ECLI:NL:GHDHA:2015:1103

Uitspraak

GERECHTSHOF DEN HAAG

Afdeling Civiel Recht

Zaaknummer: 200.140.838/01

Zaak-rolnummer rechtbank: 1253016 CV EXPL 13-1783

Arrest d.d. 14 april 2015

in de zaak van

[appellant],

wonende te [woonplaats],

appellant,

hierna te noemen: [appellant],

advocaat: mr. J.I. Veldhuis-Lampe te Meppel,

tegen

STICHTING FUT-FONDS ASTELLAS,

gevestigd te Leiden,

geïntimeerde,

hierna te noemen: Astellas,
advocaat: mr. A.P.J. Cordang te Roermond,

Het geding

Bij exploot van 24 december 2013 is [appellant] in hoger beroep gekomen van het vonnis van 2 oktober 2013 dat de rechtbank Den Haag, sector kanton, locatie Leiden, tussen partijen heeft gewezen.

Bij memorie van grieven met één productie heeft [appellant] tegen dat vonnis vijf grieven aangevoerd die Astellas bij memorie van antwoord met 15 producties heeft bestreden. Daarna heeft [appellant] een akte met twee producties genomen, waarbij hij tevens zijn eis heeft vermeerderd. Astellas heeft daarop met een akte gereageerd.

Ten slotte hebben partijen hun stukken overgelegd voor arrest.

De beoordeling van het hoger beroep

1. In deze zaak kan van de volgende feiten worden uitgegaan.
a. [appellant], geboren op […], is tot 1 augustus 2009 werkzaam geweest bij Astellas Pharma BV. Hij was vanaf 1994 deelnemer in het aan deze vennootschap verbonden FUT-fonds (Flexibele UitTreding- fonds) Astellas en deelnemer in een middelloonregeling van het pensioenfonds Astellas.

De middelloonregeling van het pensioenfonds Astellas voorziet - onder meer - in een levenslang ouderdomspensioen met ingang van de 65-jarige leeftijd. Het FUT-reglement van Astellas (prod. 1 cva) voorziet in de opbouw van een spaarkapitaal dat kan worden aangewend voor inkoop van prepensioen op de vervroegde pensioendatum en dat, voor zover dat niet het geval is, wordt aangewend voor extra ouderdomspensioen op de pensioendatum. De FUT-regeling wordt uitgevoerd door AZL te Heerlen.

b. [appellant] heeft door middel van een intentieverklaring d.d. 9 juli 2009 (prod. 7 cva) aan Astellas bericht dat hij op 1 augustus 2009 met (pre)pensioen wil gaan. [appellant] heeft het door hem bij Astellas opgebouwde spaarkapitaal laten overmaken aan Centraal Beheer Achmea (verder te noemen CBA) en heeft daarmee conform art. 8, lid 1 FUT-reglement een direct (op 1 augustus 2009) ingaand (pre)pensioen ingekocht bij CBA (prod. 8 en 9 cva en cvr punt 5). Dit pensioen heeft hij genoten tot 1 december 2010 (de pensioendatum). Vanaf 1 december 2010 ontvangt [appellant] een ouderdomspensioen op grond van een middelloonregeling van het pensioenfonds Astellas.

2. [appellant] stelt dat hij zijn gehele spaarkapitaal bij Astellas “
noodgedwongen” heeft laten overmaken aan CBA omdat Astellas weigerde dit kapitaal in twee delen te knippen (cvr punt 9). [appellant] stelt dat hij van het FUT-spaarkapitaal ad in totaal € 135.000,- een zo laag mogelijk bedrag (€ 10.000,- is toegestaan) wilde aanwenden voor een tijdelijk pensioen en een zo hoog mogelijk bedrag
(€ 125.000,-) in het FUT-fonds wilde laten teneinde dat aldaar verder te laten renderen (mvg punt 17). Vanwege de lagere uitkering die Astellas aanbood wilde hij per 1 augustus 2009 geen extra levenslang ouderdomspensioen inkopen bij Astellas, maar bij een door hem te kiezen verzekeraar en daartoe een bedrag van € 10.000,- als eerste deel overdragen aan CBA (cvr punt 23, inl. dagv. punt 22). Volgens [appellant] was Astellas verplicht mede te werken aan deze splitsing van het spaarkapitaal op grond van de tot 1 januari 2014 geldende tijdelijke regeling pensioenknip (art. 2, lid 9 en 10 Pensioenwet juncto art. 3a tot en met 3e Regeling Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling).

3. [appellant] heeft in eerste aanleg gevorderd betaling door Astellas van een schadevergoeding van € 40.814,-, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf
1 januari 2013. Het bedrag van € 40.814,- vormt de schade die [appellant] stelt te hebben geleden doordat [appellant] het fondsrendement is misgelopen over het bedrag van € 125.000,- gedurende de periode 1 januari 2009 tot 1 januari 2013 (inl. dagv. punt 22).

4. In het beroepen vonnis heeft de kantonrechter de vordering afgewezen.

5. In hoger beroep heeft [appellant] zijn vordering vermeerderd in die zin dat hij een schadebedrag vordert van € 58.177,-, zijnde het gemiste rendement vanaf 8 oktober 2009 (datum overdracht kapitaal aan CBA) tot 1 oktober 2014.

Astellas heeft bezwaar gemaakt tegen deze eisvermeerdering.

Het hof acht het bezwaar gegrond nu de eisvermeerdering strijdig is met de eisen van de goede procesorde. Een eisvermeerdering in hoger beroep dient immers in beginsel plaats te vinden in de memorie van grieven of memorie van antwoord. Het door [appellant] genoemde tijdsverloop van deze procedure brengt niet mee dat hij zijn eis pas bij akte van 23 september 2014 kon wijzigen en hij daartoe niet aanstonds bij memorie van grieven van 20 mei 2014 in staat was.

6. De kantonrechter heeft geoordeeld dat Astellas de e-mail van 8 juni 2009 van [appellant] (prod. 5 cva) niet behoefde te begrijpen als een verzoek tot splitsing van zijn spaarkapitaal bij Astellas conform de pensioenknipregeling in die zin dat een bedrag van € 10.000,- werd overgemaakt aan CBA om daarmee een vervroegd ouderdomspensioen aan te kopen en dat het restant vooralsnog bij Astellas zou blijven staan.

7. Grief 1 van [appellant] is gericht tegen dit oordeel. [appellant] betoogt dat Astellas wel degelijk heeft begrepen dat het verzoek van [appellant] inhield dat hij gebruik wilde maken van de (pensioen)knipregeling. Dat blijkt ook uit de reactie van Astellas in haar e-mail van 18 juni 2009 (prod. 6 cva) en de e-mail van 20 juni 2009 van Astellas (niet overgelegd) waarin Astellas mededeelt dat `
bij het aankopen van een tijdelijk overbruggingspensioen de tijdelijke beleggingsknip niet van toepassing`is.

8. Het hof oordeelt hieromtrent als volgt.

Het is juist dat Astellas heeft begrepen dat [appellant] in zijn e-mail van 8 juni 2009 kenbaar maakte dat hij gebruik wilde maken van de pensioenknipregeling. In de aanhef van dat e-mailbericht wordt de knip ook in het onderwerp vermeld: “
beleggingsknipfut”.

In het e-mailbericht van 8 juni 2009 heeft [appellant] echter nagelaten te vermelden dat hij zijn FUT-spaarkapitaal wilde aanwenden voor inkoop van extra levenslang ouderdomspensioen. Nu [appellant] dat niet heeft vermeld en hij anderzijds te kennen had gegeven dat hij op korte termijn met pensioen wilde gaan (te weten op 63-jarige leeftijd), lag het voor de hand dat Astellas het verzoek van [appellant] aldus heeft opgevat dat hij zijn FUT-spaarkapitaal in verband met de inkoop van een prepensioen wilde splitsen. Dat Astellas het verzoek aldus heeft opgevat blijkt ook zonneklaar uit de reactie van Astellas in haar e-mailbericht van 18 juni 2009.

In de memorie van grieven punt 10 stelt [appellant] dat hier sprake is van een “
misvatting” van het bestuur van Astellas.

Het hof is van oordeel dat er geen sprake is van een misvatting van het bestuur van Astellas. Integendeel, in zijn klachtschrift d.d. 6 november 2009 dat [appellant] nadien aan Astellas heeft gestuurd (prod. 11 cva, prod. 12 mvg) stelt nota bene [appellant] zelf met zoveel woorden dat zijn verzoek aan Astellas inhield dat zijn FUT-kapitaal in twee gedeelten werd overgemaakt aan CBA “
voor mijn prepensioen uitbetaling vanaf 1 augustus 2009. Het bestuur van Astellas heeft het verzoek van [appellant] dus terecht opgevat als een verzoek tot splitsing van het FUT-kapitaal met het oog op uitbetaling van prepensioen vanaf 1 augustus 2009.

[appellant] heeft in de onderhavige procedure ook gesteld (cvr punt 22) dat de pensioenknip alleen kon worden toegepast bij een extra ouderdomspensioen (daarover was tussen partijen geen discussie: zie mvg punt 10) en voorts dat een verzoek om toepassing van de pensioenknip op het FUT-spaarkapitaal dan ook automatisch betekende dat [appellant] beoogde met dat spaarkapitaal extra (levenslang) ouderdomspensioen in te kopen.

Ook deze voorstelling van zaken is onjuist. [appellant] zelf ging er in juni 2009, en zelfs nu nog (zie mvg punt 20 en 23), vanuit dat de pensioenknip wel kan worden toegepast op prepensioen en tijdelijk overbruggingspensioen. Bovendien kan aan het verzoek van [appellant] om toepassing van de pensioenknip op het FUT-kapitaal bepaald niet de betekenis worden gehecht dat [appellant] daarmee beoogde een extra levenslang ouderdomspensioen in te kopen. In zijn hierboven genoemde klacht hechtte [appellant] zelf aan zijn verzoek al niet die betekenis en bovendien kon [appellant] in het e-mailbericht van Astellas van 18 juni 2009, waarin Astellas reageert op het verzoek van [appellant], klip en klaar lezen dat ook Astellas niet uitging van het automatisme dat [appellant] hier aanvoert. Integendeel, Astellas benadrukt in dat bericht juist dat “
de pensioenknip alleen betrekking heeft op levenslange ouderdomspensioenen”en niet op “
een prepensioen”. Indien [appellant] met zijn FUT-spaarkapitaal uitsluitend een extra (levenslang) ouderdomspensioen beoogde aan te kopen, had het, gezien deze reactie van Astellas, dan ook op zijn weg gelegen aan Astellas te berichten dat hij dat kapitaal uitsluitend daarvoor wilde aanwenden en dat hij met het oog daarop van de knipregeling gebruik wilde maken.

Dat lag te meer voor de hand nu het vigerende FUT-reglement ingeval van een inkoop van pensioen op een vervroegde pensioendatum (zoals hier aan de orde is) alleen melding maakt van de mogelijkheid van inkoop van een prepensioen en niet van inkoop van een vervroegd ouderdomspensioen (art. 5, lid 3, art. 3 , art. 1, lid 5 FUT-reglement). Dat was aan [appellant] bekend, te meer nu hij jarenlang bestuurslid is geweest van Astellas.

Terzijde merkt het hof in dit verband op dat bij het pensioenfonds Astellas kennelijk een levenslang ouderdomspensioen kon worden aangevraagd met als ingangsdatum een eerdere datum dan de eerste van de maand waarin de 65-jarige leeftijd wordt bereikt, en dat in aansluiting daarop met het FUT-kapitaal een extra levenslang ouderdomspensioen kon worden ingekocht op de vervroegde pensioendatum. Partijen gaan immers in hun conclusies uit van die mogelijkheid (cva punt 20 en 21, cvr punt 23 en 24), zodat dat in dit geding niet ter discussie staat.

Nu Astellas het verzoek van [appellant] terecht niet heeft opgevat als een verzoek om het FUT-spaarkapitaal aan te wenden voor een extra (levenslang) ouderdomspensioen ingaande op de vervroegde pensioendatum en om het FUT-spaarkapitaal met het oog daarop te splitsen, kan niet worden geconcludeerd dat Astellas heeft geweigerd aan dat verzoek te voldoen. Grief 1 faalt dus.

9. In grief 2 bestrijdt [appellant] het oordeel van de kantonrechter dat [appellant] onvoldoende heeft onderbouwd zijn stelling dat er vele contactmomenten zijn geweest.

Deze grief faalt ook. Het moge zo zijn dat er vele contactmomenten tussen partijen zijn geweest, doch [appellant] heeft onvoldoende feiten gesteld op grond waarvan Astellas diende te begrijpen dat [appellant] zijn FUT-spaarkapitaal niet (deels) wilde gebruiken voor een prepensioen, maar uitsluitend wilde aanwenden voor inkoop van extra levenslang ouderdomspensioen met ingang van de vervroegde pensioendatum. Ook uit de bij memorie van grieven overgelegde e-mailberichten blijkt dat niet.

10. Grief 3 is gericht tegen een overweging ten overvloede, zodat deze evenmin doel treft.

11. Grief 4 is gericht tegen de weergave in het vonnis van de stelling van Astellas dat zij het verzoek van [appellant] aldus heeft begrepen dat hij verzocht om de pensioenknipregeling toe te passen op prepensioen, hetgeen wettelijk niet mogelijk is. Die stelling is in het vonnis juist weergegeven, zodat grief 4 faalt.

Voor zover [appellant] in die grief betoogt dat het wettelijk wel mogelijk is de pensioenknipregeling toe te passen op prepensioen, faalt de grief ook. De pensioenknipregeling is van toepassing op kapitaal dat op de pensioendatum beschikbaar komt om te worden aangewend voor aankoop van een levenslange uitkering (vgl. art. 2, lid 10 Pensioenwet) en niet op kapitaal dat beschikbaar om te worden aangewend voor een tijdelijke overbruggingsuitkering of prepensioen.

12. Nu de grieven 1 tot en met 4 falen, faalt ook grief 5.

De bewijsaanbiedingen passeert het hof als niet ter zake dienend.

13. In de memorie van grieven punt 24 meldt [appellant] nog dat hij verzocht heeft om toepassing van de knipregeling en geen waardeoverdracht heeft gevraagd van een deel van zijn FUT-spaarkapitaal aan CBA. [appellant] lijkt onder dit punt 24 ook te bestrijden de beslissing van de kantonrechter dat het verzoek van [appellant] tot overmaking van een deel van het FUT-spaarkapitaal aan CBA is aan te merken als een gedeeltelijke waardeoverdracht en dat Astellas niet verplicht was daaraan mede te werken nu in het bestuursbesluit van Astellas van 28 november 2005 (prod. 12 cva) is vastgesteld dat waardeoverdracht als hier bedoeld slechts wordt toegestaan voor het kapitaal in zijn geheel en niet in gedeelten.

Het hof is van oordeel dat deze opmerkingen van [appellant] niet tot een andere conclusie leiden. Astellas heeft immers terecht niet meegewerkt aan toepassing van de pensioenknipregeling op het FUT-spaarkapitaal van [appellant], nu [appellant] aan Astellas niet kenbaar heeft gemaakt dat hij dit kapitaal wilde aanwenden voor inkoop van extra vervroegd ouderdomspensioen.

14. De slotsom is dat het beroepen vonnis moet worden bekrachtigd en dat [appellant] als de in het ongelijk gestelde partij moet worden veroordeeld in de kosten van dit geding.

Beslissing

Het hof:

laat de vermeerdering van eis buiten beschouwing;

bekrachtigt het vonnis d.d. 2 oktober 2013 waarvan beroep;

veroordeelt [appellant] in de kosten van dit geding welke kosten voor zover aan de zijde van Astellas gevallen worden begroot op € 1.862,- wegens griffierecht en op
€ 2.446,50 wegens salaris van de advocaat (Tarief IV, 1,5 punt), vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de vijftiende dag na de datum van dit arrest;

verklaart deze kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit arrest is gewezen door mrs. E.J. van Sandick, T.L.J. Bod en R.F. Groos en is uitgesproken ter openbare terechtzitting van 14 april 2015 in aanwezigheid van de griffier.