Uitspraak
GERECHTSHOF ARNHEM-LEEUWARDEN
locatie Leeuwarden
afdeling civiel recht, handel
zaaknummer gerechtshof 200.315.590/01
(zaaknummer rechtbank Midden-Nederland 9481485)
arrest van 31 oktober 2023
in de zaak van
[appellant] ,
wonende te [woonplaats1] ,
die hoger beroep heeft ingesteld,
die bij de kantonrechter gedaagde in conventie en eiser in reconventie was,
hierna:
[appellant],
[appellant],
advocaat: mr. L. Landman, die kantoor houdt te Amsterdam,
tegen
FD Caravans B.V.,
gevestigd te Nieuwe Pekela,
die voorwaardelijk hoger beroep heeft ingesteld,
die bij de kantonrechter eiseres in conventie en verweerster in reconventie was,
hierna:
FD Caravans,
FD Caravans,
advocaat: mr. T. van Dijken, die kantoor houdt te Groningen.
1.De procedure bij de rechtbank
Voor het verloop van de procedure bij de rechtbank verwijst het hof naar de inhoud van het vonnis van 1 juni 2022 dat de kantonrechter van de rechtbank Midden-Nederland, locatie Lelystad, heeft gewezen.
2.De procedure bij het hof
2.1
Het verloop van de procedure in hoger beroep blijkt uit:
- de dagvaarding in hoger beroep d.d. 30 augustus 2022
- het tussenarrest van 1 november 2022
- de mondelinge behandeling van 12 januari 2023 waarvan een verslag (proces-verbaal) is
opgemaakt, dat aan de stukken is toegevoegd
- de memorie van grieven, tevens wijziging en vermeerdering van eis
- memorie van antwoord, tevens voorwaardelijk incidenteel hoger beroep
- de memorie van antwoord in incidenteel hoger beroep
2.2
Vervolgens heeft het hof een datum voor uitspraak vastgesteld.
3.Kern van het geschil
3.1
FD Caravans heeft een tweedehands stacaravan verkocht en geleverd aan [appellant] . [appellant] heeft van de aankoopsom van € 25.500 een bedrag van € 16.500 onbetaald gelaten, omdat de stacaravan volgens hem gebreken heeft.
3.2
FD Caravans heeft bij de kantonrechter in conventie gevorderd dat [appellant] wordt veroordeeld tot betaling van € 16.500, te vermeerderen met de wettelijke rente, buitengerechtelijke incassokosten en de proceskosten.
3.3
[appellant] heeft bij de kantonrechter op verschillende rechtsgronden verklaringen voor recht gevraagd, ontbinding van de overeenkomst, opheffing nadeel, herstel van de gebreken, terugbetaling van (een deel van de) koopsom en vermindering van de koopsom.
3.4
De kantonrechter heeft geoordeeld dat de stacaravan niet helemaal zonder gebreken is opgeleverd, maar dat die gebreken niet in verhouding staan tot het bedrag waarvoor is opgeschort. Na aftrek van een bedrag van € 2.000 voor het herstel van de gebreken is [appellant] veroordeeld tot betaling van € 14.500. Verder is hij veroordeeld tot betaling van de buitengerechtelijke incassokosten en de proceskosten. De vorderingen van [appellant] in reconventie zijn afgewezen.
3.5
In hoger beroep heeft [appellant] de eis gewijzigd, in die zin dat geen aanspraak meer wordt gemaakt op herstel van de caravan, maar dat de koopovereenkomst gedeeltelijk wordt ontbonden dan wel vernietigd, in die zin dat de koopprijs van de stacaravan wordt verminderd met € 12.145,05 incl. btw, dan wel dat dit bedrag uit hoofde van schadevergoeding aan hem wordt betaald. Daarnaast vordert [appellant] vergoeding van de kosten van het deskundigenrapport en veroordeling van FD Caravans in de proceskosten in beide instanties. Het hof zal verder uitgaan van de gewijzigde eis, omdat er geen redenen zijn om die eiswijziging ontoelaatbaar te verklaren.
3.6
Voor zover het hof niet meent dat [appellant] nog steeds de bevoegdheid heeft om betaling op te schorten, heeft FD Caravans in een incidenteel appel betaling van het restant van de hoofdsom gevorderd. Het hof merkt dit incidenteel appel aan als onvoorwaardelijk, omdat FD caravans op dit punt klaarblijkelijk een andere uitkomst wil dan wat in het vonnis van de kantonrechter staat.
3.7
Het hof zal oordelen dat het vonnis van de kantonrechter moet worden bekrachtigd en dat [appellant] het restant van de hoofdsom moet betalen, en zal hierna uitleggen hoe het tot die beslissing is gekomen, na eerst de feiten te hebben vermeld.
4.De feiten
4.1
[appellant] heeft in de showroom van FD Caravans een stacaravan van het merk en type
Willerby Aspen bezichtigd, die al was verkocht. Partijen zijn overeengekomen dat een FD Caravans ook een tweedehands stacaravan van het merk en type Willerby Aspen (hierna: de stacaravan) aan [appellant] zou leveren voor een koopprijs van € 26.000. Onderdeel van de afspraak was dat FD Caravans de stacaravan in Dronten op de camping zou afleveren en waterpas zou zetten.
4.2
[appellant] heeft de stacaravan op 4 mei 2021 op de vestigingslocatie van FD Caravans in Oude Pekela bezichtigd. De volgende dag is de stacaravan afgeleverd op de camping in Dronten.
4.3
[naam1] (hierna: [naam1] ), medewerker van FD Caravans en kennis van [appellant] , heeft de caravan in Dronten geïnstalleerd.
4.4
FD Caravans heeft na levering een korting van € 500 gegeven, zodat de koopsom uiteindelijk € 25.500 bedroeg.
4.5
[appellant] heeft € 9.000 aan FD Caravan betaald.
4.6
Op 20 mei 2021 heeft [appellant] FD Caravans bezocht. [appellant] heeft toen klachten over de
caravan geuit.
4.7
Op 30 juni 2021 heeft [appellant] een ingebrekestelling aan FD Caravans gestuurd met
de volgende inhoud:
- De cv ketel moet regelmatig op druk gezet worden
- Het vinyl laat op veel plaatsen los (vensterbanken, kastjes, afzuigkap, deuren, muren etc.)
- De radiator in de gang mist een thermostaat knop
- De radiators uit de gang en badkamer zijn verroest
- Bij het fornuis ontbreken de juiste knoppen. Daarnaast is het fornuis erg smerig
- Een deel van de verlichting in de slaapkamer werkt niet en hangt los
- Sommige hendels van de ramen zijn poreus geworden
- De gaskachel gaat erg moeilijk aan
- Het plastic van de douchecabine is op meerdere plekken poreus en er zitten scheuren in
- Het toilet in de badkamer loopt niet goed bij met water
- De elektrakast in de slaapkamer ligt er open bij wat erg gevaarlijk is.
Cliënt heeft daarnaast extra kosten moeten maken om er voor te zorgen dat alles goed
aangesloten werd.
[appellant] verzoekt om kosteloos en deugdelijk herstel van de gebreken en het vergoeden van de
schade binnen een termijn van 14 dagen na ontvangst van de brief.
4.8
In een brief van 12 juli 2021 is namens FD Caravans als volgt op de ingebrekestelling gereageerd.
1. hoewel de controle van de installatie niet bij de koop was inbegrepen, is cliënte bereid om naar (de installatie van) de CV ketel te kijken
2. het loszittende fineer is inherent aan een tweedehands caravan. Hier is niets aan te doen. Waar nodig kunnen stukjes worden bijgesneden. Verder bestaat hiervoor geen oplossing. Dit is uw cliënt ook aangegeven bij de bezichtiging;
3. uw cliënt heeft reeds een knop meegenomen uit het magazijn, maar als dit de verkeerde blijkt te zijn, is cliënte bereid om een nieuwe knop voor uw cliënt te bestellen;
4 dit is inherent aan een tweedehands caravan. Hier is niets aan te doen. Overigens ontstaat corrosie over een lange termijn. Uw cliënt heeft dit bij de bezichtiging gezien en was akkoord met de staat.
5. uw cliënt heeft reeds knoppen meegenomen uit het magazijn, maar als dit de verkeerde blijken te zijn, is cliënte bereid om een nieuwe knoppen voor uw cliënt te bestellen. Ook is cliënte bereid om het fornuis schoon te maken;
6. dit is veroorzaakt door het vervoeren van de caravan. Cliënte zal de verlichting checken.
7. dit is inherent aan een tweedehands caravan. Cliënte zal kijken of de hendels vast(er) gezet kunnen worden;
8. cliënte zal uw cliënt nogmaals voorzien van een uitleg (desgewenst op schrift);
9. de scheuren waren reeds opgemerkt tijdens de bezichtiging. Cliënte zal een plaat over de scheuren heen bevestigen, zodat het geheel er weer netjes uit komt te zien;
10. cliënte zal kijken naar het doorspoelen van het toilet;
11. dit is normaal bij (dit model) caravans. Aan de locatie kan niets veranderd worden. De veiligheid van de caravan is echter door de fabrikant gecontroleerd. Indien gewenst, kan de kast vaster) worden gezet. Echter, cliënte zal pas overgaan tot het herstel als int, cliënte een redelijk deel van de
koopprijs heeft voldaan, te weten: € 23.000 van de f 25.500. (... )
4.9
[appellant] heeft in een brief van 9 augustus 2021 geschreven dat de opgeschorte betaling in
verhouding staat tot de klachten en dat [appellant] er geen vertrouwen in heeft dat de klachten na
betaling op korte termijn zouden worden verholpen. [appellant] schrijft dat de caravan in
erbarmelijke staat verkeert. [appellant] heeft FD Caravans gesommeerd om binnen zeven dagen tot
kosteloos herstel over te gaan.
4.1
FD Caravans heeft vervolgens in haar e-mail van 19 augustus 2021 voorgesteld de
achterstallige betaling in depot bij de notaris of op de derdenrekening van haar advocaat te
storten, waarna zij zou gaan herstellen, voordat het bedrag aan haar zou vrijvallen. [appellant] heeft
niet met dat voorstel ingestemd.
5.De beoordeling
5.1
[appellant] heeft meerdere grieven (bezwaren) tegen het vonnis van de kantonrechter aangevoerd. Het hof zal die grieven thematisch behandelen.
5.2
De eerste grief heeft betrekking op de feiten zoals door de kantonrechter zijn vastgesteld. Het hof heeft de feiten zelf vastgesteld en daarbij rekening gehouden met wat in de grief is aangevoerd. De door [appellant] aangevoerde 'aanvullende feiten' kunnen niet als vaststaande feiten worden aangemerkt, omdat ze door FD Caravans gemotiveerd zijn weersproken. Daarnaast merkt het hof op dat op de rechter geen verplichting rust om alle feiten die vaststaan op te nemen; er mag een selectie worden gemaakt.
Wat is er afgesproken?
5.3
[appellant] verwijt FD Caravans dat zij is tekortgeschoten in de nakoming van de tussen partijen gesloten overeenkomst. Om vast te kunnen stellen of dat terecht is, moet eerst worden beoordeeld wat tussen partijen is afgesproken.
5.4
Volgens [appellant] zou hij precies zo'n stacaravan geleverd krijgen als hij bij FD Caravans had gezien. Dat betekent volgens [appellant] : in dezelfde staat en van hetzelfde bouwjaar. Bovendien zou de stacaravan door FD Caravans worden afgeleverd op de camping in Dronten en daar volledig worden geïnstalleerd. Dat wil zeggen, aangesloten op de nutsvoorzieningen, riolering en dergelijke.
5.5
Volgens FD Caravans is aan [appellant] een vergelijkbare caravan van het merk Willerby type Aspen verkocht als in de showroom stond. Het was een tweedehands stacaravan waarvan [appellant] wist dat het interieur kon afwijken. Over het exacte bouwjaar is niet gesproken. Dat is volgens FD Caravans bij oudere caravans ook moeilijk te bepalen. Zij zou de stacaravan plaatsen op de camping in Dronten en waterpas zetten. Zij verzorgt nooit de aansluiting op de riolering en nutsvoorzieningen en heeft dat ook hier niet gedaan. De installatie is verzorgd door [naam1] , die weliswaar in dienst is bij FD Caravans, maar een kennis is van [appellant] . [appellant] en [naam1] hebben gezamenlijk afgesproken dat [naam1] zou helpen bij het installeren. [naam1] heeft hiervoor een vrije dag genomen en heeft met toestemming van FD Caravans materialen en gereedschappen van FD Caravans gebruikt. Deze werkzaamheden waren een vriendendienst van [naam1] en vonden niet plaats in opdracht van FD Caravans.
5.6
Met de kantonrechter is het hof van oordeel dat niet is onderbouwd dat partijen zijn overeengekomen dat exact dezelfde caravan ('precies zo één') zou worden geleverd als in de showroom stond en dat dit inhield dat de caravan van bouwjaar 2008 moest zijn. [appellant] kocht niet de caravan die bij FD Caravans stond. Dat hij exact dezelfde stacaravan geleverd zou krijgen, ligt bij een tweedehandscaravan van ongeveer 15 jaar oud niet in de rede. Het merk en het type stonden vast, en bij een vergelijkbare caravan zal het om een caravan van ongeveer dezelfde leeftijd gaan, in ongeveer dezelfde staat. Dat betekent uiteraard niet dat de caravan dezelfde gebruikssporen heeft. Uit niets blijkt dat (toch) is gesproken over het exacte bouwjaar of een meer precieze aanduiding van de staat of inrichting van de te leveren caravan. Het hof gaat daarom voorbij aan het verwijt dat de caravan vanwege het bouwjaar niet aan de overeenkomst voldoet.
5.7
Ook maakt de installatie van de caravan op de camping geen deel uit van de overeenkomst. Het hof neemt over wat de kantonrechter daarover in het vonnis in 4.6 heeft overwogen en voegt daaraan toe dat ook de factuur van 20 mei 2021 slechts vermeldt 'Transport, Plaatsen en Stellen'. Er is geen bedrag voor de installatie in rekening gebracht. [appellant] heeft in hoger beroep aangevoerd dat uit het feit dat [naam1] gereedschappen, materiaal en overige zaken van FD Caravans heeft gebruikt, kan worden afgeleid dat FD Caravans zeggenschap heeft gehad over de gedragingen van [naam1] . In het licht van de verklaring die FD Caravans hiervoor heeft gegeven en de overige door de kantonrechter en het hof genoemde omstandigheden, is dit onvoldoende om aan te nemen dat de installatie in opdracht van FD Caravans is gebeurd. Voor het overige is dat standpunt niet onderbouwd. Eventuele gebreken in de installatie of het ontbreken van installatievoorschriften betekenen dus niet dat niet wordt voldaan aan de overeenkomst (non-conformiteit).
5.8
De conclusie luidt dat tussen partijen is afgesproken dat [appellant] van FD Caravans een ongeveer 15 jaar oude tweedehands stacaravan Willerby Aspen kocht, vergelijkbaar met die uit de showroom, die op de camping zou worden afgeleverd en dat verdere installatie door FD Caravans niet is overeengekomen.
Gebreken/opschorting/verzuim
5.9
Volgens [appellant] beantwoordt de stacaravan vanwege diverse gebreken niet aan de overeenkomst. Hij verwijst daartoe naar het rapport van HLPC Schade expertise met opdrachtdatum 28 juni 2022. In dit eenzijdig opgestelde rapport wordt een overzicht gegeven van de volgens [appellant] bestaande gebreken aan de caravan en een indicatie van de herstelkosten. Die indicatie sluit op € 12.145,05. In het rapport worden meer gebreken genoemd dan in de onder 4.7 genoemde brief en is ook een post voor aansluitkosten en schoonmaakkosten opgenomen.
5.1
Volgens [appellant] is hij gelet op die gebreken niet in verzuim gekomen met betaling van de koopprijs, omdat hij het recht had betaling op te schorten. De gebreken aan de stacaravan waren immers veelomvattender dan de kantonrechter heeft vastgesteld. De kosten van herstel bedragen volgens [appellant] € 12.145,05 inclusief btw in plaats van de door de kantonrechter genoemde € 2.000.
Ontbinding? Vermindering van de koopprijs?
5.11
[appellant] wil op basis van de in het rapport genoemde gebreken ontbinding van de koopovereenkomst met € 12.145,05, dan wel vermindering van de prijs met de kosten van herstel. Op grond van artikel 7:22 BW kan de koper bij een consumentenkoop aanspraak maken op prijsvermindering als het afgeleverde niet aan de overeenkomst beantwoord en de verkoper niet kan of wil herstellen dan wel vervangen.
5.12
Bij de beoordeling van dit standpunt stelt het hof voorop dat de koopovereenkomst een tweedehands caravan betreft. Dat betekent dat [appellant] geen caravan zonder gebruiks- of verouderingssporen mocht verwachten. Wel mocht hij een caravan verwachten die voor bewoning geschikt was. FD Caravans heeft zich van meet af aan bereid verklaard de op dat vlak liggende gebreken te herstellen. [appellant] heeft echter steeds geweigerd op dit aanbod in te gaan, of heeft er niet op gereageerd. Dat een bericht aan zijn gemachtigde hem niet heeft bereikt, zoals hij heeft gesteld, komt voor zijn risico. Na het vonnis van de kantonrechter heeft [appellant] op 25 augustus 2022 € 14.500 voldaan. Onweersproken is gebleven dat FD Caravans bereid was om de gebreken op te lossen die de kantonrechter had vastgesteld, maar dat [appellant] haar niet in de gelegenheid stelde deze gebreken te verhelpen. Met betrekking tot de nieuwe gebreken die zijn genomen in het rapport van HLPC van 28 juni 2022 geldt dat deze voor het eerst bij de mondelinge behandeling bij het hof ter kennis van FD Caravans zijn gebracht. FD Caravans heeft zich tijdens die zitting, herhaald in haar brief van 25 januari 2023, bereid verklaard ook die gebreken op te lossen, voor zover die aan bewoning in de weg staan. Daarbij heeft zij aangeboden een onafhankelijke derde het herstel te laten keuren. Ook op dit aanbod is [appellant] opnieuw niet ingegaan. Dit kon wel van hem worden gevraagd. Dat deze voorstellen van FD Caravans niet redelijk zouden zijn, volgt het hof niet.
5.13
Nu [appellant] weigert mee te werken aan herstel van de gebreken waar hij zich op beroept, komt aan hem niet de bevoegdheid toe om de overeenkomst (partieel) te ontbinden, dan wel de prijs te verminderen met de kosten van het herstel in verdergaande mate dan de kantonrechter heeft gedaan.
Opschorting?
5.14
Het weigeren van herstel door [appellant] staat in de weg staat aan het aannemen van een opschortingsbevoegdheid voor de eerst in het rapport van HLPC genoemde gebreken.
5.15
Voor zover FD Caravans zich in incidenteel appel keert tegen het honoreren van het opschortingsrecht voor € 2.000 door de kantonrechter, gaat de incidentele grief niet op. Deze grief berust op een onjuiste lezing van het vonnis. De kantonrechter heeft niet een beroep op de opschortingsbevoegdheid gehonoreerd, maar de betalingsverplichting verminderd met de geschatte kosten van herstel.
Schadevergoeding?
5.16
Omzetting van een verbintenis in een verbintenis tot vervangende schadevergoeding is eerst mogelijk als de schuldenaar in verzuim is [1] . Doordat [appellant] in schuldeisersverzuim verkeerde doordat hij niet inging op het aanbod tot herstel van FD Caravans, is het verzuim van FD Caravans geëindigd en kan [appellant] geen vervangende schadevergoeding vorderen.
Dwaling?
5.17
Voor zover [appellant] nu een beroep doet op opheffing van het nadeel op grond van dwaling, wordt dit afgewezen. [appellant] heeft niet onderbouwd in welk opzicht hij heeft gedwaald en waarom dit FD Caravans valt te verwijten.
Buitengerechtelijke incassokosten en rente
5.18
De factuur voor de koopsom van de stacaravan van 20 mei 2021 had als vervaldatum 27 mei 2021. [appellant] is aangemaand op 27 mei 2021, 29 juni 2021 en 1 juli 2021. De brief van 12 juli 2021 is een ingebrekestelling en voldoet aan de vereisten van de zogenoemde 'veertiendagenbrief'. De brief is per mail verzonden, dus de ontvangst heeft op dezelfde dag plaatsgehad. De rechtbank heeft terecht geoordeeld dat [appellant] in ieder geval vanaf 27 juli 2021 in verzuim is. De wettelijke rente is vanaf dat moment eveneens verschuldigd. De buitengerechtelijke incassokosten zijn toegewezen tot het wettelijk tarief dat ook past bij de in hoger beroep toegewezen hoofdsom.
Bewijsaanbod
5.19
Het bewijsaanbod wordt gepasseerd, omdat hetgeen is aangeboden te bewijzen niet kan bijdragen aan een andere beslissing. Voor zover het gaat over het horen van [naam1] over de installatie, gaat de stelplicht aan het geven van een bewijsopdracht vooraf en daaraan heeft [naam1] niet voldaan.
De conclusie
5.2
Het principaal hoger beroep slaagt niet. Omdat [appellant] in het ongelijk zal worden gesteld, wordt hij veroordeeld tot betaling van de proceskosten in hoger beroep van FD Caravans. Onder die kosten vallen ook de nakosten [2] . De proceskosten aan de zijde van FD Caravans worden in het principaal hoger beroep in overeenstemming met het liquidatietarief vastgesteld op € 2.366 voor salaris van de advocaat (2 punten/tarief II) en € 2.135 voor griffierecht
5.21
Het incidenteel hoger beroep treft evenmin doel. De proceskosten daarop gevallen bedragen 0,5 punt naar tarief I (€ 418) te betalen door FD Caravans.
5.22
De veroordelingen in deze uitspraak kunnen ook ten uitvoer worden gelegd als een van partijen de beslissing van het hof voorlegt aan de Hoge Raad (uitvoerbaarheid bij voorraad).
6.De beslissing
Het hof:
In principaal en in incidenteel hoger beroep
6.1
bekrachtigt het vonnis van de kantonrechter in de rechtbank midden-Nederland van
1 juni 2022;
In principaal hoger beroep
6.2
wijst de vorderingen af;
6.3
veroordeelt [appellant] tot betaling van de proceskosten van FD Caravans, vastgesteld op
€ 2.135 aan griffierecht en op € 2.366 aan salaris advocaat;
In incidenteel hoger beroep
6.4
wijst de vordering af;
6.5
veroordeelt FD Caravans tot betaling van de proceskosten van [appellant] , vastgesteld op
€ 418 aan salaris advocaat;
In principaal en in incidenteel hoger beroep
6.6
verklaart de proceskostenveroordelingen uitvoerbaar bij voorraad
6.7
wijst af wat verder is gevorderd.
Dit arrest is gewezen door mrs. I. Tubben, J.H. Kuiper en M.W. Zandbergen en is door de rolraadsheer in tegenwoordigheid van de griffier in het openbaar uitgesproken op
31 oktober 2023.