ECLI:NL:GHARL:2023:2722

Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden

Datum uitspraak
21 februari 2023
Publicatiedatum
29 maart 2023
Zaaknummer
200.315.643/01
Instantie
Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden
Type
Uitspraak
Rechtsgebied
Civiel recht
Procedures
  • Hoger beroep
Vindplaatsen
  • Rechtspraak.nl
AI samenvatting door LexboostAutomatisch gegenereerd

Internationale koopovereenkomst en ontbinding wegens tekortkoming koper met betrekking tot terugbetaling aanbetaling

In deze zaak, die voor het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden is behandeld, gaat het om een internationale koopovereenkomst tussen Rotapanel Led Displays B.V. en Cocoon Services Worldwide Nig LTD. De overeenkomst betrof de levering van een groot led-scherm, maar Cocoon kon de koopprijs van USD 475.000,- niet volledig vooraf betalen. Rotapanel heeft de overeenkomst ontbonden en Cocoon vorderde terugbetaling van de aanbetaling van USD 286.250,-. De rechtbank oordeelde dat Rotapanel de helft van de verkoopprijs mocht houden en het meerdere van USD 48.750,- aan Cocoon moest terugbetalen. Rotapanel ging in hoger beroep tegen deze beslissing.

Het hof heeft de procedure en de eerdere vonnissen van de rechtbank in acht genomen. Het hof oordeelde dat de koopovereenkomsten niet rechtsgeldig waren vernietigd en dat de bepalingen in de algemene voorwaarden van Rotapanel, die de terugbetaling van aanbetalingen uitsluiten, van toepassing waren. Het hof concludeerde dat Rotapanel het gehele door Cocoon betaalde bedrag mocht behouden, omdat de ontbinding van de overeenkomst rechtmatig was. Het hof vernietigde het vonnis van de rechtbank en wees de vorderingen van Cocoon af, waarbij het ook de proceskosten ten laste van Cocoon stelde.

De zaak heeft internationale aspecten, aangezien Cocoon in Nigeria is gevestigd. De Nederlandse rechter heeft rechtsmacht op basis van de EEX-Vo en de overeenkomst is onderworpen aan Nederlands recht. Het hof heeft de relevante feiten en de standpunten van beide partijen besproken en kwam tot de conclusie dat de vordering van Cocoon niet toewijsbaar was, ook niet voor het bedrag van USD 48.750,-.

Uitspraak

GERECHTSHOF ARNHEM-LEEUWARDEN
locatie Leeuwarden
afdeling civiel recht, handel
zaaknummer gerechtshof 200.315.643/01
(zaaknummer rechtbank Noord-Nederland 175918)
arrest van 21 februari 2023
in de zaak van
Rotapanel Led Displays B.V.,
die is gevestigd in Leeuwarden,
appellante,
bij de rechtbank: gedaagde,
hierna:
Rotapanel,
advocaat: mr. B. Korvemaker, die kantoor houdt in Leeuwarden,
tegen
Cocoon Services Worldwide Nig LTD,
die is gevestigd in Lagos, Nigeria,
geïntimeerde,
bij de rechtbank: eiseres,
hierna:
Cocoon,
niet verschenen.

1.De procedure bij de rechtbank

Voor het geding in eerste aanleg verwijst het hof naar de inhoud van de vonnissen van
3 maart 2021 (in een incident) en 2 maart 2022, die de rechtbank Noord-Nederland, locatie Leeuwarden, heeft gewezen.

2.De procedure bij het hof

2.1
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- de dagvaarding in hoger beroep d.d. van 20 september 2022,
- de verstekverlening aan Cocoon,
- de memorie van grieven (met productie).
2.2
Vervolgens heeft Rotapanel de stukken voor het wijzen van arrest overgelegd en heeft het hof arrest bepaald.
2.3
Rotapanel vordert in het hoger beroep - samengevat - dat het hof het eindvonnis van de rechtbank vernietigt en de vorderingen van Cocoon alsnog geheel afwijst.
2.4 In de memorie van grieven maakt Rotapanel bezwaar tegen de hoogte van het bij haar in rekening gebrachte griffierecht. Het hof zal dit bezwaar niet inhoudelijk behandelen. Tegen de beslissing tot heffing van het griffierecht kan op grond van artikel 29 van de wet griffierechten burgerlijke zaken in verzet worden gekomen. Rotapanel dient voor haar bezwaar tegen de hoogte van het griffierecht die weg te volgen.

3.Waar gaat het in deze zaak om?

3.1
Rotapanel en Cocoon hebben een overeenkomst gesloten betreffende de levering van een groot led-scherm door Rotapanel aan Cocoon. Omdat Cocoon de koopprijs van
USD 475.000,- niet volledig vooraf kon betalen, heeft Rotapanel de overeenkomst ontbonden. Copoon vorderde bij de rechtbank de terugbetaling van het door haar aanbetaalde bedrag, USD 286.250. De rechtbank oordeelde dat Rotapanel de helft van de verkoopprijs mocht houden en het meerdere, USD 48.750 aan Cocoon moet terugbetalen.
3.2
Rotapanel is het niet eens met de beslissing van de rechtbank. Volgens haar mag zij op grond van de toepasselijke algemene voorwaarden het gehele door Cocoon betaalde bedrag houden. Bovendien heeft zij meer schade geleden dan het aanbetaalde bedrag. Om die redenen is zij ook het door de rechtbank aan Cocoon toegewezen bedrag niet aan Cocoon verschuldigd.
3.3
Het hof is dat met Rotaplan eens en zal de vordering van Cocoon dan ook volledig afwijzen. Het hof zal deze beslissing hierna uitleggen, door eerst de relevante feiten te vermelden en door daarna de standpunten van partijen te bespreken. In dat verband zal de rechtbank ook de bezwaren (‘grieven’) van Rotaplan tegen het vonnis van de rechtbank behandelen.

4.4. De relevante feiten

4.1
Op 21 juni 2018 hebben partijen een koopovereenkomst gesloten op grond waarvan Cocoon een groot led-scherm van Rotapanel heeft gekocht tegen betaling van een koopprijs van USD 591.000 plus een bedrag van USD 54.000 voor een ‘credit facility’ (hierna: koopovereenkomst 1).
4.2
Op koopovereenkomst 1 zijn de algemene voorwaarden (hierna: AV) van Rotapanel van toepassing verklaard. Deze vermelden - voor zover hier van belang - het volgende:

7. Delivery
(…)
b. (…) If the Purchaser fails to pay the full price for the product 18 months after having concluded the agreement, and the product has therefore not yet been delivered, then the Seller has the right to dissolve the agreement by way of a written or electronic statement, without the Purchaser being entitled to repayment of any sums already paid.(…)
11. Payment
(…)
b. Buyer is required to make a non-refundable deposit upon acceptance of the offer.
(…)
12. Reservation of title(…)
f. In case Buyer does not or not fully fulfil its obligations towards Seller, and in case of rescission of the Agreement for whatever reason, Seller has the right to repossess any products subject to reservation of title without any notice of default or intervention by a court of law being required, without prejudice to the right of Seller to full damages.
4.3
Op 30 juni 2018 betaalde Cocoon aan Rotapanel het gefactureerde bedrag van
USD 161.250.
4.4
Op 22 oktober 2018 heeft Cocoon een bezoek gebracht aan Rotapanel. Tijdens het bezoek kwamen Rotapanel en Cocoon overeen dat de oorspronkelijke koop niet door zou gaan en dat Cocoon een ander - even groot - scherm zou kopen (hierna: scherm 2) voor de lagere prijs van USD 475.000. Het verschil met het eerdere scherm was dat het minder leds per vierkante meter zou bevatten dan het oorspronkelijk gekochte scherm. De overeenkomst die voor de koop van dit led-scherm is opgesteld (hierna: koopovereenkomst 2) vermeldt voor zover van belang:

Terms and conditions:
(…)
Payment : 50% at order and 50% before transport. The amount of 161.250 USD is already paid.
By signing this new final quotation, it will replace your order with number 16984.
Also the undersigned declares having received, read and accepted our General Terms of Delivery.
4.5
Op 22 en 23 oktober 2018 betaalde Cocoon een bedrag van in totaal
USD 125.000 aan Rotapanel. De totale aanbetaling bedroeg daarmee USD 286.250.
4.6
Op 28 maart 2019 heeft Rotapanel aan Cocoon bericht dat het led-scherm klaar was om te worden verscheept naar Nigeria. In verband daarmee verzocht zij Cocoon om het resterende bedrag van de koopsom te betalen.
4.7
Per e-mails van 14 mei 2019 en 21 augustus 2019 heeft Cocoon betalingsregelingen voorgesteld voor het resterende bedrag. Rotapanel heeft per e-mail van 26 augustus 2019 bericht hiermee niet akkoord te gaan. Cocoon heeft het resterende bedrag niet betaald.
4.8
In een brief van 13 mei 2020 van de advocaat van Rotapanel heeft Rotapanel de overeenkomst met Cocoon ontbonden. De brief vermeldt, voor zover van belang:
‘(...) Rotapanel hereby dissolves the agreement. As a result, you lose all rights
and claims. The display will not be delivered and deposits are non-refundable.
Rotapanel will claim further (additional) compensation at a later stage.’
4.9
In een brief van 3 juni 2020 schreef de toenmalige advocaat van Cocoon aan Rotapanel dat Cocoon USD 48.750 meer had betaald dan de in koopovereenkomst 2 afgesproken 50% en dat dit meerdere in elk geval niet viel onder het bereik van artikel 11 sub c AV en daarmee ‘refundable’ was. Cocoon sommeerde Rotapanel het bedrag van
USD 48.750 terug te betalen.
4.1
In een brief van 11 juni 2020 antwoordde de advocaat van Rotapanel dat Rotapanel niet aan de sommatie zou voldoen omdat de schade die Rotapanel leed als gevolg van de ontbinding het bedrag dat Cocoon had betaald ruimschoots overschreed.
4.11
De opvolgend advocaat van Cocoon heeft in een brief van 2 juli 2020 aan Rotapanel bericht koopovereenkomst 1 en - voor zover mogelijk - ook koopovereenkomst 2 te vernietigen.
4.12
Nadat Cocoon het in deze zaak door de rechtbank gewezen vonnis aan Rotaplan had betekend, heeft Rotaplan in kortgeding schorsing van de tenuitvoerlegging van dat vonnis gevorderd totdat het hof op het door Rotaplan ingestelde hoger beroep heeft beslist. De voorzieningenrechter te Leeuwarden heeft deze vordering in een (verstek)vonnis van
27 juli 2022 toegewezen.

5.5. De beoordeling van het geschil

Internationale aspecten5.1 Deze zaak heeft internationale aspecten, omdat Cocoon in Nigeria is gevestigd. Op grond van het bepaalde in artikel 2 EEX-Vo heeft de Nederlandse rechter rechtsmacht.
5.2
Op de overeenkomst is in artikel 16 van de algemene voorwaarden Nederlands recht van toepassing verklaard. Toepasselijkheid van het Weens Koopverdrag is uitdrukkelijk uitgesloten. Beide partijen baseren hun standpunten ook op Nederlands recht (en niet op het Weens Koopverdrag). Het hof zal dan ook het commune Nederlandse recht toepassen.
De rechtbank heeft terecht geoordeeld dat koopovereenkomsten 1 en 2 niet rechtsgeldig vernietigd zijn en heeft het beroep op de nietigheid en de vernietigbaarheid van artikel 7 onder b en 11 onder b AV terecht verworpen5.3 Cocoon heeft terugbetaling van het gehele door haar aan Rotapanel betaalde bedrag gevorderd. Zij heeft deze vordering primair gebaseerd op onverschuldigde betaling omdat zij beide koopovereenkomsten heeft vernietigd wegens dwaling en koopovereenkomst 2 ook wegens misbruik van omstandigheden Subsidiair heeft zij aangevoerd dat de vordering uit terugbetaling voortvloeit uit:
- verrekening op grond van artikel 7:92 BW, indien koopovereenkomst 2 rechtsgeldig is vernietigd en koopovereenkomst 1 is ontbonden;
- onverschuldigde betaling, indien koopovereenkomst 2 rechtsgeldig is vernietigd en koopovereenkomst 1 met wederzijds goedvinden is beëindigd;
- ongedaanmakingsverplichtingen ex artikel 6:271/6:272 BW indien geen van beide overeenkomsten rechtsgeldig is vernietigd.
Daarnaast heeft Cocoon zich beroepen op de nietigheid dan wel de vernietigbaarheid van de artikelen 7 onder b en 11 onder b AV, die bepalen dat de aanbetaling niet wordt terugbetaald, ook niet in geval van ontbinding van de overeenkomst.
5.4
De rechtbank heeft in de rechtsoverwegingen 4.7 tot en met 4.32 uitvoerig uiteengezet dat en waarom de koopovereenkomsten 1 en 2 niet rechtsgeding vernietigd zijn en dat het beroep van Cocoon op de nietigheid en vernietigbaarheid van de artikelen 7 onder b en 11 onder b AV niet opgaat. Het hof is het met dit oordeel van de rechtbank eens en zal er dan ook van uitgaan dat de beide koopovereenkomsten niet rechtsgeldig zijn vernietigd en dat het beroep op de (ver)nietig(baar)heid van de genoemde bepalingen faalt.
Cocoon heeft geen aanspraak op terugbetaling van de door haar betaalde bedragen5.5 De rechtbank heeft geconcludeerd dat artikel 7 onder b en 11 onder b AV in de weg staan aan de ongedaanmakingsverbintenis tot terugbetaling van de aanbetalingen. Zij heeft vervolgens het volgende overwogen:

Tussen partijen is niet in geschil dat Cocoon USD 48.750 meer heeft overgemaakt
dan de eerste termijn van 50% voor scherm 2. Rotapanel stelt dat de aanbetaling van 50%
gebruikelijk is in het geval geen goederenkrediet wordt overeengekomen en dat zij door het
non-refundable
maken van de aanbetaling haar schade fixeert. Daarbij past niet dat
Rotapanel het meerdere dat Cocoon heeft betaald boven denon-refundable
aanbetaling mag
behouden. Rotapanel heeft immers niet bedongen dat zij naast denon-refundable
aanbetaling ook schadevergoeding kan vorderen. De rechtbank zal Rotapanel veroordelen
tot terugbetaling van het bedrag van USD 48.750,-.
5.6
Rotapanel is het niet eens met deze overweging. Zij meent dat zij ook het bedrag van USD 48.750 mag behouden. Het hof is dat met Rotopanel eens en zal dat hierna uitleggen.
5.7
Het hof stelt voorop dat de rechtbank, terecht, heeft overwogen en beslist dat koopovereenkomst 2 geen overeenkomst van goederenkrediet in de zin van artikel 7:92 BW is. Dat betekent dat artikel 7:94 BW, waaraan Rotapanel in de memorie van grieven allerlei beschouwingen wijdt, niet van toepassing is. Wel toepasselijk is artikel 6:271 BW, dat bepaalt dat voor zover partijen hun verbintenissen uit de overeenkomst (geheel of gedeeltelijk) zijn nagekomen voor de partij die de verbintenis heeft ontvangen een verplichting tot ongedaanmaking ontstaat. Daarnaast is de partij wiens tekortkoming een grond voor ontbinding heeft opgeleverd verplicht de andere partij de schade te vergoeden die deze lijdt (6:277 lid 1 BW).
5.8
Artikel 7 onder b van de AV bepaalt dat wanneer de koper de koopsom 18 maanden na het sluiten van de overeenkomst nog niet heeft betaald en het verkochte om die reden nog niet is geleverd, de verkoper het recht heeft de koopovereenkomst te ontbinden en dat in die situatie de koper geen recht heeft op terugbetaling van ‘
any sums already paid’.Met deze bepaling wordt afgeweken van de, niet dwingendrechtelijke, regeling van artikel 6:271 BW, op grond waarvan de koper recht heeft op volledige terugbetaling van wat al is betaald. Rotapanel wijst er in de procedure bij het hof terecht op dat artikel 7 onder b van de AV ziet op alle betalingen en niet beperkt is tot 50% van de koopsom.
5.9
Het staat niet ter discussie dat het scherm niet is geleverd, dat Cocoon ook 18 maanden na het sluiten van de overeenkomst nog niet de volledige koopsom had betaald en dat Rotapanel om die reden de koopovereenkomst heeft ontbonden. De situatie waarin artikel
7 onder b van de AV voorziet, doet zich dan ook voor. En voor die situatie bepaalt artikel 7 onder b van de algemene voorwaarden dat (in afwijking van de hoofdregel van artikel 6:271 BW) Rotapanel niet aan Cocoon hoeft terug te betalen wat Cocoon al aan haar heeft betaald. Zoals gezegd geldt dat voor alles wat Cocoon heeft betaald, niet alleen voor het ‘non-refundable deposit’, zodat in het midden kan blijven of ook het bedrag van USD 48.750 onder dat begrip valt.
5.1
Uit het voorgaande volgt dat artikel 7 onder b van de AV in de weg staat aan toewijzing van de gehele vordering van Cocoon, niet slechts aan toewijzing van het in de vordering begrepen bedrag van USD 237.500, de helft van de overeengekomen koopsom.
5.11
Rotapanel heeft bovendien aangevoerd dat zij forse schade heeft geleden door de ontbinding van de overeenkomst. Rotapanel heeft in de procedure bij de rechtbank voldoende aannemelijk gemaakt dat zij al meer kosten heeft gemaakt ter uitvoering van de overeenkomst (€ 358.000,-) dan zij van Cocoon heeft ontvangen. Zij heeft ook aannemelijk gemaakt dat de waarde van het scherm nihil is, omdat het ten tijde van de ontbinding van de overeenkomst al verouderd (niet meer ‘state of the art’) was en om die reden niet meer verkoopbaar was. Dat zij het scherm, anders dan Cocoon heeft gesuggereerd, ook niet aan een derde heeft verkocht, heeft zij eveneens voldoende aannemelijk gemaakt. Uitgaande van de door Rotapanel verstrekte gegevens lijdt zij door ontbinding van de overeenkomst al een schade van € 358.000,- , nog afgezien van de gederfde winst. Op grond van artikel 6:277 lid 1 BW heeft zij aanspraak op vergoeding van deze schade.
5.12
Gelet op het feit dat Rotapanel meer schade heeft geleden door de ontbinding heeft geleden dan Cocoon aan haar betaald heeft, leidt het beroep van Rotapanel op artikel 7 onder b van de AV ook niet tot een naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar resultaat; Rotapanel wordt er niet door bevoordeeld ten koste van Cocoon.
5.13
Indien artikel 7 onder b van de AV al niet in de weg zou staan aan toewijzing van de vordering van Cocoon, zou Rotapanel zich ook met succes tegen de vordering van Cocoon hebben kunnen verweren door zich op verrekening te beroepen met haar schadevergoedingsvordering op Cocoon, zoals zij - subsidiair - ook heeft gedaan. Gelet op wat hiervoor is overwogen, kan de tegenvordering van Rotapanel op eenvoudige wijze worden vastgesteld, zodat artikel 6:136 BW niet aan dit verrekeningsverweer in de weg staat.
5.14
Gelet op wat hiervoor is overwogen, is de vordering van Cocoon niet toewijsbaar, ook niet voor USD 48.750. Alle verder door Rotapanel nog aangevoerde argumenten kunnen onbesproken blijven. [1]
Conclusies5.15 Omdat de rechtbank de vorderingen van Cocoon wel gedeeltelijk heeft toegewezen, zal het hof het vonnis van de rechtbank vernietigen en de vorderingen van Cocoon alsnog (volledig) afwijzen [2] . Bij deze stand van zaken, zal Cocoon als de in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de kosten van de procedure bij de rechtbank. De rechtbank gaat voor deze kosten uit van het door Cocoon gevorderde bedrag, USD 287.500, zodat tarief VI geldt. In de hoofdzaak bij de rechtbank gaat het hof uit van twee punten.
Het hof zal alleen rekening houden met de kosten van de hoofdzaak en de kosten van het incident tot zekerheidsstelling compenseren. Het hof neemt daarbij in aanmerking dat Rotapanel in het incident in het ongelijk is gesteld en tegen die beslissing op zichzelf niet heeft gegriefd. Het hof dient er dan ook vanuit te gaan dat Rotapanel terecht in het ongelijk is gesteld. Anderzijds was het opwerpen van het incident, ook gezien de motivering van de beslissing, zeker niet bij voorbaat kansloos en zou Rotapanel het incident niet hebben hoeven opwerpen wanneer Cocoon deze procedure niet zou zijn begonnen.
Cocoon zal ook worden veroordeeld in de kosten van de procedure bij het hof (salaris advocaat: 1 punt, tarief IV, gezien het belang in hoger beroep).
Over de proceskostenveroordelingen is Cocoon wettelijke rente verschuldigd. Het hof zal de wettelijke rente toewijzen. Een veroordeling tot betaling van de proceskosten en de wettelijke rente daarover omvat ook een veroordeling van de nakosten en de wettelijke rente daarover, zodat er geen aanleiding is om de nakosten en de wettelijke rente daarover afzonderlijk in de proceskostenveroordeling te vermelden. [3]
5.16
Rotapanel heeft ook terugbetaling gevorderd van wat zij op grond van het vonnis van de rechtbank al heeft betaald. Deze vordering heeft zij in het licht van het vonnis van de voorzieningenrechter van 27 juli 2022, waarin de executie van het vonnis is geschorst, onvoldoende onderbouwd.

6.6. De beslissing

Het hof:
vernietigt het vonnis dat de rechtbank Noord-Nederland op 2 maart 2021 tussen partijen heeft gewezen,
en beslist als volgt:
wijst de vorderingen van Cocoon af;
veroordeelt Cocoon in de proceskosten en stelt deze kosten voor zover die door Rotapanel zijn gemaakt vast op:
- € 4.218,99 aan verschotten en op € 4.982,- voor geliquideerd salaris van de advocaat, voor de procedure bij de rechtbank;
- € 5.792,33 aan verschotten en op € 2.157,- voor geliquideerd salaris van de advocaat, voor de procedure bij het hof,
te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 14 dagen na de datum van dit arrest;
verklaart deze proceskostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad;
compenseert de proceskosten van het incident tot het stellen van zekerheid, in de procedure bij de rechtbank;
wijst het meer of anders gevorderde af.
Dit arrest is gewezen door mrs. H. de Hek, I. Tubben en M. Willemse en is uitgesproken door de rolraadsheer op 21 februari 2023, in aanwezigheid van de griffier.

Voetnoten

1.Grief 1 slaagt.
2.Grief 3 slaagt.
3.HR 10 juni 2022, ECLI:NL:HR:2022:853.