ECLI:NL:HR:2013:CA3748

• Datum uitspraak: 20 september 2013
• Publicatiedatum: 22 juni 2013
• Zaaknummer: 12/04255
• Instantie: Hoge Raad
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Cassatie
• Rechters: A.M.J. van Buchem-Spapens; G. Snijders; M.V. Polak; M.A. Loth
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Verdeling van huwelijksgoederengemeenschap en belastingschuld in cassatie

In deze zaak, die voor de Hoge Raad is gekomen, betreft het de verdeling van een huwelijksgoederengemeenschap na echtscheiding. De man en de vrouw waren gehuwd in algehele gemeenschap van goederen. De echtscheiding werd uitgesproken op 16 mei 2007, met als peildatum voor de verdeling 18 januari 2007. De man heeft in hoger beroep betoogd dat de rechtbank een aantal schulden niet in aanmerking heeft genomen, waaronder een naheffingsaanslag omzetbelasting en een schuld aan Driemansgroep. Het hof heeft geoordeeld dat de schuld aan Driemansgroep niet in de gemeenschap viel en dat de schulden uit geldlening waren afgelost. De naheffingsaanslag bestond uit vier onderdelen, waarvan een gedeelte in de gemeenschap viel, maar het hof oordeelde dat de man deze schulden volledig moest dragen, omdat hij de vrouw niet had betrokken bij de overleggen met de belastingdienst.

De Hoge Raad heeft de zaak in cassatie beoordeeld en geconcludeerd dat het hof een onjuiste maatstaf heeft aangelegd bij de toepassing van de hoofdregel van verdeling bij helfte, zoals vastgelegd in artikel 1:100 BW. De Hoge Raad oordeelde dat een afwijking van deze regel alleen mogelijk is in zeer uitzonderlijke omstandigheden, wat in deze zaak niet het geval was. De omstandigheid dat de man de vrouw niet had betrokken bij de overleggen met de belastingdienst was niet voldoende om een uitzondering te rechtvaardigen. De Hoge Raad heeft het arrest van het gerechtshof vernietigd en de zaak verwezen naar het gerechtshof 's-Hertogenbosch voor verdere behandeling.

De beslissing van de Hoge Raad benadrukt het belang van de hoofdregel van gelijke verdeling in huwelijksgoederengemeenschappen en de noodzaak om echtgenoten bij belangrijke financiële beslissingen te betrekken. De kosten van het geding in cassatie worden gecompenseerd, zodat iedere partij haar eigen kosten draagt.

Uitspraak

20 september 2013

Eerste Kamer

nr. 12/04255

EV/TT

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

in de zaak van;

[de man],
wonende te [woonplaats],

EISER tot cassatie,

advocaat: mr. H.J.W. Alt,

t e g e n

[de vrouw],
wonende te [woonplaats],

VERWEERSTER in cassatie,

advocaat: mr. P.C.M. van Schijndel.

Partijen zullen hierna ook worden aangeduid als de man en de vrouw.

1. Het geding in feitelijke instanties

Voor het verloop van het geding in feitelijke instanties verwijst de Hoge Raad naar de navolgende stukken:

a. de vonnissen in de zaak 91305/HA ZA 08-114 van de rechtbank Almelo van 26 maart 2008, 17 september 2008, en 28 januari 2009;

b. het arrest in de zaak 200.036.989 van het gerechtshof te Arnhem van 20 maart 2012.

Het arrest van het hof is aan dit arrest gehecht.

2. Het geding in cassatie

Tegen het arrest van het hof heeft de man beroep in cassatie ingesteld. De cassatiedagvaarding is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De vrouw heeft geconcludeerd tot verwerping van het beroep.

De zaak is voor de vrouw toegelicht door haar advocaat.

De conclusie van de Advocaat-Generaal L.A.D. Keus strekt tot vernietiging en verwijzing.

De advocaat van de vrouw heeft bij brief van 27 juni 2013 op de conclusie gereageerd.

3. Beoordeling van het middel

3.1

In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

(i) Tussen partijen, die in algehele gemeenschap van goederen waren gehuwd, is bij beschikking van 16 mei 2007 echtscheiding uitgesproken.

(ii) Partijen zijn overeengekomen dat 18 januari 2007 geldt als peildatum voor de vaststelling van de omvang en de waardering van de huwelijksgoederengemeenschap.

3.2

Het gaat in deze procedure om de verdeling van de ontbonden gemeenschap. De man heeft in hoger beroep aangevoerd dat de rechtbank ten onrechte een aantal schulden niet in aanmerking heeft genomen, te weten een naheffingsaanslag omzetbelasting, een schuld aan Driemansgroep en enkele schulden uit geldlening. Het hof heeft vastgesteld dat de schuld aan Driemansgroep niet in de gemeenschap is gevallen en dat de schulden uit geldlening zijn afgelost. Het hof heeft voorts vastgesteld dat de naheffingsaanslag bestaat uit vier onderdelen (a-d). Van de schuld aan de belastingdienst is een gedeelte, betrekking hebbend op de schulden (a) en (b), weliswaar in de gemeenschap gevallen, maar dit gedeelte dient volgens het hof geheel door de man te worden gedragen. (rov. 2.5 en 2.10) Het hof heeft in rov. 2.5 onder meer het volgende overwogen.

“(…) De schulden (a) en (b) zijn ontstaan voor 18 januari 2007 en zijn wel in de gemeenschap gevallen. Het hof is van oordeel dat uit de redelijkheid en billijkheid voortvloeit dat [de man] deze schulden alsmede de daarover verschuldigde heffingsrente geheel moet dragen, nu hij [de vrouw] niet heeft betrokken bij de discussie en de overleggen met de belastingdienst over de aangiften omzetbelasting over de jaren 2005 en 2006 en evenmin bij de totstandkoming van de vaststellingsovereenkomst die hij op 1 november 2008 met de belastingdienst heeft gesloten, waarin onder meer is bepaald dat de in geschil zijnde naheffingsaanslag zal worden opgelegd.”

3.3.1

Onderdeel 2.2 is gericht tegen de hiervoor in 3.2 weergegeven overweging van het hof. Het onderdeel klaagt onder (i) dat het hof een onjuiste maatstaf heeft aangelegd bij het toepassen van een uitzondering op de regel dat verdeling bij helfte dient plaats te vinden, althans dat het hof zijn oordeel ontoereikend heeft gemotiveerd.

3.3.2

Bij de beoordeling van de klacht wordt het volgende vooropgesteld. Ingevolge art. 1:100 BW hebben de echtgenoten een gelijk aandeel in de ontbonden gemeenschap, zodat die gemeenschap bij helfte dient te worden verdeeld. Een afwijking van deze regel is niet geheel uitgesloten. Zij kan evenwel slechts worden aangenomen in zeer uitzonderlijke omstandigheden, waarin het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn dat de ene echtgenoot zich jegens de andere beroept op een verdeling bij helfte van de ontbonden gemeenschap (vgl. HR 30 maart 2012, ECLI:NL:HR:2012:BV1749, NJ 2012/407).

De door het hof in aanmerking genomen omstandigheid dat de man de vrouw niet heeft betrokken bij het overleg met de belastingdienst en evenmin bij het totstandkomen van de vaststellingsovereenkomst, is niet zonder meer voldoende om een zeer uitzonderlijk geval als hiervoor bedoeld aan te nemen. Het hof heeft met zijn oordeel hetzij blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting, hetzij zijn oordeel ontoereikend gemotiveerd. De klacht is dus gegrond. Dit brengt mee dat het bestreden arrest niet in stand kan blijven en dat de overige klachten van onderdeel 2.2 geen behandeling behoeven. Onderdeel 2.5, dat gedeeltelijk voortbouwt op onderdeel 2.2 onder (i), is in zoverre eveneens gegrond.

3.4

De overige klachten van het middel kunnen niet tot cassatie leiden. Dit behoeft, gezien art. 81 lid 1 RO, geen nadere motivering nu de klachten niet nopen tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.

4. Beslissing

De Hoge Raad:

vernietigt het arrest van het gerechtshof te Arnhem van 20 maart 2012;

verwijst het geding naar het gerechtshof ′s-Hertogenbosch ter verdere behandeling en beslissing;

compenseert de kosten van het geding in cassatie aldus dat iedere partij haar eigen kosten draagt.

Dit arrest is gewezen door de raadsheren A.M.J. van Buchem-Spapens, als voorzitter, G. Snijders en M.V. Polak, en in het openbaar uitgesproken door de raadsheer M.A. Loth op
20 september 2013 .