ECLI:NL:GHDHA:2020:2053

Uitspraak

GERECHTSHOF DEN HAAG

Afdeling Civiel recht

Zaaknummer : 200.248.546/01

Rolnummer rechtbank : C/09/527898 / HA ZA 17-243

Arrest van 7 juli 2020

in de zaak van

1.[appellante 1] B.V.,

gevestigd te Delft,

2. Basic Fit Nederland B.V.,

gevestigd te Hoofddorp,

appellanten,

advocaat: mr. M.W. Renzen te Rotterdam,

tegen

Stichting Woonbron,

gevestigd te Delft,

geïntimeerde,

advocaat: mr. T.A. Vermeulen te Rotterdam.

Appelanten zullen hierna “ [appellante 1] ” en Basic Fit” worden genoemd en gezamenlijk ook “ [appellante] ”. Geïntimeerde zal hierna “Woonbron” worden genoemd.

1.Het geding

Het verloop van de procedure blijkt uit de volgende stukken, waarvan het hof kennis heeft genomen:

- het procesdossier van de eerste aanleg, waaronder het op 25 juli 2018 tussen partijen
gewezen vonnis van de rechtbank Den Haag (hierna: het Vonnis),

- de dagvaarding in hoger beroep van 10 oktober 2018,

- het tussenarrest van 27 november 2018, waarbij een comparitie na aanbrengen is gelast,

- het proces-verbaal van de comparitie van 29 januari 2019 en de daarin genoemde stukken,

- het proces-verbaal van de comparitie van 19 februari 2019 (de daarin aangekondigde voortzetting van deze comparitie op 19 maart 2019 heeft geen doorgang gevonden),

- de memorie van grieven,

- de memorie van antwoord met één productie.

Daarna is arrest bepaald.

2.De vaststaande feiten

De door de rechtbank in het Vonnis vastgestelde feiten zijn niet in geschil. Ook het hof zal daar van uitgaan. Mede in aanmerking nemend wat in hoger beroep tussen partijen vaststaat, gaat het om het volgende:

2.1.

[appellante 1] is eigenaar van de bedrijfsruimte op de begane grond en de eerste verdieping (circa 900 m2) van een complex met bedrijfsruimte en woningen aan de [B-straat] en [A-straat] te Delft (hierna: het complex).

2.2.

Met ingang van 1 september 2009 heeft [appellante 1] de bedrijfsruimte op de begane grond en de eerste verdieping verhuurd aan Basic Fit Delft B.V. (nu partijen geen onderscheid maken tussen Basic Fit en Basic Fit Delft B.V., zal het hof dat onderscheid in het navolgende ook niet maken), die er een sport- en fitnesscentrum (hierna: de sportschool) onder de naam “Basic Fit” exploiteert. De sportschool is geopend van maandag tot en met vrijdag van 7.00 uur tot 22.30 uur en in het weekend van 9.00 tot 16.00 uur. Basic Fit heeft in de sportschool tussen de 1.500 en 2.000 abonnementhouders.

2.3.

Woonbron is sinds 1989 eigenaar van het appartementsrecht van de boven de ruimten van [appellante 1] gelegen woningen in het complex, aan de [A-straat] [nrs.] , met uitzondering van de woning aan de [A-straat] [nr.] . Woonbron verhuurt de woningen aan derden (hierna: de huurders).

2.4.

[appellante 1] en Woonbron zijn lid van de Vereniging van Eigenaars [B-straat] en [A-straat] te Delft (hierna: de VvE).

2.5.

De splitsingsakte van het complex bepaalt dat het gedeelte dat thans eigendom is van [appellante 1] de bestemming “ winkel en/of showroom” heeft en dat de eigenaar bevoegd is deze bestemming te wijzigen, maar dat deze zodanig dient te zijn dat redelijkerwijs niet kan worden verwacht dat als gevolg van deze wijziging ernstige overlast wordt veroorzaakt voor de gebruikers van het woongedeelte van het complex.

2.6.

De huurders van de woningen hebben in de afgelopen jaren herhaaldelijk bij Woonbron geklaagd over (geluid)overlast van de sportschool, onder meer bestaande uit het gedreun van gewichtstoestellen en het afspelen van harde muziek. Zij hebben in verband met deze overlast diverse e-mailberichten en “Registratieformulieren Overlast” aan Woonbron gestuurd.

2.7.

De afdeling Toezicht en Handhaving Milieu van de Omgevingsdienst Haaglanden heeft op 15 april, 13 en 14 augustus 2013 controles in de sportschool verricht om te bezien in hoeverre Basic Fit Delft zich aan de geldende milieuregels hield. Tijdens die controles is vastgesteld dat:

1. de nieuwe vestiging van Basic Fit niet was aangemeld;

2. het voor de inrichting noodzakelijke akoestisch rapport onvolledig was;

3. de geluidsnormen werden overtreden.

2.8.

Nadat hij daartoe op 16 oktober 2013 het voornemen had geuit, heeft de Omgevingsdienst Haaglanden Basic Fit bij besluit van 14 november 2013 gelast de overtreding van artikel 1.10, eerste lid, in samenhang met artikel 1.11, tweede lid, van het Activiteitenbesluit milieubeheer op te heffen. Dit besluit vermeldt onder meer het volgende:

“(…)

Op 14 augustus 2013 is geconstateerd dat u de nieuwe vestiging van uw bedrijf niet hebt gemeld en dat het akoestisch onderzoek dat is vereist op grond van uw bedrijfsvoering, niet volledig was. Hierdoor overtreedt u het gestelde in artikel 1.10, eerste lid, in samenhang met artikel 1.11, tweede lid, van het Activiteitenbesluit.

Op 13 augustus 2013 is uit een geluidsonderzoek gebleken dat muziekgeluid en contactgeluid in de avondperiode geluidsoverlast veroorzaken. (…) Het langtijdgemiddeld beoordelingsniveau
LAr,LTin de geluidsgevoelige ruimte van een aanpandige woning is vastgesteld op 37dB(A). Dit betekent een overschrijding van de normwaarde van 30dB(A) met 7 dB. Hierdoor overtreedt u het gestelde in artikel 2.17, eerste lid, aanhef en onder a, van het Activiteitenbesluit.”

2.9.

BK Geluid & Trillingen heeft in december 2013 in opdracht van Basic Fit een akoestisch onderzoek verricht naar de geluidsuitstraling van de sportschool op de gevels van het complex en hieromtrent op 12 februari 2014 een rapport uitgebracht. Dit rapport vermeldt onder meer het volgende:

“(…)

1 Inleiding

1.1

Algemeen

Onderzocht is of de Fitness voldoet aan de geluidnorm, zoals gesteld in het Activiteiten-besluit Wet milieubeheer (Wm).

(…)

De volgende berekening is uitgevoerd:

Met een verondersteld geluidniveau in de fitness, dat gerelateerd is aan het housespectrum minus de berekende geluidwering van de gevels, is het geluidniveau buiten (het geluidniveau dat de gevels uitstralen) berekend. Deze geluidniveaus buiten van de gevelvlakken zijn ingevuld als immissierelevante bronsterkte in het akoestisch rekenmodel ter bepaling van de overdrachtsdemping. Het resultaat is de geluidbelasting op de beoordelingspunten.

(…)

2 Uitgangspunten

2.1

Activiteitenbesluit

De fitnessruimte valt onder het Activiteitenbesluit Wet milieubeheer (Wm). In het Activiteitenbesluit worden eisen gesteld aan het binnenniveau in een geluidgevoelige ruimte (= woningen) grenzend aan een ruimte waar muziekgeluid van meer dan 70 dB(A) ten gehore wordt gebracht (= fitness).

(…)

3.1

Activiteiten

In het kader van dit akoestisch onderzoek zijn door BK Geluid & Trillingen op 9 december 2013 tussen 12.00 uur en 15.00 uur geluidmetingen verricht. Tijdens dit akoestisch onderzoek is in de fitness een relevante binnenniveau van 68,5 dB(A) voor de normale en zware fitness gemeten. Tijdens het draaien van muziek in de aerobics is een binnenniveau gemeten van circa 70 dB(A). In de fitness op de begane grond was nauwelijks iets hoorbaar vanuit de aerobicszaal.

In de fitnessruimte staan op de begane grond onder andere fitnesstoestellen voor krachttrainingen opgesteld waaraan verschillende gewichten gehangen kunnen worden. Geluidpieken treden op ten gevolge van het laten “schieten” van deze gewichten. Geluidpieken treden verder op bij het verwisselen van de gewichtsschijven van de bardumbels. Gewichtsschijven, dumbels en kettlebels kunnen op de vloer vallen.

(…)

6 Conclusie

6.1

Langtijdgemiddelde beoordelingsniveaus LAr,LT

6.1.1

Langtijdgemiddeld beoordelingsniveau (LAr,LT) muziekgeluid

Uit de resultaten in tabel 6 blijkt dat de geluidbelasting op de gevels van de dichtstbijzijnde woningen (boven fitness), inclusief 10 dB strafcorrectie, maximaal 47 dB bedraagt. De geluidnorm wordt overschreden.

De overschrijding wordt veroorzaakt door het rooster boven de entree van de fitness. Geadviseerd wordt de rooster te vervangen door een geluid reducerende rooster.

(…)

6.1.2

LAr,LT in in- en aanpandige gevoelige gebouwen

Uit de resultaten in tabel 8 blijkt dat het langtijdgemiddelde beoordelingsniveau in de dag- en avondperiode bij een binnenniveau van 70 dB(A) voldoet aan de geluideisen uit het Activiteitenbesluit. Op basis van de resultaten mag het muziekgeluidniveau ten hoogste 79 dB(A) bedragen. In de fitness is een geluidbegrenzer geïnstalleerd. Die is afgesteld op maximaal 70 dB(A).

6.2

Maximale geluidniveaus LAmax

Het maximale geluidniveau (…) ten gevolge van de fitnesstoestellen, dumbels en kettlebels voldoen niet aan de eisen uit het Activiteitenbesluit.

Hoewel de fitnesstoestellen, dumbels en kettlebels niet veel luchtgeluid geeft, wordt het “bonken” wel doorgegeven door de betonconstructie (contactgeluid).

Ter plaatse waar de zware fitness wordt uitgeoefend op de begane grond worden binnen afzienbare tijd zwevende dekvloeren geplaatst, tevens worden onder alle toestellen 12 mm dikke isolatiematten geplaatst.

De verwachting is dat na het plaatsen van een zwevende dekvloer en isolatiematten het maximale geluidniveau
LAmaxin een in- en aanpandige woningen ten gevolge van de fittnesstoestellen, dumbels en kettlebels aan de eisen uit het Activiteitenbesluit zullen voldoen.

(…)”

2.10.

BK Geluid & Trillingen heeft in 2014 in opdracht van Basic Fit een volgend akoestisch onderzoek uitgevoerd. Het op 26 augustus 2014 uitgebrachte rapport vermeldt onder meer het volgende:

“(…)

1.1.

Algemeen

De volgende berekening is uitgevoerd:

(…)

2 Uitgangspunten

2.1

Activiteitenbesluit

(…)

3.1

Activiteiten

In het kader van dit akoestisch onderzoek zijn door BK Geluid & Trillingen op 9 december 2013 tussen 12.00 uur en 15.00 uur, op 3 april 2014 tussen 13.00 uur en 14.00 uur en op 7 augustus 2014 rond 12.00 uur geluidmetingen verricht. Tijdens dit akoestisch onderzoek is in de fitness een relevante binnenniveau van 68,5 dB(A) voor de normale en zware fitness gemeten. Tijdens het draaien van muziek in de aerobics is een binnenniveau gemeten van circa 70 dB(A). In de fitness op de begane grond was nauwelijks iets hoorbaar vanuit de aerobicszaal. (…)

In de fitnessruimte staan op de begane grond onder andere fitnesstoestellen voor krachttraining opgesteld waaraan verschillende gewicht gehangen kunnen worden. Geluidpieken treden op ten gevolge van het laten “schieten” van deze gewichten. Geluidpieken treden verder op bij het verwisselen van de gewichtsschijven van de bardumbels. Gewichtsschijven, dumbels en kettlebels kunnen op de vloer vallen.

(…)

7 Conclusie

7.1

Langtijdgemiddelde beoordelingsniveaus LAr,LT

7.1.1

Langtijdgemiddeld beoordelingsniveau (LAr,LT ) muziekgeluid

Uit de resultaten blijkt dat de geluidbelasting op de gevels van de dichtstbijzijnde woningen maximaal 45 dB bedraagt. De geluidnorm, inclusief 10 dB strafcorrectie, wordt in de avondperiode met maximaal 10 dB overschreden. De overschrijding wordt veroorzaakt door het rooster boven de entree van de fitness. Geadviseerd wordt het rooster te vervangen door een geluid reducerende rooster (…).

7.1.1

Langtijdgemiddeld beoordelingsniveau (LAr,LT) technische installatie

Uit de resultaten blijkt dat de geluidbelasting op de gevels van de dichtstbijzijnde woningen, maximaal met 56 dB in de avondperiode bedraagt. De geluidnorm wordt 11 dB overschreden. De overschrijding wordt veroorzaakt door de roosters in de achtergevel. Geadviseerd wordt de roosters te vervangen door geluid reducerende roosters (…).

7.1.2

LAr,LT in in- en aanpandige gevoelige gebouwen

Uit de resultaten blijkt dat het langtijdgemiddelde beoordelingniveaus in de dag- en avondperiode bij een binnenniveau van 70 dB(A) voldoet aan de geluideisen uit het Activiteitenbesluit. Op basis van de resultaten mag het muziekgeluidniveau ten hoogste 71 dB(A) bedragen. In de fitness is een geluidbegrenzer geïnstalleerd. Die is afgesteld op maximaal 70 dB(A).

7.2

Maximale geluidniveaus LAmax

Het blijkt, dat na het plaatsen van een zwevende dekvloer op de 1e verdieping, ten gevolge van de fitnesstoestellen, de maximale geluidniveaus uit het Activiteitenbesluit niet wordt overschreden.

Verder blijkt, dat ten gevolge van het laten vallen van de dumbels op de begane grond, na het plaatsen van een zwevende dekvloer de maximale geluidniveaus eveneens voldoen aan de eisen uit het Activiteitenbesluit.

8.Maatregelen

Om de geluiduitstraling ten gevolge van muziekgeluid en de technische installatie te verminderen wordt geadviseerd akoestisch roosters in de voor- en achtergevel te plaatsen (…)

Inmiddels zijn de roosters besteld (…) en zullen binnen afzienbare tijd worden geplaatst. Door het nemen van deze maatregelen zal de inrichting voldoen aan de gestelde geluidsnormen uit het Activiteitenbesluit.

(…)”

2.11.

Basic Fit heeft in de tweede helft van 2014 de luchtroosters in de voor- en achtergevel van de door haar gehuurde bedrijfsruimte laten vervangen door akoestische roosters.

2.12.

Per e-mail van 12 juli 2016 hebben huursters [huurder 1] (hierna: [huurder 1] ) en [huurder 2] (hierna: [huurder 2] ), onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

Het probleem met de sportschool is voor alle buren al ruim 6 jaar een bron van ergernis en onrust.

Een andere woonplek heb je niet zomaar…

(…)

Zelf heb ik door de situatie chronische slaap en stress problemen. Een andere buurman [huurder 5] heeft inmiddels hartmedicatie en voelt zich door de gemeente niet serieus genomen. Weer een andere buurman, [huurder 7] loopt met regelmaat naar beneden om te vragen of de muziek zachter kan. [huurder 3] slaapt met regelmaat bij haar moeder om bij te tanken.

De gehele dag hebben wij last van het gedreun van de gewichtstoestellen en sportschool muziek. Voor zeven uur in de ochtend en in de avond tot elf uur is de sportschool open. Alleen in het weekend sluit de sportschool om vier uur. Dan is het voor ons eindelijk rustig en kunnen wij bijkomen. Bij binnenkomst in onze gesloten portiek hoor je de muziek al duidelijk.

(…)

Het team van overlastmeldingen omgeving Haaglanden heeft in de afgelopen jaren verschillende metingen gedaan in de verschillende woningen en daar is telkens een overschrijding gemeten vanuit de sportschool. Maar de sportschool lapt alles aan zijn laars als zij hierop aangesproken werden.

(…)”

2.13.

Bij brief van 15 juli 2016 heeft Woonbron het volgende aan Basic Fit meegedeeld:

“(…)

Vanaf dat uw bedrijf zich in 2009 heeft gevestigd aan de [B-straat] [nr.] in Delft zijn er klachten geweest van omwonenden, de bewoners van de [A-straat] [nrs.] .

De harde muziek met diepe bassen en het bonken van zware apparaten dringen door in de bovengelegen woningen, bewoners ervaren hierdoor overlast. Woonbron heeft nu weer klachten ontvangen.

In 2011 heeft Woonbron afspraken gemaakt met u om overlast te voorkomen. Helaas heeft u zich hier niet aan gehouden.

In 2013 is door de Omgevingsdienst Haaglanden vastgesteld dat de geluidsnormen overschreden werden en dat u niet aan de voorwaarden heeft voldaan voor vestiging van uw bedrijf.

Ook dit heeft niet tot gevolg gehad dat de overlast stopte dus hebben wisselende bewoners de afgelopen jaren ook nog zelf de medewerkers én leidinggevenden In de sportschool gevraagd rekening te houden met de bewoners van de bovenwoningen.

De overlast komt echter steeds terug.

(…)

U bent voldoende op de hoogte gebracht van het feit dat u overlast veroorzaakt én u bent voldoende in de gelegenheid gesteld maatregelen te treffen om overlast te voorkomen.

Ik verzoek u per direct dusdanige maatregelen te treffen dat overlast niet meer voorkomt óf de consequenties te aanvaarden dat uw bedrijfsvoering zich niet verhoudt met een bewoonde omgeving.

(…)”

2.14.

In juli 2016 heeft Basic Fit door First Impression, een bedrijf gespecialiseerd in akoestiek, geluidbegrenzers op de geluidsinstallatie in de sportschool laten plaatsen. Op 26 juli 2016 is op de geluidsinstallatie een “limiter” opnieuw ingesteld en verzegeld.

2.15.

Bij brief van 29 juli 2016 heeft Woonbron VvE Beheer, beheerder van de VvE, [appellante 1] aangeschreven naar aanleiding van klachten van de huurders over de geluidsoverlast van de sportschool.

2.16.

Bij brief van 11 augustus 2016, ondertekend door alle huurders, hebben de huurders onder meer het volgende aan Woonbron medegedeeld:

“(…)

Vlak na het openen van de sportschool gaat vrijwel meteen de muziek aan (rond 7.00 uur) hoorbaar voor ons. En de muziek staat dan ook de gehele dag aan! Er was na een meting vanuit de sportschool een begrenzer op de muziek geplaatst, maar daar merken wij niets meer van???

Wij moeten meerdere malen naar beneden lopen om te vragen of het zachter kan.

De gehele dag door is het gedreun van de gewichthef-toestellen bij gebruik, hoorbaar en voelbaar voor ons. Bij de start van de sportschool stonden de gewichthef-toestellen alleen op de begane grond, maar nu echter ook op de 1e etage, waardoor het dreunen en de klappen nog harder zijn. Ook het gebruik van de loopbanden zijn bij een aantal van ons in de woning te horen.

(…)”

2.17.

In de periode juli/augustus 2016 heeft Woonbron van de huurders van de woningen op nummer [nr.] , [nr.] en [nr.] (en van de eigenaar van de woning op nummer [nr.] ), een “Registratieformulier Overlast” ontvangen. De formulieren maken melding van dagelijkse overlast van Basic Fit, bestaande uit geluidsoverlast van muziek en loopbanden en het dreunen en klappen van gewichten.

2.18.

Op 15 augustus 2016 hebben Woonbron en Basic Fit overleg gevoerd. Woonbron heeft daarvan op dezelfde dag verslag gedaan in een e-mail. In dat verslag heeft Woonbron onder meer het volgende opgenomen:

“(…)

Mijn collega (…) en ik hebben in de club met u het volgende vastgesteld:

• De bassen klinken inderdaad sterk door.

• Boven staan fitnessapparaten die bij verkeerd gebruik in ieder geval doordreunen

• De muziek komt uit speakers in het plafond, op beide etages

• (…) Het trappenhuis versterkt het geluid van de dichtslaande deur.

• Op de geluidsinstallatie zit een begrenzer, u heeft toegezegd de geluidssterkte verder te begrenzen.

• (…)

Basic Fit wil de overlast graag voorkomen en de nodige maatregelen nemen.

(…)”

Basic Fit heeft tijdens dit overleg onder meer toegezegd de geluidssterkte van de muziek verder te begrenzen. Woonbron heeft toegezegd om – teneinde in kaart te brengen of de overlast in alle woningen hetzelfde is – de huurders naar hun ervaringen te vragen.

2.19.

In een interne e-mail van 16 augustus 2016 heeft [medewerker Basic Fit] van Basic Fit onder meer het volgende aan een andere medewerker van Basic Fit geschreven:

“(…) Wij hebben de volgende afspraken met hun gemaakt, wij zorgen dat de medewerkers niet meer via de portiek binnen hoeven te komen en weg hoeven te gaan en de muziek moet nog verder begrenst worden (ik vond de muziek zelf ook nog veel te hard) van de groepsleszaal en van de club zelf. Zij gaan achterhalen welke bewoners last hebben van de gewichten, aan de hand daarvan kunnen wij kijken of wij hier iets aan kunnen doen. (…) Zou jij het geluid nog verder kunnen laten begrenzen door First Impression? (…)”

[medewerker First Impression] van First Impression heeft hierop dezelfde dag geantwoord dat “
de GX is aangepast”, dat de fitnessruimte niet op afstand aangepast kan worden, maar dat “
de Xenox” wel via het menu een maximaal volume gegeven kan worden. Daarbij heeft hij vermeld:

“Ik kan dat snel inplannen als je wilt. Daar moeten ze dan natuurlijk wel afblijven anders heeft het geen zin.”

Vervolgens heeft First Impression op 17 augustus 2016 de sportschool bezocht. Zij heeft Basic Fit hierover bericht:

“Bij aankomst een meting gedaan in de fitness. We hebben 65dB gemeten met muziek en zonder muziek ook. Het omgevingsgeluid is harder dan de achtergrondmuziek. De muziek nog zachter zetten zal geen effect meer hebben. We hebben de bas in de VGX een tikje zachter gezet. Daar hebben we 75dB gemeten wat toch een “normale” waarde is voor een VGX.

We hebben ook buiten gemeten maar daar was niets waarneembaar.

(…)”

2.20.

Bij e-mail van 19 augustus 2016 heeft Woonbron onder meer het volgende aan Basic Fit geschreven:

“(…)

Inmiddels heb ik een aantal bewoners van de [A-straat] gesproken.

1) (…)

2) De bewoner van de eerste woning, [nr.] , is slechthorend en heeft geen last van de muziek, maar wel van het bonken en de trap onder zijn woning!

3) Overige bewoners klagen over bonken/vallende gewichten, het permanent dreunend ritme van loopbanden en de muziek.

Dat er niemand geklaagd zou hebben het afgelopen jaar leek me begrijpelijk, bewoners zijn het zat. Maar het blijkt niet te kloppen : in ieder geval de bewoner van [nr.] is wel maandelijks naar beneden gelopen. Ook de bewoner van [nr.] is het afgelopen jaar een paar keer beneden geweest, met uitzondering van de laatste maanden. Bij deze bezoeken merkten de bewoners op dat de briefjes of bordjes 'denk aan de buren' verdwenen zijn.

Dan de begrenzer: enkele jaren terug zou er in opdracht van Basic Fit een meting gedaan zijn, waarna de begrenzer op de geluidsinstallatie geplaatst zou zijn.

Inmiddels heb ik ook van de nieuwe bewoner/eigenaar van de [A-straat] [nr.] klachten ontvangen: tijdens het opknappen van de woning heeft hij al geconstateerd dat het bonken van de apparatuur en/of het neergooien van halters goed te horen is in de woning. Bewoners hebben hem verteld dat de vorige bewoner van deze woning vertrokken is vanwege de overlast dus de nieuwe bewoner/eigenaar stelt Woonbron aansprakelijk voor het gebrek

aan de woning.

(…)”

2.21.

Bij e-mail van 9 september 2016 heeft Woonbron onder meer het volgende aan Basic Fit geschreven:

“(…)

Toen we aankwamen was het nog rustig in de sportschool. Op ons verzoek is de muziek maximaal gezet.

We zijn eerst met z’n drieën boven wezen luisteren in woning [nr.] en [nr.] .

De muziek was niet te horen, bewoners beaamden dat ze hier geen last meer van hadden! De begrenzer doet z’n werk dus.

(…)

Maar toen: collega [collega 1] is met de teamleider naar beneden gegaan en hield steeds telefonisch contact met mij. Ze zijn van de eerste etage naar begane grond gegaan en weer terug waarbij diverse toestellen uitgeprobeerd werden en ze bijvoorbeeld ook halters hebben laten vallen. Met uitproberen bedoel ik bijvoorbeeld snel loslaten, wat een dreun of een klap geeft. Boven hoorde ik in woning [nr.] (derde etage) het dreunen en klappen van toestellen, waarbij – omdat het inmiddels drukker was – in eerste instantie moeilijk te onderscheiden viel of de klappen veroorzaakt werden door [collega 1] en [collega 2] of door de overige gebruikers.

(...) Op [nr.] waren de dreunen en klappen aanhoudend te horen. Gevraagd om 4 keer een toestel te laten dreunen: dit hoorden zowel de bewoners als ik 9 keer, dus dit betekent dat meerdere toestellen de dreunen veroorzaken.

(…)”

2.22.

Bij brief van 20 oktober 2016 heeft Woonbron VvE Beheer aan [appellante 1] geschreven dat het bonken en dreunen van de apparaten en gewichten in de sportschool storend doordringt in de woningen. Zij heeft [appellante 1] verzocht Basic Fit hierop aan te spreken en maatregelen te (laten) nemen die ervoor zorgen dat de overlast stopt.

2.23.

Bij brief van 13 december 2016 heeft Woonbron VvE Beheer [appellante 1] meegedeeld dat de overlast onveranderd voortduurt en haar verzocht om vóór 14 januari 2017 afdoende maatregelen te (laten) nemen om deze overlast te voorkomen.

2.24.

In december 2016 heeft Basic Fit in de sportschool akoestische vloeren, bestaande uit verschillende lagen geluiddempend materiaal, met daarop een laag rubberen tegels, laten plaatsen. Basic Fit heeft daarnaast de loopbanden van de begane grond naar de eerste verdieping verplaatst en de ruimte met losse gewichten, halters en stangen van de eerste verdieping naar de begane grond verplaatst. Verder zijn in de sportschool overal waarschuwingsborden opgehangen met de tekst: “HOUD REKENING MET DE BOVENBUREN GEWICHTEN NIET LATEN VALLEN.”

2.25.

Bij e-mail van 12 januari 2017 heeft [huurder 1] onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

[huurder 2] [ [huurder 2] , toevoeging hof] en ik hebben even aangekeken hoe het is qua geluidsoverlast na de verbouwing/ cq verplaatsing van de gewicht/ apparaten en plaatsing van dempende matten. In het begin leek de overlast wat geminderd, maar inmiddels zijn er gedurende de dag en zeker met piek in de avond weer dreunende klappen te horen van de gewichtstoestellen en halsters (…) en vroeg in de ochtend hoorde ik sportschoolmuziek weer op mijn slaapkamer.

Bij [huurder 2] stonden afgelopen maandag (9 januari) de koekenpannen te trillen op haar gasfornuis en hoorde zij harde bonken in haar gang, keuken en woonkamer.

(…)”

2.26.

Bij e-mail van 13 januari 2017 heeft [huurder 3] (hierna: [huurder 3] ) onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

De muziek hoor ik niet of nauwelijks meer. Dit geeft in ieder geval voor mij geen overlast meer. Wat betreft het bonkende geluid van de vallende gewichten etc.: Dit is absoluut nog niet veranderd. Nog iedere dag, op iedere plek in en om mijn huis kan ik de gewichten horen en voelen vallen. Ik begrijp eerlijk gezegd ook niet zo goed waarom er nog steeds wordt gedacht dat een paar ‘isolerende’ matjes onder wat apparaten een oplossing zou kunnen zijn. Dit hebben ze nu al zo vaak geprobeerd en heeft nog nooit het gewenste resultaat opgeleverd.

(…)”

2.27.

[huurder 4] heeft per e-mail van 17 januari 2017 onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…) De overlast van de sportschool is er de laatste weken alles behalve op vooruit gegaan. De klappen en dreunen zijn nog even erg en heftig, het gaat hier niet zo zeer om het volume, maar echt om de dreunen die door het pand gaan, afgelopen zondag b.v. stonden af en toe echt letterlijk de glazen te rammelen in de kast.

Deze dreunen zijn zeer onregelmatig en ook niet op vaste tijden, daarom ook lastig te meten, het hangt, volgens mij, echt af van welke bezoekers er op bewuste moment in de sportschool bezig zijn.

(…)”

2.28.

[huurder 5] (hierna: [huurder 5] ) heeft bij e-mail van 23 januari 2017 onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

De overlast die ik ondervind van BasicFit is het navolgende:

- Harde knallen

- Ritmische geluiden (loopbanden?)

- Praten (wat ik hoor op mijn toilet)

- Soms muziek op de overloop.

(…)”

2.29.

Eveneens bij e-mail van 23 januari 2017 heeft [huurder 6] onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

ik heb last van loopbanden en hoor stemmen van schreeuwende tieners op toilet en harde knallen van de gewichten

(…)”

2.30.

Bij e-mail van 14 februari 2017 heeft [huurder 3] onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

De muziek is nog steeds iedere dag duidelijk te horen in mijn appartement. Hierin is dus niets veranderd sinds mijn laatste mail.

(…)”

2.31.

Eveneens bij e-mail van 14 februari 2017 heeft huurster [huurder 2] onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

En inderdaad klopt ik wordt om voor zevenen al wakker van de muziek

Heb geen wekker nodig

En weer harde klappen zat net bij belinda [ [huurder 1] , toevoeging hof] vreselijk bij mij ook hoor

Volgens mij staan de gewichtheffen weer boven

(…)”

2.32.

Bij e-mail van 16 februari 2017 heeft [huurder 1] onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

Het klopt dat de muziek weer harder is, ik woon het meest hoog van mijn buren en ik hoor de muziek al in de ochtend om zeven uur in mijn slaapkamer... en galmt het door onze gezamenlijke portiekopgang/trappenhuis.

(…)”

2.33.

Bij e-mail van 25 oktober 2017 heeft [huurder 7] (hierna: [huurder 7] ) onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

De laatste weken is het gegooi en aanhoudend gebonk weer extra toegenomen na een periode van relatieve stilte.

Vanaf 26 oktober om 20.00 uur is het weer een ongecontroleerd gebruik van wellicht bezoekers die niet gewezen worden op hun gedrag omdat er structureel te weinig personeel rondloopt om dat gedrag van bezoekers te minimaliseren of te doen verdwijnen.

Mijn buren en ik worden hierdoor het wooncomfort dan we mijns inziens verdienen ontnomen en ik maak mede namens mijn buren ernstig bezwaar tegen deze vorm van overlast.

(…)”

2.34.

Bij e-mail van 25 november 2017 heeft huurster [huurder 2] , onder meer het

volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

Er waren achter elkaar hele zware klappen gewichtheffen. Zulke zware klappen had ik nog niet eerder gehoord [huurder 7] [ [huurder 7] , toevoeging hof] is naar beneden gegaan om het te zeggen Ben meegegaan maar konden niet gewoon praten Een vriendin van gaat er gek genoeg heen zij zegt de zwaarste apparaten staan op de tweede etage Dan hoor ik ook allemaal aan de kant van de keuken met de elektrische apparaten

(…)”

2.35.

Bij e-mail van 28 november 2017 heeft [huurder 5] onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

De overlast m.b.t. de sportschool BasicFit neemt ernstige vormen aan en waar het geknal een constante ergernis is geworden en waar ik nu mijn muziek beluister op oordopjes die het geknal wegfilteren. Dit kan echter niet de bedoeling zijn om zonder ergenissen in je huis te kunnen wonen. Dit knallen gebeurt nu ook midden op de dag. Alsof ze met gewichten staan te gooien en dan nog met opzet om dat je dat normaliter niet zo lang vol kan houden.

Ook constateer ik een scheur in de vloer van de douche en waar het in de woonkamer en keuken een kwestie van tijd lijkt voordat het stucwerk er af trilt.

Het lijkt er op dat ze regelmatig de overlast gevende apparaten intern verplaatsen en zodoende de indruk willen wekken dat het allemaal wel meevalt en waar dit weer gebeurt lijkt te zijn.

(…)”

2.36.

Bij e-mail van 5 december 2018 – op welk moment het vonnis in eerste aanleg was gewezen – heeft [huurder 5] onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

Je hoort niet veel van mij, maar ik kan je absoluut verzekeren dat de overlast is toegenomen Ik merk het als ik thuis bent (…)

de overlast die ik hoor zijn knallen maar waar dit niet zo klinkt als met gewichten. Deze knallen komen (en nu afgelopen maandag ook gehoord door een bezoeker) ook sneller achter elkaar en begint mijn inziens in de namiddag.

(…)”

2.37.

Bij e-mail van 3 januari 2019 heeft [huurder 5] aan Woonbron geschreven dat de overlast minder lijkt te zijn, maar dat er nog steeds hoorbare overlast is.

2.38.

Bij e-mail van 4 januari 2019 heeft [huurder 1] onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

Vooral in de avonden zijn de klappen flink aanwezig.

Zo ook de muziek.. vraag mij af of ze de begrenzer er weer af hebben. Het is luid te horen in het trappenhuis.. en daar ik het meest hoog woon.. toch ook weer goed te horen in woon en slaapkamer.

(…)”

2.39.

Bij e-mail van 4 januari 2019 heeft [huurder 7] onder meer het volgende aan Woonbron en andere huurders geschreven:

“(…)

Ik ben net weer trillend van woede naar beneden gelopen om te vragen (cq te sommeren) of het volume van die ondragelijke “housebeat” naar beneden kan ervan uitgaande dat men zogenaamd een begrenzer had geplaatst maar dat is dus niet zo want ik lag net weer uit mijn bed, die nota bene een etage hoger is dan mijn woongedeelte, te stuiteren.

Natuurlijk had ik mijn frustratie en woede niet moeten laten oplopen tot het punt waarop ik naar beneden ging waar ik weer een nieuwe medewerkster trof die in eerste instantie enigszins geschrokken de muziek zachter zette, wat er mijns inzien op duidde dat er geen begrenzer is of instructies waren de muziekvolume te temperen wat wel door de advocaat van de tegenpartij beweerd werd in het verweer.

Het meisje dat er vanavond stond is flink van de tongriem gesneden en begon mij voor rotte vis uit te maken en dat zij mij voor het eerst ziet en ik haar niet met haar collega's mag vergelijken. Ik begrijp, ook al ben ik het er niet mee eens, haar reactie maar verwijt Basic Fit dat zij hun personeel niet goed voorlichten over deze voor hen, mag ik hopen, bijzondere en precaire locatie.

Hoewel de muziek nu 19:40 uur zachter staat hoor ik het nog en dat was niet wat afgesproken is en waar Basic Fit zich mijns inziens structureel niet aan houdt. (…) Ik woon hier al meer dan 20 jaar en wens het woongenot dat ik had niet door hen niet te laten ontnemen vanwege commerciële motieven daarom hoop en verwacht ik dat wij samen met Woonbron de mijns inziens rechtvaardige strijd blijven voeren om ons woongenot terug te krijgen. Ik ben nog steeds boos dat mijn zeer gewaarde buurman [naam 1] die ik al jaren kende door de ellende die Basis Fit ons structureel bezorgt heeft besloten te verhuizen. (…)”

2.40.

Bij e-mail van 8 januari 2019 heeft huurster [huurder 2] onder meer aan Woonbron geschreven:

“(…) Ik heb een huis en als er iemand dan begint te sporten met een hoop kabaal ik zit er precies onder nou dan zit ik niet lekker op de bank te lezen. Eenmaal gegooid met gewicht heffen dan gaat het een paar keer achter elkaar En het klinkt zo hol door het huis. Zit soms gewoon te wachten op de volgende klap hou m’n hart vast. Van de week ging ik wandelen ben een paar uur weg geweest toen ik thuis kwam stond [huurder 7] me al op te wachten en hij zei wat een klere herrie met die muziek, ik zei is het nog zo een paar uur geleden toen ik weg ging begon het al (…)”

2.41.

Bij e-mail van 9 januari 2019 heeft [huurder 1] onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

Het is nu 22:05.. ik wilde graag op tijd gaan slapen..morgen weer vroeg op.

Dus ben ik om 21:30 naar bed gegaan.

De realiteit is dat dat Basic Fit “bepaalt” hoe laat ik kan gaan slapen.

De muziek is de gehele avond al hard en de dreunen van de gewichten zijn aanhoudend, zelfs terwijl ik deze mail schrijf dreunen de gewichten zo hard dat de radiator op mijn slaapkamer ervan trilt.

Dus wordt er niet op gelet door de medewerkers en het verzoek van de muziek binnen de

grenzen te houden compleet genegeerd.”

2.42.

Bij e-mail van 10 januari 2019 heeft [huurder 5] onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…) Op dit moment zware klappen waarvan je in de lampen springt.

Er lijkt wel enige regelmaat te zijn en dat is dat de harde klappen, in elk geval de laatste dagen na even 17.00 uur bij mij spelen.

Wellicht een dagelijkse terugkerende klant van BasicFit en waar het personeel dus niet de gebruiker aanpreekt, of niet durft aan te spreken, en waar ik het laatste zeker niet uitsluit.

Namens [huurder 2] nog een melding m.b.t. de bewoner van de koopwoning. Ook die heb veel overlast maar kan zich niet verstaanbaar maken in het Nederlands en waar het voor haar onbekend is tot wie zij zich moet richten. (…)”

2.43.

Bij e-mail van 18 januari 2019 heeft [huurder 5] onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…) Het heb geen zin om er veel mails aan vuil te maken maar ik vermoed dat iedereen kan bevestigen dat de overlast van BasicFit erger is dan ooit tevoren.

Er is schijnbaar iets geknapt bij de heren en waar ze nu alles op hun beloop laten. Dit als het de klanten al zijn die de overlast op een hoger peil hebben gebracht.

Het komt nu zoveel en langer voor dat ik niet uitsluit dat ze de frustraties nu op de bewoners richten.

Duidelijk is nu wel dat ze hun bezoekers niet aanspreken bij overlast en waar in mijn optiek elk voorstel van BasicFit een leugen zal zijn voor de rechtbank bühne

Ik heb er over nagedacht en ben tot de conclusie gekomen dat er hier geen toekomst meer voor mij is en waar Ik het niet meer gaat afwachten en serieus werk ga maken van een verhuizing makkelijk zal het echter niet zijn, de eisen liggen hoog en de huur zal al snel een pak hoger liggen. Met dank aan [appellante 1] , een Sportschool die hier nooit had mogen zitten en de gemeente Delft die het wel best vond.

(…)”

2.44.

Bij e-mail van 21 januari 2019 heeft [huurder 5] het volgende aan Woonbron geschreven:

“Het is hier de hele dag al hopeloos. En het is erger dan ooit tevoren.

(…)”

2.45.

Bij e-mail van 21 januari 2019 heeft [huurder 3] onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

Vanavond ook weer hetzelfde liedje als altijd: al uren lang luide muziek en harde bonken die door de bank heen trillen. Erg vervelend.

(…)”

2.46.

Bij e-mail van 21 januari 2019 heeft [huurder 7] onder meer het volgende aan Woonbron en andere huurders geschreven:

“(…)

Ze zijn weer lekker bezig beneden. De muziek staat weer keihard en ik weet nu al wat voor reactie ik krijg en wie ik er aantref.

Het zijn vrijwel altijd nieuwe medewerkers die zich van geen kwaad bewust zijn en dan meteen de volume zachter zetten waarna het langzaam weer in decibellen toeneemt.

Het is nu 19:35 uur kom van mijn werk en wil graag rust want ik heb een drukke baan.

Ik hoop dat dit bericht bijdraagt aan het juridische gewicht om die lui weg te krijgen. Ze houden zich structureel NIET aan hun afspraken.

(…)”

2.47.

Eveneens bij e-mail van 21 januari 2019 heeft [huurder 1] onder meer het volgende aan Woonbron en andere huurders geschreven:

“(…)

Het is inderdaad extreem zoals het de laatste weken gaat.

We zijn geheel weer terug bij af!

Na de geluidsmetingen met als resultaat een begrenzer en het verplaatsen en plaatsen van gewicht-toestellen op dempende ondergrond.. knalt en dreunen de gewichten weer als voorheen door mijn woning: daarnaast dringt de sportschoolmuziek zich luid aan mij op bij het opstaan om 06:30 t/m het naar bed gaan rond 22:00.

Alle afspraken lappen ze aan hun laars en het woongenot is verziekt. In je eigen huis moet je toch kunnen ontspannen en tot rust kunnen komen. Dat lukt mij op deze manier bijna niet en ben ik veel meer van huis bij vrienden om toch een beetje te ontspannen.

(...)”

2.48.

Op of omstreeks 23 januari 2019 heeft [huurder 1] onder meer het volgende aan Woonbron geschreven:

“(…)

Het geluidsoverlast is inderdaad de laatste tijd weer toegenomen, zowel de muziek en de gewicht-toestellen.

De klappen zijn voelbaar en hoorbaar..

Ik begreep via via dat deze ook weer op de 1e verdieping zijn geplaatst i.p.v op de begane grond. Ik woon nog het meest hoog van alle bewoners, dus komt er bij mij vaak qua meting net niet hoog genoeg uit!

(…)”

2.48.

Op of omstreeks 23 januari 2019 heeft [huurder 3] onder meer aan Woonbron geschreven:

“(…)

mijn beleving is het de laatste tijd zeker weer luidruchtiger! De muziek is vooral vanaf een uur of negen ‘s avonds weer zo hard dat ik kan mee‘genieten’, en uiteraard nog altijd veel bonkende, vallende gewichten.

(…)”

3.De procedure in eerste aanleg en het feitelijk verloop na het Vonnis

3.1.

In eerste aanleg heeft Woonbron – samengevat – gevorderd dat de rechtbank bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad:

- primair: [appellante 1] veroordeelt om binnen 14 dagen de bedrijfsruimte te ontruimen;

- subsidiair: Basic Fit veroordeelt om binnen 14 dagen het uitoefenen van een sportschool in het bedrijfspand te staken en gestaakt te houden, op straffe van een dwangsom;

- primair en subsidiair: [appellante 1] en Basic Fit te veroordelen in de proceskosten.

3.2.

Woonbron heeft aan haar vorderingen ten grondslag gelegd dat [appellante 1] en Basic Fit onrechtmatig en in strijd met de splitsingsakte van het complex handelen door het veroorzaken van ernstige overlast (geluidsoverlast door het afspelen van harde muziek in de sportschool, het gedreun en gebonk van gewichtstoestellen, en het gebruik van de nooduitgang als toegangsvoorziening), althans door onvoldoende adequate maatregelen te treffen om die overlast te beëindigen. Daarnaast heeft Woonbron aan haar vorderingen ten grondslag gelegd dat [appellante 1] in strijd met artikel 16 lid 4 van de splitsingsakte van het complex de bestemming van het pand heeft gewijzigd, nu als gevolg van de wijziging van de voorgeschreven bestemming van het bedrijfspand ernstige overlast wordt veroorzaakt aan de gebruikers van het woongedeelte.

3.3.

[appellante 1] en Basic Fit hebben verweer gevoerd.

3.4.

In het uitvoerbaar bij voorraad verklaarde Vonnis heeft de rechtbank:

- de subsidiaire vordering van Woonbron toegewezen en een gebod opgelegd aan Basic Fit om binnen een maand na de betekening van het Vonnis de exploitatie van de sportschool te (doen) staken en gestaakt te houden, op straffe van een dwangsom van € 1.000,00 per dag voor iedere dag dat de exploitatie nadien wordt voortgezet met een maximum van

€ 50.000,00, en

- [appellante 1] en Basic Fit veroordeeld in de proceskosten;

- het meer of anders gevorderde afgewezen.

De rechtbank heeft daartoe – samengevat – overwogen dat het bonken, dreunen en trillen van de fitnessapparaten in de sportschool goed hoorbaar en voelbaar is in de woningen en kwalificeert als het onrechtmatig toebrengen van hinder tegenover Woonbron, nu het woongenot van de huurders hierdoor in ernstige mate wordt aangetast. Zij heeft geoordeeld dat [appellante 1] , als appartementseigenaar van het complex, en Basic Fit als huurder-gebruiker en feitelijk veroorzaker van de overlast, tegenover Woonbron aansprakelijk zijn uit hoofde van de artikel 5:37 BW in verbinding met artikel 6:162 BW. De rechtbank zag onvoldoende grond voor de conclusie dat sprake is van het toebrengen van onrechtmatige hinder vanwege de muziek die in de sportschool werd gedraaid.

3.5.

Het Vonnis is op 30 juli 2018 aan [appellante 1] en Basic Fit betekend. Basic Fit heeft vervolgens niet voldaan aan de tegen haar bij het Vonnis uitgesproken veroordeling tot

staking van de exploitatie van de sportschool. Op 18 oktober 2018 heeft zij een bedrag van

€ 50.000,00 overgemaakt op de derdenrekening van de advocaat van Woonbron, onder de vermelding “penalty court”. Hierop heeft Woonbron Basic Fit in kort geding gedagvaard en gevorderd dat Basic Fit de bij het Vonnis uitgesproken veroordeling tot staking van de exploitatie van de sportschool nakomt, op straffe van verbeurte van een dwangsom van

€ 10.000,00, met veroordeling van Basic Fit in de proceskosten. Bij vonnis van 2 januari 2019 heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank Den Haag Basic Fit veroordeeld om de exploitatie van de sportschool te (doen) staken en gestaakt te houden, op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 1.000,00 voor iedere dag dat zij daarmee in gebreke blijft, met een maximum van € 250.000,00. Hij overwoog daartoe dat van de in het Vonnis opgenomen dwangsom, in het bijzonder het daaraan gekoppelde maximum, onvoldoende prikkel/stimulans is uitgegaan om aan de bevolen staking van de sportschool te voldoen en dat de bodemrechter, indien zij daarvan op de hoogte zou zijn geweest, tot een andere beslissing zou zijn gekomen, in die zin dat aan de verbeurde dwangsommen een ander maximum zou zijn verbonden.

3.6.

Bij arrest in kort geding van 5 november 2019 heeft dit hof het vonnis van de voorzieningenrechter van 2 januari 2019 vernietigd voor zover daarin een dwangsom is opgelegd, Basic Fit veroordeeld in de proceskosten, en de proceskosten in eerste aanleg en in hoger beroep gecompenseerd. Daartoe overwoog het hof dat er onvoldoende zicht was op het feitencomplex, dat de bodemprocedure in hoger beroep nog aanhangig was, dat het Vonnis door Woonbron niet ten uitvoer was gelegd en dat Woonbron tijdens het pleidooi had aangegeven dat het haar niet ging om het geld/boetes. Het hof overwoog voorts dat de gedeeltelijke vernietiging van het vonnis van de voorzieningenrechter mee bracht dat Basic Fit de exploitatie van de sportschool – tot een ander oordeel in de onderhavige procedure – diende te staken en gestaakt te houden, maar dat zij geen aanvullende dwangsommen verbeurde.

4.Het geschil in hoger beroep

4.1.

In hoger beroep vordert [appellante] dat het hof het Vonnis – bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren arrest – vernietigt en, opnieuw rechtdoende de vordering van Woonbron alsnog afwijst, met veroordeling van Woonbron in de kosten van het geding in beide instanties.

4.2.

[appellante] heeft daartoe zeven grieven aangevoerd. Deze grieven luiden – samengevat – als volgt. In haar
eerste griefvoert [appellante] aan dat de rechtbank zich ten onrechte heeft gebaseerd op de klachten van de huurders, zonder dat zij daar onderzoek naar heeft gedaan. Aldus ontbreekt volgens [appellante] de mogelijkheid om onterechte klachten er uit te filteren en om te beoordelen of de klachten wijzen op overlast veroorzaakt door Basic Fit of door derden. Dat er klachten zijn geuit in het verleden, wil volgens [appellante] ook niet zeggen dat een op één moment gecreëerde (beweerdelijke) overlastsituatie zich ook in de toekomst voordoet.

In de
tweede en derde griefvoert [appellante] aan dat de Rechtbank in r.o. 4.8. tot en met 4.10. van het Vonnis ten onrechte is uitgegaan van door Basic Fit veroorzaakte overlast.

Zij stelt dat er geen bewijs is voor de gestelde overlast, dat de rechtbank ten onrechte heeft meegenomen dat er trillingen voelbaar zijn in de woningen aangezien Woonbron dat niet aan haar vordering ten grondslag heeft gelegd, en dat de rechtbank zich niet heeft gebaseerd op objectieve normen.

De
vierde griefricht zich tegen r.o. 4.10 van het Vonnis. [appellante] betoogt dat de aanwezigheid van waarschuwingsplakkaten in de sportschool en het mondeling waarschuwen door personeel wanneer in incidentele gevallen apparatuur niet goed wordt gebruikt, ertoe heeft geleid dat wat de rechtbank in haar “zelfbedachte proefje” ter comparitie met het fitnessapparaat heeft gedaan, vrijwel nooit voorkomt. [appellante] betoogt voorts dat de rechtbank hier de bewijslast lijkt om te draaien in die zin, dat zij aanneemt dat er sprake is van niet-incidentele overlast.

De
vijfde, zesde en zevende griefrichten zich tegen de conclusie van de rechtbank dat [appellante 1] en Basic Fit vanwege de veroorzaakte overlast tegenover Woonbron aansprakelijk zijn en tegen de toewijzing van de subsidiaire vordering van Woonbron. [appellante] voert aan dat uit de onderzoeken van BK Geluid & Trillingen blijkt dat de door Basic Fit tegen de overlast getroffen maatregelen succesvol zijn. Zij vraagt zich daarom af of de huurders terecht klagen en of de huurders geluiden waarnemen die niet van Basic Fit afkomstig zijn en biedt aan door middel van nieuw onderzoek te bewijzen dat de huurders geen overlast meer kunnen hebben van muziek van de sportschool. [appellante] betoogt voorts dat niet iedere vorm van overlast door geluid of trillingen leidt tot de juridische kwalificatie (dat er sprake is) van onrechtmatige hinder en dat de Rechtbank heeft verzuimd zich te baseren op objectieve criteria en op een onderzoek door een deskundige. [appellante] herhaalt dat er geen enkel bewijs van enige overlast, laat staan van onrechtmatige hinder is gegeven. Zij stelt voorts dat Woonbron niet heeft voldaan aan haar stelplicht en dat de rechtbank onjuiste aannames heeft gedaan, artikel 24 Rv heeft geschonden door niet te oordelen op basis van de grondslag van wat partijen aan hun vordering ten grondslag hebben gelegd, en zich heeft bediend van feitelijke misslagen. [appellante] vermeldt daarbij dat zij de zaak ten volle aan het hof wenst voor te leggen.

[appellante] heeft in punt 7 van de Memorie van Grieven voorts aangevoerd dat [appellante 1] mede in hoger beroep is gekomen van het Vonnis omdat de rechtbank haar om onbegrijpelijke redenen in de proceskosten heeft veroordeeld, terwijl de primaire vordering die zich (alleen) tegen haar richt, is afgewezen. Naar het oordeel van het hof heeft [appellante] hiermee voldoende kenbaar gemaakt dat zij ook op dit punt tegen het Vonnis grieft.

4.3.

Woonbron voert verweer en concludeert tot bekrachtiging van het Vonnis.

5.De beoordeling

5.1.

De grieven lenen zich voor gezamenlijke behandeling.

5.2.

Allereerst dient de vraag te worden beantwoord wat de grondslag is van de vordering van Woonbron. [appellante] betoogt immers dat Woonbron slechts aan haar vordering ten grondslag heeft gelegd dat [appellante 1] en Basic Fit onrechtmatig en in strijd met de splitsingsakte handelen door het veroorzaken van ernstige
geluidsoverlast, zodat enige andere overlast (zoals overlast door trillingen), buiten beschouwing moet worden gelaten. Het hof volgt [appellante] hierin niet. Woonbron heeft in de inleidende dagvaarding op bladzijde vier, eerste alinea, weliswaar geschreven: “
Deze overlast bestaat (…) uit geluidsoverlast, veroorzaakt door het gedreun van gewichtstoestellen en het afspelen van harde muziek (…)”, maar in de volgende alinea staat: “
Weliswaar is het gebruik van de bewonersingang door medewerkers van Basic Fit gestaakt en is de muziek aanvankelijk getemperd, maar de dreunen en het bonken van de fitnesstoestellen geeft nog steeds veel overlast.” Hieruit blijkt dat Woonbron zich ook op het dreunen en bonken van de fitnesstoestellen baseerde. Dat Woonbron met de termen “dreunen” en “bonken” niet alleen doelde op een dreunend en bonkend
geluid, maar ook op het dreunen en bonken zelf – met andere woorden: uit trillingen – blijkt uit de door Woonbron ter ondersteuning van haar standpunt overgelegde klachten. Zo schrijven de huurders in hun brief van 11 augustus 2016 (zie r.o. 2.16.): “
De hele dag door is het gedreun van de gewichthef-toestellen bij gebruik,hoorbaar en voelbaarvoor ons” (onderstreping hof). [huurder 1] schrijft in haar e-mail van 12 januari 2017 (r.o. 2.25.): “
Bij [huurder 2] stonden afgelopen maandag (9 januari) de koekenpannen te trillen op haar gasfornuis en hoorde zij harde bonken in haar gang, keuken en woonkamer.” [huurder 5] schrijft in zijn e-mail van 28 november 2017 (r.o. 2.35.): “
Ook constateer ik een scheur in de vloer van de douche en waar het in de woonkamer en keuken een kwestie van tijd lijkt voordat het stucwerk er af trilt.” Dat [appellante] zelf heeft begrepen dat het Woonbron niet alleen ging om geluidsoverlast door dreunen en bonken, maar ook om de door het dreunen en bonken veroorzaakte trillingen, blijkt uit het feit dat Basic Fit in punt 34 van haar conclusie van antwoord in eerste aanleg is ingegaan op de oorzaak van door huurders ervaren trillingen. De slotsom van dit alles luidt dat beoordeeld moet worden of [appellante 1] en Basic Fit onrechtmatig handelen door het veroorzaken van ernstige overlast, bestaande uit geluidsoverlast en overlast door dreunen (trillen) en bonken, althans door onvoldoende adequate maatregelen te treffen om die overlast te beëindigen.

5.3.

Vervolgens ligt de vraag voor of daadwerkelijk sprake is van onrechtmatige overlast door geluid en/of trillingen. Bij de beantwoording van die vraag geldt als uitgangspunt dat de eigenaar van een erf op grond van artikel 5:37 BW niet in een mate of op een wijze die volgens artikel 6:162 BW onrechtmatig is, aan eigenaars van andere erven hinder mag toebrengen zoals onder meer door het verspreiden van rumoer of trillingen. Dit geldt evenzeer voor huurders. Anders dan [appellante] aanvoert, is daarbij niet zonder meer beslissend of sprake is van overschrijding van normen die gelden op grond van het bestuursrecht of normen die gelden op grond van de vergunningsverleningspraktijk. Of van onrechtmatige hinder sprake is hangt af van alle omstandigheden van het geval. Relevante factoren zijn de aard, de ernst en de duur van de hinder en de toegebrachte schade, in verband met de omstandigheden waaronder de hinder plaatsvindt.

5.4.

Ter onderbouwing van haar standpunt dat sprake is van onrechtmatige hinder wijst Woonbron op het besluit van de Omgevingsdienst Haaglanden van 14 november 2013, de brief van de Omgevingsdienst Haaglanden van 15 juli 2016, op de rapporten van BK Geluid & Trillingen van 12 februari 2014 en 26 augustus 2014, en op de door haar in eerste aanleg en in hoger beroep overgelegde e-mails met klachten van de huurders. [appellante] erkent dat de activiteiten in de sportschool enige geluiden en trillingen veroorzaken. Zij betwist – onder verwijzing naar de rapporten van BK Geluid & Trillingen en de door haar getroffen maatregelen – echter dat sprake is van onrechtmatige overlast. Volgens haar is slechts sprake van een subjectieve beleving van de huurders, die geen ondersteuning vindt in objectieve maatstaven en van momentopnames die weinig zeggen over de werkelijke mate van hinder.

5.5.

Het hof verwerpt het betoog van [appellante] dat de gestelde overlast of hinder door muziek of trillingen moet worden vastgesteld door middel van onderzoek, omdat anders het gevaar bestaat van een subjectieve beoordeling. Gestelde overlast kan met alle mogelijke bewijsmiddelen worden onderbouwd. Of sprake is van een subjectieve beoordeling of van een momentopname dient aan de hand van die bewijsmiddelen te worden vastgesteld. Het uitvoeren van een (nader) onderzoek om geluid en trillingen vast te stellen is dan ook niet zonder meer noodzakelijk om tot het oordeel te komen dat sprake is van onrechtmatige overlast.

Overlast door geluid

5.6.

Uit het besluit van de Omgevingsdienst Haaglanden van 14 november 2013 blijkt dat

de Omgevingsdienst Haaglanden in het najaar van 2013 door onderzoek in een aanpandige woning heeft vastgesteld dat Basic Fit in elk geval toen de geldende geluidsnormen overtrad. Dit wordt door [appellante] ook niet bestreden. Ook het rapport van 12 februari 2014 van BK Geluid & Trillingen maakt melding van een overschrijding van geluidsnormen. Dit rapport vermeldt dat de geluidnorm op de gevels van de dichtstbijzijnde woningen boven de fitnessruimte wordt overschreden, en dat het maximale geluidniveau ten gevolge van de fitnesstoestellen, dumbels en kettlebels niet voldoet aan de eisen uit het Activiteitenbesluit. Het rapport van 26 augustus 2014 van BK Geluid & Trillingen maakt zowel ten aanzien van het muziekgeluid als de technische installatie eveneens melding van een overschrijding van de geluidnorm (in de avondperiode) op de gevels van de dichtstbijzijnde woningen boven de fitnessruimte.

5.7.

[appellante] wijst er op dat in het rapport van 26 augustus 2014 wordt vermeld dat de inrichting van Basic Fit door de plaatsing van akoestische roosters in de voor- en achtergevel zal voldoen aan de gestelde geluidsnormen uit het Activiteitenbesluit. Zij heeft onbestreden gesteld dat zij bedoelde akoestische roosters heeft geplaatst. Op basis daarvan concludeert zij dat het door Basic Fit geproduceerde geluidsniveau binnen de normen van het Activiteitenbesluit blijft, zodat er geen sprake is van onrechtmatige overlast.

Het hof volgt Basic Fit hierin niet. In de eerste plaats heeft BK Geluid & Trillingen in haar rapport slechts een verwachting uitgesproken over de effectiviteit van het plaatsen van akoestische roosters. Zij heeft zich niet uitgesproken over de werkelijke situatie na vervanging van de roosters door Basic Fit. Daarnaast heeft BK Geluid & Trillingen alleen de geluidsniveaus op de buitengevel gemeten en niet binnen het gebouw, meer in het bijzonder in de woningen van de huurders, terwijl juist daar de overlast werd en wordt ervaren. Bovendien betekent het enkele feit dat (mogelijk) wordt voldaan aan het Activiteitenbesluit, niet dat er geen sprake kan zijn van onrechtmatige overlast. Onrechtmatige overlast kan ook uit andere feiten en omstandigheden blijken (zie r.o. 5.3.).

5.8.

In dit verband is van belang dat Woonbron e-mails heeft overgelegd waarin huurders consistent en over een periode van zeven à tien jaar (de eerste klachten dateren volgens Woonbron uit 2009 en volgens [appellante] uit 2013) klachten uiten over geluid en trillingen afkomstig uit de sportschool van Basic Fit. De e-mails zijn duidelijk en bevatten in voorkomende gevallen gedetailleerde omschrijvingen, bijvoorbeeld over contact met medewerkers van Basic Fit, die onder meer betrekking hebben op recente voorvallen. [appellante] heeft geen reden aangevoerd om aan de juistheid van de inhoud van de e-mails te twijfelen. Daarnaast is [appellante] niet afzonderlijk ingegaan op de inhoud van de recent, in 2019, geuite klachten. Het hof verwerpt het betoog van [appellante] dat de klachten mogelijk niet juist zijn en daarom niet kunnen dienen ter onderbouwing van de stellingen van Woonbron, dan ook als onvoldoende gemotiveerd. Er is dus geen reden om de huurders onder ede te horen.

5.9.

Gelet op de inhoud van de e-mails met klachten kan [appellante] ook niet worden gevolgd in haar verweer dat de klachten mogelijk betrekking hebben op geluiden die van buiten of van derden afkomstig zijn. Nu de klachten onder meer betrekking hebben op de periode nadat Basic Fit maatregelen heeft getroffen in de sportschool en Basic Fit geen nadere maatregelen heeft aangekondigd, kan [appellante] evenmin worden gevolgd in haar verweer dat het feit dat er klachten zijn geuit in het verleden, nog niet wil zeggen dat de overlastsituatie zich ook de toekomst zal voordoen.

5.10.

De e-mails met klachten van de huurders ondersteunen de stelling van Woonbron dat de door Omgeving Haaglanden en BK Geluid & Trillingen vastgestelde overlast door geluid niet (voldoende) is weggenomen door de door Basic Fit getroffen maatregelen. Deze stelling wordt voorts ondersteund door hetgeen huurders tijdens de descente in eerste aanleg – die op verzoek van [appellante] heeft plaatsgevonden – tegenover de rechtbank hebben verklaard en door de waarneming van de rechtbank zelf. De rechtbank heeft hieromtrent in r.o. 4.8. van het Vonnis geschreven dat zij tijdens de demonstratie van een fitnessapparaat door een personal trainer van Basic Fit in de woonkamers van de beide door haar bezochte woningen een dreun/bonken heeft gehoord en gevoeld (bij [huurder 7] sterker voelbaar dan bij [huurder 5] ) en dat het geluid van het fitnessapparaat in beide woningen doortrilde.

Anders dan [appellante] aanvoert, zijn deze waarnemingen van de rechtbank niet het resultaat van wat [appellante] het “zelfbedachte proefje” van de rechtbank noemt (het niet op juiste wijze gebruiken van het fitnessapparaat). Uit overweging 4.8. van het Vonnis blijkt dat pas nadat de rechtbank de hiervoor beschreven waarnemingen had gedaan, het experiment met het plotseling loslaten van een fitnessapparaat met een zwaar gewicht werd gedaan. Zelfs indien er veronderstellenderwijs van wordt uitgegaan dat de bezwaren van [appellante] tegen het “zelfbedachte proefje” juist zijn, zodat het “zelfbedachte proefje” buiten beschouwing moet worden gelaten, leidt dat dus niet tot het oordeel dat aan de hiervoor genoemde waarnemingen van de rechtbank voorbij moet worden gegaan. De waarnemingen van de rechtbank zijn immers van vóór het “zelfbedachte proefje”. De stellingen [appellante] ten aanzien van het “zelfbedachte proefje” behoeven derhalve geen bespreking.

5.11.

Het hof volgt [appellante] ook niet in haar verweer dat geluidsoverlast van muziek niet meer mogelijk is sinds First Impression in 2016 het maximale geluid en de bas naar beneden heeft bijgesteld en een losse ‘limiter’ heeft geïnstalleerd en verzegeld. Uit de e-mails met klachten van de huurders blijkt dat de geluidoverlast van de muziek eind 2016/begin januari 2017 inderdaad verminderd was. Sinds februari 2017 en met name sinds januari 2019 echter klagen de huurders wederom over harde muziek, waarbij zij gemotiveerd stellen dat de begrenzer niet werkt of er af gehaald is. Van inconsistentie in de verklaringen is – anders dan [appellante] aanvoert – geen sprake: de overlast door muziek leek enige tijd minder te zijn, maar is blijkens de e-mails van januari 2019 (weer) toegenomen. [appellante] kon hiertegenover niet volstaan met een verwijzing naar de maatregelen die First Impression in 2016 heeft genomen en de stelling dat er door de installatie van de begrenzer eenvoudigweg geen sprake meer kan zijn van overlast door muziek van Basic Fit. Ten overvloede merkt het hof op dat uit de e-mails van First Impression van augustus 2016 (betreffende de laatste aanpassingen die First Impression heeft gedaan) blijkt dat het niet onmogelijk is dat medewerkers zelf het volume aanpassen in het menu van de apparatuur.

Overlast door trillingen

5.12.

Woonbron heeft haar stelling dat sprake is van onrechtmatige overlast door trillingen onderbouwd met de e-mails met klachten van de huurders. Uit deze e-mails blijkt dat de bewoners in elk geval al sinds 2013 zeggen trillingen, bonken en dreunen te voelen. Ook wordt er melding gemaakt van pannen die trillen op het fornuis (zie r.o. 2.25.), een tillende radiator (zie r.o. 2.41.) en trillingen in de bank (zie 2.45.). De ervaringen van de bewoners worden bevestigd door de waarneming van de rechtbank. Uit het proces-verbaal van de descente blijkt immers dat ook de rechtbank trillingen heeft gevoeld (voorafgaand aan het door [appellante] beschreven “zelfbedachte proefje”). [appellante] heeft de onderbouwde stelling van Woonbron niet gemotiveerd bestreden. Zij heeft slechts – ten onrechte – aangevoerd dat Woonbron overlast door trillingen niet aan haar vordering ten grondslag heeft gelegd en ook op dit punt aangevoerd dat de gestelde overlast subjectief is, dat deze mogelijk niet uit de sportschool afkomstig is en dat onderzoek volgens objectieve criteria dient plaats te vinden. Het hof verwijst te dien aanzien naar het in r.o. 5.3. en 5.8.- 5.10. overwogene, dat evenzeer geldt ten aanzien van de trillingen.

Onrechtmatige hinder

5.13.

Het hof concludeert op grond van het voorgaande dat in voldoende mate is aangetoond dat de huurders overlast hebben van uit de sportschool afkomstige geluiden en trillingen. Het gaat daarbij om geluiden en trillingen die door de huurders als zodanig hinderlijk worden ervaren dat – naar Woonbron onbestreden heeft gesteld – enkele huurders al zijn verhuisd en verschillende huurders melding maken van stress, frustratie, woede, ergernis, onrust en/of het verdwijnen van woongenot.

5.14.

De door de huurders ervaren overlast door geluid en trillingen is, voordat Basic Fit maatregelen had genomen, geobjectiveerd door de waarneming van de Omgevingsdienst Haaglanden en BK Geluid & Trillingen. Na het nemen van de maatregelen is deze geobjectiveerd door het tweede rapport van BK Geluid & Trillingen, door de vaststelling van Basic Fit zelf (zie r.o. 2.19) en – na verdere maatregelen – door de vaststelling van de rechtbank. Het had gelet daarop op de weg van [appellante] gelegen om haar stelling dat slechts sprake was van een subjectieve beleving van overlast, nader te motiveren. Dat heeft zij naar het oordeel van het hof onvoldoende gedaan. De verwijzing door [appellante] naar de maatregelen die zij in 2016 heeft getroffen zijn onvoldoende om de met de recente e-mails uit 2018 en 2019 onderbouwde stellingen van Woonbron te pareren. Het hof is dan ook van oordeel dat [appellante 1] c.s. haar standpunt dat sprake is van een subjectieve beleving onvoldoende heeft gemotiveerd. Mede in aanmerking genomen het in r.o. 5.5. overwogene, leidt dat er toe dat het hof het aanbod van [appellante] om door nader onderzoek te bewijzen dat geen sprake is van onrechtmatige overlast, passeert.

5.15.

Bij de beoordeling van de vraag of de door de huurders ervaren overlast onrechtmatig is neemt het hof ten slotte in aanmerking dat Basic Fit ruime openingstijden kent, te weten: maandag t/m vrijdag van 09.00 uur tot 22.30 uur en zaterdag en zondag van 09.00 uur tot 16.00 uur. Dat betekent dat er maar weinig uren per week zijn waarin de huurders niet met geluiden en trillingen uit de sportschool kunnen worden geconfronteerd. Verder neemt het hof in aanmerking dat de overlast inmiddels al minstens zeven jaar voortduurt. Genomen maatregelen zijn niet afdoende gebleken. Gelet op dit alles acht het hof de aard, de ernst en de duur van de hinder en de toegebrachte schade zodanig, dat sprake is van onrechtmatige hinder.

5.16.

Het voorgaande leidt tot de conclusie dat de grieven 1 tot en met 7 falen.

Proceskosten

5.17.

De ongenummerde grief, inhoudende dat de rechtbank [appellante 1] ten onrechte (mede) in de proceskosten in eerste aanleg heeft veroordeeld, slaagt. De rechtbank heeft de primaire vordering, gericht tegen [appellante 1] afgewezen en alleen de tegen Basic Fit gerichte subsidiaire vordering toegewezen. Woonbron heeft dan ook te gelden als de in eerste aanleg jegens [appellante 1] in het ongelijk gestelde partij, zodat Woonbron in de kosten van [appellante 1] had moeten worden veroordeeld. Het hof zal het Vonnis op dit punt vernietigen en, opnieuw rechtdoende, Woonbron alsnog in de kosten van [appellante 1] veroordelen. Nu [appellante 1] en Basic Fit gezamenlijk verweer hebben gevoerd en dat verweer zich vrijwel geheel richtte op de situatie van Basic Fit, begroot het hof deze kosten evenwel op nihil.

5.18.

Omdat [appellante 1] en Basic Fit in punt 7 van de memorie van grieven uitdrukkelijk vermelden dat alle argumenten die zij aandragen ook ten behoeve van [appellante 1] worden aangedragen, zal het hof voor de kosten van het hoger beroep geen onderscheid maken tussen [appellante 1] en Basic Fit. [appellante] zal, als de in hoger beroep grotendeels in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de kosten van het hoger beroep.

6.Beslissing

Het hof:

6.1.

vernietigt het door de rechtbank Den Haag tussen partijen gewezen vonnis van 25 juli 2018, voor zover [appellante 1] en Basic Fit beiden in r.o. 5.2. zijn veroordeeld in de kosten van de procedure en in zoverre opnieuw rechtdoende:

veroordeelt Woonbron in de proceskosten van [appellante 1] in eerste aanleg, tot op heden begroot op nihil;
veroordeelt Basic Fit in de proceskosten van Woonbron in eerste aanleg, tot op heden begroot op € 2.453, [nr.] ;

6.2.

bekrachtigt het door de rechtbank Den Haag tussen partijen gewezen vonnis van 25 juli 2018 voor het overige;

6.3.

veroordeelt [appellante] als de in het ongelijk gestelde partij in de kosten van het geding in hoger beroep, tot op heden aan de zijde van Woonbron begroot op € 726,00 aan griffierecht en € 2.148,00 aan salaris voor de advocaat;

6.4.

verklaart dit arrest uitvoerbaar bij voorraad.

Dit arrest is gewezen door mrs. J.I. de Vreese-Rood, D. Aarts en P. van der Kolk-Nunes en op 7 juli 2020 in het openbaar uitgesproken door mr. J.E.H.M. Pinckaers, rolraadsheer, in aanwezigheid van de griffier.

Overlast door geluid en trillingen van sportschool in wooncomplex

Uitspraak

GERECHTSHOF DEN HAAG

1.[appellante 1] B.V.,

1.Het geding

2.De vaststaande feiten

8.Maatregelen

3.De procedure in eerste aanleg en het feitelijk verloop na het Vonnis

4.Het geschil in hoger beroep

5.De beoordeling

6.Beslissing