ECLI:NL:GHDHA:2022:87

Uitspraak

Rolnummers: 22-001447-14 en

22-003892-14 (gevoegd)

Parketnummers: 09-754216-12 en 09-818331-14

Datum uitspraak: 26 januari 2022

TEGENSPRAAK

Gerechtshof Den Haag

meervoudige kamer voor strafzaken

Arrest

gewezen op het hoger beroep tegen de vonnissen van de rechtbank Den Haag van 28 maart 2014 en 8 september 2014 in de strafzaken tegen de verdachte:

[naam],

geboren te [geboorteplaats] ([geboorteland]) op [geboortedag] 1978,

adres: [adres].

Onderzoek van de zaak

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzittingen in eerste aanleg en het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep van dit hof.

Het hof heeft kennisgenomen van de vordering van de advocaat-generaal en van hetgeen door en namens de verdachte naar voren is gebracht.

Procesgang

In eerste aanleg is de dagvaarding nietig verklaard voor zover deze betrekking heeft op het bij rolnummer 22- 001447-14 (hierna: Dagvaarding I) onder 2 tenlastegelegde en is de verdachte ter zake van het bij dagvaarding I onder 1, 3, 4 primair eerste en tweede cumulatief/alternatief en 5 tenlastegelegde veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 54 maanden. Voorts is de verdachte ter zake van het bij rolnummer 22- 003892-14 (hierna: Dagvaarding II) onder 1 en 2 tenlastegelegde veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 12 maanden, met aftrek van voorarrest.

Namens de verdachte is tegen de vonnissen hoger beroep ingesteld.

Tenlastelegging

Aan de verdachte is - na wijziging van de tenlastelegging ter terechtzitting in eerste aanleg - tenlastegelegd dat:

Dagvaarding I:

1.
hij op of omstreeks 06 september 2012 te 's-Gravenhage, in elk geval in Nederland tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, opzettelijk binnen het grondgebied van Nederland heeft gebracht een (grote) hoeveelheid hasjies (een gebruikelijk vast mengsel van hennephars en plantaardige elementen van hennep waaraan geen andere substanties zijn toegevoegd), zijnde hasjiesj een middel als bedoeld in de bij de Opiumwet behorende lijst II, dan wel aangewezen krachtens het vijfde lid van artikel 3a van die wet;

2.
hij op of omstreeks 10 september 2012 te Marokko en/of te Schiphol (gemeente Haarlemmermeer), in elk geval in Nederland ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om opzettelijk binnen het grondgebied van Nederland te brengen een (grote) hoeveelheid hasjies (een gebruikelijk vast mengsel van hennephars en plantaardige elementen van hennep waaraan geen andere substanties zijn toegevoegd), zijnde hasjiesj een middel als bedoeld in de bij die wet behorende lijst II, dan wel aangewezen krachtens het vijfde lid van artikel 3a van die wet, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

3.
hij op of omstreeks 11 februari 2013 te Schiphol, gemeente Haarlemmermeer, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, opzettelijk binnen het grondgebied van Nederland heeft gebracht ongeveer 57,5 kliogram hasjies, in elk geval een hoeveelheid van een gebruikelijk vast mengsel van hennephars en plantaardige elementen van hennep (hasjiesj) waaraan geen andere substanties zijn toegevoegd, zijnde hasjiesj een middel als bedoeld in de bij de Opiumwet behorende lijst II, dan wel aangewezen krachtens het vijfde lid van artikel 3a van die wet;

4. primair
hij op of omstreeks 12 februari 2013 te 's-Gravenhage tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, opzettelijk [medeverdachte 2] wederrechtelijk van de vrijheid heeft beroofd en/of beroofd gehouden, immers heeft (hebben) hij, verdachte, en/of een of meer van zijn mededader(s) met dat opzet

die [medeverdachte 2], onder valse voorwendselen, in een auto meegenomen en/of
(vervolgens) die [medeverdachte 2] meegenomen naar koffiehuis [naam koffiehuis] en/of
(vervolgens) de telefoon(s) van die [medeverdachte 2] ingenomen en/of
(vervolgens) die [medeverdachte 2] meegenomen naar een (afgesloten) ruimte behorende tot voornoemd koffiehuis en/of
(vervolgens) die [medeverdachte 2] vastgebonden op een stoel en/of
(vervolgens) met een hamer, althans een hard en/of zwaar voorwerp, meermalen, althans eenmaal, (met kracht) op de knieën en/of de voeten en/of tenen, althans op het lichaam van die [medeverdachte 2] geslagen;

en/of

hij op of omstreeks 12 februari 2013 te 's-Gravenhage tezamen en in vereniging met één of meer anderen, althans alleen, ter uitvoering van het door verdachte en/of zijn mededaders voorgenomen misdrijf, om aan een persoon, genaamd [medeverdachte 2], opzettelijken als dan niet met voorbedachten rade zwaar lichamelijk letsel toe te brengen, opzettelijk en al dan niet na kalm beraad en rustig overleg,voornoemde [medeverdachte 2] met een hamer, althans een hard en/of zwaar voorwerp, meermalen, althans eenmaal, (met kracht) op de knieën en/of de voeten en/of de tenen, althans op het lichaam heeft geslagen, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

4. subsidiair
hij op of omstreeks 12 februari 2013 te 's-Gravenhage, tezamen en in vereniging met één of meer anderen, althans alleen, opzettelijk en al dan niet met voorbedachten rade heeft mishandeld, een persoon genaamd [medeverdachte 2],immers heeft hij, verdachte, en/of zijn mededader(s) opzettelijk en al dan niet na kalm beraad en rustig overleg, voornoemde [medeverdachte 2] met een hamer, althans een hard en/of zwaar voorwerp, meermalen, althans eenmaal (met kracht) op de knieën en/of de voeten en/of de tenen, althans op het lichaam geslagen, tengevolge waarvan die [medeverdachte 2] enig lichamelijk letsel heeft bekomen en/of pijn heeft ondervonden;

5.
hij op of omstreeks 28 mei 2013, te 's-Gravenhage, althans in Nederland, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, een geldbedrag van ongeveer 44.950 Euro voorhanden heeft gehad, terwijl hij wist dan wel redelijkerwijs moest vermoeden dat bovenomschreven voorwerp - onmiddellijk of middellijk - afkomstig was uit enig misdrijf;

Dagvaarding II:

1.
hij op of omstreeks 20 mei 2014, te 's-Gravenhage, althans in Nederland, een geldbedrag van ongeveer 62.500 Euro voorhanden heeft gehad, terwijl hij wist althans kon vermoeden dat dit geldbedrag geheel of gedeeltelijk - onmiddellijk of middellijk - afkomstig was uit enig misdrijf;

2.
hij op of omstreeks 20 mei 2014 te 's-Gravenhage in het bezit was van een reisdocument, te weten een paspoort, waarvan hij wist of redelijkerwijs moest vermoeden dat dit reisdocument vals of vervalst was, bestaande de valsheid of vervalsing hieruit dat

het aangetroffen paspoort een Bulgaars paspoort betreft terwijl verdachte alleen de [nationaliteit 1] en [nationaliteit 2] nationaliteit bezit en/of
het paspoort is voorzien van een foto van verdachte terwijl een andere identiteit dan die van de verdachte op het paspoort staat vermeld en/of
de geboortedatum van de verdachte niet overeenkomt met de geboortedatum die op het paspoort staat vermeld;
het over de personaliabladzijde aangebrachte folie beschadigingen vertoont en/of
de thans aangebrachte personaliabladzijde qua detaillering, gebruikt basismateriaal en toegebrachte productie- en beveiligingstechnieken niet overeenkomt met de originele

personaliabladzijde en/of

- de thans aangebrachte personaliabladzijde wordt gevormd door een vals deel dat is

aangebracht over de resten van het originele blad.

Vordering van de advocaat-generaal

De advocaat-generaal heeft gevorderd dat de vonnissen waarvan beroep zullen worden bevestigd, behalve ten aanzien van de in die vonnissen opgelegde straffen en dat de verdachte ter zake van het bij dagvaarding I onder 1, 3, 4 primair eerste en tweede cumulatief/alternatief en 5 tenlastegelegde en het bij dagvaarding II onder 1 en 2 tenlastegelegde zal worden veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 44 maanden, met aftrek van voorarrest.

De vonnissen waarvan beroep

Het hof is van oordeel, dat de eerste rechter op juiste gronden heeft geoordeeld en op juiste wijze heeft beslist, zodat de vonnissen, waarvan beroep, met overneming van gronden behoren te worden bevestigd, behalve voor wat betreft de beslissing ter zake de strafbaarheid van het bij dagvaarding I onder 5 bewezenverklaarde en voor wat betreft de opgelegde straffen en de motivering daarvan.

De vonnissen moeten op die onderdelen worden vernietigd en in zoverre moet opnieuw worden rechtgedaan.

De strafbaarheid ter zake van het bij dagvaarding I onder 5 bewezenverklaarde

Het hof is met de rechtbank van oordeel dat het in dagvaarding I onder 5 genoemde geldbedrag onmiddellijk afkomstig is uit een door de verdachte zelf begaan misdrijf.

Anders dan de rechtbank heeft het hof echter niet kunnen vaststellen dat de verdachte één of meer handelingen heeft verricht die gericht zijn geweest op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele
herkomstvan het geldbedrag, nu uit de bewijsmiddelen blijkende feiten en omstandigheden enkel kan worden afgeleid dat de verdachte het geldbedrag voorhanden heeft gehad en in de keuken onder de ijskast heeft verstopt.

Dit betekent dat het bij dagvaarding I onder 5 bewezenverklaarde niet kan worden gekwalificeerd en daarom geen strafbaar feit oplevert. De verdachte dient derhalve ter zake van dit feit te worden ontslagen van alle rechtsvervolging.

Strafmotivering

Algemeen

Het hof zal eerst in algemene zin ingaan op enige facetten van de zogenoemde versnelde procedure en de overwegingen die het hof hebben gebracht tot de beslissingen omtrent hoogte en modaliteit van de straffen, opgelegd in de afzonderlijke zaken (tezamen aangebracht als deel uitmakend van de megazaak ‘Sniper’). Die overwegingen zijn uitvoerig, mede omdat dit de eerste zaken zijn die de innovatiekamer van het hof heeft afgedaan op basis van een versnelde procedure.

De versnelde procedure, vonnisafspraken?

Het hof stelt voorop, dat het deelnemen aan een versnelde procedure – opengesteld voor strafzaken die al (veel) te lang op de plank hebben gelegen - niet per se leidt tot strafvermindering als uitkomst van een ‘deal’. Wat het hof betreft gaat het om een procedure, die aan snelheid wint door het houden van zittingen in de avonduren (met behulp van een voorspelbaar rooster, ter vermijding van agendaperikelen) en het deels schriftelijk voeren van die procedure (waarbij requisitoir en pleidooi binnen afgesproken termijnen worden gewisseld). Het maken van procesafspraken over onderzoekwensen en/of de omvang van het geding is mogelijk; het hof toetst dan op een regiezitting of afspraken daarover transparant zijn en worden onderschreven door de – van rechtsbijstand voorziene - verdachte, zonder overigens op voorhand met die afspraken in te stemmen. Van zogenoemde vonnisafspraken kan echter geen sprake zijn.^[1]In de onderhavige zaken is dit in de uitnodigingsbrief over de ‘spelregels’ benoemd, en ook de advocaat-generaal heeft aangegeven dat aan de verdediging telkens duidelijk is gemaakt dat een neergelegde eis niet bindend is voor het hof. Een requisitoir heeft kort gezegd dan ook (slechts) een voorlichtend karakter en behelst een advies voor strafoplegging. Niet meer en ook niet minder: uiteraard weegt dat advies zwaar. Maar het is niet zo, dat het hof gehouden is om – bij afwijking van dit advies – bij tussenarrest de zaak ter afdoening te verwijzen naar een ‘reguliere’ kamer, dan wel te heropenen. Dat zou strijdig zijn met de aard van de afdoening binnen een versnelde procedure. Waar in een ‘regulier’ proces het hof de handen vrij heeft om te komen tot een gepaste en geboden straf, is dat in de verkorte procedure niet anders. Een voorwaardelijk verzoek de procedure toch niet versneld af te doen, dan wel het verzoek de zaak te heropenen leent zich mogelijk voor inwilliging als het hof zich niet kan verenigen met gemaakte
procesafspraken, bijvoorbeeld ten aanzien van bepaalde onderzoekswensen of als het hof komt tot een volstrekt ander inzicht omtrent de bewezenverklaring dan partijen. Het is echter, zoals Duker in zijn proefschrift Legitieme straftoemeting heeft opgemerkt, ‘aanvechtbaar’ de rechter te binden aan een voorstel voor een straf die in onderhandeling tussen de officier van justitie en de verdediging is overeengekomen in die zin dat de rechter die straf na een veroordeling alleen maar kan goedkeuren of afwijzen. De rechter zal een dergelijk voorstel binnen de context van een overbelaste strafrechtspleging niet snel willen afwijzen. Een dergelijk ‘dwingen’ is (aldus nog steeds Duker) “vergelijkbaar met de toezegging van de officier van justitie om een deel van de opgelegde straf niet ten uitvoer te leggen, hetgeen de Hoge Raad juist heeft veroordeeld”.^[2]Negen jaar na dit schrijven^[3]trad artikel 44a Wetboek van Strafrecht in werking. Vanaf dan is het voor het Openbaar Ministerie in (zeer) bijzondere gevallen legitiem om toezeggingen aan getuigen te doen in ruil voor strafvermindering in hun eigen strafzaak. Uit dat wetsartikel blijkt dat afspraken wat de wetgever betreft niet (geheel) uit den boze zijn, en tevens dat er ook in dergelijke uitzonderlijke gevallen niet voor is gekozen de rechter te
verplichtentot strafvermindering. Op formele gronden is de rechter aan zo’n toezegging niet gebonden en behoeft deze de vordering van het Openbaar Ministerie tot strafvermindering niet te volgen, maar afwijzing zal - als het Openbaar Ministerie een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt hieromtrent formuleert – terdege dienen te worden gemotiveerd en bovendien zullen rechtspolitieke overwegingen de rechter ervan weerhouden al te snel voorbij te gaan aan toezeggingen gedaan door het Openbaar Ministerie. Als er niets te winnen valt zal de regeling weinig toevoegen aan de strafpraktijk.^[4]

Afspraken over bandbreedtes

Het zou, naar het oordeel van het hof, in zaken die via de versnelde procedure worden afgedaan wenselijk zijn dat het Openbaar Ministerie bepaalde
margesvoorstelt waarbinnen de straftoemeting plaats zou kunnen vinden. Het Openbaar Ministerie zou dan gemotiveerde voorstellen hiertoe kunnen doen, in samenhang met de (eventuele) procesafspraken en met inachtneming van het tijdsverloop. Een dergelijk strafvoorstel is minder dwingend voor de rechter – het is geen kale ‘deal’ in die zin dat de rechter alleen maar kan goedkeuren of afwijzen - en nodigt uit tot argumentatie. Een onderbouwd advies bepaalde bandbreedtes aan te houden geeft inzicht in de afwegingen die ten aanzien van strafdoelen en sanctiemodaliteiten zijn gemaakt en geeft de verdediging de gelegenheid zich bij pleidooi (en eventueel bij dupliek) tot de argumentatie van het Openbaar Ministerie te verhouden. Zo behoudt de procedure voor wat betreft de straftoemeting ook een contradictoir karakter. Het hof zal op het uitdrukkelijk onderbouwd advies van het Openbaar Ministerie gemotiveerd moeten beslissen, en het ligt in de rede dat die motiveringsplicht nog eens extra gewicht moet krijgen als de voorgestelde marges niet in acht worden genomen. Voorts weegt daarbij zwaar de kracht van de gehanteerde argumenten. Hoe sterker het standpunt van het Openbaar Ministerie, al dan niet in combinatie met het weerwerk van de verdediging, over het voetlicht wordt gebracht, hoe zwaarder die argumentatie zal wegen. Het ligt, gelet op de daaraan gekoppelde verzwaarde motiveringsplicht van het hof, in de rede te veronderstellen dat de straftoemetingsbeslissing van het hof bij een goed onderbouwd advies binnen de voorgestelde marges zal blijven en dat alleen in zeer uitzonderlijke gevallen daarvan afgeweken zal worden.

Kortom, het strafadvies van het Openbaar Ministerie is zeer relevant en wat het hof betreft weegt het strafadvies zwaarder naarmate het beter onderbouwd is. Dat is overigens in beginsel in elke strafzaak het geval. In de onderhavige zaken, gerelateerd aan de mega
Sniperzijn de strafeisen niet uitvoerig gemotiveerd, en zal het hof een aantal zaken ‘inlezen’ in het voordeel van de verdachte, daarbij overwegend dat dit de eerste zaken zijn die via de ‘versnelde procedure’ worden afgedaan (hetgeen enige ‘kinderziekten’ met zich mee heeft gebracht) en dat ze atypisch zijn in zoverre dat in deze zaken voor zover het hof bekend geen procesafspraken zijn gemaakt, anders dan dat er versneld zou worden geprocedeerd overeenkomstig de voorgestelde werkwijze van de innovatiekamer. Andere procesafspraken zijn in elk geval niet naar voren gebracht op de zitting van 23 september 2021. Dat het Openbaar Ministerie kennelijk wel vooruitlopend op het requisitoir een visie op de bewezenverklaring en de strafeis heeft gedeeld met de verdediging, maakt dit niet anders.

Strafmaat en tijdsverloop

In de zaken aan de orde binnen een versnelde procedure is het tijdsverloop van belang. Het gaat om (zeer) oude zaken, een criterium dat aan de ’voorkant’ – bij de selectie van zaken die worden aangebracht door het Openbaar Ministerie – al een belangrijk objectief gegeven was. In de mega
Snipergaat het om ten laste gelegde pleegdata rond 2013.

Een lang tijdsverloop beïnvloedt op zichzelf al bepaalde aspecten van een strafproces. Een voorbeeld is de invloed op de mogelijkheid om nog op zinvolle wijze getuigenissen te vergaren. Het formele recht om getuigen te verhoren blijft, maar wat is de waarde daarvan als na zoveel jaren de verklaringen aan betrouwbaarheid inboeten, alleen al vanwege dat tijdsverloop? Herinneringen vervormen, verbleken of verdwijnen en dergelijke verklaringen zullen derhalve uiterst behoedzaam moeten worden bezien. Het lange tijdsverloop raakt ook aan het effect, in algemene zin toegekend aan strafrechtelijke interventies. De gedachte dat afstraffing (onherroepelijk) veroordeelden tot inzichten kan brengen en gedragsverandering teweeg kan brengen (toch een van de rechtvaardigingen van bestraffing, en mede de rechtvaardiging van de strafverhogende werking van recidive binnen vijf jaar na de onherroepelijke veroordeling voor soortgelijk misdrijf) verliest aan kracht en geloofwaardigheid als deze interventies te lang op zich laten wachten. Beoogde strafdoelen als generale en speciale preventie, en de vergeldingsgedachte die in de bestraffing liggen besloten raken meer en meer uit beeld naarmate de berechting in dit soort oude strafzaken langer duurt.^[5]Een belangrijke functie van het strafproces: orde op zaken stellen, de rechtsorde herstellen en de kans bieden daarna met een ‘schone lei’ verder te gaan raakt dan steeds meer op de achtergrond. De wetgever heeft ook niet voor niets, rekening houdend met het ‘alles uitwissende’ van de tijd, verjaringstermijnen in de wet opgenomen en daarmee in zoverre onderkend dat er op enig moment een streep gezet kan en moet worden onder zaak. Aan artikel 70 Sr ligt ten grondslag ‘het ervaringsgegeven dat tijdsverloop aan de – door het begaan van een strafbaar feit veroorzaakte – verstoring van de rechtsorde het om vervolging en bestraffing vragende karakter ontneemt’, aldus de Hoge Raad.^[6]Een glijdende schaal is door de wetgever bij de verjaringstermijnen niet aangebracht, de waterscheiding is absoluut. Daarvóór is alles nog mogelijk, daarná is het recht tot strafvordering vervallen en is het Openbaar Ministerie niet ontvankelijk in de vervolging. De Hullu merkt op, sprekend over het thema verjaring en wetswijzigingen op dit punt, dat de Minister heeft beklemtoond dat bij de beoordeling van een concreet geval de ouderdom van de zaak een rol kan spelen voor het OM in het kader van de beoordeling van de opportuniteit van vervolging en voor de rechter bij vooral de bewijsvraag (maar ook de straftoemeting)^[7]. Daar kan in gelezen worden dat er in feite – niet formeel, maar wel materieel - sprake is van een wat meer vloeiend verband tussen tijdsverloop en straftoemeting. Dat volgt ook uit het met verjaring samenhangende redelijke termijn-vereiste uit artikel 6 lid 1 EVRM. De vermindering van straf is dan afhankelijk van de mate waarin de redelijke termijn is overschreden.^[8]De strekking van het voorschrift de redelijke termijn in acht te nemen is, aldus de Hoge Raad, te voorkomen dat een verdachte langer dan redelijk is onder de dreiging van een (verdere) vervolging zou moeten leven. Daarnaast is een voortvarende afhandeling van strafzaken nodig vanwege de preventieve werking die geacht wordt uit te gaan van berechting en bestraffing, de gerechtvaardigde belangen van het eventuele slachtoffer van het feit en de ongunstige invloed van het tijdsverloop op de beoordeling van de feiten als gevolg van de verbleking van de herinnering van – bijvoorbeeld – eventuele getuigen (r.o 3.11). Overigens is de redelijkheid van de duur van de zaak afhankelijk van onder meer de ingewikkeldheid van de zaak, de invloed van de verdediging op het procesverloop (onder meer door het doen van verzoeken die leiden tot vertraging in de afdoening) en de voortvarendheid betracht door de bevoegde autoriteiten (r.o. 3.13.1). Het gaat dan dus niet meer om een zuiver verband tussen tijdsverloop en de uiteindelijk opgelegde sanctie: hier kunnen andere factoren een (belangrijke) rol spelen. Desalniettemin is ook hier het tijdsverloop een belangrijke sleutel voor straftoemetingsbeslissingen.

De eis van het Openbaar Ministerie

Juist omdat het in de versnelde procedure over oude zaken gaat en het tijdsverloop dus een belangrijke rol speelt, valt over de eis die het Openbaar Ministerie in dergelijke (zeer) oude zaken voorlegt aan het hof nog wel wat meer op te merken. Sterker dan voor de zittende magistratuur wegen voor de staande magistratuur aspecten van doelmatigheid.^[9]Het Openbaar Ministerie is verantwoordelijk voor de strafrechtelijke rechtshandhaving, en daarbij komen onontkoombaar afwegingen in beeld omtrent de capaciteit van het justitieel apparaat, de richting van inzet van opsporings- en vervolgingsbevoegdheden afgezet tegen duur en kosten, de verantwoording binnen de organisatie, de relatie met ketenpartners, de verantwoordelijkheden met betrekking tot het slachtoffer, en zicht op executieperikelen (al is artikel 553 Sv geschrapt en is de verantwoordelijkheid voor de executie van het Openbaar Ministerie naar de Minister van Justitie en Veiligheid verschoven). Met andere woorden: het Openbaar Ministerie handelt mede op basis van beleid en rechtspolitiek en zoekt een balans tussen afwegingen van rechtmatigheid en doelmatigheid. Bij het formuleren van de eis in een strafzaak kan die context van belang zijn. De ouderdom van de zaak kan in algemene zin – vanwege factoren hierboven al benoemd – raken aan bewijs- en straftoemetingsvraagstukken. Daarenboven kan het ook zo zijn, dat met het verstrijken van de tijd de inzet van middelen ondoelmatig(er) wordt. Hoe belangrijk is het nog, ten koste van veel inspanningen die éne getuige te vinden en te bevragen, wiens verklaring na vele jaren lastig te toetsen zal zijn? Moet per se elk ten laste gelegde feit bewezen worden, of kan kostbare opsporingsactiviteit toch beter worden geïnvesteerd in andere zaken? Bij zeer oude strafzaken worden aspecten van doelmatigheid - die altijd op de achtergrond meespelen - prominenter. Het kan heel reëel zijn dat het Openbaar Ministerie bepaalde beschuldigingen laat vallen mede vanwege dit kostenaspect, en daarmee strafvermindering accepteert. Dat is wel enigszins ongemakkelijk. Men kan beargumenteren dat strafvermindering vanwege tijdsverloop een onbillijke ongelijkheid met zich meebrengt. Immers de verdachte die ‘regulier’ en zonder procesincidenten binnen redelijke termijn wordt berecht zal dan zwaarder worden bestraft dan degene van wie het proces zo lang heeft geduurd dat er thans sprake is van een versnelde procedure. Toch kan deze stelling worden gerelativeerd. Ten eerste is de lange duur op zichzelf (mogelijk) leedtoevoegend. Niet alle verdachten zijn professionele, geharde rekenaars die de duur van het ‘tuchten’ afzetten tegen de gemaakte winsten. Belangrijk is voorts dat berechting altijd is gerelateerd aan de (beperkte) mogelijkheden van het strafrechtelijk systeem als zodanig. De capaciteit is eindig. Niet alles kan, niet elk strafbaar feit kan worden opgespoord, vervolgd en afgedaan. Er moeten keuzes worden gemaakt, en daarmee verschillen aangebracht. Degene tegen wie geen opsporingsonderzoek wordt gestart omdat daartoe de capaciteit ontbreekt, ‘profiteert’ evenzeer als degene die uiteindelijk in hoger beroep door de lange duur van het proces een verminderde strafeis tegemoet ziet – verminderd, omdat het overbelaste systeem in alle fasen en dus ook bij deze zaken worstelt met prioritering en er – ook daar - keuzes gemaakt moeten worden.

Er is nog een andere invalshoek mogelijk bij het bezien van de invloed van tijdsverloop op het strafvorderingsbeleid. Met het oog op consistentie en rechtsgelijkheid zijn landelijke richtlijnen ontworpen, gepubliceerd in de Staatscourant, die mede richting geven aan de eis. Het is de bedoeling dat men blijft aansluiten bij het “vigerend rechtsgevoel”^[10]. Daar doen ontwikkelingen in de tijd zich voelen. In Opiumwetzaken (waar het in de onderhavige zaak met name om gaat) is altijd een belangrijke rekenfactor voor de eis geweest de
hoeveelheidvan een bepaalde stof die voorhanden was bij invoer, productie of handel.^[11]Er was een tijd dat de straftoemetingsrichtlijn bij in- en uitvoer van lijst I-middelen tot 1000 gram een eis tot 3 jaar was.^[12]Dat lijkt niet meer aan de orde in het heden waarin de hoeveelheden geïmporteerde harddrugsvangsten jaar na jaar records breken. Dit fenomeen kan op diverse wijzen worden geïnterpreteerd maar feit is toch, dat er een zekere verschuiving plaatsvindt voor wat betreft de hoogte van de straf(eis) gekoppeld aan het aantal kilo’s. Wat twintig, tien of zelfs nog maar vijf jaar geleden een bijzonder grote hoeveelheid was, is thans nog net zoveel, maar iets minder bijzonder.^[13]Een relativering van het aspect van de hoeveelheid harddrugs en een wat zwaarder accent op de gedragingen van de verdachte bij het formuleren van de strafeis is vanwege de maatschappelijke veranderingen voor de hand liggend, en in oudere zaken kan daar aandacht voor zijn.

De versnelde procedure en de strafmaat

In de kern is het voeren van een versnelde procedure ingegeven door doelmatigheidsdenken. De strafrechtspleging is traag, soms zó traag dat een bevredigende uitkomst niet meer mogelijk is. Niet alles en iedereen kan dan nog het volle pond krijgen. De rechten van de verdachte verzwakken – formeel misschien niet, maar materieel mogelijk wel - het eventuele slachtoffer loopt het gevaar van secundaire victimisatie alleen al door de tijdsduur, justitie moet soms vanwege de ondoelmatige procesvoering water bij de wijn doen en bepaalde verwijten of eisen laten vallen. De bereidheid om daadwerkelijk een streep te zetten onder de strafzaak en te komen tot een afdoening (al is die afdoening dan misschien niet geheel conform hetgeen de procesdeelnemers bij de start van het strafproces voor ogen stond)
kanop zichzelf reden zijn om te komen tot strafvermindering. Immers: het algemeen belang wordt door het instemmen met het verkort procederen mede gediend. Dat een verdachte er ook persoonlijk ‘beter van wordt’ doet daaraan niet af. Overigens: omdat cassatie in beginsel mogelijk blijft, is de streep gezet bij het hof niet definitief, maar daaraan kan geen der partijen iets toe- of afdoen en dat zal dan ook bij de straftoemetingsbeslissing van het hof geen rol spelen.

Het hof zal echter
geen algemenestrafkorting geven vanwege de instemming met de versnelde procedure maar per zaak bekijken of er daadwerkelijk aanleiding is om te komen tot strafvermindering. Die aanleiding kan mede gelegen zijn in doelmatigheidsoverwegingen waar de rechter oog voor zal hebben. Maar als gezegd: opgelegd pandoer kunnen ‘strafafspraken’ tussen Openbaar Ministerie en verdediging niet zijn, de rechter houdt ten aanzien van alle vragen van de artikelen 348 en 350 Sv en dus ook die ten aanzien van de op te leggen straf of maatregel zijn eigen verantwoordelijkheid.

Blijft staan dat voor alle verdachten geldt, dat zij hebben ingestemd met afdoening via de versnelde procedure. Daarmee hebben zij enig procesrisico genomen en voorts constructief meegewerkt aan het voorkomen van een nog langere duur van de procedure in hoger beroep. Daarop zal het hof in het voordeel van de verdachten bij de afwegingen met betrekking tot de strafmaat acht slaan.

Concreet

Het hof heeft de op te leggen straf bepaald op grond van de ernst van de feiten en de omstandigheden waaronder deze zijn begaan en op grond van de persoon en de persoonlijke omstandigheden van de verdachte, zoals daarvan is gebleken uit het onderzoek ter terechtzitting.

Daarbij heeft het hof in het bijzonder het volgende in aanmerking genomen.

De verdachte is in 2012 en begin 2013 tweemaal betrokken geweest bij de invoer van grote partijen hasj vanuit Marokko naar Nederland. Hij runde een professioneel opgezette hasjlijn. In dat kader is een derde persoon, die mogelijk een koffer hasj zou hebben gestolen van de organisatie, in opdracht van de verdachte vastgebonden en mishandeld. Daarnaast heeft hij zich in 2014 schuldig gemaakt aan witwassen en beschikte hij over een vervalst paspoort. Dit zijn bijzonder ernstige feiten. De volksgezondheid komt door drugsgebruik in gevaar, en vaak leidt drugshandel tot andere vormen van criminaliteit. In dit geval is ook de fysieke integriteit van een ander ernstig geschonden, een omstandigheid waar het hof zwaar aan tilt. Het bezit van een vervalst paspoort is uiteraard ook uit den boze. Op de juistheid van dit identiteitsbewijs moet vertrouwd kunnen worden.

Op 23 september 2021 heeft in het kader van de versnelde procedure een regiezitting plaatsgevonden; na ommekomst van de afgesproken termijnen voor schriftelijk requisitoir en pleidooi is op 2 december 2021 gelegenheid gegeven voor re- en dupliek. Het Openbaar Ministerie heeft gevorderd de bewezenverklaring van de rechtbank in stand te laten, maar een lagere straf op te leggen dan waartoe indertijd was besloten. In eerste aanleg heeft de rechtbank, rekening houdend met de LOVS-oriëntatiepunten, in de ene zaak (parketnummer 09-754216-12) besloten tot een gevangenisstraf van 44 maanden; in de andere zaak (parketnummer 09-818331-14) zijn twaalf maanden gevangenisstraf opgelegd. In casu heeft het Openbaar Ministerie vanwege de zeer forse overschrijding van de redelijke termijn voor beide thans gevoegde zaken een gevangenisstraf gevorderd van 44 maanden. De advocaat-generaal heeft het hof voorts verzocht, om de zaak te heropenen indien het hof voornemens is een (veel) hogere straf op te leggen dan geëist. De verdediging heeft zich bij het requisitoir aangesloten.

Sinds het instellen van hoger beroep tegen de vonnissen van de rechtbank (d.d. 28 maart 2014 en 8 september 2014) zijn bijna 8 jaren verlopen en is de redelijke termijn met bijna zes jaar en voor wat betreft het tweede vonnis met ruim vijf jaar overschreden. Op de regiezitting van 9 oktober 2015 werden vijftien getuigenverzoeken toegewezen, op 26 augustus 2019 lag de zaak voor inhoudelijke behandeling gereed.

De verdediging had hoger beroep ingesteld omdat het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk zou moeten worden verklaard; subsidiair was het appel gericht tegen de bewezenverklaring en de strafmaat (waarbij onder meer onvoldoende rekening zou zijn gehouden met verzuimen in het opsporingsonderzoek).

Het hof stelt vast dat de redelijke termijn in deze zaak zeer fors is overschreden. De strafzaak heeft een zekere complexiteit, mede omdat er grensoverschrijdende criminaliteit aan de orde was, en er is van de zijde van de verdediging een groot aantal getuigenverzoeken gedaan. Ook dat heeft het onderzoek in hoger beroep vertraagd. Voor de genoemde overschrijding van de redelijke termijn is een aantal factoren aan te wijzen die op zichzelf mitigerend zijn. Vaststaat wel dat er sinds augustus 2019 tot de zitting in september 2021 niets meer is gebeurd met de zaak van de verdachte.

Voorts stelt het hof vast dat de verdediging zich in het kader van de versnelde procedure thans kennelijk heeft neergelegd bij de ontvankelijkheid van het openbaar ministerie en de bewezenverklaring in eerste aanleg. De verdediging heeft aangegeven zich volledig te verenigen met het thans door de advocaat-generaal bij schriftelijk requisitoir ingenomen standpunt. Het hof begrijpt dit zo, dat de verdediging naar aanleiding van de door de advocaat-generaal voorgestelde wijze van afdoening van deze strafzaak heeft aangegeven de hiervoor genoemde verweren, afgezien van de bezwaren tegen de strafmaat niet langer te handhaven. Dat valt te begrijpen als een (informele) procesafspraak die mogelijk ruimte zou geven voor een wat welwillender oordeel in het kader van de ‘versnelde procedure’, in die zin dat deze (gewijzigde) proceshouding ten voordele van de verdachte kan worden betrokken bij het oordeel over de op te leggen straf.

De verdachte is blijkens de justitiële documentatie d.d. 12 januari 2022 op 24 februari 2020 onherroepelijk veroordeeld ter zake van witwassen tot een gevangenisstraf voor de duur van 30 maanden. Het hof zal daarmee rekening houden.

Het hof acht het gelet op bovenstaande specifiek in deze zaak aan de orde zijnde overwegingen en gelet op de algemene overwegingen daarvoor, in samenhang bezien, en in het bijzonder gelet op enerzijds het tijdsverloop en anderzijds de ernst van de feiten, gepast en geboden de verdachte voor de bewezenverklaarde feiten van dagvaarding I en van dagvaarding II tezamen een onvoorwaardelijke gevangenisstraf op te leggen voor de duur van de door de verdachte reeds in voorarrest doorgebrachte periode, te weten 43 maanden, met aftrek van voorarrest. Daarin is ook de eerdergenoemde overschrijding van de redelijke termijn verdisconteerd.

Toepasselijke wettelijke voorschriften

Het hof heeft gelet op de artikelen 3 en 11 van de Opiumwet en de artikelen 45, 47, 57, 63, 231, 282, 303 en 420bis van het Wetboek van Strafrecht, zoals zij rechtens gelden dan wel golden.

BESLISSING

Het hof:

Vernietigt de vonnissen waarvan beroep ten aanzien van de beslissing ter zake van de strafbaarheid van het bij dagvaarding I onder 5 bewezenverklaarde en ten aanzien van de opgelegde straffen en doet in zoverre opnieuw recht.

Verklaart het bij dagvaarding I onder 5 bewezenverklaarde
nietstrafbaar en ontslaat de verdachte ten aanzien van dat feit van alle rechtsvervolging.

Veroordeelt de verdachte tot een
gevangenisstrafvoor de duur van
43 (drieënveertig) maanden.

Beveelt dat de tijd die door de verdachte vóór de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in enige in artikel 27, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht bedoelde vorm van voorarrest is doorgebracht, bij de uitvoering van de opgelegde gevangenisstraf in mindering zal worden gebracht, voor zover die tijd niet reeds op een andere straf in mindering is gebracht.

Bevestigt de vonnissen waarvan beroep voor het overige.

Dit arrest is gewezen door mr. H.C. Wiersinga,
mr. T.B. Trotman en mr. B.P. de Boer, in bijzijn van de griffier mr. M.V. Lievers-Roza.

Het is uitgesproken op de openbare terechtzitting van het hof van 26 januari 2022.