Uitspraak
Afdeling strafrecht
Parketnummer: 21-001066-18
Uitspraak d.d.: 21 december 2022
TEGENSPRAAK
Arrestvan de meervoudige kamer voor strafzaken van het gerechtshof ArnhemLeeuwarden, zittingsplaats Zwolle,
gewezen op het hoger beroep, ingesteld tegen het vonnis van de rechtbank Noord-Nederland van 6 februari 2018 met parketnummer 19-996510-12 in de strafzaak tegen
[verdachte] ,
geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1967,
wonende te [woonplaats] .
Het hoger beroep
De verdachte en de officier van justitie hebben tegen het hiervoor genoemde vonnis hoger beroep ingesteld. Bij akte van 30 maart 2018 heeft de officier van justitie het hoger beroep ingetrokken.
Onderzoek van de zaak
Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzittingen van het hof van 9 december 2020, 10 december 2021, 12 april 2022, 20, 21, 22, 28, 29 en 30 september 2022, 7 december 2022 en, overeenkomstig het bepaalde bij artikel 422 van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv), het onderzoek op de terechtzitting in eerste aanleg.
Het hof heeft kennisgenomen van de vordering van de advocaat-generaal, strekkende tot veroordeling van verdachte tot een taakstraf van 120 uren, subsidiair 60 dagen hechtenis, voorwaardelijk met een proeftijd van één jaar. Deze vordering is na voorlezing aan het hof overgelegd.
Het hof heeft voorts kennisgenomen van hetgeen door verdachte en zijn raadsman, mr. H.J. Voors, naar voren is gebracht.
Ontvankelijkheid van het hoger beroep feit 1
Verdachte is door de rechtbank Noord-Nederland vrijgesproken van feit 1. Het hoger beroep is door verdachte onbeperkt ingesteld en is derhalve mede gericht tegen de in eerste aanleg gegeven beslissing tot vrijspraak. Gelet op artikel 404, vijfde lid, van het Wetboek van Strafvordering staat voor verdachte tegen deze beslissing geen hoger beroep open. Het hof zal verdachte daarom niet-ontvankelijk verklaren in het ingestelde hoger beroep, voor zover dat is gericht tegen de in het vonnis waarvan beroep gegeven vrijspraak van feit 1.
Het vonnis waarvan beroep
De rechtbank heeft bij vonnis van 6 februari 2018, waartegen het hoger beroep is gericht, verdachte ter zake van het medeplegen van valsheid in geschrift veroordeeld tot een gevangenisstraf van drie maanden voorwaardelijk, met een proeftijd van twee jaren.
Het hof zal het vonnis waarvan beroep – voor zover aan het oordeel van het hof onderworpen – vernietigen omdat het tot een andere bewijsbeslissing komt en daarom opnieuw rechtdoen.
De tenlastelegging
Aan verdachte is – na wijziging van de tenlastelegging ter terechtzitting in eerste aanleg en voor zover in hoger beroep aan de orde – tenlastegelegd dat:
2.
hij op of omstreeks 27 december 2008 in de gemeente De Wolden en/of Meppel , althans elders in Nederland, tezamen en in vereniging met één of meer andere(n), althans alleen, de intentieverklaring (D-202), tussen verdachte en [medeverdachte ] , - zijnde een geschrift dat bestemd was om tot bewijs van enig feit te dienen - valselijk heeft/ hebben opgemaakt of heeft/hebben vervalst,
hij op of omstreeks 27 december 2008 in de gemeente De Wolden en/of Meppel , althans elders in Nederland, tezamen en in vereniging met één of meer andere(n), althans alleen, de intentieverklaring (D-202), tussen verdachte en [medeverdachte ] , - zijnde een geschrift dat bestemd was om tot bewijs van enig feit te dienen - valselijk heeft/ hebben opgemaakt of heeft/hebben vervalst,
immers hebbende verdachte en/of zijn medeverdachte(n), valselijk en/of in strijd met de waarheid/werkelijkheid, deze intentieverklaring opgemaakt zonder hiermee enig bedoeling na te streven, althans hebbende verdachte en/of zijn medeverdachte(n) in ieder geval niet de bedoeling gehad om de intentie zoals omschreven onder het 12e en/of 13e en/of 14e gedachtenstreepje van blz. 1 D-202 na te komen en/of genoemd onder artikel 2 en/of 3 van blz. 2 van D-202, daar hiervan op geen enkele manier is gebleken,
met het oogmerk om het als echt en onvervalst te gebruiken of door anderen te doen gebruiken.
Voor zover in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze in de bewezenverklaring verbeterd. De verdachte is daardoor niet geschaad in de verdediging.
Overweging met betrekking tot het bewijs
Verdachte [verdachte] wordt – in hoger beroep – ervan verdacht dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan het medeplegen van valsheid in geschrift. [verdachte] heeft dit in eerste aanleg en in hoger beroep ontkend.
Standpunt verdediging
De raadsman heeft vrijspraak van [verdachte] bepleit.
Ten aanzien van feit 2 heeft de raadsman naar voren gebracht dat er onvoldoende wettig en overtuigend bewijs is voor het oogmerk van [verdachte] op het valselijk opmaken van de intentieverklaring. Daarnaast is geen sprake van een bewijsbestemming van de intentieverklaring: De intentieverklaring betrof een intern stuk.
Standpunt advocaat-generaal
De advocaat-generaal concludeert, overeenkomstig haar op de zitting van het hof overgelegde schriftelijke requisitoir, tot bewezenverklaring van feit 2.
Oordeel van het hof
Aan de hand van de in de voetnoten in dit arrest opgenomen bewijsmiddelen, [1] bevattende onder meer redengevende feiten en omstandigheden, zet het hof zijn overwegingen uiteen. Ieder bewijsmiddel, ook in onderdelen, wordt (slechts) gebezigd voor het bewijs van het feit, waarop het blijkens de inhoud daarvan betrekking heeft.
Vanwege de samenhang tussen de gedragingen van de verschillende verdachten in deze zaak, ziet het hof aanleiding om de vraag of sprake is van oplichting van Rendo tegelijk voor alle verdachten aan wie dit ten laste is gelegd te beantwoorden.
Feitenvaststelling
Vennootschapstructuur Rendo 2007 tot 2012 [2]
Het energiebedrijf Rendo bestaat in de periode van 2007 tot 2012 uit de volgende vennootschappen:
- N.V. Rendo (opgericht op 20 december 1963 ); [5]
- Rendo Duurzaam B.V. ;
- NDEA B.V. ;
- Rendo Gasnetwerken B.V. (dochter van N.V. Rendo );
- Rendo Elektriciteitsnetwerken B.V. (dochter van N.V. Rendo );
- Rendo LDEB Holding B.V (opgericht op 16 april 2012 ); en
- Rendo Netbeheer B.V. (tot 1 juli 2008 . Zie hierover verder hierna).
Rendo heeft de functie van moedermaatschappij. De directie van Rendo verricht de statutaire directievoering over alle vennootschappen. De aandelen in Rendo worden gehouden door een negental gemeenten in NoordOverijssel en ZuidDrenthe . [6] De Raad van Commissarissen (hierna: RvC) van Rendo wordt gevormd door [anoniem] van de negen aandeelhoudende gemeenten. Iedere aandeelhoudende gemeente heeft ook een vertegenwoordiger in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (hierna: AvA) van Rendo , doorgaans een [anoniem] of [anoniem] . De AvA vindt gemiddeld twee maal per jaar plaats, in juni en december. Indien noodzakelijk vinden extra vergaderingen plaats. Uit de notulen komt naar voren dat de AvA werd voorgezeten door de President-commissaris. De directie van Rendo was meestal bij de vergaderingen aanwezig.
Rendo is enig aandeelhoudster en bestuurder van Rendo Beheer . Rendo Beheer is enig aandeelhoudster en bestuurder van Rendo Duurzaam B.V en enig aandeelhoudster en bestuurder van N.V. Rendo en Rendo LDEB Holding B.V. . N.V. Rendo is enig aandeelhoudster en bestuurder van Rendo Gasnetwerken B.V. en Rendo Elektriciteitsnetwerken B.V. . Rendo Duurzaam B.V. is enig aandeelhoudster en bestuurder van NDEA B.V. .
In 2008 is Rendo Netbeheer B.V. , [7] dochter van Rendo Beheer , en tot 1 juli 2008 formeel door de Dienst Toezicht Energie aangewezen netbeheerder met een eigen statutaire directie, als verdwijnende vennootschap gefuseerd met N.V. Rendo en onder die naam doorgegaan. De activiteiten van Rendo Netbeheer B.V. zijn aldus per 1 juli 2008 overgegaan naar N.V. Rendo . N.V. Rendo is vanaf dat moment de formele netbeheerder. N.V. Rendo is eigenaar van de gebouwen, terreinen, elektriciteitsnetten en aardgasnetten in Zuid Drenthe en Noord Overijssel .
[anoniem] [medeverdachte 2] .
Personen, vennootschappen en posities
- [medeverdachte 2] , functie:
- [medeverdachte ] , functie:
- [medeverdachte 6] , functie:
[anoniem] in de periode van [datum] tot [datum] .
[anoniem]
- [anoniem]
- [anoniem]
- [verdachte] , [anoniem]
- [medeverdachte 3] , van [datum] tot en met [datum]
- [betrokkene 1] , functie:
- [betrokkene 2] , functie:
Tot [datum] [anoniem]
[anoniem] tot [datum] . [21]
- [betrokkene 3] , functie: [anoniem] vanaf [datum] . [22]
- [medeverdachte 4] , functie:
- [medeverdachte 5] , functie:
Aanleiding strafrechtelijk onderzoek Zebra
Op 20 december 2012 doet Rendo aangifte van mogelijke benadeling. In de aangifte staat dat Rendo aanleiding heeft te veronderstellen dat er substantiële bedragen zijn overgeboekt naar SGI en haar beide dochtervennootschappen SGE en SGC . Rendo doet aangifte tegen [anoniem] [medeverdachte 2] en [anoniem] [medeverdachte ] , nu zij vermoedt dat zij een financieel belang hadden in SGI en rechtstreeks hebben geprofiteerd van deze transacties. [31]
In 2011 stelt de Belastingdienst/FIOD een boekenonderzoek in bij Woldomus in het kader van het strafrechtelijk onderzoek Bontebok tegen [medeverdachte 2] en Woldomus .
De aangifte van Rendo en het boekenonderzoek bij Woldomus vormen de aanleiding voor het instellen van het strafrechtelijk onderzoek Zebra .
Aanleiding oprichting SGI en de torrefactie technologie
Op 11 september 2003 wordt Steenwijk door een brand in een hoofdvoedingsstation voor langere duur afgesloten van de energievoorziening. Als regionale netbeheerder en verantwoordelijke voor de adequate distributie van gas en elektriciteit in Zuid-Drenthe en Noord-Overijssel wordt Rendo aangesproken op het ontstaan van deze stroomstoring en de schade die hieruit voortvloeide. [32] Rendo wil naar aanleiding hiervan een noodstroomvoorziening creëren waardoor een stroomstoring in de toekomst kan worden voorkomen.
[medeverdachte 2] komt als [anoniem] van Rendo in 2007 in contact met [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] , [anoniem] van een onderneming genaamd Stramproy Groep . Stramproy Groep houdt zich bezig met torrefactie; een procedé waarbij houtsnippers (biomassa) in korte tijd worden omgezet in (een soort) steenkool die kan worden gebruikt als brandstof voor een elektriciteitscentrale. Stramproy Groep wilde vanuit de testfase een biomassacentrale op industrieel niveau in Steenwijk opzetten en zocht een geschikte partner. Er is met [medeverdachte 2] gesproken over de mogelijkheid om de Stramproy Groep in Steenwijk een torrefactiecentrale te laten realiseren in combinatie met een warmtekrachtkoppeling. Een warmtekrachtkoppeling is een elektriciteitscentrale die zowel stroom als warmte genereert. De door de warmtekrachtkoppeling opgewekte stroom kan als noodstroomvoorziening voor Steenwijk fungeren en de bij het opwekken van stroom vrijgekomen warmte kan worden gebruikt om de biomassa voor de torrefactiecentrale voor te drogen.
[medeverdachte 2] legt deze plannen voor de torrefactiecentrale met warmtekrachtkoppeling voor aan Rendo , meer specifiek aan de toezichthouders (RvC) en de aandeelhoudende gemeenten (AvA). Ten behoeve van de RvC-vergadering van 13 september 2007 is in september 2007 een agenda verstuurd naar de RvC met daarbij een door de directie opgestelde notitie over agendapunt 6 (standpuntbepaling over deelname aan het project “van afval naar grondstof”) en agendapunt 7 (deelname in productie van stroom). In deze notitie van de directie van Rendo staat dat circa [bedrag] euro risicodragend kapitaal van Rendo nodig is. Bovendien merkt de directie in deze notitie op dat het vanwege de Wet Onafhankelijk Netbeheer (hierna: WON; ook bekend als de Splitsingswet) voor Rendo niet wenselijk is om aandeelhouder te worden van een project dat ziet op de deelname in de productie van stroom. De directie zal zich inspannen om een partij te vinden die deze voor Rendo wenselijke activiteit in haar netgebied wil uitvoeren, zo volgt uit de notitie. [35]
De in 2007 ophanden zijnde WON voorziet in de invoering van een groepsverbod. Dit houdt in dat netbeheerders en producenten, handelaren dan wel leveranciers van elektriciteit of gas niet tot één en dezelfde groep in de zin van artikel 2:24b van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW) mogen behoren en ook geen aandelen in elkaar mogen houden. Rendo is sinds de verkoop van haar leveringsonderdeel aan Electrabel B.V. per 1 oktober 2006 nog uitsluitend een netbeheerder. Door de WON kon Rendo aldus niet daarnaast door middel van de warmtekrachtcentrale stroom gaan produceren. Om het wederzijds nut van de twee centrales te behouden, stelt [medeverdachte 2] voor om het gehele project (torrefactiecentrale en warmtekrachtcentrale) door een derde partij te laten realiseren.
De RvC van Rendo stemt op 13 september 2007 in met de deelname in het project noodstroomproductie in Steenwijk onder voorwaarde dat dat dit gebeurt binnen de kaders van de WON en de exploitatie voor eigen risico wordt gedaan door een derde partij. In de notulen [36] staat hierover vermeld:
“ RENDO gaat deelnemen in de opwekking van (nood-) stroom in Steenwijk . Het belang voor de RENDO netbeheerder van het doorgaan van het project is duidelijk. RENDO wenst dit evenwel te doen binnen de kaders van de Wet Onafhankelijk Netbeheer. Met het voorstel van [anoniem] om, het project verder vorm te geven, door de activa van dit project door een derde partij te laten exploiteren, wordt dan ook door alle commissarissen ingestemd. De exploitant gaat dan voor eigen risico voor de exploitatie zorgdragen.”
[medeverdachte 2] en [medeverdachte ] zijn bij deze RvC-vergadering van 13 september 2007 aanwezig. [37]
[medeverdachte 2] stuurt op 26 september 2007 een e-mail naar [medeverdachte ] , [medeverdachte 6] , [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] . Deze e-mail [38] houdt onder andere in:
“hedenochtend was ik bij [anoniem] [betrokkene 4] te Groningen .
Ik heb hem gevraagd voorbereidingen te treffen voor de oprichting van de 3 b .v .'s te weten
Stramproy Green Investments B.V . = Holding
Stramproy Green Coal = 100% dochter 1
Stramproy Green Electricity = 100% dochter 2
De [anoniem] heb ik voorts geïnformeerd dat de aandelen van de holding gehouden worden door 5 andere b .v .' s (de exacte verdeling van de aandelen verhouding onderling hoop ik binnenkort bekend te kunnen maken)
Een van die BV's is [anoniem] Woldomus BV .
De BV's van [medeverdachte ] en [medeverdachte 6] moeten nog worden opgericht.
Ik verzoek aan [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] svp aan de [anoniem] bekend te maken, hoe hun bv's heten en waar deze gevestigd zijn.”
Op 27 september 2007 vraagt [medeverdachte 2] aan [betrokkene 5] ( [anoniem] ) via een e-mail of de grote investering van Rendo ( [bedrag] euro) in een nieuwe en nog te ontwikkelen fabriek in Steenwijk bij de Ondernemingsraad advies- en meldplichtig is. [medeverdachte 2] beschrijft in deze e-mail dat Rendo asset owner wordt van deze fabriek en dat “een derde partij”, namelijk Stramproy Group de exploitant wordt van de fabriek en huur betaalt aan Rendo . Deze derde partij heeft de mensen in dienst, Rendo heeft hiervoor geen mensen in dienst, zo schrijft [medeverdachte 2] . [39]
Bij e-mail van 22 oktober 2007 over de oprichting en participatie in SGI vraagt [medeverdachte 5] aan [medeverdachte 2] of [medeverdachte ] (
het hof begrijpt: [medeverdachte ]) en [medeverdachte 6] (
het hof begrijpt: [medeverdachte 6]) “participeren in privé.” [40]
het hof begrijpt: [medeverdachte ]) en [medeverdachte 6] (
het hof begrijpt: [medeverdachte 6]) “participeren in privé.” [40]
[medeverdachte 5] heeft op enig moment de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Ntech opgericht. [medeverdachte 4] heeft op enig moment de vennootschap naar buitenlands recht Bio-Coal opgericht.
Het dossier bevat een conceptversie van de overeenkomst betreffende de oprichting van SGI , gedateerd op 25 oktober 2007. In deze conceptversie staan de volgende oprichters:
- Ntech , vertegenwoordigd door [medeverdachte 5] ;
- Bio-Coal , vertegenwoordigd door [medeverdachte 4] ;
- Woldomus , vertegenwoordigd door [medeverdachte 2] ;
- [medeverdachte 6] ;
- [medeverdachte ] ; en
- SGI , vertegenwoordigd door [betrokkene 1] .
Bovendien vermeldt deze conceptversie dat Woldomus , [medeverdachte 6] en [medeverdachte ] een belang wensen te nemen in Stramproy Green Technology ( SGT ). [41]
[betrokkene 1] e-mailt op 2 november 2007 [medeverdachte 6] , [medeverdachte ] , [medeverdachte 4] , [medeverdachte 5] en [medeverdachte 2] . Hij deelt aan [medeverdachte ] en [medeverdachte 6] mede dat er op 1 november 2007 besloten is “om bij gevoelige informatie van nu af aan de privé email adressen te gebruiken” en [betrokkene 1] vraagt om deze privé e-mailadressen aan hem door te geven. [42]
De AvA van Rendo stemt op 20 december 2007 – als financier en facilitator binnen de grenzen van de WON – in met het project om een noodstroomvoorziening te realiseren in Steenwijk . In de notulen [43] staat het volgende:
“ RENDO heeft bij dit project de rol van financier met een aantrekkelijk rendement en vervult daarnaast een faciliterende rol. De exploitatie van het project (productie) geschiedt bewust door een derde partij. Indien RENDO zelf de productie ter hand zou nemen zou dit implicaties hebben inzake haar positie van de Wet Onafhankelijk Netbeheer. Dat wenst RENDO niet.”
[medeverdachte 2] , [medeverdachte 6] en [medeverdachte ] zijn bij deze vergadering aanwezig. [44]
Oprichting SGI
- Stramproy Green Electricity B.V. ( SGE ; warrntekrachtkoppeling);
- Stramproy Green Coal B.V. ( SGC ; torrefactiecentrale); en
- Stramproy Green Technology B.V. ( SGT ; torrefactietechnologie).
De oprichters zijn Woldomus , Ntech , Bio-Coal en [medeverdachte 7] (hierna: [medeverdachte 7] ). Zij krijgen elk 20% van de aandelen van SGI . De afspraken tussen deze oprichters en aandeelhouders en mevrouw [medeverdachte 8] (hierna: [medeverdachte 8] ) enerzijds en SGI anderzijds worden vastgelegd in een aandeelhoudersovereenkomst van 20 december 2007. [47] [medeverdachte 8] krijgt op grond van een afzonderlijke aandeelhoudersovereenkomst van 20 december 2007 een koopoptie op 20% van de aandelen van SGI . Het aandelenpakket in SGI van [medeverdachte 8] wordt gehouden door Woldomus . [48] SGI is enig aandeelhouder van SGC , SGE en SGT . De torrefactiecentrale is ondergebracht in SGC , de warmtekrachtcentrale in SGE en de knowhow in SGT . [49]
Het hof stelt het volgende vast over de oprichters van SGI op het moment van oprichting van SGI op 20 december 2007:
- [medeverdachte 7] is de echtgenote van [medeverdachte 6] ; [50]
- [medeverdachte 8] is de echtgenote van [medeverdachte ] ; [51]
- [medeverdachte 2] bezit 99,95% van de aandelen van Woldomus ; [52]
- [medeverdachte 3] bezit 0,05% van de aandelen van Woldomus ; [53]
- [medeverdachte 5] is samen met zijn echtgenote [anoniem] ; [54]
- [medeverdachte 6] , [medeverdachte ] en [medeverdachte 2] zijn [anoniem] :
o [medeverdachte 6] als [anoniem] ;
o [medeverdachte 2] als [anoniem] ; en
o [medeverdachte ] als [anoniem] . [56]
Lening 1 en lening 2
Op 21 december 2007 verstrekt Rendo een achtergestelde lening van [bedrag] euro aan SGC (lening 1). [medeverdachte 2] tekent de overeenkomst namens Rendo . [57] Op 21 december 2007 verstrekt Rendo daarnaast een achtergestelde lening van [bedrag] euro aan SGE (lening 2). [medeverdachte 2] tekent ook deze overeenkomst namens Rendo . [58]
Op 6 februari 2008 machtigt [medeverdachte 3] als [anoniem] van Woldomus [medeverdachte 2] om alle voorkomende handelingen te verrichten namens Woldomus . [62] [medeverdachte 2] heeft blijkens de aangiften vennootschapsbelasting van 2008 tot en met 2010 99,95% van de aandelen van Woldomus . [medeverdachte 3] heeft 0,05% van de aandelen van Woldomus . [63]
“(…) zoals recentelijk besproken heeft Woldomus het voornemen om de aandelen SGI , die zij recent heeft gekocht nu weer van de hand te doen. Dit zou voor Woldomus al een bescheiden verkoopwinst betekenen. Wel zou graag Woldomus graag een terugkoopoptie wensen, indien er toch spectaculaire winsten door SGI zouden worden behaald. Woldomus en de aspirant koper zijn al mondeling overeengekomen dat indien de prijs van de aandelen met meer dan 10% stijgt, dat Woldomus dan een terugkooprecht krijgt tegen een koers van (overeengekomen koopwaarde met aspirant koper plus een rendement van 10%). De koper blijft de aankoopprijs vooralsnog eerst schuldig tegen een zakelijke rente. Op deze wijze kan Woldomus zich focussen op haar kerntaken (dit is niet SGI ) en kan zij via de terugkoopoptie wellicht toch nog een extra dividendje meepikken, indien het rendement boven de 10% uitkomt. (indien dit 15% is, dan resultaat woldomus 15 -10 =5)”
Lening 3 en 4
Op 2 juni 2008 verstrekt Rendo een achtergestelde lening van [bedrag] euro aan SGC (lening 3). [medeverdachte 2] tekent de overeenkomst namens Rendo . [65] Op 2 juni 2008 verstrekt Rendo daarnaast een achtergestelde lening van [bedrag] euro aan SGE (lening 4). [medeverdachte 2] tekent de overeenkomst namens Rendo . [66]
Op 10 juni 2008 betaalt Rendo [bedrag] euro aan SGC als tweede betaling van lening 1 ( [bedrag] euro). [67]
Overdracht aandelen SGI naar [betrokkene 7]
(hierna: [betrokkene 7] ) is een vriend van [medeverdachte 2] . [68]
[medeverdachte 2] stuurt op 13 juni 2008 een e-mail naar [betrokkene 8] (hierna [betrokkene 8] ) van organisatie en adviesbureau Mazars Berenschot Corporate Finance B.V. (hierna: MBCF). Blijkens de inhoud van de e-mail heeft [betrokkene 8] vragen ontvangen van banken over de betrokkenheid van [betrokkene 7] bij SGI . [medeverdachte 2] schrijft in deze e-mail [69] :
“ter beantwoording van de vragen van banken doe ik je onderstaand in staccato stijl een opsomming van de redenen waarom de heer [betrokkene 7] met onze instemming in de positie is gekomen bij SGI .
1. RENDO en [betrokkene 7] kennen elkaar al lange tijd lange tijd; hij geniet veel vertrouwen binnen de RENDO directie
2. Heeft al meerdere projectopties voor RENDO aangedragen en geanalyseerd en vervolgens uitgewerkt.
3. Heeft inspanningen gepleegd om de MEP vergunningen te verkrijgen
4. Heeft de contacten met [anoniem] gelegd en uitgewerkt
5. Begrijpt dat financiers (banken en RENDO ) hun geld met zekerheid terug willen zien
6. Dit relateert naar dividendpolitiek, etc.
7. Door zijn inbreng komt er een beter evenwicht in de AvA van SGI .
(…)
Indien er vragen aan hem zijn dan wil ik dat graag van te voren weten om dat even bij hem te melden.”
Op 18 juni 2008 wordt op de computer van [medeverdachte 2] een document aangemaakt door [medeverdachte 2] genaamd “Afspraken tussen [betrokkene 7] en [medeverdachte 2] ”. Uit technische informatie over dit document blijkt dat dit document op 25 juni 2008 door [betrokkene 7] voor het laatst is gewijzigd. In dit document [70] staat onder andere opgenomen:
“ [medeverdachte 2] garandeert [betrokkene 7] [bedrag] euro winst zonder risico’s. (…) [betrokkene 7] koopt voor [bedrag] euro aandelen SGI van Woldomus BV. [betrokkene 7] hoeft deze aandelen niet direct te betalen maar mag zo lang als nodig is (in de overeenkomst staat zelfs tot maximaal 10 jaar) , het geleende geld schuldig blijven. Op een nog nader door [medeverdachte 2] vast te stellen moment wil Woldomus BV de aandelen weer terug kopen. Woldomus is verplicht de aandelen SGI binnen 10 jaar tijd weer terug te kopen! [betrokkene 7] is verplicht de aandelen terug te leveren als Woldomus het wil. Indien [medeverdachte 2] de aandelen terug wil dan ontvangt [betrokkene 7] [bedrag] euro over de bank van Woldomus BV. (…) [medeverdachte 2] betaalt per 26/6/2008 aan [betrokkene 7] [bedrag] euro waarborg. Daarmee heeft [betrokkene 7] van te voren: de aandelen, [bedrag] euro waarborg en een schuld van [bedrag] euro. EN IS ZIJN RISICO per saldo NUL op dat moment!
Op het moment van teruglevering (na x jaar) dat [betrokkene 7] de [bedrag] euro over de bank van Woldomus ontvangen heeft, geeft [betrokkene 7] aan [medeverdachte 2] de voorafbetaalde waarborg van [bedrag] euro weer terug!
[medeverdachte 2] en [betrokkene 7] komen verder overeen dat:
- [medeverdachte 2] , [medeverdachte ] en [medeverdachte 6] krijgen het recht om [betrokkene 7] structureel te vervangen op de aandeelhoudersvergadering (als gevolmachtigde); [betrokkene 7] is zelf een niet actief aandeelhouder en komt niet op de A.v.A.
- Dat [betrokkene 7] akkoord is dat in de tussentijd [betrokkene 7] geen recht op dividend op de aandelen heeft en dus geen dividend ontvangt.
Indien [betrokkene 7] onverhoopt overlijdt of failliet gaat, dan worden de aandelen door zijn echtgenote alsnog teruggeleverd op dezelfde condities.”
Op 18 juni 2008 stuurt [medeverdachte 2] een e-mail naar [betrokkene 1] , [medeverdachte 5] , [medeverdachte 4] , [medeverdachte ] (privé e-mailadres), [medeverdachte 6] (privé e-mailadres) en [betrokkene 7] (privé e-mailadres), over de overdracht van de aandelen in SGI aan [betrokkene 7] . [medeverdachte 2] stuurt de volgende email [71] :
“hierbij verzoek ik de afspraak van donderdag 26 juni 2008 om 14 uur te verplaatsen van [plaats] naar het kantoor van [anoniem] [betrokkene 4] te Groningen!!
Wij worden daar verwacht voor de aandelen verkoop van:
1. Mevrouw [medeverdachte 6] naar Woldomus . Woldomus was al houder van de aandelen van mevrouw [medeverdachte 8]
2. Het gehele pakket aandelen SGI van Woldomus (dan 60%) wordt verkocht aan de heer [betrokkene 7] in prive.
3. Woldomus krijgt een terugkoopoptie van [betrokkene 7]
4. De dames [medeverdachte 8] en [medeverdachte 6] krijgen vervolgens een terugkoopoptie van Woldomus , zonder dat Woldomus hiervan rijker wordt.
Met de heer [betrokkene 7] bespreek ik woensdag ochtend 10.30 uur alles nog eens uitgebreid voor. Hij hoeft pas om 15 uur bij de [anoniem] te zijn”
[betrokkene 9] (hierna: [betrokkene 9] ), [anoniem] van de ABN AMRO Bank, vraagt [betrokkene 8] (MBCF) per e-mail van 19 juni 2008 om de aandeelhouders en de aandelenverhouding van SGT op te geven. Daarnaast vraagt [betrokkene 9] om een toelichting “aangaande de betrokkenheid van de overige partijen behoudens Stramproy Group respectievelijk de heren [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] ”. [72]
Op 20 juni 2008 reageert [betrokkene 8] (MBCF) per e-mail [73] naar [betrokkene 9] (ABN AMRO) als volgt:
“(…) 1 .Gaarne opgave van de aandeelhouders van SGT en de aandelenverhouding. (…) 60% de heer [betrokkene 7] , (…). Antwoord: De heer [betrokkene 7] beraad zich nog of hij de aandelen in privé dan wel in een nieuw op ter richten holding zal plaatsen.
20% in handen van Ntech B.V. (de heer [medeverdachte 5] )
20% in handen van Bio-Coal BvBA (de heer [medeverdachte 4] ) (…)
2.Tevens gaarne een toelichting aangaande de betrokkenheid van de overige partijen behoudens Stramproy Group respectievelijk de heren [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] . (…) Antwoord:
NV. RENDO Holding ( RENDO ) treedt op als verstrekker van achtergesteld kapitaal.
[betrokkene 7] :
RENDO en [betrokkene 7] kennen elkaar al lange tijd lange tijd; hij geniet erg veel vertrouwen binnen de RENDO directie, temeer daar hij meerdere projectopties voor RENDO aangedragen en geanalyseerd en vervolgens uitgewerkt. Door zijn toedoen zijn de MEP vergunningen verkregen en heeft hij de contacten met [anoniem] gelegd en uitgewerkt. Begrijpt dat financiers (banken en RENDO ) hun geld met zekerheid terug willen zien. Door zijn inbreng komt er een beter evenwicht in de AvA van SGI .”
Op 25 juni 2008 stuurt [medeverdachte 5] een e-mail [74] naar [medeverdachte 2] met de volgende inhoud:
“Beste [medeverdachte 2] ,
Hierbij enkele vragen cq. opmerkingen tav de gestuurde documenten.
Nadere aandeelhoudersovereenkomst:
• Mevrouw [medeverdachte 8] of een vennootschap (moet dat niet bekend zijn bij tekening akte?
• [betrokkene 7] ook op de hoogte is van de genomen aandeelhouders besluiten?
• Het is [betrokkene 7] ook verboden de aandelen te verpanden.
• Wanneer de aandelen SGI die in handen zijn van [betrokkene 7] niet door één van de oorspronkelijke aandeelhouders worden teruggekocht, hebben Ntech Holding en Biocoal&Waste het recht deze aandelen tegen dezelfde condities te kopen. (hier
is toch een betere juridische tekst voor).
• Dat de koper van de aandelen SGI zal stemmen conform instructies verkopers. (Ik wil met [medeverdachte 2] , [medeverdachte ] en [medeverdachte 6] zaken doen, niet met dhr [betrokkene 7] )
[medeverdachte 4] heeft nog geen tijd gehad zich te verdiepen in de documenten. Zou je de notaris willen vragen een volmacht, na Fax of email bevestiging, voor te bereiden van Ntech Holding in geval er de komende weken nog aktes getekend moeten worden.
Met vriendelijke groet,
[medeverdachte 5] ”
[medeverdachte 4] reageert per e-mail op bovenstaand bericht naar [medeverdachte 5] als volgt [75] :
“ [medeverdachte 5]
Ik heb onderstaande documenten snel doorgenomen. De site letter waarin staat dat we niets met deze nieuwe man te maken zullen hebben, dat hij geen stemrecht heeft tijdens de RvB, dat hij geen rol zal spelen bij klanten/banken, geen rol met de andere aandeelhouders, geen beslissingsrecht heeft, e.d. zie ik nergens terugkomen. Met andere woorden: ik wil er niets met te maken hebben en hij bestaat voor me en de buitenwereld niet.
Ik mis ook het deel waarin staat dat de heren via rendo borg staan met een bedrag van min [bedrag] euro (aangevuld met een mogelijk bedrag voor bijkomend [bedrag] ) mocht de bank terugtrekken wanneer zou blijken dat zij op de hoogte komen van deze neptoestand. De schade die de ander aandeelhouders zullen leiden, moet
dan vergoed worden.
Wanneer er een probleem/discussie van welke aard dan ook met de nieuwe verantwoordelijke optreedt, zal automatisch moeten leiden tot de gedwongen verkoop van de aandelen naar de oude aandeelhouders. Ik eis het recht op om dergelijke overdracht per direct te moeten laten uitvoeren.
[medeverdachte 4] ”
Op 26 juni 2008 koopt Woldomus de aandelen SGI van [medeverdachte 7] (20%) voor € [bedrag] , waarbij de koopsom door Woldomus schuldig wordt gebleven. [76] Vervolgens verkoopt Woldomus op 26 juni 2008 haar aandelenpakket SGI (20%), de gekochte aandelen van [medeverdachte 7] (20%) en de voor [medeverdachte 8] gehouden aandelen SGI (20%), met een bedongen terugkoopoptie, aan [betrokkene 7] . [77]
Op 1 juli 2008 treedt de WON in werking.
Op 4 augustus 2008 fuseert Rendo Netbeheer, als verdwijnende rechtspersoon, met N.V. Rendo . Op 6 augustus 2008 is de registratie van Rendo Netbeheer beëindigd. In de akte van statutenwijziging van 4 augustus 2008 staat in artikel 9 van de statuten van N.V. Rendo opgenomen dat het de leden van het bestuur verboden is om in enige vorm (direct of indirect) deel te nemen aan een energieproducerend bedrijf. [78] [medeverdachte ] [anoniem] [79]
Op 11 september 2008 betaalt Rendo [bedrag] euro aan SGC als betaling van lening 3 ( [bedrag] euro). [80] Op 11 september 2008 betaalt Rendo [bedrag] euro aan SGE als tweede betaling van lening 2 en betaling van lening 4. [81] Beide betalingen worden in opdracht van [betrokkene 1] uitgevoerd met goedkeuring van [medeverdachte 2] . [82]
Lening 5
Rendo verstrekt op 3 oktober 2008 aan SGE een achtergestelde lening van [bedrag] euro (lening 5). [medeverdachte 2] tekent de overeenkomst namens Rendo . [83]
In de AvA van SGI en SGT van 2 december 2008 wordt voorgesteld dat [medeverdachte 4] [anoniem] wordt. Dit met het financiële mandaat om het project op te leveren binnen de investering van [bedrag] euro en met als doelstelling in mei 2009 de eerste biocoal te produceren. Het voorstel wordt goedgekeurd. [84]
Oprichting Marella en verkrijging aandelen SGI door Marella
[medeverdachte ] en zijn broer [verdachte] tekenen op 27 december 2008 een intentieverklaring. Begin 2009 zal een vennootschap worden opgericht door [verdachte] met de naam Marella . Na oprichting zal 99% van de aandelen verkocht worden aan [medeverdachte ] . [85]
Op de AvA van Marella van 30 maart 2009 besluiten [verdachte] en [medeverdachte ] het volgende: [89]
“De AvA besluit tot het overnemen van een koopoptie aandelen in Stramproy Green lnvestments BV ( SGI ) waarmee zij tegen betaling van een koopprijs van € [bedrag] een belang van 20% kan verkrijgen in SGI . De overnameprijs bedraagt nihil, gebaseerd op een fors negatieve intrinsieke waarde van SGI volgens de jaarrekening 2008. SGI bevindt zich in een opstartfase en de ontwikkelingen zijn tegenvallend.”
Op 31 maart 2009 verkoopt [medeverdachte 8] haar koopoptie op aandelen in SGI (20% voor een uitoefenprijs van € [bedrag] ,-) voor [bedrag] euro aan Marella . In de koopovereenkomst [90] staat verder opgenomen dat de verkoopprijs van [bedrag] euro:
“gebaseerd is op een fors negatieve intrinsieke waarde van SGI per 31 december 2008 en de negatieve ontwikkelingen waarin SGI zich bevindt; de vergunningsaanvraag voor de bouw van haar productieplant verloopt erg moeizaam; de elektriciteit- en kolenprijzen zijn sterk gedaald, terwijl de prijzen voor biomassa stijgen; de kosten en voorziene investeringsuitgaven nemen fors toe; het potentiële rendement neemt daarmee fors af”.
Toenemende spanningen tussen [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] enerzijds en [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] anderzijds
[medeverdachte 2] stuurt op 16 mei 2009 vanaf zijn privé e-mailadres een e-mail naar de privé emailadressen van [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] . [medeverdachte 2] heeft met [betrokkene 1] een financiële analyse gemaakt en ziet de risico’s toenemen (zowel in tijd en geld als ook in techniek schrijft hij). [medeverdachte 2] schrijft onder andere: [91]
“van een situatie van nog beschikbare financiele ruimte zijn wij beland in een situatie van een financieel gat (…) geschat gat [bedrag] bij opstart op 1 november (…) anders is gat nog groter.”
Op 17 juni 2009 kondigt [medeverdachte 2] per e-mail bij [medeverdachte 5] , [medeverdachte 4] , [medeverdachte ] en [medeverdachte 6] aan dat het recht van terugkoop van de aandelen in SGI van mevrouw [medeverdachte 7] (
het hof begrijpt: [medeverdachte 7]) ten opzichte van Woldomus wordt beëindigd. Deze e-mail wordt van en naar de privé e-mailadressen van de genoemde betrokkenen gestuurd. [92]
het hof begrijpt: [medeverdachte 7]) ten opzichte van Woldomus wordt beëindigd. Deze e-mail wordt van en naar de privé e-mailadressen van de genoemde betrokkenen gestuurd. [92]
MBCF brengt op 20 augustus 2009 een rapport uit aan Rendo (ter attentie van [medeverdachte 2] ). Het rapport betreft de ontwikkelingen van de bouw van de biomassacentrale van SGI en de mogelijke koop van onroerend goed van SGI door Rendo (Dolderweg 40, Steenwijk ). In dit rapport [93] staat onder andere:
“Als gevolg van de hogere investeringen, de uitgestelde productie en de hiermee verband houdende aanloopverliezen, heeft SGI een additionele financieringsbehoefte van circa € [bedrag] .”
Op de computer van [medeverdachte 2] is een document aangetroffen dat blijkens de inhoud gaat over de situatie rondom 31 augustus 2009 en kennelijk gericht is aan [medeverdachte 5] . Het is onduidelijk of dit document is verzonden en zo ja, naar wie. In het document [94] staat onder andere:
“Onderstaand kom ik terug op het onderwerp aandelen transacties welk wij op 31 augustus 2009 zouden bespreken. (…) De financiering; Gaande de tijd is het project duurder geworden; deels doordat we er 2 torrefactiemachines van hebben gemaakt en doordat we het goed en professioneel willen doen. Dit vraagt meer investering van RENDO ; het risico voor alleen de RENDO ers wordt hierdoor groter; hiervan profiteren echter alle aandeelhouders van. Jouw aandelen zijn dus ook zomaar meer waard geworden!; Echter het project is ook deels duurder geworden door onvoorziene uitgaven, onbekendheid met de materie, naieve inschattingen over een gebouw, ontbrekende silo’s vanaf dag 1, randapparatuur, etc. De eerste sommen uit jouw businessplan [medeverdachte 5] waren in deze misleidend en naïef. Ik ga ervan uit dat dit niet expres is gebeurd maar het feit ligt er dat de presentatie achteraf zeer onvolledig was. Tot nu toe is ook de financiering hiervoor en het daarbij horende risico soepel door RENDO geregeld. Hiervoor zijn geen aandelen ingeleverd door jouw of [medeverdachte 4] . (…) Tot nu toe is er denk ik, uitsluitend sprake geweest van vertrouwen van mij in jullie beide en nooit andersom. Ik heb jullie op uitsluitend jullie blauwe ogen vertrouwd met heel veel miljoenen euro’s. Omgekeerd is het vertrouwen klaarblijkelijk nul, want jullie zijn verschrikkelijk bezorgd over de zeggenschap (…) Verder ben ik het met jullie eens dat het van af het begin de bedoeling was dat jullie 50% van de zeggenschap zouden hebben over SGT . Dit is een onbedoelde weeffout en dus was ik bereid geweest om ook hieraan iets te doen. (…) Gisteren is echter voor mij een breekpunt in het proces geworden. (…) Jij krijgt halverwege het gesprek klaarblijkelijk haast en begint de agenda af te raffelen. Over het onderwerp aandelen krijg ik vervolgens niet de kans om maar mijn zegje te doen. Je loopt vervolgens na twee zinnen boos weg en gaat naar je volgende afspraak? Met de pers? Je laat [medeverdachte 4] achter om met [medeverdachte ] en mij een spelletje te spelen. (…)
Gevolgen
1. De eerder geschetste bereidheid is nu weg.
2. Ik overleg met [medeverdachte ] of [betrokkene 1] [anoniem] ”
Op 31 augustus 2009 e-mailt [medeverdachte 4] [medeverdachte 2] , [medeverdachte 5] en [medeverdachte ] . Deze e-mail wordt van en naar de privé e-mailadressen van de genoemde betrokkenen gestuurd. In deze e-mail [95] schrijft [medeverdachte 4] onder andere:
“Uw voorstel om SGT los te maken van de gehele holding en zo de eerder gemaakte fout van de [anoniem] te herstellen (nl . dat [medeverdachte 4] [medeverdachte 5] 50% van de zeggenschap hebben in SGT ) is geen aanvaardbaar voorstel voor me. (…) Wij zijn als gelijke partners binnen SGI gestart en zo heeft u dit na de meeting met [bedrijf] opnieuw bevestigd. De aandelen van [medeverdachte 6] binnen SGi zouden voor 10% naar [medeverdachte 5] / [medeverdachte 4] gaan zodat er terug gelijkheid is binnen SGI / SGT (…) Ik vraag een aandeelhoudersbijeenkomst aan om mij (BioCoal & Waste) te ontlasten van mijn taken als [anoniem] zodat ik me enkel en alleen kan richten op de bouw van de torrefactieinstallatie (…) De aan-, afvoer, opslag, WKK etc zijn geen prioriteit meer voor me en moeten best door u of door derden uitgewerkt en opgevolgd worden.”
Bij e-mail van [medeverdachte 5] aan [medeverdachte 4] , [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] van 1 september 2009, geeft [medeverdachte 5] aan zich aan te sluiten bij [medeverdachte 4] . In deze e-mail [96] staat onder andere:
“Tot de komende aandeelhoudersovereenkomst leg ik mijn prioriteiten op SGT en meld mij af voor activiteiten voor SGE , SGC en SGI .”
Inkoop aandelen SGI
Het dossier bevat een e-mail van [medeverdachte 5] aan [medeverdachte 2] van 27 september 2009. Deze e-mail is blijkens de inhoud verstuurd naar aanleiding van een gesprek op 25 september 2009 over de aandelen in SGI . Deze e-mail wordt van en naar het privé e-mailadres van [medeverdachte 5] en [medeverdachte 2] gestuurd In deze e-mail [97] staat onder andere:
“Afgelopen vrijdag hebben wij elkaar gesproken over de ontwikkelingen met het project SGI . Onder andere hebben wij het gehad over de aandelen SGI en heb jij in overweging gegeven de aandelen van [medeverdachte ] en jezelf te willen verkopen aan [medeverdachte 4] en mijzelf. Ik ben verbaasd over deze intentie. Voorwaarde voor een dergelijke transactie is dat de project continuiteit van SGI gewaarborgd blijft en dat een overname uit eigen middelen wordt gefinancierd . In dat kader heb je een aantal ideeën suggesties gedaan :
• Financieren van Torrefactie 1 door lease met Amstellease ( [bedrag] )
• [anoniem] na eerste jaar draaien ( [bedrag] )
• Wanneer lening met Rendo over gezet kan worden van achtergesteld naar
"niet" achtergesteld kan de rente eventueel naar 5% met een latere terugbetaling.
( [bedrag] )
Ik hoop dit goed verwoord te hebben en zou graag de komende week vernemen voor welk bedrag de aandelen over zouden gaan en hoe dit te financieren.”
Het dossier bevat een geheimhoudingsverklaring d.d. 13 oktober 2009 in verband met de voorgenomen overname door NTech en Bio-Coal van alle aandelen van SGI van Woldomus . Het document bevat ruimte voor [betrokkene 8] (MBCF), [medeverdachte 2] , [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] om het document voor akkoord te ondertekenen. Dit document is niet ondertekend. [98]
[medeverdachte 2] stuurt op 15 oktober 2009 vanaf zijn privé e-mailadres een e-mail naar de privé emailadressen van [medeverdachte 5] en [medeverdachte ] . Hij geeft een eerste voorlopige reactie op de koopovereenkomst van de aandelen in SGI . [medeverdachte 2] schrijft in deze e-mail [99] onder andere:
“Jij stelt voor om de aandelen direct te verkopen en waarschijnlijk ook direct te leveren in ruil voor een lening en een toezichthouder . Hier zit het grote verschil in denken. Wij wensen nadrukkelijk vast te houden aan direct verkopen via een verkoopovereenkomst maar de levering van de aandelen pas te doen, nadat de laatste euro is betaald van het pay out schema. Graag horen we van jou, indien je dit wilt aangeven, welke tegenstrijdigheid van belangen jij verwacht, indien wij de aandelen houden totdat de laatste euro is betaald aan ons. (…) Voor ons telt eigenlijk nog veel zwaarder, dat wij van jullie beiden in een gesprek nog eens elkaar recht in de ogen kijkend, horen dat jullie de intentie hebben om ons maar ook de andere geldschieters geheel uit te gaan betalen .(…) [medeverdachte 2] ”.
Op 30 oktober 2009 betaalt Rendo 2 miljoen euro aan SGE als betaling van lening 5 ( [bedrag] euro). [100]
Bij e-mail van 3 november 2009 (met als onderwerp: “Show stopper!”) e-mailt [101] [medeverdachte 5] vanaf zijn privé e-mailadres naar het privé e-mailadres van [medeverdachte 2] het volgende:
“Ondanks het feit dat jij de eerste betaling per 22 december 2009 in een eerdere mail hebt genoemd is dit punt nieuw voor mij. Twee weken geleden hebben wij bij [betrokkene 8] de financiering van de aandelenkoop besproken. Dit zou uit de verkoop/lease van Torrefactie 1, de vrijval van depot en gegenereerde winsten komen.
Ondertussen heb ik mij hard gemaakt om EPC in te brengen met accountantsverklaring zodat SGI jullie aandelen kan inkopen. Wij brengen EPC in en lopen net zo goed een risico dat er nog onverwachte problemen zich voordoen. Buiten bovenstaande is geld lenen vanuit Stramproy Management BV ten sterkste afgeraden door onze fiscalist in verband met de "non onttrekkingclausule" en het risico dat we bestuursaansprakelijk zijn wanneer we tekorten van de ene BV aanvullen met leningen uit leningen van andere BV's. De ABN is immers ook de bank van Stramproy Management. Wel houd ik de mogelijkheid om zaken te financieren vanuit Stramproy Management. Ik heb eerder aangeboden om de koopsom te verminderen en daarvoor in de plaats rente te betalen . Hiermee zouden we jullie een beeeetje tegemoet kunnen komen. (…) Ik hoop dat dit geen show stopper is voor jullie.”
“Ik denk dat je goed hebt aangevoeld dat het betalen van het bedrag op 22/12 voor ons zeer belangrijk is. Van deze gedachte wensen wij dan ook geen afstand te doen. Wij vinden dit bedrag passend binnen een afweging over upwards en downwards potential die voor alle partijen in evenwicht moet zijn. Een afweging die nu moet worden gemaakt. Voorts hoort wat ons betreft er bij dit soort transacties ook een stukje aanbetaling. Ergo boter bij de vis. (…) Gezien de zeer korte termijn die wij nog hebben om tot een gedragen voorstel te komen, stellen wij voor dat SGI de bedragen die zij dan nog ontbeert voorzover die niet uit het zuiden kunnen komen leent van de suikeroom.”
“Prima, ik zal spoed achter de zaak zetten”.
Op 9 november 2009 e-mailt [medeverdachte 5] naar [medeverdachte 2] een “concept stappenplan: inkoop aandelen Stramproy Green Investments B.V. ( SGI )”. Deze e-mail wordt van en naar de privé e-mailadressen van de betrokken gestuurd. [104]
Het dossier bevat een namens Ntech , Bio-Coal , Woldomus in november 2009 getekend stappenplan inkoop aandelen SGI . Namens Marella is niet getekend. [medeverdachte ] verklaart bij de rechter-commissaris dat hij van dit stappenplan op de hoogte was. [105] Het stappenplan beschrijft welke handelingen ondernomen moeten worden om de inkoop van de aandelen van Woldomus en Marella en de betaling daarvan mogelijk te maken. Het stappenplan bevat meer specifiek afspraken over de uitbetaling van de inkoop van de aandelen van Woldomus en Marella , afspraken over een tussen SGI en Rendo te sluiten sale and leaseback transactie en over het omzetten van de huidige lening van [bedrag] euro naar een lening van [bedrag] euro aan SGE en een lening van [bedrag] euro aan SGC . [106]
Lening 6
Op 25 november 2009 verstrekt Rendo aan SGC een achtergestelde lening van [bedrag] euro (lening 6). [medeverdachte 2] tekent de overeenkomst namens Rendo en [medeverdachte 4] tekent de overeenkomst namens SGE en SGC . Met leningen 1 tot en met 6 is dan een totaalbedrag van [bedrag] euro gemoeid ( [bedrag] euro aan SGE en [bedrag] euro aan SGC ). [107]
Sale and leaseback transactie 1
SGI verkoopt en levert op 27 november 2009 een perceel industrieterrein, met daarop de in aanbouw zijnde en af te bouwen biomassacentrale met opstallen, aan Rendo voor [bedrag] euro (exclusief € [bedrag] aan omzetbelasting). [108] Hierna huurt SGI het perceel met de biomassacentrale van Rendo voor € [bedrag] per jaar (exclusief BTW) (sale and leaseback transactie 1). [109] [medeverdachte 2] vertegenwoordigt Rendo .
Overname aandelen SGI door Woldomus en Marella
Blijkens de notulen van de AvA van Marella op 29 november 2009 besluit (de AvA van) Marella op 29 november 2009 om over te gaan tot uitoefening van de koopoptie op de aandelen in SGI . Marella verkrijgt zo een belang van 20% in SGI . [110]
Op 2 december 2009 betaalt Rendo via een notaris [bedrag] euro aan SGI als betaling van de koopsom in het kader van de koop van het perceel met de biomassacentrale (sale and leaseback transactie 1). [111]
Woldomus koopt op 2 december 2009 de aandelen in SGI (totaal 60%) van [betrokkene 7] voor € [bedrag] . Deze koopprijs is door verrekening voldaan. De aandelen worden op 2 december 2009 geleverd aan Woldomus . [medeverdachte 3] vertegenwoordigt Woldomus en [medeverdachte 4] en Bio-Coal vertegenwoordigen SGI . [112]
Op 2 december 2009 verkoopt en levert Woldomus 20% van de aandelen in SGI aan Marella voor € [bedrag] . Deze koopprijs is voldaan. [medeverdachte 3] vertegenwoordigt Woldomus . [medeverdachte 4] en Bio-Coal vertegenwoordigen SGI . [verdachte] vertegenwoordigt Marella . [113]
Uit onderzoek van de FIOD volgt dat in de periode van 2 december 2009 tot en met 18 december 2009 geen bedragen op de bankrekening van SGI ( [rekeningnummer 1] ) worden bijgeschreven, terwijl er wel allerlei betalingen worden gedaan. Op 18 december 2009 heeft de bankrekening van SGI een saldo van ongeveer [bedrag] euro. [114]
Op 14 december 2009 e-mailt [medeverdachte 5] vanaf zijn privé e-mailadres [betrokkene 1] (met daarbij [medeverdachte 4] en [betrokkene 10] in cc). [medeverdachte 5] vraagt [betrokkene 1] het restant van de lening van Rendo (totaal [bedrag] euro) op te vragen en [bedrag] euro over te boeken naar IJsseloevers notarissen te Kampen in het kader van een voorgenomen aandelentransactie. [115]
SGI betaalt op 18 december 2009 [bedrag] euro aan IJsseloevers notarissen in Kampen. [116]
In de notulen [117] van de vergadering van de RvC van Rendo van 17 december 2009 is onder andere vastgelegd:
“Er wordt melding van gemaakt dat het project biomassacentrale in Steenwijk qua realisatie achter loopt op de planning. Deze achterstand hield verband met een revisieaanvraag van de vergunning. Het project blijft rendabel. Waarschijnlijk start de levering van stroom nu echter pas in het tweede kwartaal van 2010. Om de RENDO belangen veilig te stellen en in de ontstane extra liquiditeitsbehoefte van de exploitant te voorzien, zal RENDO een aankoop gaan doen van de desbetreffende grond en opstallen. De exploitant huurt deze activa vervolgens van RENDO terug, tegen een rendement van 8%.”
[medeverdachte 6] , [medeverdachte ] en [medeverdachte 2] zijn bij deze vergadering aanwezig. [118]
Inbreng van EPC in SGI
Ntech en Bio-Coal brengen op 22 december 2009 EPC in als dochteronderneming van SGI . Dit tegen uitgifte van aandelen in SGI . SGI koopt de aandelen van Woldomus in SGI (40%) en Marella in SGI (20%) in voor een bedrag van (in totaal) [bedrag] euro ( [bedrag] euro voor Woldomus en [bedrag] euro voor Marella ). Op 22 december 2009 zal de eerste betaling aan Woldomus van [bedrag] euro en aan Marella van [bedrag] euro plaatsvinden. Het resterende door SGI verschuldigde bedrag (aan Marella [bedrag] euro en aan Woldomus [bedrag] euro) wordt omgezet in twee leningen tegen 7% rente, waarop op gezette tijden moet worden afbetaald. De levering van de aandelen vindt plaats op het moment van de laatste betaling. [medeverdachte 5] , [medeverdachte 4] , [medeverdachte 3] en [verdachte] ondertekenen de aandeelhoudersovereenkomst. [119]
Op 23 december 2009 betaalt Rendo [bedrag] euro aan SGC als betaling van lening 6 (de verhoging van de lening van [bedrag] van Rendo aan SGC van [bedrag] euro naar [bedrag] euro). [120]
Op 23 december 2009 ontvangt Woldomus [bedrag] euro en Marella [bedrag] euro van IJsseloevers notarissen in Kampen. Deze betaling heeft als omschrijving “Spoedoverboeking aanbetaling koopsom aandelen Stramproy Green Investments BV [anoniem] ”. [121]
Op 2 en 24 december 2009 maakt SGC naar SGI een bedrag over van (in totaal) [bedrag] euro. [122] In de omschrijvingen van deze betalingen is te zien dat het gaat om een lening van SGI , aflossing van een lening aan SGC , aflossing en rente van een lening aan SGC en een terugbetaling van teveel overgemaakt geld. [123]
Op 5 maart 2010 e-mailt [124] [medeverdachte 2] vanaf zijn privé e-mailadres [betrokkene 11] ( [anoniem] ) naar aanleiding van de concept jaarstukken van Woldomus het volgende verzoek:
“
indien dit vanuit de [anoniem] geen probleem is, uit de gehele jaarrekening de naam Stramproy Green Investments weghalen, in verband met een ondertekende Vertrouwelijkheidsverklaring”.
indien dit vanuit de [anoniem] geen probleem is, uit de gehele jaarrekening de naam Stramproy Green Investments weghalen, in verband met een ondertekende Vertrouwelijkheidsverklaring”.
Op 7 maart 2010 stuurt [medeverdachte 5] de concept-jaarrekeningen van SGI [anoniem] van 2009 (afkomstig van Tamek Accountants) naar [medeverdachte 2] ( Rendo e-mailadres) en [medeverdachte ] (privé emailadres). [125]
Op 8 maart 2010 reageert [medeverdachte 2] op de concept-jaarrekeningen van SGI [anoniem] van 2009 per e-mail [126] als volgt:
“Hallo [medeverdachte 5] , (…)
1. Zouden we svp ook nog eengeconsolideerdejaarrekening van SGI kunnen krijgen op de Hotmail?
2. Zou de [anoniem] svp inelke jaarrekening(intern en extern per vennootschap)
de volgende omschrijvingen / verwijzingen willen schrappen:
a. Marella
b. Woldomus
c. NV RENDO Holding
d. RENDO NV (is zo wie zo ook nog fout volgens mij )
e. RENDO
f. etcetera alle soortgelijke verwijzingen naar deze externe partijen. (met wie een geheimhoudingsovereenkomst bestaat.)
Dit zeeeeer zorgvuldig per pagina willen doorvoeren, waarvoor dank.
Dit verzoek svp niet 1 op 1 doormailen. (…)”
Op 3 juni 2010 stuurt [medeverdachte 2] (privé e-mailadres) aan [medeverdachte 5] (privé e-mailadres) een “aangepast spoorboekje”. [medeverdachte 2] schrijft in de begeleidende e-mail [127] verder:
“we hebben afgesproken dat jij een voorzet zou doen voor de extra zekerheden (hoofdelijkheid). Het lijkt me wel fair om te melden dat de kansen dat wij het over een alternatief eens worden uiterst klein zijn. Ergo wij houden waarschijnlijk vast aan 2 maal [bedrag] hoofdelijk (…)”.
“Contouren aangaande vereisten voor verdere leningverstrekking aan SGC
Vooraf:
Inzage in maandresultaten en inzage in cashflow prognose per maand
1.
RENDO geeft een extra lening van [bedrag] ; deze wordt gebruikt voor:
RENDO geeft een extra lening van [bedrag] ; deze wordt gebruikt voor:
a.
[bedrag] tbv SGC investeringen en exploitatie
[bedrag] tbv SGC investeringen en exploitatie
b.
[bedrag] tbv aflossen leningsverplichtingen per 1/7
[bedrag] tbv aflossen leningsverplichtingen per 1/7
2.
Extra zekerheden voor NV RENDO Holding
Extra zekerheden voor NV RENDO Holding
a.
Accountantsverklaring laten maken door TAMEK over de boekwaarde van torrefactienummer 1, biomassa toevoerinstallatie en silo is.
Accountantsverklaring laten maken door TAMEK over de boekwaarde van torrefactienummer 1, biomassa toevoerinstallatie en silo is.
b.
Pandrecht vestigen op bovengenoemde zaken tbv NV RENDO Holding
Pandrecht vestigen op bovengenoemde zaken tbv NV RENDO Holding
c.
RENDO wordt per 1/7 betaald conform afspraak voor de geleverde gas en elektriciteitsaansluiting
RENDO wordt per 1/7 betaald conform afspraak voor de geleverde gas en elektriciteitsaansluiting
d.
Hoofdelijke aansprakelijkheid voor het voldoen aan de financiële verplichtingen die voortkomen uit deze nieuwe lening.
Hoofdelijke aansprakelijkheid voor het voldoen aan de financiële verplichtingen die voortkomen uit deze nieuwe lening.
Door:
- [medeverdachte 5] ; voor een bedrag van [bedrag] euro
- [medeverdachte 4] ; voor een bedrag van [bedrag] euro
Deze verklaringen blijft eerst in [medeverdachte 2] zijn persoonlijk archief
3.
Er worden maximale inspanningen verricht om torrefactie nr. 1 alsnog in de lease te krijgen; bij bijvoorbeeld de [bedrijf 2] .
Er worden maximale inspanningen verricht om torrefactie nr. 1 alsnog in de lease te krijgen; bij bijvoorbeeld de [bedrijf 2] .
a.
Indien dit lukt wordt
Indien dit lukt wordt
i.
Het pandrecht van en door RENDO opgeheven
Het pandrecht van en door RENDO opgeheven
ii.
Wordt er direct [bedrag] euro bij RENDO afgelost.
Wordt er direct [bedrag] euro bij RENDO afgelost.
iii.
Vervalt punt d
Vervalt punt d
4.
Geen (dividend-)uitkeringen aan aandeelhouders NTECH en Biocoal voor 2013.”
Geen (dividend-)uitkeringen aan aandeelhouders NTECH en Biocoal voor 2013.”
[betrokkene 8] (MBCF) geeft bij brief van 17 juni 2010 aan Rendo t.a.v. [medeverdachte 2] een positief advies voor het verstrekken van een aanvullende tijdelijke lening aan SGI van [bedrag] euro om SGI in staat te stellen om de bouw van de biomassacentrale te voltooien en om aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Het management van SGI is geconfronteerd met grote vertragingen in de voltooiing van de fabriek, schrijft [betrokkene 8] . Over de liquiditeit van SGI staat onder andere in het advies [129] opgenomen:
“Door de vertraging in de bouw worden de aanloopverliezen hoger en konden de verwachte kasstromen niet aangewend worden om investeringen te betalen. Daarnaast moest additioneel geïnvesteerd worden in het oplossen van de aansturing van de WKK/Torrefactie installatie en moest een investering vervroegd worden om de overtollige warmte van de WKK af te voeren. Verder moest vanuit SGT een bankgarantie worden gesteld van € [bedrag] ten behoeve van het project in [plaats] [anoniem] . Dit heeft geleid tot een grote aanslag op de liquiditeit, zodanig dat er ultimo mei onvoldoende middelen waren om bestaande verplichtingen te voldoen. (…) Dit alles resulteert in een liquiditeit tekort van € [bedrag] . De onderneming heeft facturen en investeringsverplichtingen overlegd voor een bedrag van ca. € [bedrag] . Dit lijkt overeen te komen met het tekort aan kasmiddelen. Ultimo mei was de kaspositie van het bedrijf € [bedrag] positief. (…) Verder dient nog geïnvesteerd te worden in de opbouw van het werkkapitaal en moet ons inziens voorzichtigheidshalve een kleine buffer aangehouden worden. Verder hebben wij de onderneming geadviseerd om de rente op de voorfinanciering van de WKK mee te leasen in de totale lease. Deze rentekosten van naar schatting € [bedrag] hoeven dan niet bij het aangaan van de definitieve leaseovereenkomst betaald te worden, maar worden in uiteindelijke leaseprijs verrekend. Als gevolg van de hogere investeringen, de uitgestelde productie en de hiermee verband houdende aanloopverliezen, heeft SGI een additionele financieringsbehoefte van circa € [bedrag] . (…)
Conclusie.
Door diverse redenen is de opstart van de Bio-Coal fabriek vertraagd. De vertragingen hebben er ook toe geleid dat de aanloopverliezen fors zijn opgelopen en dat een verwachte positieve kasstroom, waaruit investeringen betaald konden worden, omgeslagen is een kastekort. Hierdoor is een aanvullende financieringsbehoefte ontstaan van circa € [bedrag] . Daarnaast is de onderneming geconfronteerd met een aantal kleinere noodzakelijke investeringen. Het liquiditeitstekort kan volledig worden opgelost met en tijdelijke financiering van Rendo , waarbij ook in de werkkapitaal behoefte wordt voorzien. (…)”
Uit latere e-mails van [medeverdachte 2] van 24 juni 2010 [130] en [betrokkene 8] (MBCF) van 25 juni 2010 [131] volgt dat het conceptadvies hiervan gedateerd moest blijven op 17 juni 2010. Dit is daadwerkelijk zo uitgevoerd want [betrokkene 8] stuurt [medeverdachte 2] de conceptbrief (met als datum 17 juni 2010) bij e-mail van 1 juli 2010. [132]
Lening 7
Op 18 juni 2010 verstrekt Rendo een achtergestelde lening van [bedrag] euro aan SGC (lening 7). [medeverdachte 2] tekent de overeenkomst namens Rendo en [medeverdachte 4] tekent de overeenkomst namens SGE en SGC . In de overeenkomst [133] is onder andere opgenomen:
“Nieuwe lening aan SGC :
Hoofdsom: € [bedrag] ,-
Rente:
- 9% op jaarbasis tot 1-1-2011 en
11% op jaarbasis van 1-1-2011 tot 15-12-2011;
- berekening : juist/360;
- betaaldata : per maand.
Aflossing: aflossing van deze lening dient uiterlijk te geschieden op 15-12-2011. (…)”
[medeverdachte 5] vraagt op 22 juni 2010 per e-mail [134] bij [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] een overzicht op van de te betalen bedragen per bankrekeningnummer.
“Hallo [medeverdachte 5]
bijgaand stuur ik je het file met het spoorboekje met de betalingen naar Woldomus en Marella .
Concreet komt dit neer voor 1/7/2010 op:
Woldomus [bedrag] euro
Marella [bedrag] euro
Hiervoor wordt geen factuur meer gestuurd door Woldomus en Marella !
Het bankrekening nummer Woldomus BV te Groningen: [rekeningnummer 2] (…)”
Deze e-mails worden van en naar de privé e-mailadressen van de genoemde betrokkenen gestuurd.
Op 22 juni 2010 betaalt Rendo [bedrag] euro aan SGC in het kader van de aanvullende lening van in totaal [bedrag] euro (lening 7). [136]
In de conceptversie van de notulen van het Rendo kwartaaloverleg [137] van het overleg van 22 juni 2010 van [medeverdachte 2] , [medeverdachte ] en [betrokkene 3] ( [anoniem] ) over de kwartaalrapportage 1e kwartaal 2010, staat onder andere het volgende:
“Treasury: Stamproy. [medeverdachte 2] geeft aan dat er een nieuwe leningsovereenkommst van [bedrag] is afgesproken. [betrokkene 3] vraagt zich af of er niet teveel risico wordt genomen, het pand is immers al gefmancierd en er is al een lening van [bedrag] . Totaal komt financiering van Stamproy daarmee op circa [bedrag] . [medeverdachte 2] geeft aan dat de nieuwe lening gedekt is door meer dan [bedrag] aan activa. Dit betreft met name de rechten van de torrefactiemachine. Uit extern onderzoek blijkt dat deze nog veel meer waard is. Het streven is dat de lening binnen een jaar afgelost is. Rente betreft 9%, is er niet binnen 1 jaar afgelost, dan gaat de rente naar 1 l%. Met de nieuwe lening worden ook alle openstaande facturen van Rendo naar Stamproy verrekend (per saldo wordt dus minder dan [bedrag] uitbetaald). Het voornemen tot het uitbreiden van de lening plus uitbreiding van de lening is aan RVC voorgelegd en goedgekeurd. De positionering van Leningen Stamproy enz. binnen de RENDO groep wordt besproken. Actiepunt: In het najaar wordt binnen de [anoniem] in overleg met [anoniem] verder gesproken over positionering van leningen Stamproy. Ook is besloten om te besluiten voor herfinanciering van langlopende leningen voor 1 januari 2011 (na consultatie en overleg met aandeelhouders). (…)”
“Treasurv: Stamprov. [medeverdachte 2] geeft aan dat er een nieuwe leningsovereenkomst van [bedrag] is afgesproken. [betrokkene 3] vraagt zich af of er niet teveel risico wordt genomen? [medeverdachte 2] geeft aan dat de nieuwe lening gedekt is door meer dan [bedrag] aan activa. Verder is op juridisch gebied advies gevraagd door een separate notaris. Op economisch gebied heeft Mazar Berenschot een positief advies rapport geschreven. Met de nieuwe lening worden ook alle facturen die per 1 juli die zouden komen open te staan richting Rendo naar Stamproy verrekend (per saldo wordt dus minder dan [bedrag] uitbetaald). De voortgang richting dit project gaat in afstemming met de RvC. De [anoniem] houdt hier natuurlijk een eigen bevoegdheid in.
Actiepunt: In het najaar wordt binnen de [anoniem] in overleg met [anoniem] verder gesproken over de positionering van alle langlopende leningen binnen RENDO en de mogelijkheid om aandeelhouders in de totale RENDO financiering mee te laten financieren. Ook is besloten om de grote [anoniem] lening te herfinancieren voor 1 januari 2011 (na consultatie en overleg met de aandeelhouders). (…)” [139]
In de definitieve versie van de notulen is het volgende nog toegevoegd na de laatste zin: “(…) Er is reeds contact met meerdere banken omtrent financiering.. duidelijk is dat er ten opzichte van de huidige rente een behoorlijk voordeel behaalt kan worden. Inschatting is circa 4,50%. (…)”
Op 25 juni 2010 betaalt Rendo van lening 7 (in totaal [bedrag] euro) € [bedrag] aan SGC . Het restant van lening 7 (€ [bedrag] ) wordt verrekend met openstaande facturen van Rendo . [140]
SGC betaalt op 29 juni 2010 [bedrag] euro aan Woldomus en [bedrag] euro aan Marella , met als omschrijving: “aflossing lening”. [141]
Rendo betaalt op 14 juli 2010 [bedrag] euro aan SGC . [142]
Bij brief van 27 december 2010 van [betrokkene 8] (MBCF) aan [medeverdachte 2] verstrekt [betrokkene 8] aangepaste prognose(s) voor SGI met daarin verwerkt de voorgenomen sale and leaseback transactie om activa van SGI te kopen voor € [bedrag] ,-. Deze brief [143] luidt verder als volgt:
“(…) De hieruit komende gelden worden aangewend om de aflossing, huur en rente aan de N.V. Rendo te betalen. Dit omdat de besluitvorming binnen het ABN AMRO-concern op zich laat wachten. Indien deze besluitvorming positief afloopt kan deze transactie eventueel ongedaan worden gemaakt. Deze transactie verhoogt de zekerheidspositie van N .V. Rendo , omdat zij hiermee de volledige infrastructuur van de Biocoal-fabriek in Steenwijk in haar bezit heeft. (…) De verwachte financiële lease/lening van Torrefactie 1 ad € [bedrag] start in januari 2011, waarmee de tijdelijke lening ad € [bedrag] van Rendo wordt afgelost . (…) Zoals u ziet in Bijlage 1 wordt in het eerste operationele jaar 2011 een winst van € [bedrag] geprognosticeerd. Dit is lager dat eerder aan u werd gemeld . De reden hiervan is grotendeels gelegen in het ontbreken van omzet door de gemelde opstartproblemen. Het management van SGI heeft verzekerd dat deze problemen in de loop van de komende maanden opgelost worden. (…)”
Sale and leaseback transactie 2
Op 30 december 2010 koopt Rendo Duurzaam activa (duurzame systemen c.q. bedrijfsmiddelen) van SGI voor € [bedrag] ,- (exclusief omzetbelasting). SGI verklaart de koopsom te hebben ontvangen door verrekening met de tussen SGI en Rendo Duurzaam bestaande rekeningcourantpositie. [medeverdachte 4] vertegenwoordigt Bio-Coal (en daarmee SGI ) en [medeverdachte 2] vertegenwoordigt Rendo Duurzaam. [144] Hierna verhuurt Rendo Duurzaam deze gekochte activa aan SGI voor € [bedrag] ,- per jaar (exclusief BTW) (sale and leaseback transactie 2). [medeverdachte 2] vertegenwoordigt Rendo Duurzaam en [medeverdachte 4] vertegenwoordigt Bio-Coal (en daarmee SGI ). De eerste huurbetaling over de periode 1 januari 2011 tot en met 1 januari 2012 moet uiterlijk op 30 december 2011 zijn voldaan. [145]
Op 3 januari 2011 verzoekt [medeverdachte 5] namens SGI en [medeverdachte 4] [medeverdachte 2] per e-mail om het resterende bedrag van de koop/verkoop transactie van 30 december 2010 (€ [bedrag] ) zo spoedig mogelijk over te boeken naar SGC . [146]
Overname SGI door Horizon
Door financiële problemen bij SGI wordt er sinds 2010/2011 onderhandeld met Amerikaanse investeerders.
Op 28 mei 2011 zendt Horizon BioEnergy Netherlands B.V. (hierna: Horizon) een Binding Term Sheet aan Rendo Duurzaam. [medeverdachte 2] ondertekent deze namens Rendo Duurzaam en N.V. Rendo Holding op 29 mei 2011. Horizon krijgt tegenover een kapitaalinjectie een aandelenbelang in SGI . Onderdeel van de afspraken is dat Rendo [bedrag] euro aan SGI dan wel SGE en SGC zal betalen tegen een rente van 7%. Rendo zal de kortlopende lening van [bedrag] van mei 2011 omzetten in een langlopende lening en deze samenvoegen met de bestaande langlopende leningen van [bedrag] en [bedrag] euro. Horizon verstrekt [bedrag] euro aan preferent kapitaal aan SGI , met het doel dit als werkkapitaal in SGI in te brengen. [147]
Daarnaast zendt Horizon op 28 mei 2011 een Binding Term Sheet aan Woldomus en Marella . [verdachte] ondertekent deze namens Marella op 28 mei 2011. Horizon zal tegen betaling van [bedrag] euro de aandelen in SGI van Marella en Woldomus verkrijgen. Een deel van de aankoopprijs zal betaald worden: [bedrag] euro aan Woldomus en [bedrag] euro aan Marella . Woldomus en Marella doen afstand van hun aanspraak op het restant van de aankoopprijs van [bedrag] euro, in ruil voor een niet rentedragende vordering van [bedrag] euro ( Woldomus ) en [bedrag] euro ( Marella ). [148]
Sale and leaseback transactie 3
Op 22 september 2011 wordt een vaststellingsovereenkomst notarieel vastgelegd door SGI en Rendo Duurzaam. Rendo Duurzaam moet SGI een vergoeding van [bedrag] euro exclusief omzetbelasting betalen voor in de biomassacentrale gedane investeringen in onroerende zaken (“gewaardeerde investeringen”). Van dit bedrag wordt [bedrag] euro verrekend met vorderingen die Rendo op SGI heeft. Het restant (€ [bedrag] ,-) wordt overgemaakt aan SGI en EPC. [149] Bovendien tekenen op 22 september 2011 Rendo Duurzaam en SGI een nieuwe huurovereenkomst. Rendo Duurzaam verhuurt alle roerende zaken die Rendo Duurzaam van SGI heeft gekocht voor € [bedrag] ,- (exclusief BTW) per jaar. Rendo zal over de jaren 2011 en 2012 geen huur in rekening brengen bij SGI (sale and leaseback transactie 3). [150] [medeverdachte 2] vertegenwoordigt Rendo Duurzaam.
Op 22 september 2011 neemt Horizon de aandelen van Marella en Woldomus in SGI over voor een koopprijs van [bedrag] euro (€ [bedrag] ,- voor Marella en € [bedrag] ,- voor Woldomus ). Een deel van de koopprijs ( [bedrag] euro) is door Horizon overgemaakt naar IJsseloevers notarissen en zal worden overgemaakt naar Woldomus en Marella (ieder [bedrag] euro). Woldomus doet afstand van haar aanspraak op ontvangst van een deel van de aankoopprijs (€ [bedrag] ,‑). Dit deel wordt omgezet in een lening van Woldomus aan Horizon. Marella doet afstand van haar aanspraak op ontvangst van een deel van de aankoopprijs (€ [bedrag] ,-). Dit deel wordt omgezet in een lening van Marella aan Horizon. [151]
Op 22 september 2011 betaalt Horizon (via IJsseloevers notarissen) [bedrag] euro aan Woldomus en [bedrag] euro aan Marella met als omschrijving: “koopsom aandelen”. [152]
Na 2011 worden – voor zover uit de stukken kan worden opgemaakt – geen betalingen meer gedaan aan Woldomus op het overgebleven deel van de vordering van Woldomus . [153]
Op [datum] wordt [medeverdachte 2] uitgeschreven als [anoniem] van Rendo . [154]
Per [datum] accepteert [medeverdachte ] de benoeming tot [anoniem] van Rendo . [157]
In de notulen [158] van de vergadering van de RvC van Rendo van 23 november 2012 is onder andere opgenomen:
“De heer [medeverdachte ] is op dit moment diegene die de rol van [anoniem] . (…) De heer [persoon] geeft aan dat er [bedrag] is geïnvesteerd in SGI , waarvan RENDO er minimaal [bedrag] uit zou kunnen halen? In worse case scenario zou er [bedrag] afgeboekt moeten worden en [bedrag] is het geheel dan nog waard wat verkocht kan worden (grond). (…) De heer [betrokkene 12] geeft aan geschrokken te zijn over de situatie waarin we verzeild zijn geraakt. Hoe heeft dit kunnen ontstaan dat er ruim [bedrag] naar een onzeker project is gestopt? De heer [medeverdachte ] geeft aan dat er binnen RENDO alleen onze voormalig [anoniem] met dit project bezig is geweest en dat er verder niemand iets vanaf wist. Vanaf juli 2012 is de heer [medeverdachte ] hier actief ingedoken samen met de heer [betrokkene 3] en [betrokkene 13] . (…)”
[datum] is [medeverdachte ] op staande voet ontslagen door Rendo . [159]
Op [datum] wordt [medeverdachte 3] uitgeschreven als [anoniem] van Woldomus . [160]
Op 2 mei 2013 is aan SGI op verzoek van haar bestuurder Horizon voorlopig surseance van betaling verleend. Diezelfde dag is het faillissement uitgesproken van SGC en SGE . Op 8 mei 2013 is de surseance van SGI omgezet in een faillissement.
Overweging met betrekking tot het bewijs van feit 2 (valsheid in geschrift)
Het hof overweegt op grond van de hiervoor onder het kopje “feitenvaststelling” opgenomen bewijsmiddelen als volgt.
RvC en AvA Rendo : Project noodstroom door een derde partij
De Rendo - [anoniem] schrijft in een notitie ten behoeve van de RvC-vergadering van 13 september 2007 dat het voor Rendo vanwege de (ophanden zijnde) WON niet wenselijk is om aandeelhouder te zijn van een project dat ziet op de deelname in de productie van stroom. De [anoniem] zal zich inspannen om een partij te vinden die dit zal uitvoeren, zo staat in de notitie. In de notulen van de RvC-vergadering van 13 september 2007 staat dat het project binnen de kaders van de WON “door een derde partij” en voor diens risico wordt geëxploiteerd. [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] zijn bij deze vergadering aanwezig. Daarmee stelt het hof vast dat zij op de hoogte zijn van deze voorwaarde van de RvC voor deelname van Rendo aan het project. Dat zij dit wisten blijkt ook uit de email van [medeverdachte 2] aan [betrokkene 5] van 27 september 2007. [medeverdachte 2] schrijft immers dat Rendo “asset owner” wordt van de fabriek en dat “een derde partij” ( Stramproy Group ) de exploitant wordt van de fabriek en huur betaalt aan Rendo .
Op 20 december 2007 stemt ook de AvA van Rendo in met deelname aan het project. In de notulen staat dat Rendo bij dit project “de rol van financier” en daarnaast “een faciliterende rol” heeft. Indien Rendo zelf de productie ter hand zou nemen, dan zou dit implicaties hebben met betrekking tot de WON. Rendo wil dat niet en daarom vindt de exploitatie van het project (de productie van stroom) bewust plaats door “een derde partij”, aldus de notulen. Dit vooral omdat Rendo door de eerdere verkoop in oktober 2006 van haar leveringsdeel aan Electrabel op dat moment juist voldeed aan de eisen die de WON als wet van 23 november 2006 aan een netbeheerder zou stellen. De AvA wilde de exploitatie overlaten aan een (niet met Rendo verbonden en dus van Rendo onafhankelijke) derde partij. [medeverdachte 2] , [medeverdachte 6] en [medeverdachte ] zijn bij deze vergadering aanwezig. Daarmee stelt het hof vast dat zij op de hoogte zijn van deze voorwaarde van de AvA voor deelname van Rendo aan het project. Dat dit zo is, volgt ook uit het jaarverslag 2007, waarin valt te lezen: “Daarom heeft de Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering van RENDO er mee ingestemd, om actief een partij te gaan zoeken buiten de RENDO organisatie, die stroom gaat produceren binnen dit RENDO netgebied. RENDO wenst, rekening houdend met de eisen uit de Wet Onafhankelijk Netbeheer, zelf geen elektriciteitsproducent te worden”.
Op 1 juli 2008 treedt de WON in werking. Op 4 augustus 2008 fuseert Rendo Netbeheer als verdwijnende rechtspersoon met N.V. Rendo . In de statuten van N.V. Rendo staat opgenomen dat het de leden van het bestuur van N.V. Rendo verboden is om in enige vorm (direct of indirect) deel te nemen aan een energieproducerend bedrijf.
Het hof concludeert op basis van het voorgaande dat de RvC en AvA hebben ingestemd met het project onder de voorwaarde dat dit door een derde (van Rendo onafhankelijke) partij zou worden geëxploiteerd. Deze voorwaarde was ingegeven door de WON, waarin een onafhankelijke positie wordt geregeld van netbeheerders ten aanzien van productie-, handels, en leveringsbedrijven van elektriciteit en gas. [medeverdachte ] was van deze voorwaarde van de RvC en AvA op de hoogte. Hij had q.q. wetenschap van deze al langer op handen zijnde wetgeving. [161] Rendo is reeds in de [anoniem] [162] op de WON genoemd als “te ontvlechten bedrijf” en vanzelfsprekend was dit daarmee – zoals ook uit de hiervoor genoemde AvA notulen blijkt – een belangrijk onderwerp voor Rendo en haar [anoniem] .
(Indirect) belang Rendo - [anoniem] in SGI
In de e-mail van [medeverdachte 2] van 26 september 2007 schrijft [medeverdachte 2] dat de aandelen van SGI als holding gehouden worden door vijf B.V.’s. [medeverdachte 2] schrijft ook dat één van deze B.V.’s [anoniem] Woldomus is. De B.V.’s van [medeverdachte ] en [medeverdachte 6] moeten nog worden opgericht, aldus [medeverdachte 2] in deze e-mail. Op 22 oktober 2007 vraagt [medeverdachte 5] aan [medeverdachte 2] per e-mail of [medeverdachte ] en [medeverdachte 6] “in privé” participeren in SGI .
SGI wordt op 20 december 2007 opgericht door Woldomus , Ntech ( [medeverdachte 5] ), Bio-Coal ( [medeverdachte 4] ) en [medeverdachte 7] (echtgenote van [medeverdachte 6] ). Zij krijgen elk 20% van de aandelen van SGI . [medeverdachte 8] (echtgenote van [medeverdachte ] ) krijgt een koopoptie op 20% van de aandelen van SGI . Haar aandelenpakket wordt gehouden door Woldomus .
[medeverdachte 2] had 99,95% van de aandelen van Woldomus in zijn bezit en daarmee de feitelijke zeggenschap over Woldomus . Dat [medeverdachte 3] per [datum] als [anoniem] Woldomus was aangesteld, maakt dat niet anders nu [medeverdachte 3] slechts 0,05% van de aandelen had en daarmee geen (bepalende) invloed kon uitoefenen. Bovendien heeft [medeverdachte 3] op [datum] [medeverdachte 2] [anoniem] om namens Woldomus alle voorkomende (rechts)handelingen te verrichten. Hiervoor is geen steekhoudende verklaring gegeven door [medeverdachte 2] of [medeverdachte 3] . Het hof betrekt bij de vaststelling van de feitelijke rolverdeling binnen SGI ook de aard, toon en inhoud van de e-mailcorrespondentie zoals die vanaf de oprichting van SGI is gevoerd tussen [medeverdachte 2] , [medeverdachte ] , [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] . Met name volgt uit de e-mails die gaan over de overdracht van de aandelen van Woldomus in SGI aan [betrokkene 7] en de latere inkoop van de aandelen van onder andere Woldomus door SGI , dat [medeverdachte 2] als feitelijke aandeelhouder van Woldomus optrad in SGI en daar de besluiten nam. Uit de verslagen van de AvA van SGI en SGT in de periode van 3 maart 2008 tot en met 2 december 2008 blijkt bovendien dat [medeverdachte 3] nooit aanwezig was bij deze vergaderingen. [163] Het hof concludeert uit het voorgaande dat [medeverdachte 3] binnen Woldomus als stroman heeft gefungeerd voor [medeverdachte 2] .
[medeverdachte 8] was slechts in naam bij de oprichting van SGI betrokken. Haar betrokkenheid was ten behoeve van [medeverdachte ] . Via de koopoptie van [medeverdachte 8] op de aandelen in SGI die Woldomus voor [medeverdachte 8] hield, had [medeverdachte ] een (financieel) belang bij SGI . Ondanks dat [medeverdachte ] bij de oprichting van SGI de aandelen van SGI niet op naam had, trad hij sinds de oprichting van SGI feitelijk op als aandeelhouder. [medeverdachte ] verklaart bij de FIOD als verdachte dat [medeverdachte 8] niet betrokken was bij de oprichting van SGI en geen aandeelhouder was van SGI . Het was zijn bedoeling om deel te nemen aan SGI . [164] [medeverdachte 8] verklaart bij de FIOD als verdachte eveneens dat ze met SGI helemaal niets te maken had en er ook niets vanaf wist. De naam SGI zegt haar niets. Ze heeft enkel haar handtekening gezet voor [medeverdachte ] . [165] Het hof betrekt bij de vaststelling van de feitelijke rolverdeling binnen SGI ook hier de aard, toon en inhoud van de emailcorrespondentie zoals die vanaf de oprichting van SGI is gevoerd tussen [medeverdachte 2] , [medeverdachte ] , [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] . Met name volgt uit de e-mails die gaan over de overdracht van de aandelen van Woldomus in SGI aan [betrokkene 7] en de inkoop van de aandelen van onder andere Marella door SGI dat het [medeverdachte ] was die als feitelijke aandeelhouder van SGI optrad. Uit de verslagen van de AvA van SGI en SGT in de periode van 3 maart 2008 tot en met 2 december 2008 volgt bovendien dat [medeverdachte 8] nooit aanwezig was bij deze vergaderingen. [166] Ook [medeverdachte 8] heeft naar het oordeel van het hof binnen Marella als stroman gefungeerd voor [medeverdachte ] .
Op 26 maart 2009 wordt Marella opgericht. [medeverdachte ] bezat 99% van de aandelen en had daarmee de feitelijke zeggenschap over Marella . Dat [verdachte] als [anoniem] Marella was aangesteld, maakt dat niet anders nu [verdachte] slechts 1% van de aandelen had en daarmee geen bepalende invloed kon uitoefenen. Het hof betrekt bij de vaststelling van de feitelijke rolverdeling binnen SGI ook de aard, toon en inhoud van de e-mailcorrespondentie zoals die vanaf de oprichting van SGI is gevoerd tussen [medeverdachte 2] , [medeverdachte ] , [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] . Daarnaast volgt uit de verslagen van de AvA van SGI en SGT in de periode van 3 maart 2008 tot en met 2 december 2008 dat [verdachte] nooit aanwezig was bij deze vergaderingen. [167] Niet alleen [medeverdachte 3] en [medeverdachte 8] fungeren als katvanger, hetzelfde geldt voor [verdachte] ten opzichte van zijn broer [medeverdachte ] .
Vier dagen na de oprichting van Marella besluit de AvA van Marella de koopoptie op de aandelen in SGI over te nemen van [medeverdachte 8] . Vijf dagen na de oprichting van Marella koopt Marella de koopoptie van [medeverdachte 8] op aandelen in SGI (20% voor een uitoefenprijs van € [bedrag] ,-) voor [bedrag] euro. Deze prijs zou gebaseerd zijn op een “fors negatieve intrinsieke waarde van SGI per 31 december 2008 en de negatieve ontwikkelingen waarin SGI zich bevindt”.
[medeverdachte 5] verklaart dat [medeverdachte 2] , [medeverdachte ] en [medeverdachte 6] absoluut niet wilden dat hun betrokkenheid bij Rendo bekend werd [168] . [medeverdachte 4] verklaart in dit verband dat de namen van de [anoniem] niet mochten worden vermeld, omdat ze twee petten op hadden en omdat sprake was van belangenverstrengeling. Daarnaast heeft [medeverdachte 2] aangegeven dat ze nooit over hun deelname mochten communiceren. De aandelenverhouding was 60/40, dus zij hadden de macht, aldus [medeverdachte 5] . [169]
Voor [medeverdachte 6] geldt voor wat betreft de rol van zijn echtgenote [medeverdachte 7] hetzelfde als ten aanzien van [medeverdachte ] en [medeverdachte 8] . Nu [medeverdachte 6] niet als verdachte in deze strafzaak is gedagvaard, gaat het hof op zijn rol verder niet in.
Het hof concludeert op basis van het voorgaande dat [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] vanaf het moment van oprichting van SGI de feitelijke zeggenschap hadden over hun aandelen in SGI , dat zij alle beslissingen namen over en op grond van hun aandelenbelang en dat zij (aldus) invloed konden uitoefenen op de besluitvorming binnen en met betrekking tot SGI en haar dochters. Daarenboven concludeert het hof dat voor het overgrote deel sprake was van een 60%-belang in SGI dat middellijk gehouden werd door twee nauw samenwerkende personen ( [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] ), althans dat feitelijk door [medeverdachte 2] werd bestierd door de aan [medeverdachte 2] ondergeschikte positie van [medeverdachte ] bij Rendo .
Geldstromen van Rendo naar SGI
In de jaren 2007 tot en met 2011 is op verschillende momenten en manieren geld verstrekt door Rendo aan SGI dan wel aan haar dochterondernemingen.
Achtergestelde leningen
Ten aanzien van de achtergestelde geldleningen gaat het om de volgende geldstromen:
- Lening 1: Eerste overeenkomst van achtergestelde geldlening tussen N.V. Rendo Holding en SGC ten bedrage van [bedrag] euro d.d. 21 december 2007. Van deze lening is [bedrag] euro op 27 december 2007 en [bedrag] euro op l 0 juni 2008 door Rendo betaald aan SGC .
- Lening 2: Tweede overeenkomst van achtergestelde geldlening tussen N.V. Rendo Holding en SGE ten bedrage van [bedrag] euro d.d. 21 december 2007. Van deze lening is [bedrag] euro op 27 december 2007 en [bedrag] euro op 11 september 2008 door Rendo betaald aan SGE .
- Lening 3: een addendum d.d. 2 juni 2008 op de eerste overeenkomst van achtergestelde geldlening tussen N.V. Rendo Holding en SGC waarbij het geleende bedrag is verhoogd met [bedrag] euro. Dit bedrag is op 11 september 2008 door Rendo betaald aan SGC .
- Lening 4: een addendum d.d. 2 juni 2008 op de tweede overeenkomst van achtergestelde geldlening tussen N.V. Rendo Holding en SGE waarbij het geleende bedrag is verhoogd met [bedrag] euro. Dit bedrag is op 11 september 2008 door Rendo betaald aan SGE .
- Lening 5: derde overeenkomst van achtergestelde geldlening tussen N.V. Rendo Holding en SGE ten bedrage van [bedrag] euro d.d. 3 oktober 2008. Dit bedrag is op 30 oktober 2009 door Rendo betaald aan SGE .
- Lening 6: een verhoging van de lening van Rendo van [bedrag] euro aan SGC met [bedrag] euro. Dit bedrag is op 23 december 2009 door Rendo betaald aan SGC .
- Lening 7: een brief/offerte d.d. 18 juni 2010 van [medeverdachte 2] namens Rendo aan SGC , ter attentie van [medeverdachte 4] , waarin een extra lening van [bedrag] aan SGC wordt toegezegd. Van dit bedrag is € [bedrag] op 25 juni 2010 door Rendo betaald aan SGC en op 22 juni 2010 een bedrag van [bedrag] euro aan SGC . Het restant van de lening is verrekend met facturen van Rendo .
Het hof stelt vast dat [medeverdachte 2] de overeenkomsten waarbij deze leningen zijn verstrekt namens Rendo ondertekende.
Sale and leaseback transacties
Ten aanzien van de sale and leaseback transacties gaat het om de volgende geldstromen:
- Sale and leaseback transactie 1: eerste sale and leaseback transactie d.d. 27 november 2009 waarbij Rendo voor [bedrag] euro (exclusief € [bedrag] ,- aan omzetbelasting) een perceel industrieterrein met daarop de in aanbouw zijnde biomassacentrale van SGI koopt en dit gekochte perceel met opstal aan SGI verhuurt. In het kader van deze transactie wordt op 2 december 2009 [bedrag] euro betaald door Rendo aan SGI .
- Sale and leaseback transactie 2: tweede sale and leaseback transactie d.d. 30 december 2010 waarbij Rendo voor € [bedrag] (exclusief € [bedrag] aan omzetbelasting) activa koopt van SGI en deze gekochte activa aan SGI verhuurt.
- Sale and leaseback transactie 3: derde sale and leaseback transactie d.d. 22 september 2011 waarbij Rendo een koopsom van [bedrag] euro (exclusief € [bedrag] ,- aan omzetbelasting) dient te voldoen voor investeringen die SGI heeft gedaan in onroerende zaken. Van de koopsom wordt [bedrag] euro verrekend met vorderingen die Rendo op SGI heeft en wordt het restant van het bedrag overgemaakt aan SGI en EPC. Op 22 september 2011 wordt tevens een nieuwe huurovereenkomst gesloten tussen Rendo en SGI betreffende de verhuur van alle roerende zaken die Rendo van SGI verworven heeft en waarbij partijen overeen komen dat Rendo geen huur over de jaren 2011en 2012 in rekening zal brengen bij SGI .
Het hof stelt vast dat [medeverdachte 2] Rendo vertegenwoordigde bij deze sale and leaseback transacties.
Overdracht aandelen SGI naar [betrokkene 7]
Op 26 juni 2008 levert [medeverdachte 7] haar aandelenpakket in SGI (20%) aan Woldomus . Woldomus levert dezelfde dag nog haar volledige aandelenbelang (inmiddels gestegen naar 60%, inclusief de voor [medeverdachte 8] gehouden aandelen) aan [betrokkene 7] , een vriend van [medeverdachte 2] . Woldomus bedingt een terugkoopoptie bij [betrokkene 7] .
[betrokkene 7] verklaart als verdachte bij de FIOD dat hij geen enkel verstand heeft van de energiemarkt. Hij heeft nooit werkzaamheden verricht voor SGI en kan verder ook helemaal niets verklaren over SGI . Hij is in het kader van SGI nooit ergens geweest en ook niet uitgenodigd. [medeverdachte 2] vroeg [betrokkene 7] om één jaar aandeelhouder te worden. [medeverdachte 2] vertelde dat hij een belangenverstrengeling had in verband met Rendo en daarom vroeg hij [betrokkene 7] om hem te helpen. [betrokkene 7] wist dat het tijdelijk was en heeft het gedaan omdat [medeverdachte 2] zijn vriend was. Hij heeft geen geld ontvangen van [medeverdachte 2] . [betrokkene 7] ontkent dat hij projectopties heeft aangedragen, geanalyseerd en uitgewerkt voor Rendo . Voor hem zou het – achteraf gezien – wel kunnen dat hij is gebruikt om [medeverdachte 2] buiten beeld te houden, aldus [betrokkene 7] . [170]
[medeverdachte 4] verklaart bij de FIOD als verdachte over [betrokkene 7] : “ [medeverdachte 2] wist mij te overtuigen dat ik geen contact met [betrokkene 7] zou hebben. Die aandelenoverdracht was volgens [medeverdachte 2] nodig vanwege de Splitsingswet. Volgens die wet mochten de [anoniem] van Rendo op geen enkele wijze, dus ook niet indirect, aandeelhouder van SGI zijn. De aandelen gingen over naar [betrokkene 7] , de [anoniem] van Rendo . Overigens is [betrokkene 7] op geen enkele AVA aanwezig geweest en ik heb hem eenmalig bij de notaris gesproken. [betrokkene 7] had dus in praktijk geen zeggenschap”. [171]
[medeverdachte 5] schrijft in juni 2008 in een e-mail naar [medeverdachte 2] : “ik wil met [medeverdachte 2] , [medeverdachte ] en [medeverdachte 6] zaken doen, niet met dhr [betrokkene 7] ”. [medeverdachte 4] bestempelt de situatie met [betrokkene 7] vervolgens in een e-mail naar [medeverdachte 5] als een “neptoestand”.
[medeverdachte 2] en [medeverdachte ] bleven zich dus gedragen alsof zij de aandeelhouders van SGI waren. Met de aandelenoverdracht veranderde hun invloed op het besluitvormingsproces binnen SGI niet. Dat [betrokkene 7] geen actief aandeelhouder van SGI zou zijn was uitdrukkelijk de bedoeling, zo volgt uit het document “Afspraken tussen [betrokkene 7] en [medeverdachte 2] ” dat op de computer van [medeverdachte 2] is aangetroffen.
Het hof concludeert op basis van het voorgaande dat ook na de overdracht van de aandelen in SGI aan [betrokkene 7] de beslissingen over (de aandelen in) SGI feitelijk werden gemaakt door en met [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] . Het hof stelt aldus vast dat door deze overdracht van de aandelen in SGI aan [betrokkene 7] feitelijk niets veranderde. Ook hier was derhalve sprake van een schijnconstructie die tot doel had om voor de buitenwereld te (blijven) verhullen wie de feitelijke zeggenschap had binnen SGI .
Overname aandelen SGI door Woldomus en Marella
Op 29 november 2009 besluit Marella de koopoptie op de aandelen in SGI uit te oefenen. Hierbij verkrijgt zij voor een koopprijs van € [bedrag] ,- een belang van 20% in SGI . Woldomus koopt op 2 december 2009 voor € [bedrag] ,- het aandelenpakket in SGI van [betrokkene 7] (60%) terug. Op 2 december 2009 verkoopt en levert Woldomus 20% van de aandelen in SGI aan Marella voor € [bedrag] ,-.
Het hof concludeert op grond hiervan dat [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] via Marella en Woldomus vanaf 2 december 2009 samen 60% van de aandelen in SGI bezitten en daarmee samen een meerderheidsbelang in SGI hebben.
Inkoop door SGI van haar eigen aandelen
Uit de bewijsmiddelen blijkt dat na de overdracht van de aandelen aan [betrokkene 7] in toenemende mate – om verschillende redenen – wrijvingen en onenigheid ontstaat tussen [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] aan de ene kant en [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] aan de andere kant. Dit leidt ertoe dat zij in de loop van 2009 besluiten dat SGI de aandelen van Woldomus en Marella zal inkopen. De vele correspondentie over dit onderwerp wordt gevoerd met [medeverdachte 2] (en [medeverdachte ] ) en daarmee volledig buiten de formele meerderheidsaandeelhouder [betrokkene 7] om. [medeverdachte 2] (en [medeverdachte ] ) blijven aldus feitelijk als aandeelhouder optreden en met een meerderheidsbelang invloed binnen SGI uitoefenen.
In een e-mail van [medeverdachte 5] aan [medeverdachte 2] van 27 september 2009 schrijft [medeverdachte 5] dat [medeverdachte 2] heeft aangegeven de aandelen van [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] te willen verkopen aan [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] . [medeverdachte 5] schrijft: “Voorwaarde voor een dergelijke transactie is dat de project continuïteit van SGI gewaarborgd blijft en dat een overname uit eigen middelen wordt gefinancierd”. [medeverdachte 2] schrijft in een e-mail van 15 oktober 2009 aan [medeverdachte 5] : “Wij wensen nadrukkelijk vast te houden aan direct verkopen via een verkoopovereenkomst maar de levering van de aandelen pas te doen, nadat de laatste euro is betaald van het pay out schema”.
[medeverdachte 5] stuurt op 3 november 2009 een e-mail naar [medeverdachte 2] en deelt mee dat hij zich ondertussen hard heeft gemaakt om EPC in te brengen in SGI zodat SGI de aandelen van [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] kan inkopen. [medeverdachte 2] reageert per e-mail van 5 november 2009 dat [medeverdachte 5] het goed heeft aangevoeld dat de betaling op 22 december voor [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] zeer belangrijk is. Verder schrijft [medeverdachte 2] dat wat [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] betreft bij dit soort transacties ook een “stukje aanbetaling” hoort; [medeverdachte 2] schrijft: “ergo boter bij de vis”. [medeverdachte 2] schrijft verder: “Gezien de zeer korte termijn die wij nog hebben om tot een gedragen voorstel te komen, stellen wij voor dat SGI de bedragen die zij dan nog ontbeert voor zover die niet uit het zuiden komen leent van de suikeroom”. [medeverdachte 5] laat [medeverdachte 2] per e-mail van 6 november 2009 weten: “Prima, ik zal spoed achter de zaak zetten”.
Stappenplan inkoop aandelen
Voorafgaand aan de nadere aandeelhoudersovereenkomst van 22 december 2009 is een “stappenplan inkoop aandelen” opgesteld, dat vervolgens is bevestigd in die aandeelhoudersvergadering. In dit stappenplan wordt beschreven welke handelingen ondernomen moeten worden om de inkoop van de aandelen en de betaling daarvan mogelijk te maken. Daarnaast zijn onder meer afspraken opgenomen over de uitbetaling van de inkoop van de aandelen van Woldomus en Marella , over een sale and leaseback transactie tussen SGI en Rendo op 27 november 2009 en het omzetten van de huidige lening van [bedrag] euro naar een lening van [bedrag] euro aan SGE en een lening van [bedrag] euro aan SGC op 30 november 2009. [medeverdachte ] verklaart dat hij ervan op de hoogte was dat SGI haar eigen aandelen zou inkopen van Marella .
Zoals hierna nader wordt uiteengezet, vindt de inkoop door SGI van haar eigen aandelen vervolgens ook plaats volgens dit stappenplan.
Inbreng EPC in SGI
Op 22 december 2009 brengen Ntech en Bio-Coal EPC in als dochteronderneming in SGI in tegen uitgifte van aandelen in SGI . SGI koopt de aandelen van Woldomus in SGI (40%) en van Marella in SGI (20%) in voor een bedrag van (in totaal) [bedrag] euro ( [bedrag] euro voor Woldomus en [bedrag] voor Marella ). Een deel wordt op de verkoopdatum uitbetaald en een deel wordt omgezet in een rentedragende lening waarop op gezette tijden moet worden afbetaald.
[medeverdachte 5] verklaart als verdachte bij de FIOD dat er geen vrije liquide middelen waren en verder dat EPC een vehikel is dat ze gebruikt hebben om de vermogenspositie van SGI te verhogen. [172] Ook verklaart hij: “De reden om EPC te laten waarderen was om een mogelijkheid te creëren om de aandelen van de andere aandeelhouders, niet zijnde van mij of [medeverdachte 4] in te kunnen kopen. De andere aandeelhouders betroffen Woldomus en Marella BV. Je kunt pas inkopen als je een positief eigen vermogen hebt. De waarde van de aandelen van EPC zorgde hiervoor.” [173]
[medeverdachte 5] verklaart bij de rechter-commissaris als getuige over de inbreng van EPC en de financiering van de inkoop van de aandelen het volgende: “Het klopt dat [medeverdachte 2] en ik in november 2009 over en weer e-mailden over de inbreng van EPC en de financiering van de inkoop van de aandelen. U vraagt mij wie het zogenaamde stappenplan dat hiervoor is gemaakt, heeft bedacht. Ik denk dat dit in interactie is gebeurd en dat het een combinatie van ideeën was. [medeverdachte 2] wilde wel dat de stappen in een document werden vastgelegd. Ik weet niet wie dit heeft opgesteld. De aandelenovereenkomst die ook onderdeel was van dit stappenplan, is door [medeverdachte ] opgesteld.” [174]
[medeverdachte 4] verklaart bij de FIOD als verdachte als volgt over het inkopen van aandelen door SGI op 22 december 2009: “Wij zagen dat er steeds meer belangstelling was en wij wilden van de overige aandeelhouders af. De constructie rond EPC is bedacht door een combinatie van [medeverdachte 5] , Tamek en Mazars.”. [175]
Het hof concludeert op basis van het voorgaande dat de inkoop door SGI van haar eigen aandelen van [medeverdachte 2] (via Woldomus ) en [medeverdachte ] (via Marella ) plaatsvindt conform het vooraf opgestelde stappenplan.
Relatie tussen geldstromen van Rendo naar SGI en SGI naar Woldomus en Marella
Eind 2008 had SGI een negatief (geconsolideerd) eigen vermogen van € [bedrag] ,-. [176] Daarvan was € [bedrag] ,- en € [bedrag] ,- geïnvesteerd in vaste activa en € [bedrag] ,- in onderhanden werk. De kortlopende vorderingen waren € [bedrag] ,- (inclusief een latente belastingvordering van € [bedrag] ,-) en de liquide middelen € [bedrag] ,-, zodat de kortlopende activa ex onderhanden werk € [bedrag] ,- bedroegen. Van de liquide middelen stond € [bedrag] ,- op een ABN AMRO parkeerrekening. Volgens de toelichting in de jaarrekening 2010 stond dit bedrag geblokkeerd. [177] Daartegenover stonden langlopende schulden ad € [bedrag] ,- en kortlopende schulden ad € [bedrag] ,-. Van de langlopende schulden was [bedrag] euro afkomstig van Rendo Holding N.V.
Eind 2009 was dat beeld aanzienlijk veranderd. [178] Door de inbreng van EPC, de inkoop van aandelen en een jaarverlies 2009 van € [bedrag] na (
latente) belasting, bedroeg het groepsvermogen € [bedrag] ,-. Opgemerkt wordt dat dit vermogen inclusief het immateriële vermogen (goodwill in de vorm van winstverwachtingen) van EPC ad € [bedrag] ,- is. Slechts door (met name) de achterstelling van de Rendo leningen ad € [bedrag] ,- resteert jegens de ABN AMRO een garantievermogen van € [bedrag] ,-.
latente) belasting, bedroeg het groepsvermogen € [bedrag] ,-. Opgemerkt wordt dat dit vermogen inclusief het immateriële vermogen (goodwill in de vorm van winstverwachtingen) van EPC ad € [bedrag] ,- is. Slechts door (met name) de achterstelling van de Rendo leningen ad € [bedrag] ,- resteert jegens de ABN AMRO een garantievermogen van € [bedrag] ,-.
De kortlopende activa ex onderhanden werk bedroegen € [bedrag] ,- (vorderingen) en € [bedrag] ,- (liquide middelen) ofwel € [bedrag] ,-. Daartegenover stonden kortlopende schulden ad € [bedrag] ,-, inclusief € [bedrag] ,- Amstel Lease. Uit het kasstroomoverzicht [179] volgt een afname van de beschikbare geldmiddelen van € [bedrag] ,- (hierin is de inkoop ad € [bedrag] ,- waarvan € [bedrag] ,- is betaald begrepen). Het totaal aan kortlopende schulden aan aandeelhouders, Rendo en Amstel Lease NV bedroeg € [bedrag] ,-.
Volgens de voorwaarden van Amstel Lease wordt het leasekrediet aangewend voor de betaling van de facturen van een [anoniem] bedrijf [anoniem] en heeft Rendo haar vorderingen achtergesteld bij de vorderingen van Amstel Lease. [180]
De (resterende) schuld uit hoofde van de inkoop van aandelen is niet achtergesteld.
Begin december 2009 neemt de kaspositie van SGI aanzienlijk toe door de sale and leaseback transactie. Op 2 december 2012 ontvangt SGI uit dien hoofde (na verrekening met openstaande vorderingen) ruim [bedrag] op haar rekening, waarvan [bedrag] wordt aangewend ter aflossing van de ABN AMRO hypotheek. Volgens de verklaring van [medeverdachte 4] [181] is het geld van de sale and leaseback transactie aangewend voor de betaling van de [bedrag] inkoopschuld. [medeverdachte 5] heeft dienovereenkomstig verklaard. [182]
Het hof concludeert op grond van het voorgaande:
dat de liquide middelen ad [bedrag] euro eind 2009 niet geheel ter vrije beschikking staan, een deel van [bedrag] euro was immers geblokkeerd op grond van de leasefinanciering; (het saldo op SGI -rekeningnummer eindigend op [rekeningnummer 1] was € [bedrag] , zodat er op overige rekeningen (m.n. SGC en SGE ) nog een bedrag van iets meer dan [bedrag] euro moet hebben gestaan. En dat bedrag – en zelfs meer dan dat – is ook weer afkomstig van overboekingen gedurende de maand december van de rekening van SGI .)
dat de kortlopende schulden de kortlopende activa (exclusief onderhanden werk) zonder rekening te houden met de sale and leaseback ad [bedrag] euro en de lening ad [bedrag] euro in december 2009 verre overtreffen;
dat, mede met inachtneming van de achterstelling van haar vorderingen bij Amstel Lease, N.V. Rendo Holding verreweg de belangrijkste financier is van SGI en haar dochters (afgezien van de financiering van het onderhanden werk); en
dat derhalve de aflossing van de inkoopschuld ook voor een belangrijk deel, zo niet geheel, is gefinancierd door N.V. Rendo Holding .
[medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] hebben in hoger beroep een document getiteld “tweede rode draad” aan het dossier laten toevoegen en daarbij een beroep gedaan op bijlage 45 [183] bij deze tweede rode draad. Dit betreft een liquiditeits
prognose“ SGI – model Steenwijk ” die op 14 oktober 2009 per e-mail is verzonden door MBCF. Deze voorspelling op dat moment leidt niet tot een andere conclusie, reeds omdat deze is opgemaakt vóór de afspraken en uitvoering van het “stappenplan”, waaronder de betaling van de [bedrag] euro wegens de inkoop van aandelen.
prognose“ SGI – model Steenwijk ” die op 14 oktober 2009 per e-mail is verzonden door MBCF. Deze voorspelling op dat moment leidt niet tot een andere conclusie, reeds omdat deze is opgemaakt vóór de afspraken en uitvoering van het “stappenplan”, waaronder de betaling van de [bedrag] euro wegens de inkoop van aandelen.
Eerste betaling op 23 december 2009
Op 23 december 2009 betaalt SGI – via de [anoniem] – [bedrag] euro aan Marella en [bedrag] euro aan Woldomus met de omschrijving “verkoop aandelen”. Deze betaling is voldaan uit gelden die afkomstig zijn van Rendo , namelijk lening 6: de verhoging van de lening aan SGC van 25 november 2009 en de op 27 november 2009 uitgevoerde sale en leaseback transactie tussen Rendo en SGI (sale and leaseback transactie 1). [184]
In de brief van [medeverdachte 2] (namens Rendo ) aan SGC van 25 november 2009 staat vermeld dat Rendo naar aanleiding van positieve berichten over de voortgang een nieuwe leningsaanbieding wil doen. Dit terwijl uit de notulen van de RvCvergadering van Rendo van 17 december 2009 volgt dat het project biomassacentrale in Steenwijk “qua realisatie achter loopt op de planning”.
Dat SGI de financiële middelen niet had om Marella en Woldomus [bedrag] euro te betalen volgt ook uit de verklaring van [medeverdachte 4] . [medeverdachte 4] verklaart bij de FIOD als verdachte: “Wij hadden niet de financiële middelen om € [bedrag] aan Woldomus en Marella te betalen (…) Ik ben het met u eens dat zonder de sale-leaseback transactie met Rendo , Marella en Woldomus niet betaald worden konden.” [185]
Uit het verdere verloop van de bankrekening van SGI blijkt dat tussen 24 en 30 december 2009 een bedrag van ongeveer [bedrag] nodig was om verschillende betalingen aan derden te verrichten, waarvoor het saldo anders zou hebben ontbroken. [186]
Gelet op het voorgaande concludeert het hof ten aanzien van de eerste betaling aan Woldomus en Marella als volgt.
De verhoging van de lening is doelbewust aangegaan om het geld te generen dat nodig was om Woldomus en Marella te betalen voor hun aandelen in SGI . Het hof wijst hierbij op het “stappenplan”, het feit dat de betaling van Rendo aan SGI (via SGC ) op 23 december 2009 kort daarna gevolgd wordt door de betalingen van SGI aan Woldomus en Marella . Met de rechtbank concludeert het hof dat [medeverdachte 2] in zijn e-mail van 5 november 2009 aan [medeverdachte 5] en [medeverdachte ] met de term “suikeroom” doelde op Rendo . Van Rendo als suikeroom moesten de ontbrekende gelden worden geleend volgens [medeverdachte 2] . Niet is namelijk gebleken dat er andere (rechts)personen waren die noemenswaardige investeringen hebben gedaan of leningen hebben verstrekt aan SGI . Voorts volgt uit een e-mail van [medeverdachte 5] aan [betrokkene 1] van 14 december 2009 (in kopie verzonden aan [medeverdachte 4] ) een duidelijk verband tussen enerzijds het verhogen van de lening en anderzijds het via de [anoniem] betalen van Woldomus en Marella in verband met de inkoop van aandelen in SGI . In deze e-mail vraagt [medeverdachte 5] immers [betrokkene 1] om het restant van de lening van Rendo op te vragen en – in dezelfde volzin – om [bedrag] euro over te maken naar de rekening van de [anoniem] ter (gedeeltelijke) betaling van de inkoopschuld. Dat de bancaire overboeking van de [bedrag] euro enkele dagen vóór de ontvangst van de [bedrag] euro lening [187] geschiedt – mogelijk geworden door de sale and leaseback transactie van begin december 2009 – doet aan de onverbrekelijke samenhang tussen de financiering door Rendo en de betaling van de [bedrag] euro niet af.
De sale and leaseback transactie is eveneens doelbewust aangegaan om het geld te generen dat nodig was om Woldomus en Marella te betalen voor hun aandelen in SGI . Het hof baseert dit op het stappenplan en de feitelijke gang van zaken die overeenkomt met dit stappenplan. Daarnaast volgt uit de bevindingen van de FIOD dat tussen 2 en 18 december 2009 geen andere geldbedragen op deze rekening zijn binnengekomen, maar dat er wel diverse betalingen vanaf deze rekening hebben plaatsgevonden, met als gevolg dat op 18 december 2009 – toen SGI een bedrag van [bedrag] euro naar de [anoniem] heeft overgemaakt – een saldo van (bijna) [bedrag] euro resteerde. [188]
Het hof concludeert op basis van het voorgaande dat de verhoging van lening 6 en de sale and leaseback transactie 1 doelbewust mede zijn aangegaan om voor SGI het geld te generen dat nodig was om Woldomus en Marella te kunnen betalen voor hun aandelen in SGI . Het eerdere “stappenplan inkoop aandelen” wordt gevolgd, zo is te zien in de feitelijke gang van zaken.
Tweede betaling op 29 juni 2010
SGC betaalt op 29 juni 2010 [bedrag] euro aan Woldomus en [bedrag] euro aan Marella . De betaling heeft de omschrijving “aflossing lening”. Deze betaling is ook voldaan uit gelden die afkomstig zijn van Rendo (lening 7: de lening van [bedrag] aan SGC van 18 juni 2010).
De chronologische volgorde van de betalingen speelt ook bij deze betalingen een rol. De betalingen van Rendo aan SGI (via SGC ) op 22 juni 2010 en op 25 juni 2010 worden kort daarna (29 juni 2010) gevolgd door de betalingen van SGI aan Woldomus en Marella .
In de offerte van [medeverdachte 2] (namens Rendo ) aan SGC en SGE van 18 juni 2010 staat dat Rendo een nieuwe lening aanbiedt van [bedrag] euro ten behoeve van de financiering van een aantal in deze brief genoemde roerende en onroerende zaken. Ter onderbouwing van deze aanvullende lening zendt MBCF een brief aan [medeverdachte 2] , gedagtekend op 17 juni 2010, waarin wordt omschreven waarom extra financiering door Rendo noodzakelijk is en waar deze financiering aan zal moeten worden besteed. Deze brief is blijkens een emailwisseling tussen medewerkers van MBCF onderling en een medewerker van MBCF en [medeverdachte 2] op verzoek van [medeverdachte 2] opgesteld en, ondanks de dagtekening, pas in definitieve vorm gereedgekomen ná 1 juli 2010, dat wil zeggen ongeveer twee weken na het uitbrengen van de offerte die deze brief had moeten onderbouwen.
Op 3 juni 2010 stuurt [medeverdachte 2] naar [medeverdachte 5] per e-mail blijkens het onderwerp een aangepast “spoorboekje”, dat resulteert in een nadere afspraak, waarbij een extra lening wordt verstrekt ad [bedrag] euro, waarvan [bedrag] euro is bedoeld voor aflossing van leningsverplichtingen per 1 juli 2010. [189] Hoewel [medeverdachte 2] de afzender is van de e-mail aan [medeverdachte 5] , kan uit de inhoud worden afgeleid dat hij deze e-mail mede uit naam van [medeverdachte ] schrijft. Er wordt immers meerdere keren over “we” en “wij” gesproken in de context van de uitbetalingen aan Woldomus en Marella . Het bijgevoegde document getiteld “Contouren aangaande vereisten voor verdere leningverstrekking aan SGC ” (kennelijk het spoorboekje in kwestie) houdt onder meer de volgende passage in: “ RENDO geeft een extra lening van [bedrag] ; deze wordt gebruikt voor: (. . .) b. [bedrag] tbv aflossen leningsverplichtingen per 1/7”. De lening van Rendo aan SGC van [bedrag] euro is in ieder geval voor dit deel aangegaan met het doel om de uitbetaling van Woldomus en Marella mogelijk te maken. Noch in de officiële offerte van [medeverdachte 2] van 18 juni 2010, noch in de (geantedateerde) onderbouwende brief van MBCF wordt daarover echter met enig woord gerept. Dit maakt dat de getekende en geaccepteerde offerte op dit punt valselijk is opgemaakt, kennelijk om Rendo omtrent de werkelijk beoogde besteding te misleiden. Het hof komt hier bij de bespreking van feit 6 nog op terug.
Op 22 juni 2010 vraagt [medeverdachte 5] per e-mail aan [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] “een overzicht van de te betalen bedragen per bankrekeningnummer”. Hierop reageert [medeverdachte 2] op dezelfde dag onder verwijzing naar een bijgevoegd bestand, door hem aangeduid als het “spoorboekje voor de betalingen naar Woldomus en Marella ”. Tevens wijst [medeverdachte 2] er in deze mail op dat SGI is gehouden om voor l juli 2010 uitbetalingen te doen aan Woldomus en Marella .
Dat de aanvullende lening noodzakelijk was voor SGC om de betalingen aan Woldomus en Marella te kunnen doen, volgt ook uit de verklaringen van [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] .
[medeverdachte 5] verklaart bij de FIOD als verdachte dat de lening van [bedrag] euro van Rendo het resultaat was van een offerte van ABN AMRO waarin de bank voorstelt Steenwijk te financieren op voorwaarden (onder andere borgstelling Rendo ) die voor Rendo niet acceptabel waren. Hierop is [medeverdachte 2] met “contouren van een voorstel” gekomen waarin [bedrag] euro door Rendo gefinancierd zou worden, aldus [medeverdachte 5] . Hij verklaart ook dat wanneer het Steenwijk project volgens planning was gestart, ze de [bedrag] euro van Rendo niet nodig hadden gehad en de lening op de aandeelhouders uit eigen middelen hadden kunnen betalen. [190]
[medeverdachte 4] verklaart bij de FIOD als verdachte dat de niet achtergestelde lening van [bedrag] euro ten dele werd gebruikt voor het aflossen van de lening van Woldomus en Marella omdat daarvoor de financiële middelen bij SGI ontbraken. Ze hadden bij SGI de financiële middelen niet en konden op dat moment niet aan de verplichtingen uit het stappenplan voldoen. Ze stonden met de rug tegen de muur. In het zuiden bij de Stramproy Groep stond een bedrag van circa [bedrag] euro open die SGI / SGT nog moest betalen, aldus [medeverdachte 4] . [191] De liquiditeitspositie van SGI is nooit goed geweest, ze hadden nog geen inkomsten, enkel uitgaven. [192]
[medeverdachte 4] heeft in een schriftelijke verklaring toegevoegd dat de continuïteit van SGI in gevaar kwam doordat [medeverdachte 2] een integraal stappenplan heeft gemaakt waarin verkoop van onroerend goed, inkoop, levering en een deelbetaling van de aandelen verplichte onderdelen waren. [193]
Het hof concludeert op basis van het voorgaande dat lening 7 doelbewust is aangegaan om voor SGC het geld te generen dat nodig was om Woldomus en Marella te kunnen betalen voor hun aandelen in SGI . Hier wordt eveneens het eerdere “stappenplan inkoop aandelen” gevolgd, zo is te zien in de feitelijke gang van zaken.
Derde betaling op 22 september 2011
Op 22 september 2011 koopt Horizon de aandelen van Marella en Woldomus in SGI over voor [bedrag] euro (€ [bedrag] ,- voor Marella en € [bedrag] ,- voor Woldomus ). Op 22 september 2011 wordt een deel van de koopprijs – via de [anoniem] – aan Woldomus en Marella betaald. Ze ontvangen beiden [bedrag] euro. Woldomus doet afstand van een deel van haar aanspraak op ontvangst van een deel van de aankoopprijs (€ [bedrag] ,-) en dit deel wordt omgezet in een lening van Woldomus aan Marella . Marella doet afstand van haar aanspraak op ontvangst van een deel van de aankoopprijs (€ [bedrag] ,-) en ook dit deel wordt omgezet in een lening aan Horizon.
Uit het dossier volgt niet dat er na 2011 nog betalingen worden gedaan aan Woldomus op het overgebleven deel van haar vordering.
Vierde betaling (aan Marella ) op 10 juli 2012
Op 10 juli 2012 betaalt Horizon – via de [anoniem] – € [bedrag] ,- aan Marella .
Wetenschap RvC/AvA (indirect) aandeelhouderschap en geldstromen naar Rendo directie?
Wetenschap (indirect) aandeelhouderschap?
Zoals hiervoor overwogen hebben de RvC en de AvA in hun vergaderingen van respectievelijk 13 september 2007 en 20 december 2007 bij het noodstroomproject met redenen uitdrukkelijk voorbehouden dat exploitatie door een derde onafhankelijke partij zou plaatsvinden. Uit het dossier dan wel uit de grote hoeveelheid door verdachten in eerste aanleg en in hoger beroep ingediende stukken blijkt niet dat dat de RvC en de AvA door [medeverdachte 2] , [medeverdachte ] (of [medeverdachte 6] ) vervolgens op enig moment op de hoogte zijn gebracht van het feit dat zij als Rendo directeuren, feitelijk (het grootste deel van) de zeggenschap binnen SGI hadden en dus deelnamen in de exploitatiemaatschappij van de installatie die gestookt wordt op bio-brandstoffen.
Gelet op dit uitdrukkelijke, ingegeven door de op handen zijnde WON, gemaakte voorbehoud van zowel de RvC als AvA had deze tournure direct na genoemde vergaderingen uiteraard formeel voorgelegd moeten worden aan deze verantwoordelijke organen van Rendo . De deelname van Rendo directeuren in SGI is echter niet voorgelegd of besproken, laat staan dat uitdrukkelijke en noodzakelijke toestemming daartoe was gegeven door de RvC of AvA. Ook niet informeel. Dat is op geen enkele manier uit het dossier eenduidig komen vast te staan.
[betrokkene 2] (de toenmalige president-commissaris) verklaart bij de FIOD als getuige dat de RvC en hijzelf niet op de hoogte waren van deelname door de directie van Rendo in SGI . Het betrof een puur financiële participatie door Rendo , het was niet de bedoeling dat Rendo de bedrijfsvoering zou verzorgen of deze mede zou aansturen. De Rendo directie heeft niet om toestemming gevraagd voor dit aandelenbezit en de directieleden zouden daarvoor toestemming moeten hebben gevraagd. Dit is evident, want Rendo zou als bedrijf een financiële participatie in dit bedrijf nemen. De RvC heeft dit nooit geweten en zou daar ook nooit toestemming voor hebben verleend, ook niet voor de leningen door Rendo . [194] Bij de rechter-commissaris verklaart [betrokkene 2] dat het de Raad van Commissarissen niet bekend was dat de directie direct of indirect als aandeelhouder, zou deelnemen in SGI . Dat is ook nooit bekend geweest, totdat in 2012 deze zaak ging spelen. Er is nooit toestemming gegeven aan werknemers of de directie voor enige deelname in SGI . [195]
“Er wordt melding van gemaakt dat het project biomassacentrale in [plaats] qua realisatie achter loopt op de planning. Deze achterstand hield verband met een revisieaanvraag van de vergunning. Het project blijft rendabel. Waarschijnlijk start de levering van stroom nu echter pas in het tweede kwartaal van 2010. Om de RENDO belangen veilig te stellen en in de ontstane extra liquiditeitsbehoefte van de exploitant te voorzien, zal RENDO een aankoop gaan doen van de desbetreffende grond en opstallen. De exploitant huurt deze activa vervolgens van RENDO terug, tegen een rendement van 8%.”
Er wordt met geen woord over de betrokkenheid van de directie gerept. Dit terwijl er op dat moment tussen de aandeelhouders van SGI zelfs van alles speelde rond die betrokkenheid.
[getuige 1] (destijds wethouder van de gemeente De Wolden en aandeelhouder van Rendo ) verklaart bij de FIOD als getuige dat de AvA niet op de hoogte was van de (middellijke) deelname van [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] in SGI . Het werd gepresenteerd alsof er een derde partij bij betrokken was. De verbondenheid met de directeuren van Rendo was de AvA niet bekend. [198]
[getuige 2] (destijds wethouder van de gemeente Hardenberg en commissaris van Rendo ) verklaart eveneens bij de FIOD als getuige dat de RvC niet op de hoogte was van de (middellijke) deelname van [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] in SGI . [getuige 2] wist niets van een binding tussen Rendo en SGI . [199]
[getuige 3] (toenmalig gemeenteraadslid van de gemeente Staphorst en aandeelhouder van Rendo ) verklaart bij de FIOD als getuige dat hij bij zijn aantreden als aandeelhouder in 2010 niet wist wie er aandeelhouder waren van SGI . De aandeelhouders of RvC van Rendo wisten niet van de (middellijke) deelname van [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] in SGI . [getuige 3] noemt het “buiten kijf” dat je toestemming moet hebben als je zoveel aandelen van SGI bij de directie van Rendo zet. [getuige 3] verklaart: “Het moet in ieder geval bekend zijn en zij hadden dat moeten melden”. [200]
Het hof concludeert op basis van het voorgaande dat de RvC en AvA geen wetenschap hadden van het (indirecte) aandeelhouderschap van de Rendo -directie. [201] [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] hebben via listige constructies met buitenstaanders hun feitelijke zeggenschap binnen SGI voor de buitenwereld verhuld. Daaruit volgt dat Rendo doelbewust door [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] is misleid omtrent hun belang in SGI . In de praktijk hadden de twee Rendodirecteuren gezamenlijk een meerderheidsbelang in SGI . [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] oefenden in de praktijk ook een bepalende invloed binnen SGI uit. De RvC en AvA van Rendo hadden hier geen weet van. Door het (indirecte) aandeelhouder zijn van de beide Rendo directeuren was geen sprake van een derde partij zoals door de RvC en AvA van Rendo was beoogd en bedongen.
Wetenschap geldstromen van Rendo naar Rendo -directeuren
Geld van Rendo dat bestemd was voor de financiering van SGI en haar dochtermaatschappijen is – in ieder geval voor een deel – aangewend voor het doen van betalingen aan haar eigen directeuren [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] . Uit niets blijkt dat Rendo ooit heeft beoogd om haar geld voor dit doel te (laten) gebruiken, alleen al niet omdat [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] steeds bewust verzwegen hadden dat zij een belang in SGI hadden. Het ligt daarnaast ook niet voor de hand, nu het gaat om (een aanzienlijke hoeveelheid) publiek geld terwijl [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] als directeuren van Rendo al een vast salaris in dienst van Rendo genoten. Uit de hiervoor genoemde verklaringen van leden van de RvC en de AvA van Rendo blijkt ook dat Rendo geen geld had verstrekt aan SGI als bekend was geweest dat haar directeuren een belang hadden in SGI en het project in [plaats] , en daardoor en daarenboven mede werd aangewend ter verrijking van haar eigen directeuren. Rendo is reeds door hun heimelijke deelname in SGI misleid ten aanzien van het doel en de besteding van door haar aan SGI (en dochters) verstrekte financiering.
Rollen verdachten
Verhullende handelingen naast constructies feitelijke zeggenschap binnen SGI
Op 2 november 2007 e-mailt [betrokkene 1] aan [medeverdachte 6] , [medeverdachte ] , [medeverdachte 4] , [medeverdachte 5] en [medeverdachte 2] en deelt mee dat op 1 november 2007 besloten is “om bij gevoelige informatie vanaf nu af aan de prive email adressen te gebruiken”. Het hof stelt vast dat het grootste deel van de emails in het dossier aangaande SGI ook daadwerkelijk zijn verstuurd van en naar de privé e-mailadressen van verdachten.
Het hof stelt voorts vast dat de namen van [medeverdachte 6] , [medeverdachte ] en [medeverdachte 2] uit de notulen van de AvA van SGI en SGT van 28 januari 2008, 3 maart 2008, 14 april 2008 en 5 september 2008 zijn gehaald.
[medeverdachte 2] verzoekt op 5 maart 2010 per e-mail aan de accountant van Woldomus om uit de jaarrekening van Woldomus de naam Stramproy Green Investments weg te halen. Ook verzoekt [medeverdachte 2] op 8 maart 2010 (via [medeverdachte 5] ) de accountant van SGI om in elke jaarrekening (intern en extern per vennootschap) de verwijzingen naar Marella , Woldomus , N.V. Rendo Holding , Rendo N.V., Rendo en alle soortgelijke verwijzingen naar externe partijen te schrappen. [medeverdachte 2] verzoekt dit “zeeeeer zorgvuldig” per pagina door te voeren en dit verzoek niet één op één door te sturen via e-mail. Het hof stelt vast dat aan dit verzoek van [medeverdachte 2] ook wordt voldaan.
Het hof concludeert op basis van het voorgaande dat verdachten meermalen handelingen hebben verricht om het (indirecte) aandeelhouderschap van de Rendodirecteuren bij SGI te blijven verhullen en daarmee te verduurzamen.
Oogmerk
Uit de aandeelhoudersovereenkomst SGI van 20 december 2007 blijkt dat het van meet af aan bij alle bij deze overeenkomst betrokken partijen duidelijk was dat Rendo de activiteiten van SGI voor het overgrote deel zou financieren. Daarmee ontstond op 20 december 2007 de situatie dat [medeverdachte 2] , [medeverdachte ] en [medeverdachte 6] , als directeuren van Rendo en in het geval van [medeverdachte 2] ook nog met een statutaire bevoegdheid om over het verstrekken van financieringen te beschikken, een rechtstreeks financieel belang hadden gekregen bij de onderneming waarin Rendo een aanzienlijke hoeveelheid geld zou gaan investeren. Dat [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] dit financieel belang via hun persoonlijke vennootschappen hadden, maakt dat niet anders nu ook in die situatie geen sprake is van een (van Rendo ) onafhankelijke derde partij. Een dergelijke constructie leidt tot een zodanig groot risico dat op enig moment de belangen van Rendo en die van de aandeelhoudende directeuren met elkaar in strijd zouden komen – een situatie die zich later ook heeft gerealiseerd – dat ook om deze reden volstrekt onaannemelijk is dat de RvC en de AvA van Rendo dit zouden hebben geweten en toestemming daarvoor zouden hebben gegeven. Daar komt bij dat de uit de WON voortkomende verplichtingen ten aanzien van nadere regels omtrent een onafhankelijk netbeheer actueel waren en dat RvC en AvA – daarmee bekend zijnde – hierop al in een vroeg stadium anticipeerden.
Uit de eerder aangehaalde verklaringen van de commissarissen en aandeelhouders van Rendo blijkt dat de RvC en de AvA nooit zouden hebben ingestemd met het verstrekken van geld aan SGI als bij hen bekend was geweest dat [medeverdachte 2] , [medeverdachte ] en [medeverdachte 6] een belang hadden bij die onderneming. In het licht van de ondubbelzinnige afspraken en het gemaakte voorbehoud in de vergaderingen van 13 september en 20 december 2007 omtrent het uitbesteden van de exploitatie van het project aan een derde partij, bij welke vergaderingen [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] aanwezig waren, wisten beiden dat de besluitvorming in de RvC en de AvA anders zou zijn verlopen indien deze van hun belangen bij SGI op de hoogte waren geweest. Daarbij heeft de Rendo -directie zelf in een notitie aan de RvC opgenomen dat Rendo vanwege de WON geen aandeelhouder kon zijn van een dergelijk project betreffende elektriciteitsproductie. Dat [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] noch op dat moment noch op enig moment nadien, de RvC en de AvA van hun belangen op de hoogte hebben gesteld, maakt dat het hof wettig en overtuigend bewezen acht dat zij de RvC en de AvA van Rendo bewust hebben misleid, om zo te bewerkstelligen dat SGI toch door Rendo zou worden (en blijven) gefinancierd. Uit deze conclusie volgt ook dat alle vormen van financiering die Rendo vanaf de oprichting van SGI op 20 december 2007 aan deze onderneming of haar dochters heeft verstrekt, aangemerkt moeten worden als vrucht van deze oplichting, waarmee (in ieder geval) SGI werd bevoordeeld. Dat Rendo hierdoor is benadeeld is evident, nu zij niet uit vrije wil dit geld heeft verstrekt.
Uit al het voorgaande volgt ook dat Rendo door [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] niet alleen doelbewust is misleid omtrent hun (feitelijke) belang in SGI , maar ook omtrent het doel en de besteding van de financiering die Rendo (in alle gevallen vertegenwoordigd door diezelfde [medeverdachte 2] ) aan SGI en haar dochter SGC heeft verstrekt. Het gaat hierbij om de uitbetaling van Woldomus en Marella op 23 december 2009 en 29 juni 2010. Op deze wijze hebben [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] bewerkstelligd dat geld, dat in de valselijk gewekte voorstelling van zaken zoals die aan Rendo werd voorgespiegeld voor de warmtekracht- en torrefactiecentrale in [plaats] was bestemd, is toegevloeid naar haar eigen directeuren. Dit nota bene terwijl dat project nog geen moment rendabel was geweest en het voortbestaan daarvan bovendien, ten tijde van de tweede uitbetaling op 29 juni 2010, door het vasthouden aan de betalingen aan Woldomus en Marella rechtstreeks in gevaar werd gebracht. [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] hebben zonder zelf enig substantieel eigen vermogen in te brengen (€ 15.000,- voor [medeverdachte 2] en € 5.000,- voor [medeverdachte ] ) een financieel belang in SGI verkregen. Bij de verkoop van dit belang hebben zij vervolgens aanzienlijk grotere geldbedragen ontvangen (2,5 miljoen euro voor [medeverdachte 2] en € 1.250.000,- voor [medeverdachte ] ). Zij hebben privé uit eigen financieel gewin gehandeld en hebben naar het oordeel van het hof – alles overziend – daarmee oogmerk gehad op wederrechtelijke bevoordeling van Rendo .
Resumerend komt het hof tot het oordeel dat [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] zich vanaf de oprichting van SGI op 20 december 2007 schuldig hebben gemaakt aan oplichting van Rendo door Rendo te misleiden omtrent hun feitelijke deelname aan SGI . Al het geld dat Rendo vanaf die datum aan SGI of haar dochters heeft verstrekt is de vrucht van deze oplichting geweest. Daarnaast is het hof van oordeel dat [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] zich bij de uitbetaling van Woldomus en Marella op 23 december 2009 en 29 juni 2010 eveneens schuldig hebben gemaakt aan oplichting van Rendo , door Rendo te misleiden omtrent het doel en de besteding van de door Rendo in dit verband aan SGI verstrekte gelden. Op grond van al het voorgaande stelt het hof bovendien vast dat sprake was van een nauwe en bewuste samenwerking tussen [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] die in de kern bestaat uit een gezamenlijke uitvoering.
Ten aanzien van [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] stelt het hof vast dat zij wisten dat de inkoop van de aandelen door SGI van Woldomus en Marella in beide gevallen betaald werd met geld van Rendo . Het hof acht het op grond van het hiervoor overwogene ten aanzien van de misleiding onaannemelijk dat dit met wetenschap van Rendo kon gebeuren. In een fase waarin het project nog volop financiering nodig had en nog niet rendeerde, is het immers niet voorstelbaar dat Rendo miljoenen zou betalen aan haar eigen directeuren, zeker niet als daardoor, zoals al overwogen, op enig moment zelfs het voortbestaan van het project in gevaar zou worden gebracht. Het hof gelooft [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] niet in hun verklaring dat zij meenden dat Rendo wist van en instemde met het betalen voor de inkoop van de aandelen van haar directeuren. [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] hadden direct zicht op de eerder beschreven schijnconstructies bij de oprichting van SGI in 2007 en de overdracht van de aandelen aan [betrokkene 7] in 2008. [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] hebben op de zitting van de rechtbank van 1 december 2017 beiden verklaard dat zij ervan op de hoogte waren dat de Rendodirecteuren feitelijk zouden participeren in SGI en niet Woldomus , [medeverdachte 8] en [medeverdachte 7] . [202]
Het hof is evenwel van oordeel dat de wetenschap en daarmee het oogmerk van [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] niet vóór halverwege 2009 is ontstaan. Ten aanzien van [medeverdachte 5] wijst het hof hiervoor op een e-mail van 27 september 2009 als startpunt van het oogmerk. In deze e-mail spreekt [medeverdachte 5] zijn verbazing uit naar [medeverdachte 2] over de intentie van [medeverdachte ] en [medeverdachte 2] hun aandelen te willen verkopen aan [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] . [medeverdachte 5] benoemt als voorwaarde voor een dergelijke transactie dat de continuïteit van SGI gewaarborgd blijft en dat een overname uit eigen middelen wordt gefinancierd. [medeverdachte 5] vraagt [medeverdachte 2] voor welk bedrag de aandelen over zouden gaan en hoe dit gefinancierd moet worden. Via de weg van het medeplegen met [medeverdachte 5] kan eveneens als begindatum van de bewezenverklaarde pleegperiode in de zaak van zijn compagnon [medeverdachte 4] 27 september 2009 worden aangenomen. Het voorgaande brengt mee dat het hof van oordeel is dat [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] vanaf 27 september 2009 het oogmerk hadden op wederrechtelijke bevoordeling. Het hof merkt deze datum in hun geval aan als startdatum van de bewezenverklaarde pleegperiode.
Als het vervolgens gaat om de besteding van de aanvullende lening van 4,5 miljoen euro aan SGC komt daar nog bij dat zij, gezien het op 3 juni 2010 door [medeverdachte 2] aan [medeverdachte 5] per email gestuurde “spoorboekje” op de hoogte waren van het feit dat deze lening, in tegenstelling tot wat valselijk aan Rendo werd voorgespiegeld, mede besteed zou worden aan inkoop van de aandelen SGI en vervolgens uitbetaling van Woldomus en Marella . Door onder de gegeven omstandigheden hun op instandhouding van SGI gerichte medewerking te verlenen aan het verkrijgen van de bewuste gelden van Rendo en aan de doorbetaling van een deel daarvan aan Woldomus en Marella , is sprake van een voldoende nauwe en bewuste samenwerking tussen [medeverdachte 5] , [medeverdachte 4] , [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] bij het oplichten van Rendo in zodanige mate dat van medeplegen kan worden gesproken.
Het hof is met de rechtbank van oordeel dat [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] geen medeplegers zijn van het oplichten van Rendo met betrekking tot de andere geldverstrekkingen, in het bijzonder de sale and leaseback transacties van 30 december 2010 en 22 september 2011. [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] hebben actief een belang in SGI ten opzichte van de eigen RvC en AvA van Rendo verhuld en/of verzwegen. [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] hebben daaraan toen niet deelgenomen.
Het hof heeft hiervoor vastgesteld dat [medeverdachte ] , [medeverdachte 2] en [medeverdachte 6] vanaf het moment van de oprichting van SGI op 20 december 2007 de feitelijke zeggenschap hadden over de aandelen in SGI , terwijl deze formeel op naam stonden van respectievelijk Woldomus , [medeverdachte 8] en [medeverdachte 7] . De beslissingen binnen en over SGI werden feitelijk door [medeverdachte 2] , [medeverdachte ] , [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] genomen. [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] hebben via een schijnconstructie met andere partijen hun feitelijke zeggenschap binnen SGI voor de buitenwereld verhuld.
Aan deze feitelijke gang van zaken veranderde niets op en na het moment dat Marella werd opgericht en, na uitoefening van de inmiddels door haar van [medeverdachte 8] verkregen koopoptie,
formeel eigenaar werd van een aandelenbelang in SGI . Ook na 2 december 2009 bleef het [medeverdachte ] die de beschikkingsmacht over deze aandelen uitoefende en alle relevante beslissingen op dat gebied nam. Dit blijkt overigens ook uit de hierboven beschreven gang van zaken bij de besluitvorming over de inkoop door SGI van haar eigen aandelen. Bij de oprichting van Marella en overname van de aandelen SGI door Marella was daarmee naar het oordeel van het hof opnieuw sprake van een schijnconstructie, waarbij niet [verdachte] maar [medeverdachte ] feitelijk alle zeggenschap had binnen Marella . Deze schijnconstructie had tot doel om de hierboven beschreven feitelijke situatie voor de buitenwereld te verhullen.
[verdachte] en [medeverdachte ] tekenen op 27 december 2008 als partijen een overeenkomst met als titel “intentieverklaring”. Deze komt erop neer dat begin 2009 een vennootschap zal worden opgericht door [verdachte] met de naam Marella . Na oprichting zal 99% van de aandelen verkocht worden aan [medeverdachte ] . Vervolgens richten op 26 maart 2009 [medeverdachte ] en [verdachte] Marella op. [verdachte] is sinds die dag algemeen directeur. Op de dag van de oprichting verkoopt en levert [verdachte] 99% van de aandelen in Marella aan [medeverdachte ] .
Voor zover van belang houdt de intentieverklaring het volgende in:
“Overwegende dat:
-
[medeverdachte ] werkzaam is als (niet statutair) directeur bij een energiebedrijf;
[medeverdachte ] werkzaam is als (niet statutair) directeur bij een energiebedrijf;
-
dit energiebedrijf als netbeheerder gezien de huidige wet- en regelgeving geen activiteiten mag verrichten die te maken hebben met de productie en/of levering van energie;
dit energiebedrijf als netbeheerder gezien de huidige wet- en regelgeving geen activiteiten mag verrichten die te maken hebben met de productie en/of levering van energie;
-
[medeverdachte ] soms in contact komt met bedrijven die van zijn kennis en kunde gebruik wensen te maken en waarbij zijn werkgever gezien de wettelijke netbeheerstaken geen partij mag zijn; (…)
[medeverdachte ] soms in contact komt met bedrijven die van zijn kennis en kunde gebruik wensen te maken en waarbij zijn werkgever gezien de wettelijke netbeheerstaken geen partij mag zijn; (…)
-
partijen hiervoor een nieuwe vennootschap wensen op te richten om zodoende een aan [medeverdachte ] aangeboden aandelenoptie van een energieproducerend bedrijf als eerste in onder te brengen (…)
partijen hiervoor een nieuwe vennootschap wensen op te richten om zodoende een aan [medeverdachte ] aangeboden aandelenoptie van een energieproducerend bedrijf als eerste in onder te brengen (…)
-
[medeverdachte ] belang heeft om gezien zijn werknemerspositie bij een energiebedrijf en conform de afspraken met zijn directie, dit low profile op te zetten en zo veel mogelijk "uit zicht" wil blijven voor onder meer zijn collega's, temeer om verkeerde interpretaties van mensen die de achtergrond niet kennen te voorkomen. (…)
[medeverdachte ] belang heeft om gezien zijn werknemerspositie bij een energiebedrijf en conform de afspraken met zijn directie, dit low profile op te zetten en zo veel mogelijk "uit zicht" wil blijven voor onder meer zijn collega's, temeer om verkeerde interpretaties van mensen die de achtergrond niet kennen te voorkomen. (…)
-
[medeverdachte ] wil zorgdragen dat de activiteiten onafhankelijk van zijn werknemerschap worden uitgevoerd en dat [verdachte] mogelijke belangentegenstellingen beoordeelt, zodat elke schijn van belangenverstrengeling zoveel mogelijk wordt voorkomen;
[medeverdachte ] wil zorgdragen dat de activiteiten onafhankelijk van zijn werknemerschap worden uitgevoerd en dat [verdachte] mogelijke belangentegenstellingen beoordeelt, zodat elke schijn van belangenverstrengeling zoveel mogelijk wordt voorkomen;
-
de zakelijke integriteit voor partijen erg-belangrijk is gezien de goede reputatie van partijen bij collega's, belastingdienst, bedrijfsleven, banken en afnemers;
de zakelijke integriteit voor partijen erg-belangrijk is gezien de goede reputatie van partijen bij collega's, belastingdienst, bedrijfsleven, banken en afnemers;
-
[verdachte] aangeeft dit graag voor [medeverdachte ] als broer te willen doen en leuk vindt als klankbord te fungeren en op deze wijze verder zakelijke ideeën te kunnen bespreken.(…)
[verdachte] aangeeft dit graag voor [medeverdachte ] als broer te willen doen en leuk vindt als klankbord te fungeren en op deze wijze verder zakelijke ideeën te kunnen bespreken.(…)
Artikel 2 Doel en activiteiten
Marella heeft als doel om zakelijke kansen te benutten en dit op een efficiënte en
effectieve wijze te organiseren. De activiteiten zullen bestaan uit het deelnemen in
bedrijven, het verstrekken van leningen aan bedrijven en het voeren van diverse
vormen van vermogensbeheer. Van belang is dat activiteiten niet de belangen van de
werkgever van [medeverdachte ] mogen schaden en waar ze in de energiebranche
plaatsvinden, vooraf afstemming met de werkgever plaatsvindt. Activiteiten dienen
verder plaats te vinden in transparantie, in eerbare projecten, tegen beheersbare
risico's en met interessante rendementen. De kosten van Mare/la dienen laag
gehouden te worden.
Artikel 3 Taakverdeling en directievoering
De directievoering zal gebeuren door [verdachte] . Hij is de enige statutaire bestuurder. In
de te maken statuten zal worden opgenomen welke bevoegdheden hij zelfstandig
krijgt en voor welke besluiten de aandeelhouders goedkeuring dienen te geven. [verdachte]
wordt tevens voorzitter van de aandeelhoudersvergadering. [medeverdachte ] zal voor de
notulen zorgdragen.
Partijen zullen een paar keer per jaar vergaderen. Voorstellen zullen door [medeverdachte ]
zo veel mogelijk worden uitgewerkt, zodat [verdachte] zich daar een goed beeld over kan
vormen en zijn zakelijk en onafhankelijk advies over kan geven. De administratie zal
·worden verzorgd door [medeverdachte ] . Er zal tevens een van goede naam en faam
accountant en belastingadviseur worden aangesteld.” [203]
Naar het oordeel van het hof heeft [medeverdachte ] de intentieverklaring samen met [verdachte] valselijk opgemaakt, nu de oprichting van Marella – zoals hiervoor al vastgesteld – slechts was bedoeld om voor de buitenwereld te verhullen dat [medeverdachte ] een (financieel) belang had in SGI en [verdachte] ook van dat doel wist. [204] [verdachte] heeft immers verklaard: “ [medeverdachte ] wilde uit zicht blijven. [medeverdachte ] wilde niet dat hij aan Marella BV gelinkt kon worden.” En “Met betrekking tot Marella BV was ik eigenlijk een soort stroman. Ik was bijvoorbeeld bij transacties van Marella 'zichtbaar' op papier en niet [medeverdachte ] .”. De in de intentieverklaring beschreven rol voor [verdachte] , namelijk die van onafhankelijk beoordelaar van het handelen van [medeverdachte ] , heeft in werkelijkheid niet plaatsgevonden. [verdachte] verklaart hierover immers: “Ik heb nooit zaken beoordeeld over het werknemerschap van [medeverdachte ] en de activiteiten van Marella BV”. [205] Ook het in artikel 3 beschreven directeurschap van [verdachte] heeft (in ieder geval op het punt van de aandelen SGI ) geen enkele praktische invulling gekregen. Feitelijk stond [medeverdachte ] aan het roer binnen Marella , terwijl dit naar maatschappelijke opvattingen [verdachte] als directeur had moeten zijn. Daarnaast stelt het hof vast dat het [verdachte] was die het externe gezicht van Marella was, terwijl intern [medeverdachte ] de dienst uitmaakte.
De (in de tenlastelegging aangeduide passages uit de) intentieverklaring over de rol van [verdachte] kan (kunnen) naar het oordeel van het hof niet stroken met de werkelijkheid. Hierbij betrekt het hof de feitelijke rolverdeling tussen [medeverdachte ] en [verdachte] binnen Marella en de omstandigheid dat [verdachte] geen verstand heeft van de energiebranche. Dit maakt dat het toebedelen van de rol van onafhankelijk beoordelaar van het handelen van [medeverdachte ] zoals omschreven in de intentieverklaring de facto inhoudsloos was. Dit wordt bevestigd door het feit dat [verdachte] , zo volgt uit zijn verklaring ter terechtzitting van het hof, [206] de documenten die hij van [medeverdachte ] ontving ten aanzien van SGI “blind heeft getekend”.
[verdachte] wist dat [medeverdachte ] feitelijk de beslissingen zou (blijven) nemen binnen Marella en SGI . Daarmee wist hij ook dat de beschreven intenties niet nagekomen zouden worden en daarmee dat deze intenties niet strookten met de werkelijkheid. Door voor de inhoud van deze intentieverklaring te tekenen, heeft hij zich opzettelijk schuldig gemaakt aan het valselijk opmaken daarvan, met het oogmerk om dit, bijvoorbeeld bij onderzoek naar de rol van [medeverdachte ] en diens aandelen in SGI , als echt en onvervalst te kunnen (laten) gebruiken.
Het hof passeert het verweer van de raadsman inhoudende dat een eventuele bewezenverklaring voor dit feit enkel zal steunen op de verklaring van [verdachte] en dat daarmee niet is voldaan aan het bewijsminimum. Het hof heeft gelet op de inhoud van de overeenkomst en heeft die vergeleken met de feitelijke omstandigheden zoals hiervoor weergegeven en de conclusies van het hof daarover, waaronder dat sprake was van een schijnconstructie. Het hof verwerpt dit verweer.
De in de tenlastelegging aangeduide passages in de intentieverklaring, met de daarin beschreven achtergronden, doelstellingen, taken en rolverdelingen, zijn – bezien tegen de achtergrond van de intentieverklaring als geheel – naar het oordeel van het hof bedoeld om bij een eventueel onderzoek naar Marella door een derde partij een schijn van legitimiteit te wekken. Van deze passages kan dus niet gezegd worden dat zij geen bewijsbestemming zouden hebben, zoals de verdediging heeft betoogd. In ieder geval is sprake van bewijsbestemming tussen [medeverdachte ] en [verdachte] , maar daarnaast ook naar derden. Dit ontleent het hof aan de vorm van het document (een overeenkomst) en de inhoud van het document. Ook naar zijn aard heeft een (schriftelijke en ondertekende) overeenkomst een bewijsbestemming.
Het hof concludeert dat wettig en overtuigend bewezen is dat [medeverdachte ] en [verdachte] zich in vereniging aan dit feit schuldig hebben gemaakt. Het verweer wordt verworpen.
Bewezenverklaring
Door wettige bewijsmiddelen, waarin zijn vervat de redengevende feiten en omstandigheden waarop de bewezenverklaring steunt, acht het hof wettig en overtuigend bewezen dat verdachte het onder 2 tenlastegelegde heeft begaan, met dien verstande dat:
2.
hij op of omstreeks 27 december 2008 in Nederland, tezamen en in vereniging met een ander, de intentieverklaring tussen verdachte en [medeverdachte ] - zijnde een geschrift dat bestemd was om tot bewijs van enig feit te dienen - valselijk heeft opgemaakt,
hij op of omstreeks 27 december 2008 in Nederland, tezamen en in vereniging met een ander, de intentieverklaring tussen verdachte en [medeverdachte ] - zijnde een geschrift dat bestemd was om tot bewijs van enig feit te dienen - valselijk heeft opgemaakt,
immers hebbende verdachte en zijn medeverdachte, valselijk en/of in strijd met de waarheid/werkelijkheid, deze intentieverklaring opgemaakt zonder de bedoeling om de intentie zoals omschreven onder het 12e en/of 13e en 14e gedachtestreepje van blz. 1 na te komen en genoemd onder artikel 2 en/of 3 van blz. 2 van D-202, daar hiervan op geen enkele manier is gebleken,
met het oogmerk om het als echt en onvervalst te gebruiken of door anderen te doen gebruiken.
Het hof acht niet bewezen hetgeen verdachte meer of anders is tenlastegelegd dan hierboven is bewezenverklaard, zodat deze daarvan behoort te worden vrijgesproken.
Strafbaarheid van het bewezenverklaarde
Het onder 2 bewezenverklaarde levert op:
medeplegen van valsheid in geschrift.
Strafbaarheid van de verdachte
Verdachte is strafbaar aangezien geen omstandigheid is gebleken of aannemelijk geworden die verdachte niet strafbaar zou doen zijn.
Oplegging van straf
De hierna te melden strafoplegging is in overeenstemming met de aard en de ernst van het bewezenverklaarde en de omstandigheden waaronder dit is begaan, mede gelet op de persoon van verdachte en zijn draagkracht, zoals van een en ander bij het onderzoek ter terechtzitting is gebleken.
Tussen 2007 en 2011 is het energiebedrijf Rendo , eigendom van een negental gemeenten in Drenthe en Overijssel, het slachtoffer geworden van een buitengewoon ernstige vorm van oplichting en fraude, gepleegd door twee van haar voormalige directeuren, [medeverdachte 2] en [medeverdachte ] . Zij hebben het vanuit hun functie mogelijk gemaakt dat Rendo vanaf 20 december 2007 ruim 30 miljoen euro aan gemeenschapsgeld heeft geïnvesteerd in SGI , opgericht voor de bouw en exploitatie van een warmtekracht- en torrefactiecentrale in [plaats] , terwijl zij al die jaren voor Rendo verborgen hebben gehouden dat zij zelf aandeelhouder waren en een (financieel) belang in deze onderneming hadden. Beiden wisten dat Rendo dat geld nooit zou hebben verstrekt als zij van deze vorm van belangenverstrengeling had geweten.
Onderdeel van de fraudeconstructie was dat de aandelen op naam werden gezet van derden, die naar buiten toe als aandeelhouder moesten optreden. Verdachte heeft een valse verklaring getekend die bedoeld was om te verhullen dat het SGI -aandelenbezit van Marella , waarvan hij bestuurder was, een schijnconstructie was. In zoverre heeft hij bij deze fraude een rol gehad. Door zijn handelen heeft verdachte het vertrouwen geschaad dat in het maatschappelijk verkeer mag worden ontleend aan de juiste inhoud van een dergelijke verklaring.
Door zonder inhoudelijke kennis van zaken de directie te voeren van Marella , heeft verdachte zich vanzelfsprekend op glad ijs begeven. Het in die hoedanigheid (naar eigen zeggen) min of meer blind ondertekenen van documenten zonder deze goed inhoudelijk te (kunnen) beoordelen, zou verstrekkende consequenties kunnen hebben. Dat heeft verdachte in deze strafzaak ook ondervonden. Naast de directievoering was verdachte destijds betrokken bij zes andere bedrijven en had hij dus beter moeten weten.
Meewerken aan fraude van deze aard en omvang rechtvaardigt naar het oordeel van het hof in beginsel een onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Ook acht het hof van belang dat verdachte gedurende al die jaren geen verantwoordelijkheid voor zijn handelen heeft genomen.
Het hof houdt ook rekening met de persoonlijke omstandigheden zoals deze ter zitting in hoger beroep naar voren zijn gebracht door verdachte en zijn raadsman, en zoals deze blijken uit het reclasseringsrapport van 24 april 2021. Door de strafzaak heeft verdachte zijn eigen bedrijven verloren. De bij verdachte reeds bestaande psychische klachten zijn verergerd door de strafzaak. De strafzaak heeft een grote impact gehad op het gezin van verdachte. Verdachte werkt momenteel als zelfstandig bedrijfsmakelaar.
Het hof stelt vast dat sinds het bewezen verklaarde feit inmiddels geruime tijd is verstreken en dat de redelijke termijn over het geheel van de procedure in eerste aanleg en in hoger beroep genomen, is geschonden. Het hof verdisconteert dit in de op te leggen straf door in plaats van een onvoorwaardelijke gevangenisstraf een deels voorwaardelijke geldboete op te leggen. Bij het bepalen van de hoogte van de geldboete heeft het hof rekening gehouden met de draagkracht van verdachte. Het hof heeft hiervoor ook aanleiding gezien in de persoonlijke omstandigheden van verdachte en zijn rol in het geheel. Gelet op al het voorgaande, in onderling verband en samenhang bezien, komt het hof tot het oordeel dat een geldboete van € 10.000,-, subsidiair 85 dagen hechtenis, waarvan € 5.000,-, subsidiair 60 dagen hechtenis voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaren passend en geboden is.
Toepasselijke wettelijke voorschriften
Het hof heeft gelet op de artikelen 14a, 14b, 14c, 23, 24, 24c, 47 en 225 van het Wetboek van Strafrecht.
Deze voorschriften zijn toegepast, zoals zij golden ten tijde van het bewezenverklaarde.
BESLISSING
Het hof:
Verklaart de verdachte niet-ontvankelijk in het hoger beroep, voor zover gericht tegen de beslissing ter zake van het onder 1 primair en 1 subsidiair tenlastegelegde.
Vernietigt het vonnis waarvan beroep voor zover aan het oordeel van het hof onderworpen en doet in zoverre opnieuw recht:
Verklaart zoals hiervoor overwogen bewezen dat de verdachte het onder 2 tenlastegelegde heeft begaan.
Verklaart niet bewezen hetgeen de verdachte meer of anders is tenlastegelegd dan hierboven is bewezenverklaard en spreekt de verdachte daarvan vrij.
Verklaart het onder 2 bewezenverklaarde strafbaar, kwalificeert dit als hiervoor vermeld en verklaart de verdachte strafbaar.
Veroordeelt de verdachte tot een
geldboetevan
€ 10.000,00 (tienduizend euro), bij gebreke van betaling en verhaal te vervangen door
85 (vijfentachtig) dagen hechtenis.
geldboetevan
€ 10.000,00 (tienduizend euro), bij gebreke van betaling en verhaal te vervangen door
85 (vijfentachtig) dagen hechtenis.
Bepaalt dat een gedeelte van de geldboete, groot
€ 5.000,00 (vijfduizend euro), bij gebreke van betaling en verhaal te vervangen door
60 (zestig) dagen hechtenis, niet ten uitvoer zal worden gelegd, tenzij de rechter later anders mocht gelasten omdat verdachte zich voor het einde van een proeftijd van
2 (twee) jarenaan een strafbaar feit heeft schuldig gemaakt.
€ 5.000,00 (vijfduizend euro), bij gebreke van betaling en verhaal te vervangen door
60 (zestig) dagen hechtenis, niet ten uitvoer zal worden gelegd, tenzij de rechter later anders mocht gelasten omdat verdachte zich voor het einde van een proeftijd van
2 (twee) jarenaan een strafbaar feit heeft schuldig gemaakt.
Aldus gewezen door
mr. G.A. Versteeg, voorzitter,
mr. W.M. Weerkamp en mr. P.L.M van Gorkom, raadsheren,
in tegenwoordigheid van mr. K.M. Diender, griffier,
en op 21 december 2022 ter openbare terechtzitting uitgesproken.