ECLI:NL:HR:2020:70

• Datum uitspraak: 17 januari 2020
• Publicatiedatum: 16 januari 2020
• Zaaknummer: 18/03866
• Instantie: Hoge Raad
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht; Internationaal privaatrecht
• Procedures: Beschikking
• Rechters: C.A. Streefkerk; M.V. Polak; T.H. Tanja-van den Broek; C.E. du Perron; C.H. Sieburgh
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Huwelijksvermogensrecht en de toepassing van het Huwelijksvermogensverdrag in internationaal privaatrecht

In deze zaak heeft de Hoge Raad op 17 januari 2020 uitspraak gedaan in een cassatieprocedure betreffende het huwelijksvermogensrecht en de toepassing van het Huwelijksvermogensverdrag. De vrouw, verzoekster tot cassatie, en de man, verweerder in cassatie, zijn in 2011 in Jordanië getrouwd. De man woont sinds 1988 in Frankrijk en heeft in 2015 de Franse nationaliteit verkregen, terwijl de vrouw sinds 1990 in Nederland woont en zowel de Jordaanse als de Nederlandse nationaliteit heeft. De rechtbank had eerder geoordeeld dat het Nederlandse recht van toepassing is op het huwelijksvermogensregime, maar het hof heeft in zijn beschikking van 19 juni 2018 geoordeeld dat het Jordaans soennitisch recht van toepassing is.

De Hoge Raad heeft in zijn beoordeling vastgesteld dat het recht dat van toepassing is op het huwelijksvermogensregime van partijen wordt aangewezen door de bepalingen van het Huwelijksvermogensverdrag. De man had verzocht om voor recht te verklaren dat het recht van Jordanië van toepassing is, maar de Hoge Raad oordeelde dat er geen sprake was van een rechtskeuze voor het Jordaans recht. De Hoge Raad heeft bevestigd dat op basis van het Huwelijksvermogensverdrag het Nederlandse recht van toepassing is, omdat partijen geen gezamenlijke huwelijksdomicilie hebben, maar beiden de Nederlandse nationaliteit bezitten.

De Hoge Raad heeft het principale beroep van de vrouw verworpen en het incidentele beroep van de man niet behandeld, omdat de voorwaarde voor behandeling niet was vervuld. De beslissing van het hof om het verweerschrift van de vrouw buiten beschouwing te laten, omdat zij het griffierecht te laat had betaald, werd eveneens niet in cassatie behandeld. De uitspraak benadrukt de complexiteit van het internationaal privaatrecht en de toepassing van het Huwelijksvermogensverdrag in zaken met een internationale dimensie.

Uitspraak

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

CIVIELE KAMER

Nummer 18/03866

Datum 17 januari 2020

BESCHIKKING

In de zaak van

[de vrouw],
wonende te [woonplaats],

VERZOEKSTER tot cassatie, verweerster in het voorwaardelijk incidenteel cassatieberoep,

hierna: de vrouw,

advocaat: N.C. van Steijn,

tegen

[de man],
wonende te [woonplaats], Frankrijk,

VERWEERDER in cassatie, verzoeker in het voorwaardelijk incidenteel cassatieberoep,

hierna: de man,

advocaat: J. van Duijvendijk-Brand.

1. Procesverloop

Voor het verloop van het geding in feitelijke instanties verwijst de Hoge Raad naar:

de beschikkingen in de zaken C/16/322190/ FA RK 12-1941 en C/16/363859/ FA RK 14-1289 van de rechtbank Midden-Nederland van 3 april 2013, 12 maart 2014 en 4 mei 2016;

de beschikkingen in de zaken 200.150.390, 200.196.157 en 200.196.577 van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 6 augustus 2015 en 19 juni 2018.

De vrouw heeft tegen de beschikking van 19 juni 2018 van het hof beroep in cassatie ingesteld.

De man heeft voorwaardelijk incidenteel cassatieberoep ingesteld. Het cassatierekest en het verweerschrift tevens houdende incidenteel cassatieberoep zijn aan deze beschikking gehecht en maken daarvan deel uit.

Partijen hebben over en weer een verweerschrift tot verwerping van het beroep ingediend.

De conclusie van de Advocaat-Generaal P. Vlas strekt in het principale beroep tot vernietiging van de bestreden beschikking en in het incidentele beroep tot verwerping, alsmede tot afdoening van de zaak in die zin dat voor recht wordt verklaard dat op het huwelijksvermogensregime van partijen het Nederlandse recht van toepassing is.

De advocaten van partijen hebben schriftelijk op die conclusie gereageerd.

2. Uitgangspunten en feiten

2.1

In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan:

(i) De man en de vrouw zijn in 2011 in Jordanië met elkaar getrouwd.

(ii) De man woont sinds 1988 in Frankrijk. Ten tijde van het huwelijk had hij de Nederlandse nationaliteit. In 2015 heeft hij de Franse nationaliteit verkregen.

(iii) De vrouw woont sinds 1990 in Nederland. Zij heeft zowel de Jordaanse als (sinds 1994) de Nederlandse nationaliteit.

(iv) De rechtbank heeft in haar tussenbeschikking van 12 maart 2014 de door partijen verzochte echtscheiding uitgesproken. Het huwelijk van partijen is op 25 juli 2014 ontbonden door inschrijving van deze beschikking in de registers van de burgerlijke stand.

2.2

Deze zaak ziet, voor zover in cassatie van belang, op het verzoek van de man om voor recht te verklaren dat het recht van Jordanië het huwelijksvermogensregime van partijen beheerst en dat zij volgens Jordaans recht buiten iedere gemeenschap van goederen zijn gehuwd.

2.3

De rechtbank heeft in haar tussenbeschikking van 12 maart 2014 geoordeeld dat Nederlands recht van toepassing is op het huwelijksvermogensregime van partijen (rov. 4.20). In haar eindbeschikking heeft de rechtbank beslist dat zij niet van dit oordeel terugkomt (rov. 3.6).

2.4

Het hof heeft voor recht verklaard dat op het huwelijksvermogensregime van partijen Jordaans soennitisch recht van toepassing is. ^[1] Daartoe heeft het hof, kort weergegeven, als volgt overwogen.

Het recht dat van toepassing is op het huwelijksvermogensregime van partijen, wordt aangewezen door de bepalingen van het Huwelijksvermogensverdrag. ^[2] (rov. 5.5)

Op grond van art. 4 lid 1 Huwelijksvermogensverdrag is, voor zover partijen niet vóór het huwelijk het toepasselijke recht hebben aangewezen, het recht van toepassing van de staat op welks grondgebied zij hun eerste gewone verblijfplaats na hun huwelijk vestigen. Voor het geval partijen hun eerste gewone verblijfplaats na hun huwelijk niet in dezelfde staat vestigen, bepaalt art. 4 lid 2, onder 3, Huwelijksvermogensverdrag dat het recht van de staat van hun gemeenschappelijke nationaliteit van toepassing is. (rov. 5.6)

Het betoog van de man dat partijen een uitdrukkelijke, dan wel een impliciete rechtskeuze hebben gedaan voor het Jordaanse soennitische recht, wordt verworpen. (rov. 5.7-5.13)

Nu geen sprake is van een rechtskeuze, is op grond van art. 4 lid 2, onder 3, Huwelijksvermogensverdrag Nederlands recht van toepassing: partijen hebben geen eerste (gezamenlijke) huwelijksdomicilie, maar bezitten wel beiden de Nederlandse nationaliteit. (rov. 5.8 en 5.13)

De man heeft – voor het geval dat het Nederlandse recht toepassing vindt – een beroep gedaan op art. 10:9 BW en gesteld dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is dat verdeling van de ontbonden huwelijksgemeenschap van partijen bij helfte moet plaatsvinden. (rov. 5.14)

Dit beroep moet worden gehonoreerd. De vrouw heeft de stelling van de man dat zij beiden gerechtvaardigd erop hebben vertrouwd dat het Jordaanse soennitische recht van toepassing is op hun huwelijksvermogensregime, onvoldoende gemotiveerd betwist, zodat vaststaat dat zij beiden zijn uitgegaan van de toepasselijkheid van dat recht. Verder zou, gelet op de feiten en omstandigheden van het geval, toepassing van het Nederlandse huwelijksvermogensrecht een ongerechtvaardigde schending zijn van het gerechtvaardigde vertrouwen van partijen dat het Jordaanse soennitische recht hun huwelijksvermogensregime beheerst. (rov. 5.17-5.19)

3. Beoordeling van het middel in het principale beroep

3.1

De onderdelen 1-4 van het middel keren zich met rechts- en motiveringsklachten tegen het oordeel van het hof dat ingevolge art. 10:9 BW het Jordaanse soennitische recht van toepassing is op het huwelijksvermogensregime van de man en de vrouw.

3.2

Bij de beoordeling van deze klachten wordt het volgende vooropgesteld.

Het hof heeft tot uitgangspunt genomen dat het recht dat van toepassing is op het huwelijksvermogensregime van partijen, wordt aangewezen door de verwijzingsregels van het Huwelijksvermogensverdrag. Dit uitgangspunt, dat in cassatie niet wordt bestreden, is juist (zie de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 2.2).

Art. 10:9 BW is een bepaling van Nederlands commuun internationaal privaatrecht. Deze bepaling kan slechts toepassing vinden in gevallen die niet worden bestreken door een verdrag of een EU-verordening, of voor zover toepassing in een concreet geval verenigbaar is met een toepasselijk verdrag of een toepasselijke EU-verordening.

Het Huwelijksvermogensverdrag bevat een gesloten stelsel van verwijzingsregels dat geen ruimte laat voor toepassing van art. 10:9 BW. Het door het Huwelijksvermogensverdrag aangewezen recht dient dus te worden toegepast, ook indien toepassing van dat recht een onaanvaardbare schending zou opleveren van het bij partijen levende gerechtvaardigde vertrouwen of van de rechtszekerheid, zoals bedoeld in art. 10:9 BW.

3.3

De onderdelen 1-4 klagen niet dat het hof heeft miskend dat de toepasselijkheid van het Huwelijksvermogensverdrag uitsluit dat toepassing wordt gegeven aan art. 10:9 BW. Een dergelijke klacht ligt evenmin in die onderdelen besloten. De klachten berusten steeds op het uitgangspunt, overeenkomstig de beschikking van het hof, dat de toepasselijkheid van het Huwelijksvermogensverdrag ruimte laat voor toepassing van art. 10:9 BW. Dat uitgangspunt geldt derhalve ook in cassatie.

3.4

De klachten van de onderdelen 1-4 betreffen alle de wijze waarop het hof art. 10:9 BW heeft toegepast. Die klachten kunnen niet tot cassatie leiden. De Hoge Raad hoeft niet te motiveren waarom hij tot dit oordeel is gekomen. Bij de beoordeling van deze klachten is het namelijk niet nodig om antwoord te geven op vragen die van belang zijn voor de eenheid of de ontwikkeling van het recht (zie art. 81 lid 1 RO).

3.5

Onderdeel 5 klaagt over de beslissing van het hof om het verweerschrift van de vrouw buiten beschouwing te laten op de grond dat zij het griffierecht te laat heeft betaald.

Deze klacht kan niet tot cassatie leiden op de gronden vermeld in de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 2.8.

3.6

Onderdeel 6 bouwt voort op de onderdelen 1-5 en moet hun lot delen.

3.7

Het incidentele beroep is ingesteld onder de voorwaarde dat een of meer onderdelen in het principale beroep slagen. Uit hetgeen hiervoor in 3.4-3.6 is overwogen, volgt dat deze voorwaarde niet is vervuld. Het incidentele beroep behoeft dan ook geen behandeling.

4. Beslissing

De Hoge Raad verwerpt het principale beroep.

Deze beschikking is gegeven door de vicepresident C.A. Streefkerk als voorzitter en de raadsheren M.V. Polak, T.H. Tanja-van den Broek, C.E. du Perron en C.H. Sieburgh, en in het openbaar uitgesproken door de raadsheer C.E. du Perron op
17 januari 2020 .

Voetnoten

1. Hof Arnhem-Leeuwarden 19 juni 2018, ECLI:NL:GHARL:2018:5636.

2. Verdrag inzake het recht dat van toepassing is op het huwelijksvermogensregime, Den Haag, 14 maart 1978, Trb. 1988, 130.