ECLI:NL:HR:2024:1495

Uitspraak

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

STRAFKAMER

Nummer22/01553

Datum22 oktober 2024

ARREST

op het beroep in cassatie tegen een arrest van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 13 april 2022, nummer 21-004577-20, in de strafzaak

tegen

[verdachte] ,

geboren in [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1960,

hierna: de verdachte.

1.Procesverloop in cassatie

Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft D.L.A.M. Pluijmakers, advocaat in Almere, bij schriftuur een cassatiemiddel voorgesteld.

De advocaat-generaal E.J. Hofstee heeft geconcludeerd tot vernietiging van de bestreden uitspraak, maar uitsluitend wat betreft het onder 1 tenlastegelegde in de zaak met parketnummer 96-225746-19, en in zoverre tot terugwijzing van de zaak naar het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, opdat die zaak in zoverre opnieuw wordt berecht en afgedaan.

2.Beoordeling van het cassatiemiddel

2.1

Het cassatiemiddel klaagt dat de bewezenverklaring in de zaak met parketnummer 96-225746-19 onder 1 ontoereikend is gemotiveerd, omdat uit de door het hof gebruikte bewijsmiddelen niet kan volgen dat de verdachte ‘redelijkerwijs moest weten’ dat zijn rijbewijs ongeldig was verklaard.

2.2.1

Ten laste van de verdachte is in de zaak met parketnummer 96-225746-19 onder 1 bewezenverklaard dat:

“hij op 2 augustus 2019 te [plaats] terwijl hij redelijkerwijs moest weten dat een op zijn naam gesteld rijbewijs voor een categorie van motorrijtuigen, te weten B, ongeldig was verklaard en aan hem daarna geen ander rijbewijs voor het besturen van een motorrijtuig van de betrokken categorie was afgegeven, op de weg, de [a-straat] , als bestuurder een motorrijtuig, (personenauto), van die categorie heeft bestuurd.”

2.2.2

Deze bewezenverklaring steunt op de volgende bewijsmiddelen:

“1. Een schriftelijk bescheid, te weten een brief van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen d.d. 3 maart 2017, inhoudende:

AANGETEKEND
[verdachte]
[b-straat 1]
[plaats]

Dossiernummer: 2017003240
Datum: 3 maart 2017
Onderwerp: Besluit: onderzoek naar uw alcoholgebruik, voorlopig geen rijbewijs

Geachte [verdachte] ,

U bent aangehouden met te veel alcohol op. Daarom hebben we besloten dat u een onderzoek moet laten doen naar uw alcoholgebruik. De gemeten hoeveelheid alcohol was 785 ug/l of meer. Bij deze grens moeten we volgens de regelgeving ‘de geldigheid van uw rijbewijs schorsen’. Dat wil zeggen: u mag niet meer rijden tot de uitslag van het onderzoek. Het onderzoek is niet vrijblijvend. Werkt u niet mee, dan wordt uw rijbewijs ongeldig.

2. Een schriftelijk bescheid, te weten een bezwaarschrift d.d. 14 maart 2017, ondertekend door mr. J.J. van ’t Hoff van VTH Advocatuur met referentienummer 2017003240 en bijbehorende bijlagen, inhoudende:

Personalia en adresgegevens belanghebbende
Achternaam: [verdachte]
Voornamen: [verdachte]
Geboortedatum: [geboortedatum] 1960

Belanghebbende verklaart uitdrukkelijk woonplaats te kiezen ten kantore van de hierna te noemen advocaat, die door hem bepaaldelijk gevolmachtigd is om onderhavig bezwaarschrift te ondertekenen en namens hem in te dienen:

Gegevens advocaat
Naam: Mr. J.J. van ’t Hoff
Kantoor: VTH Advocatuur
Postcode en woonplaats: 5037 AC Tilburg

Het onderhavig bezwaarschrift richt zich tegen het besluit van het CBR met de navolgende kenmerken.
Datum besluit: 3 maart 2017
Inhoud/strekking: Oplegging onderzoek naar de rijgeschiktheid
Schorsing geldigheid van het rijbewijs
Kenmerk: 2017003240

Een afschrift van de beslissing wordt als productie 1 aan dit bezwaarschrift gehecht.

3. Een schriftelijk bescheid, te weten een brief van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen d.d. 22 mei 2017, inhoudende:

AANGETEKEND
[verdachte]
[b-straat 1]
[plaats]

Datum: 22 mei 2017

Onderwerp: Oproep voor een onderzoek naar uw alcoholgebruik

Geachte [verdachte] ,

Hierbij ontvangt u een oproep voor een onderzoek naar uw alcoholgebruik. We hebben hiervoor een afspraak voor u gemaakt met [betrokkene 1] . Het onderzoek is op 20 juni 2017 om 12:45 uur. Het adres is: [c-staat 1] te [plaats] .

4. Een schriftelijk bescheid, te weten een brief van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen d.d. 2 juni 2017, inhoudende:

[verdachte]
[b-straat 1]
[plaats]

Datum: 2 juni 2017
Onderwerp: Uitstel onderzoek

Geachte [verdachte] ,

We hebben een afspraak voor u gemaakt voor een onderzoek naar uw alcoholgebruik. Deze afspraak kan niet doorgaan, omdat uw dochtertje op die dag geopereerd wordt. Met u is telefonisch een nieuwe afspraak gemaakt.

5. Een schriftelijk bescheid, te weten een brief van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen d.d. 2 juni 2017, inhoudende:

[verdachte]
[b-straat 1]
[plaats]

Datum: 2 juni 2017
Onderwerp: Oproep voor een onderzoek naar uw alcoholgebruik

Geachte [verdachte] ,

Hierbij ontvangt u een oproep voor een onderzoek naar uw alcoholgebruik. We hebben hiervoor een afspraak voor u gemaakt met [betrokkene 2] . Het onderzoek is op 31 juli 2017 om 09:30 uur. Het adres is: [d-straat 1] te [plaats] .

6. Een schriftelijk bescheid, te weten een brief van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen d.d. 4 oktober 2017, inhoudende:

AANGETEKEND
[verdachte]
[b-straat 1]
[plaats]

Datum: 4 oktober 2017
Onderwerp: Besluit: rijbewijs ongeldig

Geachte [verdachte] ,

Op 3 maart 2017 hebben we u een brief gestuurd. In die brief stond dat u een onderzoek naar uw alcoholgebruik moest laten doen. Helaas heeft u niet (volledig) aan het onderzoek meegewerkt. U bent dus ook niet (volledig) onderzocht. Daarom verklaren we uw rijbewijs ongeldig vanaf 11 oktober 2017. U heeft de arts geen toestemming gegeven om het onderzoeksverslag naar ons te sturen. U bent verplicht om mee te werken aan alle onderdelen van het onderzoek. U mag uw rijbewijs niet meer gebruiken. U hoeft uw rijbewijs niet meer naar ons op te sturen. We hebben het namelijk al ontvangen.

7. Een schriftelijk bescheid, te weten een e-mail, ondertekend door [betrokkene 3] , medewerkster Team Beoordeling van het CBR Divisie Rijgeschiktheid, inhoudende:

Betrokkene had bezwaar aangetekend maar deze weer ingetrokken. Het rijbewijs met [nummer] is ontvangen op 14-08-2017.

(...)

9. Een naar wettelijk voorschrift opgemaakt proces-verbaal ZSM Artikel 9 WVW d.d. 2 augustus 2019 (...) en bijbehorende bijlagen, opgenomen op pagina 7 e.v. van het dossier van Politie Noord-Nederland met nummer PL0200-020820190137151166 d.d. 19 september 2019, inhoudende als verklaringen van [betrokkene 4] en [betrokkene 5] :

Ik, verbalisant, zag dat op 2 augustus 2019 om 01:37 uur op de [a-straat] te [plaats] , verdachte: [verdachte] , geboren op [geboortedatum] 1960 te [geboorteplaats] , als bestuurder reed op genoemde weg/locatie. Na onderzoek bleek dat deze bestuurder een op zijn naam gesteld rijbewijs voor een of meer categorieën van motorrijtuigen dan wel voor een gedeelte van de geldigheidsduur ongeldig is verklaard. Zie de als bijlage bijgevoegde uitdraai BVI-IB.”

2.2.3

Het hof heeft verder overwogen:

“Standpunt van de verdediging
Door de raadsman is namens verdachte naar voren gebracht dat verdachte moet worden vrijgesproken van (...) het onder 1 tenlastegelegde feit met parketnummer 96-225746-19, nu verdachte niet op de hoogte was van het feit dat de geldigheid van zijn rijbewijs was geschorst, dan wel dat zijn rijbewijs ongeldig was verklaard, omdat hij daar geen documenten van heeft ontvangen. Door de raadsman is voorts aangevoerd dat uit het enkele feit dat er een bezwaarschrift is ingediend namens verdachte, geen wetenschap bij de verdachte zelf kan worden afgeleid omdat in de praktijk het zo kan zijn dat het contact en de correspondentie met het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) via een raadsman of -vrouw loopt.

(...)

Oordeel van het hof

(...)

Zaak met parketnummer 96-225746-19 - Feiten 1 (...):
Op grond van de inhoud van het dossier stelt het hof vast dat verdachte op 2 augustus 2019 in verband met een vermoeden van rijden onder invloed is staande gehouden. Na onderzoek bleek dat het rijbewijs van verdachte was ingevorderd.

Vanuit het CBR is reeds op 3 maart 2017 een aangetekende brief naar verdachte gestuurd waarin verdachte op de hoogte wordt gesteld van het besluit dat de geldigheid van zijn rijbewijs is geschorst en dat hij moet meewerken aan een onderzoek naar zijn alcoholgebruik. Indien verdachte niet aan het onderzoek naar zijn alcoholgebruik meewerkt, wordt zijn rijbewijs ongeldig verklaard, zo blijkt uit voornoemde brief.

Uit het dossier volgt dat verdachte bij aangetekende brief van 22 mei 2017 is opgeroepen voor een onderzoek naar zijn alcoholgebruik op 20 juni 2017. Blijkens een brief van 2 juni 2017 van het CBR aan verdachte kan de gemaakte afspraak op voornoemde datum niet doorgaan, omdat de dochter van verdachte op 20 juni 2017 wordt geopereerd. Door het CBR is een nieuwe afspraak met verdachte gemaakt.

Bij brief van 2 juni 2017 is verdachte door het CBR opgeroepen voor een onderzoek naar zijn alcoholgebruik op 31 juli 2017. Uiteindelijk wordt het rijbewijs van verdachte ongeldig verklaard, omdat verdachte de arts geen toestemming heeft gegeven om het onderzoeksverslag naar het CBR te sturen. Uit het dossier volgt dat dit besluit tot ongeldigverklaring van het rijbewijs aan verdachte per aangetekende brief van 4 oktober 2017 is verzonden.

Uit het vorenstaande leidt het hof af dat verdachte op de hoogte is geweest van de inhoud van de brieven die hem zijn gestuurd door het CBR. Daaruit bleek immers dat verdachte op straffe van ongeldigverklaring van zijn rijbewijs aan een onderzoek naar zijn alcoholgebruik diende mee te werken. Verdachte heeft, nadat er namens hem bezwaar tegen het besluit tot schorsing was ingesteld, gereageerd op de oproep voor het onderzoek door contact op te nemen met het CBR om zijn afspraak te verzetten. Uit voornoemde brieven blijkt wat de gevolgen voor de geldigheid van het rijbewijs van verdachte zouden zijn, wanneer hij niet zou meewerken aan het onderzoek, te weten een ongeldigverklaring van het rijbewijs.

Gelet op het voorgaande, in onderling verband en samenhang bezien, is het hof van oordeel dat wettig en overtuigend bewezen kan worden dat verdachte op 2 augustus 2019 redelijkerwijs moest weten dat zijn rijbewijs ongeldig was verklaard. Hetgeen de raadsman heeft aangevoerd, doet daar naar het oordeel van het hof niet aan af.”

2.3

Uit de bewijsvoering kan niet zonder meer volgen dat de verdachte op 2 augustus 2019 redelijkerwijs moest weten dat zijn rijbewijs ongeldig was verklaard. Anders dan het hof heeft geoordeeld, is de omstandigheid dat het besluit tot ongeldigverklaring van het rijbewijs van de verdachte per aangetekende brief is verzonden naar de verdachte, daarvoor niet voldoende. Ook uit de overige omstandigheden, die verband houden met het onderzoek naar de rijgeschiktheid en het al voorafgaand aan het besluit tot ongeldigverklaring inleveren van het rijbewijs, die het hof in onderlinge samenhang in aanmerking heeft genomen, kan dit niet worden afgeleid. De bewezenverklaring is daarom op dit punt ontoereikend gemotiveerd. (Vgl. HR 9 juli 2019, ECLI:NL:HR:2019:1146.)

2.4

Het cassatiemiddel is terecht voorgesteld.

3.Beslissing

De Hoge Raad:

- vernietigt de uitspraak van het hof, maar uitsluitend wat betreft de beslissingen over het onder 1 tenlastegelegde in de zaak met parketnummer 96-225746-19 en de strafoplegging;

- wijst de zaak terug naar het gerechtshof Arnhem- Leeuwarden , opdat de zaak ten aanzien daarvan opnieuw wordt berecht en afgedaan;

- verwerpt het beroep voor het overige.

Dit arrest is gewezen door de vice-president M.J. Borgers als voorzitter, en de raadsheren C. Caminada en C.N. Dalebout, in bijzijn van de waarnemend griffier E. Schnetz, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van
22 oktober 2024.

Cassatie over de ongeldigverklaring van een rijbewijs en de kennisgeving aan de verdachte

Uitspraak

1.Procesverloop in cassatie

2.Beoordeling van het cassatiemiddel

3.Beslissing