ECLI:NL:GHAMS:2024:3319

Uitspraak

beslissing

___________________________________________________________________ _ _

GERECHTSHOF AMSTERDAM

afdeling civiel recht en belastingrecht

zaaknummer : 200.342.323/01 NOT

nummer eerste aanleg : C/05/428681 / KL RK 23-139

beslissing van de notaris- en gerechtsdeurwaarderskamer van 10 december 2024

inzake

mr. [appellant],

wonend te [woonplaats ] , gemeente [plaats 1] ,

appellant,

tegen

mr. [geïntimeerde],

oud-notaris te [vestigingsplaats] , thans kandidaat-notaris te [vestigingsplaats] ,

geïntimeerde,

gemachtigde: mr. V.J.N. van Oijen, advocaat te Amsterdam.

Partijen worden hierna klager en de notaris genoemd.

1.De zaak in het kort

Klager is executeur in de nalatenschap van zijn schoonvader. In dat kader heeft hij de woning van zijn schoonvader verkocht. De notaris heeft de opdracht gekregen de overdracht van de woning te verzorgen. In de koopovereenkomst zijn tussen partijen afspraken gemaakt over de doorberekening van de notariskosten. In deze tuchtprocedure verwijt klager de notaris dat hij ten onrechte kosten in verband met het verrichten van extra werkzaamheden heeft ingehouden op het aan de erfgenamen toekomende bedrag. Ook heeft de notaris klager niet tijdig geïnformeerd over de door de notaris te declareren extra werkzaamheden, aldus klager.

2.Het geding in hoger beroep

2.1.

Klager heeft op 11 juni 2024 een beroepschrift – met bijlagen – bij het hof ingediend tegen de beslissing van de kamer voor het notariaat in het ressort Arnhem-Leeuwarden (hierna: de kamer) van 22 mei 2024 tussen partijen gegeven onder bovengenoemd nummer (ECLI:NL:TNORARL:2024:13).

2.2.

De notaris heeft op 6 september 2024 een verweerschrift bij het hof ingediend.

2.3.

Het hof heeft van de kamer de stukken van de eerste aanleg ontvangen.

2.4.

De zaak is behandeld ter openbare terechtzitting van het hof van 26 september 2024. Klager en de notaris, vergezeld van zijn gemachtigde, zijn verschenen. Zowel klager als de gemachtigde van de notaris hebben het woord gevoerd aan de hand van aan het hof overgelegde pleitnota’s.

3.Feiten

Het hof verwijst naar de feiten die de kamer in de bestreden beslissing heeft vastgesteld. Partijen hebben tegen de vaststelling daarvan geen bezwaar gemaakt, zodat ook het hof van die feiten uitgaat. Waar nodig aangevuld met andere feiten die zijn komen vast te staan, zijn die feiten de volgende.

3.1.

De schoonouders van klager, de heer [Persoon 1] , overleden op [overlijdensdatum 1] 2022 (hierna: erflater), en mevrouw [Persoon 2] , overleden op [overlijdensdatum 2] 2011 (hierna: erflaatster), waren in algehele gemeenschap van goederen gehuwd.

3.2.

Klager is benoemd tot executeur in de nalatenschap van erflater.

3.3.

Op 17 juni 2022 heeft klager, in zijn hoedanigheid van executeur, namens de erfgenamen van erflater (hierna: de erfgenamen) de woning van erflater in [Plaats] verkocht aan kopers.

3.4.

In artikel 2.1 en 27.2 van de tussen klager en de kopers gesloten koopovereenkomst is, voor zover van belang, het volgende overeengekomen:

“
2.1 De kosten die op de eigendomsoverdracht betrekking hebben en die de notaris in rekening brengt, zoals overdrachtsbelasting, notariskosten en kadasterkosten, zijn voor rekening van koper.

27.2

Indien de notaris andere ongebruikelijke kosten (administratiekosten, dossierkosten, etc.) aan verkoper doorberekent, komen deze ook voor rekening van de koper. Extra kosten i.v.m. afhandeling dossier inzake nalatenschap zijn voor verkoper.”

3.5.

Het kantoor van de notaris heeft de opdracht gekregen de overdracht van de woning te verzorgen.

3.6.

Op 20 juni 2022 heeft de makelaar de koopovereenkomst en de verklaring van erfrecht met betrekking tot de nalatenschap van erflater aan (het kantoor van) de notaris toegestuurd.

3.7.

Op 22 juni 2022 heeft een medewerkster van de notaris een ontvangstbevestiging per e-mail naar klager gestuurd waarin, voor zover relevant, het volgende is vermeld:

“
(…)

Hartelijk dank voor het verstrekken van de opdracht.

(…)

Acceptatieproces

Op grond van de door ons te verrichten werkzaamheden vereist de wet- en regelgeving dat er per dossier formeel een acceptatieproces moet plaatsvinden tussen u als opdrachtgever en wij als ondernemer.

(…)

Kosten

De kosten voor het opmaken en ondertekenen van de akte van levering komen voor rekening van koper. In sommige gevallen kunnen eventuele (extra) kosten bij u in rekening worden gebracht. Voor een toelichting hierop verwijzen wij u naar bijlage A bij deze e-mail.

(…)

Algemene voorwaarden

Op de dienstverlening van VPVA notarissen zijn algemene voorwaarden van toepassing. In bijlage C treft u de van toepassing zijnde algemene voorwaarden aan.”

In de bij deze e-mail aan klager toegestuurde bijlage A (tarieven) is, onder meer, het volgende vermeld:

“
[website] tarief is een basis tarief waarin we zoveel mogelijk gebruikelijke werkzaamheden hebben verwerkt. In sommige gevallen is het niet meer “gebruikelijk” en brengen we een toeslag in rekening. Deze toeslagen worden in rekening gebracht op basis van de daaraan bestede tijd of het hierna te vermelden tarief:

toeslag incl. btw €

kosten ten laste van

Overlijden met verklaring van erfrecht

De eigenaar is overleden en bij het Kadaster staat het onroerend goed nog op naam van de overleden eigenaar. U beschikt wel over een verklaring van erfrecht. In dat geval geldt een toeslag van € 160,00. Indien er sprake is van meer dan één erfgenaam, dan wordt voor iedere erfgenaam € 80,00 in rekening gebracht:

€ 160,00 per nalatenschap +

€ 80,00 per erfgenaam

Verkoper

In de bij deze e-mail aan klager toegestuurde bijlage C (de algemene voorwaarden) is, onder meer, het volgende vermeld:

“
Artikel 2: Opdrachten

(…)

3. Het niet weersproken in ontvangst nemen van een door VPVA op verzoek van de cliënt opgemaakte (concept)akte, advies of ander geschrift betekent een erkenning van een opdracht door de cliënt en de aanvaarding van het van toepassing zijn van de onderhavige algemene voorwaarden.

(…)

Artikel 4: Aansprakelijkheid cliënt

(…)

3. In afwijking van hetgeen hiervoor is bepaald, zullen extra werkzaamheden die niet bekend waren op het moment van het geven van de opdracht op basis van gemaakte uren (extra) gedeclareerd worden. (…) VPVA zal dit in voorkomende geval tijdig aan cliënt melden. (…)”

3.8.

Op 24 juni 2022 heeft klager aan een medewerkster van de notaris onder meer een door hem ingevuld controle- en toestemmingsformulier toegestuurd. Op dit formulier heeft klager de volgende opmerking geplaatst:

“
Gaarne vooraf opgave van de kosten die aan de verkoper in rekening worden gebracht.”

Bij toezending van dit formulier heeft klager voorts het volgende geschreven:

“
[bedrijf] te [plaats 2] vernam ik vanmiddag, dat het pand gisteren op naam van de erven is overgeschreven. Dat zou nu dus bij het Kadaster zichtbaar moeten zijn.”

3.9.

Op 8 augustus 2022 heeft klager per e-mail het concept van de akte van levering en van de nota van afrekening van een medewerkster van de notaris ontvangen. In deze nota van afrekening is onder meer een bedrag van € 238,89 ten laste van de erfgenamen opgenomen, bestaande uit:

Kosten inzake akte van levering

Toeslag in verband met extra werkzaamheden overlijden met verklaring van erfrecht conform voorwaarden [website]

€

132,23

21% BTW over € 132,23

€

27,77

Toeslag in verband met extra erfgenaam,

conform voorwaarden [website]

€

65,20

21% BTW over € 65,20

€

13,69

3.10.

Bij e-mail van 9 augustus 2022 heeft klager onder meer het volgende geantwoord aan de medewerkster van de notaris:

“
(…) Naar aanleiding van mijn telefoongesprek met notaris [geïntimeerde] van hedenmorgen, wijs ik er voor de goede orde nogmaals op, dat de kadastrale overschrijving van het pand op naam van de erfgenamen is verzorgd door [Persoon 3] , die ook de verklaring van erfrecht heeft opgemaakt en niet door uw kantoor, zoals uw nota van afrekening suggereert. Misschien moet de heer [geïntimeerde] daar toch nog even naar kijken.”

3.11.

De notaris heeft klager diezelfde dag als volgt per e-mail geantwoord:

“
Ter voorkoming van misverstanden wil ik graag terug komen op ons telefoongesprek van vanochtend, en uw onderstaande e-mailbericht van vanmiddag.

Uw schoonouders zijn in 1976 eigenaar geworden van de woning met onder- en omliggende grond. Aangezien zij in gemeenschap van goederen waren gehuwd, waren zij ieder voor de onverdeelde helft gerechtigd tot de eigendom.

Bij een overdracht zijn wij als notaris verplicht om de bevoegdheid te onderzoeken van de verkopers om over de onroerende zaak te kunnen beschikken. (…)

Het klopt dat er sprake is van een verklaring van erfrecht die in het kadaster is ingeschreven. Deze verklaring van erfrecht betreft echter uitsluitend de nalatenschap van uw schoonvader (…). De vererving van uw schoonmoeder is hier echter niet in opgenomen. Vraag is dus of uw schoonvader wel tot haar aandeel bevoegd was.

In de akte van levering wordt ten aanzien van de bevoegdheid van de beide kinderen dan ook verwezen naar beide nalatenschappen. Ten aanzien van de nalatenschap van uw schoonmoeder hebben wij die uitgewerkt, (…). En voor wat betreft de nalatenschap van uw schoonvader verwijzen wij naar de verklaring van erfrecht.

Dit betekent dat wij terecht de kosten voor de vererving van één overlijden in onze afrekening hebben opgenomen, en waar wij ook werkzaamheden voor hebben verricht. Met betrekking tot de tweede vererving wordt verwezen naar de verklaring van erfrecht, en daar hebben wij geen kosten voor in rekening gebracht.”

3.12.

Bij e-mail van 11 augustus 2022 heeft klager de notaris laten weten niet akkoord te zijn met de in rekening gebracht bedragen en heeft hij gewezen op het bepaalde in artikel 2 van de koopovereenkomst, op grond waarvan de kosten voor rekening van kopers zouden moeten komen.

3.13.

De notaris heeft klager diezelfde dag als volgt geantwoord per e-mail:

“
(…) In de voorwaarden van [website] , die bij de opdrachtbevestiging aan u toegezonden zijn, staat klip en klaar vermeld dat deze kosten voor rekening van de verkopers komen. Daarnaast heb ik begrepen dat u enige tijd geleden ook telefonisch geinformeerd heeft bij een collega van mij of er kosten in rekening gebracht zouden worden. Zij heeft daarbij toen al aan u aangegeven dat wij deze kosten voor de vererving van de nalatenschap aan de verkopers in rekening zouden brengen.

Overigens merk ik op dat als uw notaris zijn werk dusdanig had gedaan, dat er geen sprake was geweest van kostendoorrekening van onze kant, hij of zij beide verervingen van uw schoonouders in de verklaring van erfrecht had moeten opnemen. Dat heeft hij of zij niet gedaan, en dit slechts beperkt tot het overlijden van de langstlevende. Daardoor hebben wij dit onderzoek naar de vererving van de eerstoverledene moeten doen. (…)”

3.14.

Op 12 augustus 2022 heeft de notaris de akte van levering van de woning van erflater gepasseerd.

3.15.

Op 15 augustus 2022 heeft de notaris het aan de erfgenamen toekomende bedrag op de aangegeven bankrekening overgemaakt onder inhouding van het bedrag van € 238,89 alsmede van een bedrag van € 30,00 ter zake de financiële afwikkeling.

3.16.

Bij brief van 19 augustus 2022 heeft klager de notaris verzocht het ten onrechte achtergehouden bedrag van € 268,89 naar hem over te maken en daarbij onder meer gewezen op het volgende:

“
(…) In aanvulling op mijn standpunt wil ik u graag nog even wijzen op het u door mij op 24 juni 2022 toegezonden controle- en toestemmingsformulier, waarop ik u heb verzocht mij vooraf opgave te doen van de kosten die aan de verkoper in rekening worden gebracht. Daarop hebt u nimmer gereageerd. Ik heb er dan ook op vertrouwd en mocht er ook op vertrouwen, dat er van zodanige kosten geen sprake zou zijn. Dat u mij nog geen 4 dagen voor het passeren van de akte toch confronteert met extra kosten, is dan ook volstrekt onacceptabel. (…)”

3.17.

De notaris heeft diezelfde dag hierop gereageerd en klager onder meer het volgende laten weten:

“
(…) U stelt dat wij nimmer vooraf opgave hebben gedaan van de eventuele kosten die wij u in rekening zouden brengen. Volgend op de ontvangst van de koopovereenkomst heeft een van mijn collega’s wel degelijk telefonisch aan u de meerkosten opgegeven inzake de vererving van uw schoonouders, en die wij aan de verkopers in rekening zouden brengen. U ontkent dat, en dat vind ik buitengewoon ernstig. (…)”

4.De klacht

Klager verwijt de notaris dat hij zijn zorgplicht heeft geschonden. De klacht valt uiteen in de volgende onderdelen:

1. De notaris heeft ten onrechte kosten in verband met het verrichten van de extra werkzaamheden ingehouden op het aan de erfgenamen toekomende bedrag. De notaris had deze kosten op grond van de koopovereenkomst bij de kopers in rekening moeten brengen. Nu hij dit niet heeft gedaan, heeft hij zich schuldig gemaakt aan het, ten bate van het eigen verdienmodel, ongeoorloofd afwijken van een volstrekt heldere koopovereenkomst waarmee hij de erfgenamen financieel heeft benadeeld.

2. Voor zover tussen de notaris en klager een overeenkomst tot stand is gekomen waarop de algemene voorwaarden van de notaris van toepassing zijn, heeft te gelden dat de notaris in strijd heeft gehandeld met zijn eigen algemene voorwaarden. De notaris heeft klager niet tijdig geïnformeerd over de door de notaris te declareren extra werkzaamheden. Bovendien staan de door de notaris gedeclareerde extra werkzaamheden ook niet vermeld op de toegestuurde bijlage A.

5.Beoordeling

5.1.

De kamer heeft in de bestreden beslissing de klacht van klager tegen de notaris ongegrond verklaard.

Ontvankelijkheid

5.2.

In zijn verweerschrift in hoger beroep heeft de notaris aangevoerd dat de klacht niet-ontvankelijk moet worden verklaard, omdat het in beginsel niet tot de bevoegdheid van de tuchtrechter hoort om te oordelen over een declaratiegeschil, tenzij er sprake is van excessief declareren. Het hof is van oordeel dat de klacht wel ontvankelijk is. In deze tuchtprocedure staat namelijk niet de hoogte van de declaratie ter discussie, maar de vraag of het zorgvuldig is geweest dat de notaris de kosten in verband met het verrichten van de extra werkzaamheden in rekening heeft gebracht bij de erfgenamen in plaats van bij de kopers.

Heeft de notaris onzorgvuldig gehandeld?

5.3.

De kamer heeft in de bestreden beslissing de klacht van klager tegen de notaris ongegrond verklaard en heeft daarbij het volgende overwogen:

tussen partijen staat vast dat de notaris extra werkzaamheden heeft moeten verrichten in verband met het onderzoek naar de aankomsttitel en de beschikkingsbevoegdheid van erflater (c.q. zijn erfgenamen en klager) vanwege de vererving van erflaatster;
artikel 27.2 van de koopovereenkomst biedt reeds voldoende grondslag om de kosten in verband met de extra werkzaamheden bij de erfgenamen in rekening te brengen. In dit artikel is immers vastgelegd dat de extra kosten in verband met de afhandeling van het dossier inzake de nalatenschap voor rekening van de verkoper komen;
de notaris mocht de kosten voor de extra werkzaamheden ook op grond van de tussen partijen gesloten overeenkomst van opdracht en de daarop van toepassing zijnde algemene voorwaarden bij de erfgenamen in rekening brengen. Op basis van de omschreven gang van zaken heeft de kamer geconcludeerd dat klager de opdrachtbevestiging heeft geaccepteerd. Klager heeft weliswaar na het toesturen van de concept-akte en de concept-afrekening geprotesteerd tegen het feit dat de kosten voor de extra werkzaamheden bij de erfgenamen in rekening zijn gebracht, maar dit is te laat;
het staat vast dat een medewerker van het notariskantoor, na de ontvangst van de koopovereenkomst, telefonisch contact met klager heeft gehad waarbij (de hoogte van) de extra kosten zijn besproken. Ook is in de aan klager toegestuurde opdrachtbevestiging, bijlage A en de algemene voorwaarden reeds vermeld in welke gevallen en bij welke partij er extra kosten in rekening kunnen worden gebracht;
het was in het voordeel van de erfgenamen dat de notaris zijn werkzaamheden heeft geschaard onder de in bijlage A genoemde categorie ‘Overlijden met verklaring van erfrecht’ en dat hij het daarbij behorende tarief in rekening heeft gebracht, terwijl de notaris eigenlijk op basis van een uurtarief had mogen declareren, in welk geval de rekening veel hoger zou zijn uitgevallen.

5.4.

Het hof sluit zich bij deze overwegingen van de kamer aan en maakt die tot de zijne. Het beroepschrift van klager, het verweerschrift van de notaris en de verdere behandeling van de zaak ter zitting in hoger beroep hebben geen ander licht op de zaak geworpen en geven het hof geen aanleiding om tot een andere beoordeling te komen dan de kamer. De gemaakte kosten zijn, anders dan klager stelt in zijn beroepschrift, niet te kwalificeren als gebruikelijke recherchewerkzaamheden in het kader van het opmaken van de akte van levering van de woning.

5.5.

Uit hetgeen hiervoor is overwogen volgt dat het hof, net als de kamer, van oordeel is dat de klacht op beide onderdelen ongegrond is. Het hof zal de beslissing van de kamer daarom bevestigen.

6.Beslissing

Het hof:

- bevestigt de bestreden beslissing.

Deze beslissing is gegeven door mrs. J.W.M. Tromp, E. de Greeve en S.V. Viveen en in het openbaar uitgesproken op 10 december 2024 door de rolraadsheer.

Klacht tegen een notaris over toerekening van kosten extra werkzaamheden bij woningoverdracht

Uitspraak

1.De zaak in het kort

2.Het geding in hoger beroep

3.Feiten

4.De klacht

5.Beoordeling

6.Beslissing