. volmacht c.q. last / Selbsteintritt
Selbsteintritt), waarbij wordt aangetekend dat de rechtbank de redenering van de Bank dat daarvan geen sprake is wel kan volgen. In het geval Eurobox niet bij het telefoongesprek aanwezig was, is de renteswap tot stand gekomen door de ondertekening van de bevestiging waarmee Eurobox de modaliteiten van de renteswap heeft aanvaard. Als sprake was van lastgeving en (ongeoorloofde)
Selbsteintrittheeft Eurobox met de ondertekening van de bevestiging de (mogelijk) onbevoegd namens haar afgesloten renteswap bekrachtigd. In dat geval heeft de Bank in eerste instantie misschien onbevoegd gehandeld, maar dat leidt niet tot nietigheid van de rechtshandeling. Er zou dan mogelijk slechts sprake zijn geweest van onbevoegd handelen. De volmachtgever/lastgever kan de onbevoegd namens hem verrichte rechtshandeling bekrachtigen op grond van artikel 3:69 lid 1 BW. Nu Eurobox dat met de ondertekening van de bevestiging heeft gedaan, is vernietiging dan ook niet meer mogelijk. Dit betekent dat de renteswap in ieder geval met de ondertekening van de bevestiging door Eurobox tot stand is gekomen.
mismatch) en die ook overigens niet paste bij (de omvang van) haar leningportefeuille (
overhedge) en die dus voor haar in het geheel niet passend was.
overhedge, mismatch, misleidende medelingen van de Bank over toekomstige financieringen en flexibiliteit, en ten slotte het aspect van de aan de renteswap verbonden
margin-verplichtingen. Gevraagd naar de grondslag van het beroep op dwaling is namens Eurobox ter comparitie verklaard:
overhedge,
mismatchen misleidende medelingen over toekomstige financieringen stelt Eurobox niet zozeer dat zij dwaalde omtrent de eigenschappen van een renteswap (wegnemen van renterisico door middel van uitruil van vaste rente en variabele rente); zij stelt daarmee in wezen dat zij niet goed heeft ingeschat wat het nut van de renteswap voor haar eigen onderneming was en dat die verkeerde inschatting heeft kunnen plaatsvinden door onjuiste of ontbrekende voorlichting van de kant van de Bank. Deze stellingen houden veeleer een beroep op schending van de zorgplicht in dan dat zij een grondslag vormen voor een beroep op dwaling.
mismatchgeen passend product was en ten tweede omdat, als de Bank in de uitoefening van haar zorgplicht onderzoek had gedaan naar een mogelijk ‘swapwaardig deel’ van de Syntrus-portefeuille (ondanks dat deze leningen niet op variabele rente waren gebaseerd), aangenomen moet worden dat zij tot de conclusie was gekomen dat er geen reëel perspectief was dat er voor de komende tien jaar een ‘swapwaardige’ kern (van € 4.000.000 of welk bedrag dan ook) in de Syntrus-portefeuille geherbergd zou zijn: concrete omstandigheden waaruit een dergelijk perspectief zou kunnen worden afgeleid, zijn noch door de Bank noch door Eurobox gesteld. Eurobox stelt zelfs dat het tegendeel waar is, namelijk dat Eurobox het standpunt had (zoals de controller van Eurobox op 14 mei 2008 in een intern gespreksverslag noteerde):
5.De beslissing
woensdag 2 maart 2015voor een akte aan de zijde van Eurobox, waarna de Bank de gelegenheid zal krijgen hierop bij akte te reageren,