Uitspraak
RECHTBANK AMSTERDAM
Parketnummer: 13/860397-12 (PROMIS)
Datum uitspraak: 19 november 2013
op tegenspraak
VONNIS
van de rechtbank Amsterdam, meervoudige strafkamer, in de strafzaak tegen
[verdachte],
geboren te [geboorteplaats] (Turkije) op [1997],
ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens op het adres [GBA adres].
Dit vonnis is op tegenspraak gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting van 19 november 2013.
De rechtbank heeft kennisgenomen van het standpunt van de officier van justitie
mr. K.M. Römer en hetgeen door de raadsman van verdachte, mr. R.B. Schmidt naar voren is gebracht.
1.Tenlastelegging
Verdachte wordt verweten dat
1.
hij op of omstreeks 17 december 2011 te Amsterdam, in elk geval in Nederland, met een ander of anderen, op of aan de openbare weg, het Buikslotermeerplein, openlijk in vereniging geweld heeft gepleegd tegen [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2] en/of [slachtoffer 3], welk geweld bestond uit:
- het dreigend insluiten en/of omringen van voornoemde [slachtoffer 3] en/of [slachtoffer 1]
en/of [slachtoffer 2] en/of
- een slaande en/of zwaaiende beweging maken richting voornoemde [slachtoffer 3] en/of
- het éénmaal of meermalen (met kracht) duwen tegen het/de licha(a)m(en) van
[slachtoffer 3] en/of [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2] en/of
- het eenmaal of meermalen tackelen van voornoemde [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2] en/of
[slachtoffer 3] en/of
- het eenmaal of meermalen (met kracht) schoppen en/of trappen tegen het/de
licha(a)m(en) van voornoemde [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2] en/of [slachtoffer 3] en/of
- het eenmaal of meermalen (met kracht) slaan en/of stompen in het/de
gezicht(en) en/of tegen hoofd(en) van voornoemde [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2] en/of
[slachtoffer 3] en/of
- het geven van een kopstoot aan voornoemde [slachtoffer 3] en/of
- het eenmaal of meermalen (met kracht) slaan met een riem tegen het lichaam
van voornoemde [slachtoffer 2] en/of
- het gooien van een fles drinken richting voornoemde [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2]
en/of [slachtoffer 3];
(artikel 141 Wetboek van Strafrecht)
Subsidiair:
hij op of omstreeks 17 december 2011 te Amsterdam, in elk geval in Nederland,
tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, opzettelijk
[slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2] en/of [slachtoffer 3] heeft/hebben mishandeld, bestaande die
mishandeling uit:
- het dreigend insluiten en/of omringen van voornoemde [slachtoffer 3] en/of [slachtoffer 1]
en/of [slachtoffer 2] en/of
- een slaande en/of zwaaiende beweging maken richting voornoemde [slachtoffer 3] en/of
- het eenmaal of meermalen (met kracht) duwen tegen het/de licha(a)m(en) van
[slachtoffer 3] en/of [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2] en/of
- het eenmaal of meermalen tackelen van voornoemde [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2] en/of
[slachtoffer 3] en/of
- het eenmaal of meermalen (met kracht) schoppen en/of trappen tegen het/de
licha(a)m(en) van voornoemde [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2] en/of [slachtoffer 3] en/of
- het eenmaal of meermalen (met kracht) slaan en/of stompen in het/de
gezicht(en) en/of tegen hoofd(en) van voornoemde [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2] en/of
[slachtoffer 3] en/of
- het geven van een kopstoot aan voornoemde [slachtoffer 3] en/of
- het éénmaal of meermalen (met kracht) slaan met een riem tegen het lichaam
van voornoemde [slachtoffer 2] en/of
- het gooien van een fles drinken richting voornoemde [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2]
en/of [slachtoffer 3]
waardoor voornoemde [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2] en/of [slachtoffer 3] letsel heeft
bekomen en/of pijn heeft ondervonden;
(artikel 300 Wetboek van Strafrecht)
2.
hij op of omstreeks 20 december 2011 te Amsterdam, in elk geval in Nederland,
met een ander of anderen, op of aan de openbare weg, het Buikslotermeerplein,
openlijk in vereniging geweld heeft gepleegd tegen [slachtoffer 4] en/of [slachtoffer 5],
welk geweld bestond uit:
- het dreigend insluiten en/of omringen van [slachtoffer 4] en/of [slachtoffer 5]
en/of
- het aan de schouder(s) meesleuren en/of wegtrekken van voornoemde [slachtoffer 4] en/of
- het eenmaal of meermalen (met kracht) duwen tegen het/de licha(a)m(en) van
voornoemde [slachtoffer 4] en/of [slachtoffer 5] en/of
- het eenmaal of meermalen (met kracht) slaan en/of stompen tegen het/de
gezicht(en) en/of tegen het/de hoofd(en) van voornoemde [slachtoffer 4] en/of
[slachtoffer 5] en/of
- het geven van een kopstoot aan voornoemde [slachtoffer 4] en/of
- het eenmaal of meermalen (met kracht) schoppen en/of trappen tegen het/de
licha(a)m(en) van voornoemde [slachtoffer 4] en/of [slachtoffer 5];
(artikel 141 Wetboek van Strafrecht)
Subsidiair:
hij op of omstreeks 20 december 2011 te Amsterdam, in elk geval in Nederland,
tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, opzettelijk
[slachtoffer 4] en/of [slachtoffer 5] heeft/hebben mishandeld, bestaande die
mishandeling uit:
- het dreigend insluiten en/of omringen van [slachtoffer 4] en/of [slachtoffer 5]
en/of
- het aan de schouder(s) meesleuren en/of wegtrekken van voornoemde [slachtoffer 4] en/of
- het eenmaal of meermalen (met kracht) duwen tegen het/de licha(a)m(en) van
voornoemde [slachtoffer 4] en/of [slachtoffer 5] en/of
- het eenmaal of meermalen (met kracht) slaan en/of stompen tegen het/de
gezicht(en) en/of tegen het/de hoofd(en) van voornoemde [slachtoffer 4] en/of
[slachtoffer 5] en/of
- het geven van een kopstoot aan voornoemde [slachtoffer 4] en/of
- het eenmaal of meermalen (met kracht) schoppen en/of trappen tegen het/de
licha(a)m(en) van voornoemde [slachtoffer 4] en/of [slachtoffer 5]
waardoor voornoemde [slachtoffer 4] en/of [slachtoffer 5] letsel heeft bekomen en/of
pijn heeft ondervonden;
(artikel 300 Wetboek van Strafrecht)
3.
hij op of omstreeks 22 december 2011 te Amsterdam, in elk geval in Nederland,
met een ander of anderen, op of aan de openbare weg, de Loenermark, openlijk
in vereniging geweld heeft gepleegd tegen [slachtoffer 6] en/of [slachtoffer 7], welk
geweld bestond uit het:
- dreigend insluiten en/of omringen van [slachtoffer 6] en/of [slachtoffer 7] en/of
- eenmaal of meermalen (met kracht) slaan en/of stompen in/tegen het gezicht
en/of hoofd van voornoemde [slachtoffer 6] en/of
- eenmaal of meermalen (met kracht) met een riem tegen de rug, in elk geval
tegen het lichaam, van voornoemde [slachtoffer 6] slaan en/of
- eenmaal of meermalen (met kracht)slaan met een riem tegen de nek en/of
rug, in elk geval tegen het lichaam, van [slachtoffer 7] en/of
- geven van een kopstoot aan [slachtoffer 6] en/of
- eenmaal of meermalen (met kracht) duwen tegen het/de licha(a)m(en) van
[slachtoffer 6] en/of [slachtoffer 7];
(artikel 141 Wetboek van Strafrecht)
Subsidiair:
hij op of omstreeks 22 december 2011 te Amsterdam, in elk geval in Nederland,
tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, opzettelijk
[slachtoffer 6] en/of [slachtoffer 7] heeft/hebben mishandeld, bestaande die mishandeling
uit het:
- dreigend insluiten en/of omringen van [slachtoffer 6] en/of [slachtoffer 7] en/of
- eenmaal of meermalen (met kracht) slaan en/of stompen in/tegen het gezicht
en/of hoofd van voornoemde [slachtoffer 6] en/of
- eenmaal of meermalen (met kracht) met een riem tegen de rug, in elk geval
tegen het lichaam, van voornoemde [slachtoffer 6] slaan en/of
- eenmaal of meermalen (met kracht)slaan met een riem tegen de nek en/of
rug, in elk geval tegen het lichaam, van [slachtoffer 7] en/of
- geven van een kopstoot aan [slachtoffer 6] en/of
- eenmaal of meermalen (met kracht) duwen tegen het/de licha(a)m(en) van
[slachtoffer 6] en/of [slachtoffer 7]
waardoor voornoemde [slachtoffer 6] en/of [slachtoffer 7] letsel heeft bekomen en/of pijn
heeft ondervonden;
(artikel 300 Wetboek van Strafrecht)
2.Voorvragen
De rechtbank heeft vastgesteld dat de dagvaarding geldig is en dat zijzelf bevoegd is tot kennisneming van de zaak.
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van het openbaar ministerie
Het standpunt van de verdediging
De raadsman heeft conform zijn pleitaantekeningen - zakelijk weergegeven - betoogd dat de officier van justitie niet-ontvankelijk in de vervolging van de verdachte dient te worden verklaard, nu de redelijke termijn waarbinnen de zaak behandeld dient te worden, als bedoeld in artikel 6 lid 1 EVRM, is overschreden. De raadsman wijst in dit verband op het arrest van de Hoge Raad van 17 juni 2008 [1] .
Het eerste verhoor van verdachte heeft plaats gevonden op 22 december 2011. Dit brengt met zich mee dat ten tijde van een eventueel inhoudelijk vonnis ruim 23 maanden zijn verstreken, hetgeen een schending van de redelijke termijn oplevert. De raadsman concludeert dat de redelijke termijn van 16 maanden is overschreden. Er is niet gebleken van bijzondere omstandigheden die een dergelijke overschrijding rechtvaardigen.
Het betreffen geen ingewikkelde feiten en er heeft geen nader onderzoek plaats gevonden. De verdediging heeft op geen enkele wijze vertraging van het procesverloop veroorzaakt. Al in maart 2012 lag er een advies van de Raad voor de Kinderbescherming, die verdere bemoeienis niet geïndiceerd acht. De zaak is door de officier van justitie niet voortvarend behandeld. Verdachte heeft bijna twee jaren in onzekerheid verkeerd over de afloop van de zaken. Verdachte was ten tijde van het plegen van de feiten first offender en is sindsdien niet meer met politie of justitie in aanraking geweest. Verdachte is inmiddels 16 jaar en heeft zich ontwikkeld tot een adolescent die voornemens is om verder te gaan studeren. Verdere vervolging kan grote gevolgen hebben voor zijn toekomst en een wenselijk pedagogisch effect is niet meer aanwezig te achten. Verdachte heeft de detentie op het politiebureau ervaren als het ergste wat hem ooit is overkomen. Niet valt te verwachten dat verdachte nogmaals met justitie in aanraking zal komen. Dit alles maakt dat de verdediging meent dat het openbaar ministerie het vervolgingsrecht heeft verspeeld en daarin niet ontvankelijk dient te worden verklaard. De raadsman verwijst naar het vonnis van de rechtbank Amsterdam d.d. 7 oktober 2013 [2] , waar het een soortgelijke zaak betrof als de onderhavige, en waarin de rechtbank de officier van justitie niet-ontvankelijk heeft verklaard.
Het standpunt van het openbaar ministerie
De officier van justitie heeft voorop gesteld dat ook zij van mening is dat het erg lang heeft geduurd voordat de zaak ter terechtzitting is aangebracht maar de officier van justitie stelt zich op het standpunt dat dit niet tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie dient te lijden. De Hoge Raad heeft in het door de raadsman aangehaalde arrest van 17 juni 2008 het standpunt ingenomen dat overschrijding van de redelijke termijn, ook in zaken waarin het strafrecht voor jeugdigen is toegepast, niet leidt tot niet-ontvankelijk verklaring van het openbaar ministerie. De officier van justitie ziet een verschil in het door de raadsman genoemde vonnis van de rechtbank van 7 oktober 2013 en de onderhavige zaak, nu het eerste verhoor van verdachte slechts betrekking had op feit 3 en verdachte in februari 2011 is verhoord terzake de andere feiten zoals vermeld op de tenlastegelegd. Derhalve is in casu sprake van een minder groot tijdsverloop. Als oorzaken voor deze vertraging noemt de officier van justitie de omstandigheid dat het een zaak tegen vijf verdachten betreft die tegelijk op een zitting behandeld dient te worden, wat lastig in het rooster van de rechtbank is in te plannen en voorts dat bij een aantal verdachten meerdere feiten ten laste zijn gelegd. De officier van justitie meent dat op een andere wijze rekening gehouden kan worden met het tijdsverloop.
Het oordeel van de rechtbank
De rechtbank stelt vast dat verdachte op 22 december 2011 is aangehouden en is verhoord terzake feit 3 als vermeld op de tenlastelegging. Op 20 februari 2012 is verdachte opnieuw aangehouden en verhoord terzake de feiten 1 en 2 als vermeld op de tenlastelegging. Verdachte is gedagvaard om op 19 november 2013 bij de inhoudelijke behandeling van de feiten ter terechtzitting te verschijnen. Dit is een periode van respectievelijk 23 en 21 maanden, wat maakt dat sprake is van overschrijding van de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6 van het EVRM. Het voorschrift van artikel 6, eerste lid, EVRM beoogt, onder meer, te voorkomen dat een verdachte langer dan redelijk is, onder de dreiging van strafvervolging moet leven.
In zijn uitspraak van 17 juni 2008 [3] (r.o. 3.21) heeft de Hoge Raad bepaald dat overschrijding van de redelijke termijn niet tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de strafvervolging leidt, ook niet in uitzonderlijke gevallen. Regel is dat overschrijding van de redelijke termijn wordt gecompenseerd door vermindering van de straf die zou zijn opgelegd indien de termijn niet zou zijn overschreden. Deze regel heeft de Hoge Raad nog eens herhaald in zijn arrest van 30 maart 2010 [4] , dat betrekking had op een strafzaak waarin het strafrecht voor jeugdigen was toegepast.
Bij deze twee uitspraken van de Hoge Raad rijzen echter twee vragen.
Recent verruimde verjaringsregels
De eerste vraag is of de door de Hoge Raad in zijn arrest van 17 juni 2008 geformuleerde regel, dat overschrijding van de redelijke termijn nimmer tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de strafvervolging leidt, ook ná de (hierna genoemde) op 1 april 2013 in werking getreden wijziging van de verjaringsregels, nog steeds als leidraad moet worden gezien.
In voormeld arrest van 17 juni 2008 overweegt de Hoge Raad in r.o. 3.5.1. het navolgende:
“Indien de Hoge Raad tot de bevinding komt dat sprake is van overschrijding van de redelijke termijn…leidt dit niet tot de niet-ontvankelijkverklaring van het openbaar ministerie in de strafvervolging onderscheidenlijk de ontnemingsvordering, ook niet in uitzonderlijke gevallen.
Daarbij verdient opmerking dat ook de verjaringsregels de verdachte bescherming bieden tegen inactiviteit van politie en/of justitie, welke bescherming is versterkt door de wijziging van art. 72 Sr bij de wet van 16 november 2005, Stb. 595, waardoor de termijn van verjaring ook na de stuiting van de verjaring aan een maximum is gebonden.” [cursivering rechtbank].
Daarbij verdient opmerking dat ook de verjaringsregels de verdachte bescherming bieden tegen inactiviteit van politie en/of justitie, welke bescherming is versterkt door de wijziging van art. 72 Sr bij de wet van 16 november 2005, Stb. 595, waardoor de termijn van verjaring ook na de stuiting van de verjaring aan een maximum is gebonden.” [cursivering rechtbank].
Bij wet van 15 november 2012, Stb. 2012, 572 (in werking getreden op 1 april 2013, Stb. 2012, 655) zijn enkele van de verjaringsregels gewijzigd. Thans kan het recht tot strafvordering niet meer verjaren voor misdrijven waarop een gevangenisstraf van 12 jaar of meer is gesteld en voor de misdrijven, omschreven in de artikelen 240b, tweede lid, 243, 245 en 246, voor zover het feit is gepleegd ten aanzien van een persoon die de leeftijd van achttien jaren nog niet heeft bereikt. [5] Vóór de wetswijziging gold dit enkel ten aanzien van misdrijven waarop een levenslange gevangenisstraf was gesteld. Voorts verjaren misdrijven waarop een gevangenisstraf van acht jaar of meer is gesteld door de wetswijziging pas na 20 jaar. De rechtbank constateert aldus dat de ‘bescherming tegen inactiviteit van politie en/of justitie’ door deze wetswijziging ten aanzien van een groot aantal delicten - in de zin van in de praktijk veel voorkomende delicten, ook bij minderjarigen, zoals het tezamen en in vereniging plegen van een diefstal met geweld -, beduidend minder is geworden.
Genoemde wetswijziging doet aldus afbreuk aan een belangrijk argument dat (mede) ten grondslag lag aan de door de Hoge Raad geformuleerde regel. Daarom is de vraag gerechtvaardigd of de sanctie van niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie als bescherming tegen inactiviteit van politie en/of justitie nog steeds overbodig is te achten.
Het bijzondere karakter van het jeugdstrafrecht
De tweede vraag is of de Hoge Raad bij de formulering van zijn regel, dat ook ingeval van minderjarige verdachten overschrijding van de redelijke termijn nooit tot niet-ontvankelijkheid leidt, voldoende rekening heeft gehouden met het bijzondere karakter van het jeugdstraf(proces)recht en de uit internationale verdragen voortvloeiende verplichtingen.
Eén van de uitgangspunten van het jeugdstrafrecht is dat minderjarigen zich nog niet volledig hebben ontwikkeld en dat zij om die reden niet dezelfde verantwoordelijkheid dragen als volwassenen. Doel van het jeugdstrafrecht is om achterstand of scheefgroei in de ontwikkeling, zich uitend in strafbaar gedrag, om te buigen. Het jeugdstrafrecht heeft daarom een sterk pedagogisch karakter, en is daarom veel minder gericht op alleen maar straffen dan het ‘gewone’ strafrecht. Dit pedagogisch karakter van het jeugdstrafrecht maakt dat de strafrechtelijke reactie snel, doeltreffend en op maat moet zijn. Naarmate die reactie langer op zich laat wachten, wordt het pedagogische effect minder, nihil en kan uiteindelijk zelfs averechts werken. Het openbaar ministerie dient bij de inrichting van haar processen met het voorgaande rekening te houden. De rechtbank brengt hierbij in herinnering dat het openbaar ministerie zich ook heeft gecommitteerd aan de zogenoemde Kalsbeeknormen. Tussen het eerste verhoor van de minderjarige verdachte en de beslissing van de kinderrechter dient in beginsel een periode van maximaal 6 maanden te liggen (Aanwijzing effectieve afdoening strafzaken jeugdigen, geldend van 8 september 2012 tot 30 juni 2015, wetten.overheid.nl).
Het uitgangspunt dat strafvervolging tegen en berechting van minderjarige verdachten snel dient plaats te vinden, is voorts in het internationale recht op verschillende plaatsen verankerd.
-
VN niveau
VN niveau
Artikel 3, eerste lid van het IVRK bepaalt dat bij alle - ook door rechterlijke instanties te nemen - maatregelen betreffende kinderen, de belangen van het kind de eerste overweging vormen. Artikel 40, tweede lid, sub b onder iii, bepaalt voorts dat ieder kind dat wordt verdacht van of vervolgd wegens het begaan van een strafbaar feit de garantie heeft dat de gelegenheid zonder vertraging door een bevoegde, onafhankelijke en onpartijdige autoriteit of rechterlijke instantie wordt beslist.
In General Comment No. 10 uit 2007 heeft het VN-Kinderrechtencomité artikel 40, tweede lid, sub b onder iii als volgt nader geïnterpreteerd:
Decisions without delay …) (art. 40(2)(b)(iii)).
51. Internationally there is a consensus that for children in conflict with the law the time between the commission of the offence and the final response to this act should be as short as possible. The longer this period, the more likely it is that the response loses its desired positive, pedagogical impact, and the more the child will be stigmatized.
In this regard, the Committee also refers to article 37(d) CRC, where the child deprived of liberty has the right to a prompt decision on his/her action to challenge the legality of the deprivation of his/her liberty. The term 'prompt' is even stronger - and justifiably so given the seriousness of deprivation of liberty - than the term 'without delay' (art. 40(2)(b)(iii) CRC), which is stronger than the standard 'without undue delay' of article 14(3)(c) ICCPR.
52. The Committee recommends that the States parties set and implement time limits for the period between the commission of the offence and the completion of the police investigation, the decision of the prosecutor (or other competent body) to bring charges against the child, and the final adjudication and disposition by the court or other competent judicial body. These time limits should be much shorter than the ones for adults.
Uit overweging 51 van General Comment No. 10 volgt dat het Kinderrechtencomité de norm 'zonder vertraging’ (‘without delay') in artikel 40, tweede lid, sub b onder iii van het IVRK kwalificeert als strikter dan de norm opgenomen in artikel 14 van het IVBPR 'zonder onredelijke vertraging’ (‘without undue delay'). Nu in zowel literatuur als rechtspraak is betoogd dat de norm ‘zonder onredelijke vertraging’ van artikel 14 IVBPR en de norm ‘binnen redelijke termijn’ van artikel 6 EVRM vergelijkbaar zijn [6] , volgt uit de genoemde kwalificatie door het Kinderrechtencomité logischerwijze tevens - zij het impliciet - dat de norm ‘zonder vertraging’ die volgt uit artikel 40, tweede lid, sub b onder iii van het IVRK strikter is dan de norm van artikel 6 EVRM ‘binnen redelijke termijn’. De uitlegging dat de specifiek voor minderjarigen geldende termijn van vervolging en berechting strikter is dan de meer algemene, niet uitsluitend op deze specifieke doelgroep toegesneden, termijnen van artikel 14 IVBPR en artikel 6 EVRM sluit ook logisch aan bij overweging 52 van General Comment No. 10. Daarin staat immers dat de termijnen voor vervolging en berechting van minderjarigen veel korter dienen te zijn dan de termijnen die gelden voor volwassenen.
De rechtbank beschouwt de interpretatie van de norm ‘zonder vertraging’ zoals die is gegeven door het Kinderrechtencomité – de internationale verdragstoezichthouder die uit hoofde van het verdrag bevoegd is de verdragsbepalingen te interpreteren door middel van General Comments - als gezaghebbend. De rechtbank kent aan deze interpretatie dan ook groot gewicht toe.
Voorts is in de “United Nations Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile Justice” (De zogenoemde “Beijing Rules") het volgende opgenomen over de termijn waarbinnen vervolging en berechting van minderjarigen dient plaats te vinden.
20. Avoidance of unnecessary delay
20.1
Each case shall from the outset be handled expeditiously, without
any unnecessary delay.
Het commentaar bij deze regel vermeldt het volgende:
The speedy conduct of formal procedures in juvenile cases is a paramount concern. Otherwise whatever good may be achieved by the procedure and the disposition is at risk. As time passes, the juvenile will find it increasingly difficult, if not impossible, to relate the procedure and disposition to the offence, both intellectually and psychologically.
Hieruit volgt – wederom - dat strafvervolging tegen en berechting van een minderjarige verdachte snel en zonder ‘onnodige vertraging’ dient plaats te vinden, omdat anders het doel van vervolging en berechting in gevaar komt.
- EU niveau
Het Hof van Justitie van de EU (HvJEU) heeft in een aantal arresten over zaken betreffende kinderontvoering [7] toepassing gegeven aan de spoedprocedure neergelegd in artikel 104 ter van het Reglement voor de procesvoering van het HvJEU en binnen drie maanden arrest gewezen. Datzelfde heeft het HvJEU ook gedaan in een zaak die betrekking had op een beslissing tot plaatsing van een kind in een gesloten instelling in Engeland en de verplichting om deze beslissing tot plaatsing te erkennen of uitvoerbaar te verklaren. [8] Hoewel deze jurisprudentie van het HvJEU geen betrekking heeft op minderjarige verdachten volgt hieruit onmiskenbaar dat ook het HvJEU onderkent dat in rechtszaken betreffende minderjarigen zeer voortvarend dient te worden gewerkt en beslist.
De praktijk inzake vervolging van minderjarige verdachten
Uit het voorgaande volgt dat het openbaar ministerie, als orgaan van de Nederlandse overheid, zowel op grond van het internationale recht als op grond van het nationale beleid, de verplichting heeft om een strafvervolging tegen een minderjarige voortvarend ter hand te nemen. De rechtbank constateert dat het openbaar ministerie deze voortvarendheid niet in alle strafzaken minderjarige verdachten betreffend, aan de dag legt. Met enige regelmaat vindt er een enorme vertraging in de strafvervolging plaats. [9] Ook de onderhavige zaak is hier een voorbeeld van. Dit is, mede gelet op het pedagogisch karakter van het jeugdstrafrecht, niet alleen niet in het belang van de betreffende minderjarige maar evenmin in het belang van de samenleving als geheel. Indien een minderjarige normafwijkend gedrag vertoont, in de zin van het plegen van strafbare feiten, eist de samenleving dat zulk gedrag zo spoedig mogelijk wordt bijgestuurd.
Tussenconclusie: niet-ontvankelijkheid als mogelijke sanctie
De rechtbank resumeert het bovenstaande als volgt.
Uit artikel 40, tweede lid, sub b onder iii, van het IVRK volgt dat ieder kind dat wordt verdacht van of vervolgd wegens het begaan van een strafbaar feit de garantie heeft dat de zaak zonder vertraging door een bevoegde, onafhankelijke en onpartijdige autoriteit of rechterlijke instantie wordt beslist. De rechtbank is van oordeel dat het vereiste van berechting ‘zonder vertraging’ de minderjarige meer rechtsbescherming biedt dan het vereiste van berechting ‘binnen redelijke termijn’ als bedoeld in artikel 6, eerste lid, van het EVRM.
Daarnaast is het de vraag of de met ingang van 1 april 2013 in werking getreden verjaringsregels nog voldoende bescherming bieden tegen inactiviteit van politie en/of justitie. De rechtbank stelt vast dat, in ieder geval tot op heden, het openbaar ministerie met enige regelmaat strafzaken tegen minderjarigen (zeer) laat aanbrengt. Dit alles, brengt de rechtbank tot het oordeel dat de door de Hoge Raad geformuleerde regel dat een overschrijding van de redelijke termijn nimmer tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de strafvervolging leidt, daar waar het gaat om de vervolging van minderjarige verdachten, genuanceerd dient te worden. Het vasthouden aan deze regel leidt, zo wijst de praktijk immers uit, er geenszins toe dat het openbaar ministerie in zaken jeugdige verdachten betreffend steeds de vereiste voortvarendheid in de strafvervolging aan de dag legt. Met de sanctie van niet-ontvankelijkheid, zo is de verwachting van de rechtbank, zal er binnen het openbaar ministerie meer urgentie gevoeld worden met betrekking tot het voortvarend afhandelen van een strafzaak tegen een minderjarige en zal aldus meer recht worden gedaan aan de geldende (inter)nationale verplichtingen en daarmee aan het (pedagogisch) belang van de minderjarige.
De onderhavige casus
De rechtbank zal voorts ingaan op de vraag of de lange vervolgingsduur in de onderhavige zaak tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de strafvervolging moet leiden. Daarbij dienen alle relevante feiten en omstandigheden te worden betrokken. In de onderhavige zaak zijn dat de navolgende:
- er is geen sprake van een ingewikkelde zaak. Er heeft geen langdurig strafrechtelijk onderzoek plaatsgevonden. Er zijn geen onderzoekswensen ingediend door de verdediging of door het openbaar ministerie. Verdachte heeft zijn aandeel direct bekend;
- de Raad voor de Kinderbescherming heeft op 21 maart 2012 een rapport uitgebracht met strafadvies - waarbij nadere bemoeienis niet geïndiceerd wordt geacht -, doch de binnenkomst van deze rapportage vormde kennelijk voor het openbaar ministerie geen aanleiding om de zaak ter hand te nemen en verdachte te dagvaarden;
- er zijn 23 maanden verstreken sinds de – eerste - sinds de aanhouding van verdachte. Verdachte was ten tijde van de aanhouding 14 jaar en is thans 16 jaar;
- uit het uittreksel Justitiële Documentatie van 28 oktober 2013 blijkt dat verdachte een first offender is en ook na zijn aanhouding niet meer in aanraking met politie of justitie is geweest;
- de drie feiten kunnen worden gezien als misstappen van verdachte in een korte periode van vijf dagen en begaan in een andere fase in het leven van verdachte;
- de raadsman heeft namens verdachte verklaard dat verdachte het verblijf op het politiebureau als vreselijk heeft ervaren en dat hij daarna erg verdrietig was, hetgeen door de vader van verdachte tegenover de raadsman is bevestigd.
De rechtbank is van mening dat thans geen pedagogische meerwaarde meer gelegen is in
bestraffing na zoveel tijd, ook niet in de vorm van een
voorwaardelijke straf, nu het niet in de lijn der verwachting ligt dat verdachte nog een keer
strafbare feiten zal gaan plegen. Voorts kan verdachte van een alsnog opleggen van een
voorwaardelijke straf last krijgen bij het aanvragen van een Verklaring Omtrent Gedrag. Dat
zou betekenen dat verdachte, door stilzitten van OM, na ommekomst van bijna twee jaar
alsnog geconfronteerd zou kunnen worden met een weigering van een VOG ten behoeve van
stage/werk.
Deze omstandigheden, in onderlinge samenhang bezien, brengen de rechtbank tot de conclusie dat er geen andere reactie mogelijk en passend is dan een niet ontvankelijk-verklaring van het openbaar ministerie in de strafvervolging.
De rechtbank realiseert zich dat door het uitspreken van deze sanctie een gevoel zou kunnen ontstaan dat de verdachte ‘er mooi mee weg komt’ en/of dat een dergelijke sanctie ‘pedagogisch (juist) niet verantwoord is’. Gelet op het belang van spoedige vervolging van minderjarige verdachten in het algemeen enerzijds en het feit dat deze eenvoudige, niet al te zware zaak, verdachte gedurende bijna twee jaar boven het hoofd heeft gehangen en verdachte na het incident niet - meer - met justitie in aanraking is geweest, is de rechtbank evenwel van oordeel dat niet-ontvankelijkheid toch de enige juiste sanctie is.
De rechtbank merkt voorts nog op dat zij begrijpt dat de beslissing om het openbaar ministerie niet ontvankelijk te verklaren door de benadeelde partij [slachtoffer 6] (ten aanzien van feit 3 op de tenlastelegging) als onaangenaam zal worden ervaren, nu de consequentie hiervan is dat de vordering van de benadeelde partij niet ontvankelijk wordt verklaard. Dit maakt het voorgaande oordeel evenwel niet anders. Het indienen van de vordering had voor het OM juist extra aanleiding moeten zijn om de zaak voortvarend op te pakken, doch dit is niet gebeurd. De benadeelde partij kan de vordering bij de civiele rechter aanbrengen.
4.Ten aanzien van de benadeelde partij
Nu aan verdachte - zonder toepassing van artikel 9a van het Wetboek van Strafrecht - geen straf of maatregel is opgelegd, is [slachtoffer 6] in de vordering niet-ontvankelijk.
5.Beslissing
De rechtbank:
- verklaart de officier van justitie niet-ontvankelijk in de vervolging van verdachte;
- verklaart de benadeelde partij [slachtoffer 6] niet-ontvankelijk in zijn vordering.
Dit vonnis is gewezen door
mr. R.H.G. Odink, voorzitter tevens kinderrechter,
mrs. A.C. Enkelaar en H.L.L. Briët, rechters,
in tegenwoordigheid van J.O. van Saase-Zaagman, griffier,
en uitgesproken op de openbare terechtzitting van deze rechtbank van 19 november 2013.