ECLI:NL:HR:2017:602

• Datum uitspraak: 7 april 2017
• Publicatiedatum: 6 april 2017
• Zaaknummer: 16/03458
• Instantie: Hoge Raad
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Bestuursrecht; Belastingrecht
• Procedures: Cassatie
• Rechters: J.A.C.A. Overgaauw; E.N. Punt; P.M.F. van Loon; L.F. van Kalmthout; M.E. van Hilten
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Cassatie over proceskostenvergoeding in belastingzaken met betrekking tot personenauto's en motorrijwielen

In deze zaak heeft de Hoge Raad op 7 april 2017 uitspraak gedaan in een cassatieprocedure betreffende de proceskostenvergoeding in belastingzaken. De belanghebbende had beroep in cassatie ingesteld tegen een uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam, die op 31 mei 2016 was gewezen. De zaak betrof een door de belanghebbende voldaan bedrag aan belasting van personenauto's en motorrijwielen, alsook een verzoek om veroordeling in de proceskosten en toekenning van een rentevergoeding. De belanghebbende had zes middelen voorgesteld in het cassatieberoep, waarbij de Staatssecretaris van Financiën een verweerschrift indiende en de belanghebbende een conclusie van repliek. De Hoge Raad heeft de middelen beoordeeld, waarbij met name middel V en VI in de aandacht stonden. Middel V betrof de proceskostenvergoeding die het Hof had toegekend, waarbij het Hof niet had gelet op alle relevante proceshandelingen van de belanghebbende. De Hoge Raad oordeelde dat het Hof ten onrechte niet alle proceshandelingen had meegenomen in de berekening van de proceskostenvergoeding. Middel VI ging over de samenhang van de onderhavige zaak met andere zaken en de Hoge Raad oordeelde dat het Hof de samenhang onterecht had vastgesteld. Uiteindelijk verklaarde de Hoge Raad het beroep in cassatie gegrond, vernietigde de uitspraak van het Hof voor zover deze de beslissing omtrent de proceskosten betrof, en veroordeelde de Staatssecretaris van Financiën tot vergoeding van de kosten van het geding in cassatie en de Inspecteur tot vergoeding van de kosten van het geding voor het Hof.

Uitspraak

7 april 2017

Nr. 16/03458

Arrest

gewezen op het beroep in cassatie van
[X] te
[Z] (hierna: belanghebbende) tegen de uitspraak van het
Gerechtshof Amsterdam van 31 mei 2016, nr. 14/00595, op het hoger beroep van de Inspecteur en het incidentele hoger beroep van belanghebbende tegen een uitspraak van de Rechtbank Noord-Holland (nr. HAA 12/3014) betreffende een door belanghebbende op aangifte voldaan bedrag aan belasting van personenauto's en motorrijwielen en het door belanghebbende gedane verzoek om een veroordeling in de proceskosten en om de toekenning van een rentevergoeding.

1. Geding in cassatie

Belanghebbende heeft tegen ’s Hofs uitspraak beroep in cassatie ingesteld en daarbij zes middelen voorgesteld.

De Staatssecretaris van Financiën heeft een verweerschrift ingediend.

Belanghebbende heeft een conclusie van repliek ingediend.

2. Beoordeling van de middelen

2.1.1.

Middel V komt op tegen het oordeel van het Hof betreffende de aan belanghebbende toegekende proceskostenvergoeding. Het middel klaagt erover dat het Hof zich niet heeft uitgelaten over de proceshandelingen die belanghebbende heeft verricht naar aanleiding van het door de Inspecteur ingestelde en naderhand ingetrokken hoger beroep, welke proceshandelingen voor vergoeding in aanmerking komen op grond van artikel 8:75 Awb.

2.1.2.

Het Hof heeft blijkens rechtsoverweging 4.15 van zijn uitspraak aanleiding gezien de Inspecteur te veroordelen in de door belanghebbende in hoger beroep gemaakte proceskosten. Bij de berekening van de hoogte van de aan belanghebbende toe te kennen proceskostenvergoeding heeft het Hof het bedrag van de kosten van door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand als bedoeld in artikel 1, aanhef en letter a, van het Besluit proceskosten bestuursrecht (tekst vanaf 1 januari 2015; hierna: Bpb) vastgesteld aan de hand van de bijlage bij het Bpb. Daarbij heeft het Hof twee punten à € 496 toegekend: één voor het ingediende verweerschrift en één voor het bijwonen van de zitting.

Vervolgens heeft het Hof het aldus berekende bedrag (€ 992) op de voet van artikel 3, lid 2, van het Bpb in samenhang gelezen met bijlage C2 bij het Bpb vermenigvuldigd met factor 1,5 en gedeeld door zes. Dit een en ander omdat naar ’s Hofs oordeel in hoger beroep sprake is van zes samenhangende zaken in de zin van artikel 3, lid 2, van het Bpb, aangezien het Hof deze zaken gelijktijdig heeft behandeld en de gemachtigde in die zaken werkzaamheden heeft verricht die in elk van die zaken nagenoeg identiek konden zijn, en dat blijkens de gedingstukken ook waren.

2.1.3.

Anders dan middel V aanvoert, heeft het Hof bij de veroordeling van de Inspecteur in belanghebbendes kosten voor het geding voor het Hof, het door belanghebbende ingediende verweerschrift in aanmerking genomen. Het Hof heeft evenwel ten onrechte dat geschrift niet tevens in aanmerking genomen als incidenteel‑hogerberoepschrift bij de berekening van de aan belanghebbende in verband met zijn gegronde incidenteel hoger beroep toe te kennen tegemoetkoming in de proceskosten. Middel V slaagt in zoverre.

2.2.1.

Middel VI komt op tegen het oordeel van het Hof dat de onderhavige zaak in hoger beroep met vijf andere zaken samenhangt in de zin van artikel 3, lid 2, van het Bpb. Het middel voert onder meer aan dat het Besluit van 27 oktober 2014 tot wijziging van het Besluit proceskosten bestuursrecht in verband met een verruiming van de regeling voor samenhangende zaken, Stb. 2014, 411 – dat uitgaat van onmiddellijke werking per 1 januari 2015 – in wezen terugwerkende kracht heeft en daarom wegens strijd met het rechtszekerheidsbeginsel buiten toepassing moet blijven.

2.2.2.

Middel VI faalt in zoverre. Het rechtszekerheidsbeginsel houdt niet in dat burgers erop mogen vertrouwen dat regelgeving ongewijzigd blijft (vgl. HR 23 december 2016, nr. 15/02137, ECLI:NL:HR:2016:2829, rechtsoverweging 2.4.2), maar dat hun gerechtvaardigde verwachtingen moeten worden geëerbiedigd (vgl. HR 18 maart 2016, nr. 15/03065, ECLI:NL:HR:2016:420, BNB 2016/122, rechtsoverweging 3.5.1).

Op het tijdstip waarop belanghebbende het hogerberoepschrift indiende (2 oktober 2014), konden bij haar geen gerechtvaardigde verwachtingen bestaan omtrent de toekenning van een vergoeding van proceskosten. Het Hof heeft terecht de samenhang beoordeeld aan de hand van de per 1 januari 2015 geldende tekst van het Bpb.

2.2.3.

Voor zover middel VI betoogt dat het Hof ten onrechte heeft geoordeeld dat de onderhavige zaak in hoger beroep met vijf andere zaken samenhangt, slaagt het. De door het Hof als samenhangend aangemerkte zes zaken verschillen in die zin dat in drie van die zaken de belanghebbende hoger beroep heeft ingesteld (nrs. 14/0684, 14/0820 en 15/0009), terwijl in de andere drie zaken het de Inspecteur was die hoger beroep heeft ingesteld (nrs. 14/0595, 14/0596 en 14/0597). Naar aanleiding van deze hoger beroepen van de Inspecteur heeft de belanghebbende bij één geschrift een verweerschrift en een incidenteel‑hogerberoepschrift ingediend.

Tussen zaken waarin de belanghebbende hoger beroep heeft ingesteld en zaken waarin de inspecteur hoger beroep heeft ingesteld, kan geen samenhang in de zin van artikel 3, lid 2, van het Bpb worden aangenomen omdat de belanghebbende in de onderscheiden zaken verschillende proceshandelingen heeft verricht.

2.3.

De middelen I, II, III, IV, en V en VI voor het overige, kunnen niet tot cassatie leiden. Dit behoeft, gezien artikel 81, lid 1, van de Wet op de rechterlijke organisatie, geen nadere motivering, nu deze middelen in zoverre niet nopen tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.

2.4.

Gelet op hetgeen hiervoor in 2.1.3 en 2.2.3 is overwogen, kan ’s Hofs uitspraak niet in stand blijven. De Hoge Raad kan de zaak afdoen.

3. Proceskosten

De Staatssecretaris zal worden veroordeeld in de kosten van het geding in cassatie en de Inspecteur in de kosten van het geding voor het Hof. Hierbij wordt in aanmerking genomen dat de zaken met de nummers 16/03436 en 16/03455 met de onderhavige zaak samenhangen in de zin van het Besluit proceskosten bestuursrecht.

4. Beslissing

De Hoge Raad:

verklaart het beroep in cassatie gegrond,

vernietigt de uitspraak van het Hof, doch uitsluitend voor zover deze de beslissing omtrent de proceskosten betreft,

gelast dat de Staatssecretaris van Financiën aan belanghebbende vergoedt het door deze ter zake van de behandeling van het beroep in cassatie betaalde griffierecht ten bedrage van € 251,

veroordeelt de Staatssecretaris van Financiën in de kosten van het geding in cassatie aan de zijde van belanghebbende, vastgesteld op een derde van € 1980, derhalve € 660, voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand, en

veroordeelt de Inspecteur in de kosten van het geding voor het Hof aan de zijde van belanghebbende, vastgesteld op een derde van € 1485, derhalve € 495, voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand.

Dit arrest is gewezen door de vice-president J.A.C.A. Overgaauw als voorzitter, en de raadsheren E.N. Punt, P.M.F. van Loon, L.F. van Kalmthout en M.E. van Hilten, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier E. Cichowski, en in het openbaar uitgesproken op 7 april 2017.