Uitspraak
GERECHTSHOF ARNHEM-LEEUWARDEN
locatie Leeuwarden
afdeling civiel recht
zaaknummer gerechtshof 200.116.422/01
(zaaknummer rechtbank Groningen 542291/12-3848)
arrest van de tweede kamer van 22 oktober 2013
in de zaak van
Temaco B.V.,
gevestigd te Groningen,
appellante,
in eerste aanleg: gedaagde in conventie en eiseres in reconventie,
hierna:
Temaco,
Temaco,
advocaat: mr. R.A. Feitsma, kantoorhoudend te Amsterdam,
tegen
[geïntimeerde],
wonende te [woonplaats],
geïntimeerde,
in eerste aanleg: eiser in conventie en verweerder in reconventie,
hierna:
[geïntimeerde],
[geïntimeerde],
advocaat: mr. C.W. de Kruijf-Vermeij, kantoorhoudend te Bodegraven.
1.Het geding in eerste aanleg
In eerste aanleg is geprocedeerd en beslist zoals weergegeven in de vonnissen van 21 juni 2012 en 18 oktober 2012 van de rechtbank Groningen, sector kanton, locatie Groningen (hierna: de kantonrechter).
2.Het geding in hoger beroep
2.1
Het verloop van de procedure is als volgt:
- de dagvaarding in hoger beroep d.d. 29 oktober 2012,
- de memorie van grieven (met producties),
- de memorie van antwoord (met producties).
2.2
Vervolgens hebben partijen de stukken voor het wijzen van arrest overgelegd en heeft het hof arrest bepaald.
2.3
De vordering van Temaco in hoger beroep luidt:
"het vonnis van de rechtbank Groningen van 18 oktober 2012, voor zover gewezen in conventie, te vernietigen en, opnieuw rechtdoende, de door [geïntimeerde] bij dagvaarding in eerste aanleg ingestelde vorderingen af te wijzen en;
uitvoer bij voorraad, [geïntimeerde] te veroordelen het door Temaco aan [geïntimeerde] op grond van het vonnis van de rechtbank Groningen van 18 oktober 2012 betaalde bedrag van EUR 24.941,57 aan Temaco te voldoen, te vermeerderen met de wettelijke rente daarover vanaf 14 dagen na de dag van wijzing van het arrest tot aan de dag der algehele voldoening indien deze kosten niet binnen deze termijn zijn voldaan en;
met veroordeling, uitvoerbaar bij voorraad, van [geïntimeerde] in de kosten van het hoger beroep, te vermeerderen met de wettelijke rente daarover vanaf 14 dagen na de dag van wijzing van het arrest tot aan de dag der algehele voldoening indien deze kosten niet binnen deze termijn zijn voldaan".
3.De feiten
3.1
In deze zaak staat, mede gelet op hetgeen in hoger beroep enerzijds is gesteld en anderzijds niet dan wel onvoldoende is weersproken, het volgende vast.
3.1.1
[geïntimeerde] heeft in 2011 in opdracht en voor rekening van Temaco werkzaamheden verricht, bestaande uit het vervaardigen van revisietekeningen voor het Cyber Center Haarlem (CCH), één en ander ten behoeve van de opdrachtgever van Temaco, KPN/Getronics. De beheerder van de locatie CCH is de firma GSH. [X] is operationeel manager van CCH.
3.1.2
De uitvoering van voormelde tekenwerkzaamheden is opgedeeld in twee fasen. De werkzaamheden voor fase II heeft [geïntimeerde] op 12 februari 2011 aan Temaco geoffreerd voor een bedrag van € 25.050,- exclusief btw.
3.1.3
In een e-mailbericht van 3 maart 2011 schrijft Temaco (onder meer) het volgende inzake de facturering met betrekking tot de werkzaamheden van fase I :
"Daarnaast heb je nu 4 termijnen van de 10 ingediend die dus niet corresponderen met de voortgang van je tekenwerkzaamheden. De 4e termijn beschouw ik als niet verstuurd en kun je opnieuw indienen tezamen met de 5e termijn met een nieuwe datum als je op 1 april rond de 50% voortgang hebt laten zien. Dat wil zeggen dat de tekeningen in 2-voud moeten zijn ingediend, gekeurd door GSH en schriftelijk overgedragen aan [X]. Ook moeten dezelfde tekeningen correct in DoDo zijn opgeslagen."
"Daarnaast heb je nu 4 termijnen van de 10 ingediend die dus niet corresponderen met de voortgang van je tekenwerkzaamheden. De 4e termijn beschouw ik als niet verstuurd en kun je opnieuw indienen tezamen met de 5e termijn met een nieuwe datum als je op 1 april rond de 50% voortgang hebt laten zien. Dat wil zeggen dat de tekeningen in 2-voud moeten zijn ingediend, gekeurd door GSH en schriftelijk overgedragen aan [X]. Ook moeten dezelfde tekeningen correct in DoDo zijn opgeslagen."
3.1.4
Namens Temaco heeft haar directeur, [directeur], de hiervoor genoemde offerte van [geïntimeerde] d.d. 12 februari 2011 per e-mail van 20 maart 2011 geaccepteerd voor een bedrag van € 25.000,- exclusief btw. Deze e-mail luidt voor zover thans van belang als volgt:
"Hierbij krijg je opdracht voor 25.000,- voor het vervaardigen van revisie tekeningen voor fase II CCH. Betaling in 10 termijnen van 2500,- per maand en in verhouding met het aantal tekeningen wat die maand opgeleverd zijn.Als eerste moet een aparte tekeningenlijst gemaakt worden van fase II. Deze moet gelijk zijn qua format als de lijst van fase I. Vanaf deze lijst wordt gewerkt en gerapporteerd. Voordat er mee gewerkt kan worden moet de lijst door mij geaccordeerd worden.Voor de duidelijkheid, het aantal uren kan voor zowel fase I als II niet verrekend worden. Het aantal tekeningen en de kwaliteit daarvan zijn bepalend. In beide fases zitten posten voor onvoorzien die benut kunnen worden in overleg met en na accorderen van mij."
"Hierbij krijg je opdracht voor 25.000,- voor het vervaardigen van revisie tekeningen voor fase II CCH. Betaling in 10 termijnen van 2500,- per maand en in verhouding met het aantal tekeningen wat die maand opgeleverd zijn.Als eerste moet een aparte tekeningenlijst gemaakt worden van fase II. Deze moet gelijk zijn qua format als de lijst van fase I. Vanaf deze lijst wordt gewerkt en gerapporteerd. Voordat er mee gewerkt kan worden moet de lijst door mij geaccordeerd worden.Voor de duidelijkheid, het aantal uren kan voor zowel fase I als II niet verrekend worden. Het aantal tekeningen en de kwaliteit daarvan zijn bepalend. In beide fases zitten posten voor onvoorzien die benut kunnen worden in overleg met en na accorderen van mij."
3.1.5
Bij e-mailbericht van 4 juli 2011 heeft Temaco een e-mailbericht van haar aan Getronics van diezelfde datum doorgestuurd aan [geïntimeerde]. De begeleidende tekst luidt als volgt:
"Hierbij de afspraken die gemaakt zijn. Zorg ervoor dat elke tekening een rapport krijgt met alleen maar groene v-tjes!"De gemaakte afspraken luiden (onder meer) als volgt:
"1. (…)2. (…)3. controle 1: inhoudelijk moet gecontroleerd worden aan de hand van de uitgeprinte tekening de lijnen en symbolen op de juiste plaats staan. Dit doet conform afspraak GSH.4. De 2e controle is op tekenwijze. Deze vind plaatst door de tekeningen door een software pakket te laten controleren. Dit pakket heeft DACO en is eigendom van Volantis. De uitgifte beheerder doet deze controle. De controle levert een rapport op met kruisjes of v-tjes. Uiteindelijk moet elk aspect een v-tje zijn. Omdat de uitgifte beheerder (binnen OPS) niet actief is hebben wij deze controle zelf gedaan met enige hulp van Volantis,. Sommige kruisjes zijn acceptabel (bv tekeningenformaat groter dan AO om een efficiënte reden) de andere moeten omgezet worden tot een v-tje. Dit is onderdeel van de opdracht van Temaco."
"1. (…)2. (…)3. controle 1: inhoudelijk moet gecontroleerd worden aan de hand van de uitgeprinte tekening de lijnen en symbolen op de juiste plaats staan. Dit doet conform afspraak GSH.4. De 2e controle is op tekenwijze. Deze vind plaatst door de tekeningen door een software pakket te laten controleren. Dit pakket heeft DACO en is eigendom van Volantis. De uitgifte beheerder doet deze controle. De controle levert een rapport op met kruisjes of v-tjes. Uiteindelijk moet elk aspect een v-tje zijn. Omdat de uitgifte beheerder (binnen OPS) niet actief is hebben wij deze controle zelf gedaan met enige hulp van Volantis,. Sommige kruisjes zijn acceptabel (bv tekeningenformaat groter dan AO om een efficiënte reden) de andere moeten omgezet worden tot een v-tje. Dit is onderdeel van de opdracht van Temaco."
3.1.6
In een e-mailbericht van 22 juli 2011 (15:01 uur) schrijft Temaco het volgende aan [geïntimeerde]:
"Als je geen antwoord op de openstaande vragen geeft en de werkzaamheden maandag
"Als je geen antwoord op de openstaande vragen geeft en de werkzaamheden maandag
25-7-2011 niet hervat stel ik jullie in gebreke. Daarnaast wordt je dan ook van het project gehaald en aansprakelijk gesteld voor directe en indirecte schade en laat ik de resterende werkzaamheden door derden afmaken.Ik wil vanaf maandag een dagplanning zien van de resterende werkzaamheden van zowel fase I als fase II. De planning moet in 1 document tot einde werkzaamheden."
3.1.7
Temaco heeft met betrekking tot fase II in augustus 2011 een tussentijdse betaling gedaan van € 6.250,-.
3.1.8
Op 10 augustus 2011 heeft [geïntimeerde] zijn werkzaamheden hervat.
3.1.9
Bij e-mailbericht van 10 augustus 2011 (23:55:13 uur) schrijft Temaco onder meer het volgende aan [geïntimeerde]:
"(…)Wij leveren aan KPN op, als zij accepteren dan betaal ik het restant in 1 keer binnen 1 week na ondertekening PVO[bedoeld wordt: het proces-verbaal van oplevering; toevoeging door het hof]
. Hiermee hebben wij beiden zekerstelling over beëindiging en oplevering van het project. Het PVO krijg jij ook een kopie van als bewijs.Uiteraard moeten de tekeningen wel eerst door GSH ([Y]) goedgekeurd worden.(…)"
"(…)Wij leveren aan KPN op, als zij accepteren dan betaal ik het restant in 1 keer binnen 1 week na ondertekening PVO[bedoeld wordt: het proces-verbaal van oplevering; toevoeging door het hof]
. Hiermee hebben wij beiden zekerstelling over beëindiging en oplevering van het project. Het PVO krijg jij ook een kopie van als bewijs.Uiteraard moeten de tekeningen wel eerst door GSH ([Y]) goedgekeurd worden.(…)"
3.1.10
[geïntimeerde] heeft Temaco op 24 augustus 2011 onder vermelding van
"Gereed Fase 2 - CCH 75%"gefactureerd voor een bedrag van € 18.750,- exclusief btw. Vermeerderd met de btw beloopt deze factuur een totaalbedrag van € 22.312,50. Temaco heeft de factuur onbetaald gelaten.
"Gereed Fase 2 - CCH 75%"gefactureerd voor een bedrag van € 18.750,- exclusief btw. Vermeerderd met de btw beloopt deze factuur een totaalbedrag van € 22.312,50. Temaco heeft de factuur onbetaald gelaten.
3.1.11
Op 6 september 2011 heeft KPN/Getronics het project CCH en de opdracht tot het maken van revisietekeningen stopgezet. Temaco heeft op diezelfde dag per e-mail de samenwerking met [geïntimeerde] beëindigd. Deze e-mail luidt voor zover thans van belang als volgt:
"Ik heb net de opdrachtgever gesproken. Hij heeft van fase II 11 tekeningen gecontroleerd. Deze zitten zo vol met fouten dat hij het project heeft gestopt.Alle consequenties die dit heeft voor Temaco worden 1 op 1 doorgespeeld naar [geïntimeerde]."
"Ik heb net de opdrachtgever gesproken. Hij heeft van fase II 11 tekeningen gecontroleerd. Deze zitten zo vol met fouten dat hij het project heeft gestopt.Alle consequenties die dit heeft voor Temaco worden 1 op 1 doorgespeeld naar [geïntimeerde]."
3.1.12
Fase I is inmiddels volledig tussen partijen afgehandeld.
4.Het geschil en de beoordeling in eerste aanleg
4.1
[geïntimeerde] heeft in conventie gevorderd Temaco te veroordelen tot betaling van € 23.781,48 (inclusief reeds vervallen rente en kosten), vermeerderd met rente en kosten.
4.2
Temaco heeft in reconventie gevorderd [geïntimeerde] te veroordelen tot betaling aan haar van een bedrag groot € 233.900,-.
4.3
De kantonrechter heeft in conventie Temaco veroordeeld om aan [geïntimeerde] te betalen een bedrag van € 22.781,48 vermeerderd met wettelijke rente over een bedrag van € 22.312,50 vanaf 16 maart 2012 tot de algehele voldoening, met veroordeling van Temaco in de kosten van het geding in conventie. In reconventie heeft de kantonrechter de vordering afgewezen met veroordeling van Temaco in de kosten van het geding in reconventie.
5.De beoordeling van de grieven
Omvang van de rechtsstrijd in hoger beroep
5.1
Het hoger beroep is gericht tegen het vonnis van de kantonrechter voor zover in conventie gewezen. Voor zover het vonnis in reconventie is gewezen, valt dit buiten de rechtsstrijd in hoger beroep. Uit het gestelde in de memorie van antwoord sub 5.3 leidt het hof af dat [geïntimeerde] zich beroept op het gezag van gewijsde van het vonnis voor zover gewezen in reconventie. Dit brengt mee dat er in dit hoger beroep van uitgegaan dient te worden dat Temaco jegens [geïntimeerde] geen recht heeft op schadevergoeding ex artikel 6:74 BW. Het in de memorie van grieven door Temaco gedane beroep op verrekening met een vordering tot schadevergoeding dient op deze grond te worden verworpen. Het hoger beroep heeft aldus slechts betrekking op de vordering tot betaling van de factuur van [geïntimeerde] d.d. 24 augustus 2011 ter zake van
"Gereed Fase 2 - CCH 75%"ten bedrage van € 18.750,- exclusief btw (€ 22.312,50 inclusief btw).
De vordering tot betaling van de factuur d.d. 24 augustus 2011
"Gereed Fase 2 - CCH 75%"ten bedrage van € 18.750,- exclusief btw (€ 22.312,50 inclusief btw).
De vordering tot betaling van de factuur d.d. 24 augustus 2011
5.2
Het hof stelt het volgende voorop.
De factuur ter zake waarvan [geïntimeerde] in dit geding betaling vordert, de factuur d.d. 24 augustus 2011 ad € 18.750,- exclusief btw (€ 22.312,50 inclusief btw) onder vermelding
"Gereed Fase 2-CCH 75%", heeft betrekking op ongeveer 75% van de tekeningen van fase II. De overige tekeningen van fase II zijn reeds betaald door voldoening van de factuur van [geïntimeerde] d.d. 24 mei 2011 onder vermelding
"Gereed fase 2 CCH 25%"ad € 6.250,- exclusief btw.
De factuur ter zake waarvan [geïntimeerde] in dit geding betaling vordert, de factuur d.d. 24 augustus 2011 ad € 18.750,- exclusief btw (€ 22.312,50 inclusief btw) onder vermelding
"Gereed Fase 2-CCH 75%", heeft betrekking op ongeveer 75% van de tekeningen van fase II. De overige tekeningen van fase II zijn reeds betaald door voldoening van de factuur van [geïntimeerde] d.d. 24 mei 2011 onder vermelding
"Gereed fase 2 CCH 25%"ad € 6.250,- exclusief btw.
5.3
De kantonrechter heeft het verweer van Temaco tegen de vordering van [geïntimeerde] tot betaling van de factuur d.d. 24 augustus 2011 verworpen op de grond dat [geïntimeerde] niet in verzuim is geraakt, omdat niet is voldaan aan de vereisten van artikel 6:82 lid 1 BW (het e-mailbericht van Temaco d.d. 22 juli 2011 bevat geen redelijke termijn voor nakoming, terwijl de te verrichten werkzaamheden bovendien niet zijn gespecificeerd).
5.4
De
grieven I tot en met IIIstrekken ten betoge dat (I) het e-mailbericht van Temaco d.d. 22 juli 2011 wel degelijk voldoet aan de vereisten van een ingebrekestelling, dat (II) de kantonrechter, gelet op de aankondiging van [geïntimeerde] op 24 juli 2011 dat hij vanaf 25 juli tot en met 9 augustus 2011 op vakantie ging, ten onrechte heeft overwogen dat niets gesteld is over de uitzonderingsgevallen als bedoeld in artikel 6:83 BW, en (III) dat (deugdelijke) nakoming en oplevering door [geïntimeerde] als gevolg van de intrekking van de opdracht door KPN/Getronics op 6 september 2011 blijvend onmogelijk was geworden, zodat ingevolge artikel 6:74 BW geen verzuim vereist was.
grieven I tot en met IIIstrekken ten betoge dat (I) het e-mailbericht van Temaco d.d. 22 juli 2011 wel degelijk voldoet aan de vereisten van een ingebrekestelling, dat (II) de kantonrechter, gelet op de aankondiging van [geïntimeerde] op 24 juli 2011 dat hij vanaf 25 juli tot en met 9 augustus 2011 op vakantie ging, ten onrechte heeft overwogen dat niets gesteld is over de uitzonderingsgevallen als bedoeld in artikel 6:83 BW, en (III) dat (deugdelijke) nakoming en oplevering door [geïntimeerde] als gevolg van de intrekking van de opdracht door KPN/Getronics op 6 september 2011 blijvend onmogelijk was geworden, zodat ingevolge artikel 6:74 BW geen verzuim vereist was.
5.5
Het hof overweegt dienaangaande als volgt.
Het hof stelt voorop dat de discussie over verzuim in zoverre zinledig is dat door Temaco in conventie geen verweer is gevoerd waarvoor verzuim in beginsel een vereiste is. Een beroep op ontbinding van de overeenkomst is immers niet gedaan.
Het hof stelt voorop dat de discussie over verzuim in zoverre zinledig is dat door Temaco in conventie geen verweer is gevoerd waarvoor verzuim in beginsel een vereiste is. Een beroep op ontbinding van de overeenkomst is immers niet gedaan.
5.6
In de inleiding van de memorie van grieven en de toelichting op de grieven I tot en met III ligt voorts als klacht besloten dat Temaco de onderhavige factuur niet hoeft te betalen, omdat niet is "opgeleverd" in de zin van de overeenkomst. Het hof begrijpt dit verweer aldus dat de vordering van [geïntimeerde] naar de mening van Temaco niet opeisbaar is geworden, gelet op de dienaangaande geldende contractuele afspraken. Onder "oplevering" dient volgens Temaco te worden verstaan dat de door [geïntimeerde] gemaakte revisietekeningen zijn goedgekeurd door de uiteindelijke opdrachtgever KPN/Getronics. De goedkeuring van de tekeningen had KPN/Getronics uitbesteed aan de beheerder van het CCH, de onderneming GSH. Ter onderbouwing van de door haar aan het begrip "oplevering" gegeven uitleg beroept Temaco zich onder meer op de door haar bij memorie van grieven overgelegde e-mail van haar aan [geïntimeerde] d.d. 3 maart 2011 (zie hiervoor onder 3.1.3). Temaco beroept zich voorts op haar e-mail van 10 augustus 2011 (zie hiervoor onder 3.1.9).
5.7
[geïntimeerde] stelt dat hij de werkzaamheden van fase II voor het gefactureerde bedrag volledig conform de afspraken heeft uitgevoerd. Alle revisietekeningen zijn volgens hem in augustus 2011 opgeleverd en goedgekeurd. Hiertoe beroept hij zich op het rapport van Getronics/Volantis d.d. 26-8-2011 (productie 10 bij memorie van antwoord). Het hof leidt hieruit af dat volgens [geïntimeerde] de overeenkomst zo moet worden uitgelegd dat onder "oplevering" wordt verstaan: goedkeuring door Getronics/Volantis.
5.8
Gelet op de uiteenlopende standpunten van partijen met betrekking tot het begrip "oplevering" dient de overeenkomst op dit punt te worden uitgelegd. Het hof stelt voorop dat de vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding tussen partijen is geregeld, niet kan worden beantwoord op grond van uitsluitend een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van het contract. Voor de beantwoording van die vraag komt het immers aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepalingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten (HR 13 maart 1981,
LJN:AG4158).
LJN:AG4158).
5.9
Uit het hiervoor geciteerde e-mailbericht d.d. 3 maart 2011 van Temaco inzake de facturering met betrekking tot de werkzaamheden van fase I valt af te leiden dat Temaco facturering en betaling afhankelijk stelt van de volgende voorwaarden:
1) de tekeningen zijn in tweevoud ingediend, gekeurd door GSH en schriftelijk overgedragen aan [X];
2) dezelfde tekeningen zijn correct in DoDo opgeslagen.
Nu deze e-mail door [geïntimeerde] is ontvangen vóór de totstandkoming van de overeenkomst met betrekking tot fase II, had [geïntimeerde] naar het oordeel van het hof redelijkerwijs dienen te begrijpen, hetgeen Temaco ook redelijkerwijs mocht verwachten, dat betaling ter zake van een reeks revisietekeningen pas zou geschieden nadat deze (1) waren goedgekeurd door GSH en bovendien (2) correct in DoDo waren opgeslagen. Aan dit oordeel draagt bij het aan [geïntimeerde] doorgestuurde e-mailbericht d.d. 4 juli 2011, waarin staat dat (onder meer) is afgesproken dat " controle 1" inhoudelijk is en door GSH gebeurt, en dat " controle 2" op tekenwijze is en met het software pakket DACO (eigendom van Volantis) gebeurt (zie hiervoor onder 3.1.5).
1) de tekeningen zijn in tweevoud ingediend, gekeurd door GSH en schriftelijk overgedragen aan [X];
2) dezelfde tekeningen zijn correct in DoDo opgeslagen.
Nu deze e-mail door [geïntimeerde] is ontvangen vóór de totstandkoming van de overeenkomst met betrekking tot fase II, had [geïntimeerde] naar het oordeel van het hof redelijkerwijs dienen te begrijpen, hetgeen Temaco ook redelijkerwijs mocht verwachten, dat betaling ter zake van een reeks revisietekeningen pas zou geschieden nadat deze (1) waren goedgekeurd door GSH en bovendien (2) correct in DoDo waren opgeslagen. Aan dit oordeel draagt bij het aan [geïntimeerde] doorgestuurde e-mailbericht d.d. 4 juli 2011, waarin staat dat (onder meer) is afgesproken dat " controle 1" inhoudelijk is en door GSH gebeurt, en dat " controle 2" op tekenwijze is en met het software pakket DACO (eigendom van Volantis) gebeurt (zie hiervoor onder 3.1.5).
5.1
Het voorgaande leidt tot de conclusie dat krachtens de tussen partijen gesloten overeenkomst goedkeuring door KPN/Getronics/GSH ("controle 1") nodig was alvorens [geïntimeerde] recht had op betaling van de betreffende tekenwerkzaamheden. De enkele goedkeuring van de tekeningen door Getronics/Volantis ("controle 2") was derhalve niet voldoende voor opeisbaarheid van de vordering tot betaling.
5.11
Als gevolg van de intrekking van de opdracht aan Temaco zal goedkeuring van alle revisietekeningen van fase II door KPN/Getronics hoe dan ook niet meer plaatsvinden. Dit betekent echter niet dat [geïntimeerde] jegens Temaco geen recht heeft op betaling van de onderhavige factuur. De stelling van Temaco dat uit de controle door KPN/Getronics is gebleken dat 11 revisietekeningen "vol fouten zitten", is daartoe ontoereikend.
Ten eerste wordt door Temaco niet onderbouwd om welke fouten het gaat, terwijl bovendien slechts ten aanzien van 11 van de door [geïntimeerde] ingeleverde tekeningen van fase II gesteld wordt dat deze fouten bevatten.
Ten tweede had [geïntimeerde] in de gelegenheid moeten worden gesteld om deze fouten te herstellen. De omstandigheid dat daarvoor geen gelegenheid meer was, omdat KPN/Getronics de opdracht had ingetrokken, komt voor rekening van Temaco. Naar het oordeel van het hof heeft Temaco onvoldoende onderbouwd dat de intrekking van de opdracht door KPN/Getronics het directe gevolg was van tekortkomingen aan de zijde van [geïntimeerde], terwijl zij op dit punt evenmin een gespecificeerd bewijsaanbod heeft gedaan. De omstandigheid dat, zoals Temaco stelt, als gevolg van de intrekking van de opdracht door KPN/Getronics de daarvan afhankelijke overeenkomst tussen Temaco en [geïntimeerde] is komen te vervallen, wat daar verder van zij, ontslaat Temaco niet van haar betalingsverplichting jegens [geïntimeerde].
Ten eerste wordt door Temaco niet onderbouwd om welke fouten het gaat, terwijl bovendien slechts ten aanzien van 11 van de door [geïntimeerde] ingeleverde tekeningen van fase II gesteld wordt dat deze fouten bevatten.
Ten tweede had [geïntimeerde] in de gelegenheid moeten worden gesteld om deze fouten te herstellen. De omstandigheid dat daarvoor geen gelegenheid meer was, omdat KPN/Getronics de opdracht had ingetrokken, komt voor rekening van Temaco. Naar het oordeel van het hof heeft Temaco onvoldoende onderbouwd dat de intrekking van de opdracht door KPN/Getronics het directe gevolg was van tekortkomingen aan de zijde van [geïntimeerde], terwijl zij op dit punt evenmin een gespecificeerd bewijsaanbod heeft gedaan. De omstandigheid dat, zoals Temaco stelt, als gevolg van de intrekking van de opdracht door KPN/Getronics de daarvan afhankelijke overeenkomst tussen Temaco en [geïntimeerde] is komen te vervallen, wat daar verder van zij, ontslaat Temaco niet van haar betalingsverplichting jegens [geïntimeerde].
5.12
Aan het voorgaande doet niet af dat, zoals Temaco in de memorie van grieven onder 16 stelt,
"[geïntimeerde] steeds achterliep met de uitvoering van zijn werkzaamheden, zijn werkzaamheden niet uitvoerde op de locatie van Cyber Center Haarlem, zijn werkzaamheden (…) staakte in verband met een geschil over betaling van facturen"en
"plotseling en tegen alle afspraken in op vakantie ging en onbereikbaar was", wat daarvan verder ook zij. Deze gestelde "tekortkomingen" nemen immers niet weg dat [geïntimeerde] zijn werkzaamheden voor fase II eind augustus 2011 heeft afgerond. Gesteld noch gebleken is dat KPN/Getronics de opdracht aan Temaco om voornoemde redenen heeft ingetrokken.
"[geïntimeerde] steeds achterliep met de uitvoering van zijn werkzaamheden, zijn werkzaamheden niet uitvoerde op de locatie van Cyber Center Haarlem, zijn werkzaamheden (…) staakte in verband met een geschil over betaling van facturen"en
"plotseling en tegen alle afspraken in op vakantie ging en onbereikbaar was", wat daarvan verder ook zij. Deze gestelde "tekortkomingen" nemen immers niet weg dat [geïntimeerde] zijn werkzaamheden voor fase II eind augustus 2011 heeft afgerond. Gesteld noch gebleken is dat KPN/Getronics de opdracht aan Temaco om voornoemde redenen heeft ingetrokken.
5.13
Het hof verwerpt het beroep van Temaco op strijd met de redelijkheid en billijkheid (artikel 6:248 lid 2 BW), nu Temaco daaraan geen andere stellingen ten grondslag legt dan hiervoor reeds besproken en verworpen.
5.14
Het voorgaande leidt tot de tussentijdse conclusie dat de vordering van [geïntimeerde] tot betaling van de onderhavige factuur in beginsel toewijsbaar is.
5.15
Grief IVhoudt in dat de kantonrechter ten onrechte heeft overwogen dat Temaco op geen enkele wijze inzichtelijk heeft gemaakt dat de vordering van [geïntimeerde] moet worden verminderd met minderwerk in fase I en met niet overeengekomen meerwerk in fase II.
5.16
Waar Temaco in de toelichting op deze grief betoogt dat op de vordering van [geïntimeerde] tevens het reeds door haar betaalde bedrag ad € 6.250,- in mindering dient te worden gebracht, faalt de grief. Deze betaling had immers betrekking op de factuur d.d. 24 mei 2011 ter zake van
"Gereed fase 2 CCH 25%". Uit hetgeen hiervoor is overwogen, volgt dat deze betaling niet onverschuldigd is geschied.
Minderwerk ter zake van brandmeldinstallatie?
"Gereed fase 2 CCH 25%". Uit hetgeen hiervoor is overwogen, volgt dat deze betaling niet onverschuldigd is geschied.
Minderwerk ter zake van brandmeldinstallatie?
5.17
Temaco stelt dat sprake is van minderwerk in
fase Iter zake van de brandbeveiliging ad in totaal € 5.610,-, onder verwijzing naar het door haar als productie 15 bij de conclusie van antwoord tevens conclusie van eis geproduceerde overzicht (productie 15) en naar de tekeningenlijst van [geïntimeerde] d.d. 3 september 2011 ten behoeve van CCH (productie 20 bij de memorie van grieven). In laatstbedoelde lijst staat bij de onderdelen brandbeveiliging steeds
"levering Ajax"vermeld.
fase Iter zake van de brandbeveiliging ad in totaal € 5.610,-, onder verwijzing naar het door haar als productie 15 bij de conclusie van antwoord tevens conclusie van eis geproduceerde overzicht (productie 15) en naar de tekeningenlijst van [geïntimeerde] d.d. 3 september 2011 ten behoeve van CCH (productie 20 bij de memorie van grieven). In laatstbedoelde lijst staat bij de onderdelen brandbeveiliging steeds
"levering Ajax"vermeld.
5.18
[geïntimeerde] stelt dat hij de geoffreerde werkzaamheden ten aanzien van de brandbeveiligingsinstallatie wel degelijk heeft verricht. Volgens hem verwart Temaco de werkzaamheden van Ajax met de door hem verrichte werkzaamheden. [geïntimeerde] stelt dat hij de werkzaamheden met betrekking tot de zichtbare delen van de installatie heeft verricht en Ajax de werkzaamheden met betrekking tot de onzichtbare delen.
5.19
Het hof overweegt dienaangaande als volgt.
Nu Temaco nog niet in de gelegenheid is geweest om op deze stellingen van [geïntimeerde] te reageren, zal het hof haar in de gelegenheid stellen zich hierover bij akte uit te laten.
Ten onrechte gedeclareerd meerwerk?
Nu Temaco nog niet in de gelegenheid is geweest om op deze stellingen van [geïntimeerde] te reageren, zal het hof haar in de gelegenheid stellen zich hierover bij akte uit te laten.
Ten onrechte gedeclareerd meerwerk?
5.2
Volgens Temaco heeft [geïntimeerde] ten onrechte een bedrag van € 2.400,- als meerwerk in fase II gedeclareerd. Volgens Temaco is in fase II geen meerwerk afgesproken en valt dit onder de post 'onvoorzien'.
5.21
[geïntimeerde] stelt dat hij met Temaco is overeengekomen dat hij zijn werkzaamheden in fase II mocht verrichten voor een bedrag van € 25.000,- exclusief btw. Onder dit bedrag was een post 'onvoorzien' ad € 2.400,- exclusief btw opgenomen. Hij heeft dan ook terecht voor zijn werkzaamheden een bedrag van in totaal € 25.000,- exclusief btw in rekening gebracht, aldus [geïntimeerde].
5.22
Naar het oordeel van het hof neemt [geïntimeerde] terecht het standpunt in dat de post 'onvoorzien' ad € 2.400,- niet als meerwerk dient te worden aangemerkt, maar dat deze is begrepen in de overeengekomen aanneemsom ad in totaal € 25.000,- exclusief btw.
Niet ingeleverde details en doorsneden?
Niet ingeleverde details en doorsneden?
5.23
Temaco stelt dat [geïntimeerde] in fase II geen details en doorsneden heeft ingeleverd, hetgeen volgens haar een minderwerkpost ad € 800,- oplevert.
5.24
[geïntimeerde] stelt gemotiveerd dat hij wel degelijk details en doorsneden heeft ingeleverd. Hij verwijst daartoe naar de codes 31-XX-21.00-45-001 tot en met 31-XX-65.30-39-001 op de hiervoor genoemde tekeningenlijst en op het door hem als productie 10 bij de memorie van antwoord overgelegde opleverrapport van Volantis d.d. 26 augustus 2008.
5.25
Nu Temaco nog niet heeft kunnen reageren op deze stellingen en in het bijzonder niet op het door [geïntimeerde] overgelegde opleverrapport van Volantis d.d. 26 augustus 2008, zal het hof haar in de gelegenheid stellen zich hierover bij akte uit te laten.
Niet gemaakte print- en plotkosten?
5.26
Ten slotte stelt Temaco een minderwerkpost ad € 750,- ter zake van niet gemaakte print- en plotkosten. Hiertoe verwijst zij onder meer naar het hiervoor genoemd overzicht, waarop bij de post print- en plotkosten wordt opgemerkt:
"Alleen A2 is in enkelvoud ingeleverd."
"Alleen A2 is in enkelvoud ingeleverd."
5.27
[geïntimeerde] stelt dat hij deze kosten wel degelijk heeft gemaakt, niet in de laatste plaats omdat hij de door hem gemaakte revisietekeningen minstens in tweevoud heeft ingediend.
5.28
Naar het oordeel van het hof dient [geïntimeerde], gelet op de betwisting door Temaco, te bewijzen dat hij de betreffende kosten heeft gemaakt. [geïntimeerde] heeft in eerste aanleg slechts een algemeen bewijsaanbod gedaan, hetgeen in deze fase van de procedure niet voldoende is. Het hof zal hem dan ook niet toelaten tot bewijslevering op dit punt.
5.29
Het hof zal iedere verdere beslissing aanhouden.
6.De beslissing
Het hof, recht doende in hoger beroep:
verwijst de zaak naar de rol van
dinsdag 19 november 2013teneinde Temaco in de gelegenheid te stellen een akte nemen als bedoeld in de rechtsoverwegingen 5.19 en 5.25;
dinsdag 19 november 2013teneinde Temaco in de gelegenheid te stellen een akte nemen als bedoeld in de rechtsoverwegingen 5.19 en 5.25;
houdt iedere verdere beslissing aan.
Dit arrest is gewezen door mr. B.J.H. Hofstee, mr. M.M.A. Wind en mr. L. Janse en is door de rolraadsheer in tegenwoordigheid van de griffier in het openbaar uitgesproken op dinsdag 22 oktober 2013.