Uitspraak
beschikking
___________________________________________________________________
GERECHTSHOF AMSTERDAM
ONDERNEMINGSKAMER
zaaknummer: 200.326.284/01 OK
beschikking van de Ondernemingskamer van 1 juni 2023
inzake
1. de naamloze vennootschap
ORANJEWOUD N.V.,
gevestigd te Gouda,
2. de naamloze vennootschap
STRUKTON GROEP N.V.,
gevestigd te Utrecht,
VERZOEKSTERS,
advocaten:
mr. S.W.A.M. Viséeen
mr. R.J.W. Analbers, beiden kantoorhoudende te Amsterdam,
mr. S.W.A.M. Viséeen
mr. R.J.W. Analbers, beiden kantoorhoudende te Amsterdam,
t e g e n
1. de naamloze vennootschap
ORANJEWOUD N.V.,
gevestigd te Gouda,
2. de naamloze vennootschap
STRUKTON GROEP N.V.,
gevestigd te Utrecht,
VERWEERSTERS,
advocaten:
mr. S.W.A.M. Viséeen
mr. R.J.W. Analbers, beiden kantoorhoudende te Amsterdam,
mr. S.W.A.M. Viséeen
mr. R.J.W. Analbers, beiden kantoorhoudende te Amsterdam,
e n t e g e n
1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
[A Investments B.V.],
gevestigd te [....] ,
2.
[A],
[A],
wonende te [....] ,
BELANGHEBBENDEN,
verschenen bij haar bestuurder/in persoon verschenen,
e n t e g e n
3 DE CENTRALE ONDERNEMINGSRAAD VAN STRUKTON GROEP N.V.,
BELANGHEBBENDE,
advocaten:
mr. M. Sinninghe Damstéen
mr. B.A. Spliet, beiden kantoorhoudende te Amsterdam.
mr. M. Sinninghe Damstéen
mr. B.A. Spliet, beiden kantoorhoudende te Amsterdam.
Hierna zullen partijen en andere (rechts)personen (ook) als volgt worden aangeduid:
- verzoeksters als Verzoeksters;
- Oranjewoud N.V. als Oranjewoud;
- Strukton Groep N.V. als Strukton Groep;
- belanghebbende sub 1 als [A Investments B.V.] ;
- belanghebbende sub 2 als [A] ;
- belanghebbende sub 3 als de COR;
- [B] (voorzitter van de raad van commissarissen van Oranjewoud en Strukton Groep) als [B] ;
- [C] (lid van de raad van commissarissen van Oranjewoud en Strukton Groep) als [C] ;
- [D] (lid van de raad van commissarissen van Oranjewoud en Strukton Groep) als [D] ;
- [E] (lid van de raad van commissarissen van Oranjewoud en Strukton Groep) als [E] ; en
- Centric Holding B.V. als Centric.
1.Het verloop van het geding
1.1
Verzoeksters, vertegenwoordigd door hun raad van commissarissen, hebben bij verzoekschrift van 26 april 2023 de Ondernemingskamer verzocht:
een onderzoek te bevelen naar het beleid en de gang van zaken van Oranjewoud en Strukton Groep over de periode vanaf 1 januari 2019 tot aan de datum van het verzoekschrift,
als onmiddellijke voorzieningen voor de duur van de procedure:
a. [A] te schorsen als bestuurder van Oranjewoud en Strukton Groep;
b. de door [A Investments B.V.] gehouden aandelen in Oranjewoud minus één aandeel ten titel van beheer over te dragen aan een door de Ondernemingskamer te benoemen beheerder;
c. of een andere voorziening te treffen die de Ondernemingskamer juist acht,
3. Oranjewoud en Strukton Groep hoofdelijk te veroordelen in de kosten van de procedure.
1.2
[A] en [A Investments B.V.] zijn niet bij advocaat verschenen en hebben geen schriftelijk verweer gevoerd.
1.3
Het verzoek is behandeld op de zitting van de Ondernemingskamer van 24 mei 2023. [A] is zonder advocaat op de mondelinge behandeling verschenen en heeft een wrakingsverzoek gedaan ten aanzien van de gehele samenstelling van de Ondernemingskamer in deze procedure. Dat wrakingsverzoek is door de Wrakingskamer van het Gerechtshof Amsterdam op diezelfde datum afgewezen. De mondelinge behandeling is daarna hervat.
1.4
[A] heeft de mondelinge behandeling na hervatting niet meer bijgewoond en derhalve geen verweer gevoerd. De advocaten hebben de standpunten van de andere partijen toegelicht aan de hand van overgelegde aantekeningen. Verzoeksters hebben van tevoren nadere producties overgelegd. Partijen en hun advocaten hebben vragen van de Ondernemingskamer beantwoord en inlichtingen verstrekt.
2.Inleiding en feiten
2.1
Deze zaak gaat over de betrokkenheid van [A] bij Oranjewoud en Strukton Groep. [A] is een uitermate succesvol ondernemer die in de loop der jaren leiding heeft gegeven aan diverse vennootschappen waarvan hij indirect ook nagenoeg alle aandelen houdt, waaronder Oranjewoud en Strukton Groep. De laatste jaren is [A] in toenemende mate negatief in de publiciteit gekomen en dit heeft zijn weerslag gehad op het functioneren van de vennootschappen waaraan hij leiding gaf. De raden van commissarissen van Oranjewoud en Strukton Groep hebben [A] op 17 maart 2023 geschorst als bestuurder van beide vennootschappen. Zij zijn van mening dat een terugkeer van [A] niet in het belang is van de vennootschappen, hun werknemers en andere belanghebbenden.
2.2
Oranjewoud is enig aandeelhouder van Strukton Groep en Antea Group. Strukton Groep is een bouw- en spoorbedrijf dat zich bezighoudt met ontwerp, financiering, bouw, beheer en onderhoud van infrastructuur. Antea Group houdt zich bezig met ingenieurs- en adviesdiensten. [A] is enig bestuurder van zowel Oranjewoud als van Strukton Groep. De raad van commissarissen van beide vennootschappen bestaat uit [B] (sinds 22 maart 2022), [E] (sinds 22 maart 2022), [C] (sinds 1 april 2022) en [D] (sinds 1 mei 2022). Hierna wordt in het algemeen gesproken van de raad van commissarissen, tenzij specifiek wordt verwezen naar de raad van commissarissen van Oranjewoud of die van Strukton Groep.
2.3
De aandelen in Oranjewoud worden voor ca. 99% gehouden door [A Investments B.V.] , waarvan [A] enig bestuurder is. Tot 7 februari 2022 waren de aandelen in Oranjewoud genoteerd aan Euronext Amsterdam. De aandelen in [A Investments B.V.] worden gehouden door Stichting Administratiekantoor [A Investments B.V.] (StAK). [A] is enig bestuurder van StAK.
2.4
Vanaf 2018 had Strukton Groep te maken met tegenvallende resultaten, als gevolg van een aantal verlieslatende projecten. In dat jaar was sprake van een negatief nettoresultaat van € 0,2 miljoen, waar het jaar ervoor nog sprake was van een positief resultaat van € 25,1 miljoen. In 2019 was sprake van een negatief nettoresultaat van Strukton Groep van € 19,7 miljoen.
2.5
Op 15 februari 2019 heeft de FIOD een inval gedaan bij het hoofdkantoor van Strukton Groep, in verband met een verdenking van het betalen van steekpenningen bij een metroproject in Riyad, Saudi Arabië (hierna: het Riyad Project), waar Strukton sinds 2011 via een consortium bij betrokken is. Het daaropvolgende onderzoek van het Openbaar Ministerie is nog niet afgerond. De inval en de bijbehorende (interne) onderzoeken hebben een groot beslag gelegd op het management van Strukton Groep. De directie van Strukton Groep heeft overwogen zich terug te trekken uit het Riyad Project, omdat Strukton Groep te weinig invloed had op de besluitvorming binnen het consortium dat het project uitvoerde.
2.6
In de notulen van de vergadering van de raad van commissarissen van Strukton Groep van 27 maart 2019 is opgenomen dat een eerste schikkingsvoorstel voor de terugtrekking uit het consortium is opgesteld. Het is niet gelukt om overeenstemming over dat schikkingsvoorstel te bereiken met de consortiumpartners en Strukton Groep heeft besloten om bij het Riyad Project betrokken te blijven. Aan het Riyad Project kleven verschillende financiële risico’s voor de Strukton Groep, onder meer in de vorm van door Strukton Groep ten behoeve van het project verstrekte retentiegaranties.
2.7
Begin 2019 heeft de toenmalige accountant van Oranjewoud en Strukton Groep, PwC, laten weten de relatie te willen beëindigen vanwege enerzijds een gebrek aan interne (financiële) beheersing en anderzijds de volgens PwC gebrekkige governance binnen Oranjewoud en Strukton Groep.
2.8
De zoektocht naar een nieuwe accountant verliep daarna moeizaam. Op 13 mei 2019 vond een vergadering plaats van de raad van commissarissen van Oranjewoud. Uit de notulen van die vergadering blijkt dat voor de controle van de jaarrekening over boekjaar 2019 drie accountants zijn benaderd en dat één daarvan (BDO) al had laten weten niet mee te willen doen aan een eventueel tenderproces, dit vanwege de volgens BDO gebrekkige governance en de media-aandacht.
2.9
Uiteindelijk is PwC alsnog bereid geweest nog één jaar (het boekjaar 2019) de controle van de jaarrekening uit te voeren, maar vanaf 2020 niet meer. Uit notulen van de vergadering van de raad van commissarissen van Strukton Groep van 13 februari 2020 blijkt verder dat PwC over de jaarrekening 2019 geen goedkeurende verklaring kon afgeven omdat de kredietfaciliteiten van Strukton Groep zouden aflopen op 13 april 2021 en daardoor niet werd voldaan aan de continuïteitseis. Met de banken moest in gesprek worden getreden over verlenging van de financiering. De verstrekkers van de kredietfaciliteit (ABN AMRO en Rabobank) waren uiteindelijk alleen bereid tot verlenging als de limiet van de kredietfaciliteit zou worden verlaagd van € 115 miljoen naar € 80 miljoen. Het daardoor ontstane gat in de financiering van Strukton Groep zou enerzijds moeten worden aangevuld vanuit Oranjewoud (via Antea Group en Centric) en anderzijds door de verkoop van assets van Strukton Groep.
2.1
Op 13 mei 2020 vond een bijeenkomst plaats van de groepsraad van Strukton Groep, waarbij [A] volgens de notulen aanwezig was. In die vergadering is gesproken over de NOW-regeling waar Strukton Groep gebruik van had gemaakt en de beperkingen die dat meebracht voor de uitbetaling van dividenden en bonussen. De NOW-regeling bracht onder meer mee dat het groepshoofd van Strukton Groep geen dividenden mocht uitkeren. In dat kader rees de vraag welke rechtspersoon als groepshoofd van Strukton Groep moest worden aangemerkt. In de notulen staat hierover vermeld: “
Door PwC en CMS is bevestigd dat als we het hebben over concernniveau dat het gaat om Oranjewoud. Er zijn aanvullende voorwaarden op concernniveau – OW dus – zij mag geen dividend uitkeren aan [A Investments B.V.] en geen eigen aandelen inkopen en ook de directie aldaar mag geen bonus ontvangen”. Dit onderwerp is ook besproken in de vergadering van de raad van commissarissen van Oranjewoud op 25 mei 2020. De notulen vermelden onder meer: “
Onder concern wordt hier verstaan – getoetst door zowel CMS als PWC – het beursfonds Oranjewoud”. [A] was volgens de notulen ook bij die vergadering aanwezig.
Door PwC en CMS is bevestigd dat als we het hebben over concernniveau dat het gaat om Oranjewoud. Er zijn aanvullende voorwaarden op concernniveau – OW dus – zij mag geen dividend uitkeren aan [A Investments B.V.] en geen eigen aandelen inkopen en ook de directie aldaar mag geen bonus ontvangen”. Dit onderwerp is ook besproken in de vergadering van de raad van commissarissen van Oranjewoud op 25 mei 2020. De notulen vermelden onder meer: “
Onder concern wordt hier verstaan – getoetst door zowel CMS als PWC – het beursfonds Oranjewoud”. [A] was volgens de notulen ook bij die vergadering aanwezig.
2.11
Op 3 juli 2020 bevestigde PwC dat zij de relatie daadwerkelijk zou beëindigen. De eerdergenoemde redenen voor die opzegging waren niet veranderd. PwC schreef op die datum aan (onder andere) [A] :
“
De beslissing om afscheid te nemen hebben wij begin 2019 genomen en aan u kenbaar gemaakt en toegelicht. Belangrijke reden hiervoor was (en is), kort gezegd, dat de interne beheersing binnen Oranjewoud naar maatstaven van PwC onvoldoende is.(…)
De beslissing om afscheid te nemen hebben wij begin 2019 genomen en aan u kenbaar gemaakt en toegelicht. Belangrijke reden hiervoor was (en is), kort gezegd, dat de interne beheersing binnen Oranjewoud naar maatstaven van PwC onvoldoende is.(…)
Ook speelde een rol dat wij zorgen hadden (en hebben) over uw governance, die wij deelden in een gesprek met uw raad van commissarissen (‘RvC’) op 27 maart 2019, en dat de opstelling van Oranjewoud in het controleproces niet altijd constructief was.(…)
Als gezegd zien wij geen grond om op onze beslissing terug te komen. Weliswaar is de opstelling van Oranjewoud sinds begin 2020 constructiever, maar de interne beheersing voldoet, ondanks onze eerdere adviezen tot verbetering, nog steeds niet aan de kwaliteitsmaatstaven die wij daaraan stellen(…)
De zorgen over de werking van de governance van Oranjewoud zijn ook onverminderd groot. De directie van Oranjewoud N.V. bestaat uit één persoon, die tevens voor bijna 99% aandeelhouder is en die zijn mening sterk laat gelden. Het controleteam van PwC heeft ervaren dat er onvoldoende countervailing powers zijn, zoals een RvC die waar nodig effectief tegenwicht biedt. Hier lijkt ook een relatie te liggen met het niet op peil krijgen van de kwaliteit van de financiële kolom.(…)”
2.12
In het kader van het Riyad Project had Strukton Groep zich verplicht tot het verstrekken van retentiegaranties tot een totaalbedrag van circa $ 60 miljoen ten behoeve van dat project in september 2020, maar Strukton Groep was er niet in geslaagd om te zorgen dat die op tijd werden afgegeven. Op 26 oktober 2020 ontving Strukton Groep daarom een
notice of material breachvan de consortiumpartners in het Riyad Project. Op 12 november 2020 liet Atradius, de partij waarmee Strukton Groep in gesprek was over de voor de retentiegarantie benodigde contragarantie weten dat zij die niet zou verschaffen. Doordat Strukton Groep haar verplichtingen ten aanzien van de consortiumpartners niet nakwam, liep zij aanzienlijke financiële risico’s.
notice of material breachvan de consortiumpartners in het Riyad Project. Op 12 november 2020 liet Atradius, de partij waarmee Strukton Groep in gesprek was over de voor de retentiegarantie benodigde contragarantie weten dat zij die niet zou verschaffen. Doordat Strukton Groep haar verplichtingen ten aanzien van de consortiumpartners niet nakwam, liep zij aanzienlijke financiële risico’s.
2.13
Uiteindelijk hebben ABN AMRO en Rabobank (hierna ook wel: de banken) zich bereid verklaard de retentiegaranties aan Strukton Groep te verstrekken zonder de contragarantie van Atradius, onder voorwaarden die zijn vastgelegd in een
term sheetvan 1 december 2020. In de
term sheetis onder het kopje “Governance” onder meer opgenomen dat er uiterlijk per 31 december 2022 een ontkoppeling diende plaats te vinden tussen aandeelhouder en
operational/
day to daymanagement van Strukton Groep, dat de formele procedure voor de werving van een nieuwe CEO (dus ter vervanging van [A] ) uiterlijk per 1 januari 2022 zou moeten aanvangen, dat uiterlijk 31 december 2022 een uitsluitend uit onafhankelijke leden bestaande raad van commissarissen voor Strukton Groep zou worden ingesteld en er op zeer korte termijn ook een nieuwe, voor de financiers aanvaardbare CFO voor Strukton Groep moest komen.
term sheetvan 1 december 2020. In de
term sheetis onder het kopje “Governance” onder meer opgenomen dat er uiterlijk per 31 december 2022 een ontkoppeling diende plaats te vinden tussen aandeelhouder en
operational/
day to daymanagement van Strukton Groep, dat de formele procedure voor de werving van een nieuwe CEO (dus ter vervanging van [A] ) uiterlijk per 1 januari 2022 zou moeten aanvangen, dat uiterlijk 31 december 2022 een uitsluitend uit onafhankelijke leden bestaande raad van commissarissen voor Strukton Groep zou worden ingesteld en er op zeer korte termijn ook een nieuwe, voor de financiers aanvaardbare CFO voor Strukton Groep moest komen.
2.14
Op 4 januari 2021 is [A] per direct teruggetreden als bestuurder van Oranjewoud en Strukton Groep. Volgens het verslag van een gesprek op 20 januari 2021 van [A] met drie van de vier toenmalige commissarissen was de ontstane onrust rond zijn persoon de aanleiding voor dit terugtreden. Met het terugtreden van [A] werd [F] (hierna: [F] ), CFO van Strukton Groep, per 4 januari 2021 enig bestuurder van die vennootschap en ad interim CEO. [A] maakte daarna wel nog deel uit van de groepsraad van Strukton Groep.
2.15
Op 13 januari 2021 vond een overleg plaats met de banken, waarin zij wederom eisen stelden. Onder meer werd erop aangedrongen dat er zo spoedig mogelijk een externe CEO zou komen, dat de betrokkenheid van [A] – naast zijn positie als aandeelhouder – zou worden gelimiteerd tot een positie als adviseur op specifieke dossiers en dat er geen communicatie vanuit [A] richting de banken meer zou komen over een geschil tussen hem en zijn ex-partner of een andere privékwestie.
2.16
In de vergadering van de raad van commissarissen van Oranjewoud van 20 januari 2021, waarbij ook [A] aanwezig was, heeft blijkens de notulen de (toenmalige) raad van commissarissen van Oranjewoud [A] verzocht om toch aan te blijven als bestuurder van Oranjewoud, om op die manier met hem overleg te kunnen blijven voeren in verband met zijn positie als grootaandeelhouder van Oranjewoud. [A] heeft daarmee ingestemd.
2.17
Uit notulen van diezelfde vergadering volgt verder dat op dat moment nog steeds geen accountant was gevonden en dat daarbij onder meer “
de persoon [A]” een belemmerende factor was. Dat was ook al aan de orde gekomen in de vergadering van de raad van commissarissen van Strukton Groep van 12 november 2020, waarin werd opgemerkt dat naast de
“FIOD-kwestie” ook de “
negatieve publiciteit rondom [A]” daarbij een rol speelde. Door de raad van commissarissen van Oranjewoud werd aangedrongen op het vrijmaken van geldmiddelen opdat de “
hinderlijke druk” van de banken kon worden verminderd. [A] gaf toen aan bezig te zijn met plannen voor de verkoop van activa. Uiteindelijk is besloten tot de verkoop van bedrijfsonderdeel Strukton Worksphere.
de persoon [A]” een belemmerende factor was. Dat was ook al aan de orde gekomen in de vergadering van de raad van commissarissen van Strukton Groep van 12 november 2020, waarin werd opgemerkt dat naast de
“FIOD-kwestie” ook de “
negatieve publiciteit rondom [A]” daarbij een rol speelde. Door de raad van commissarissen van Oranjewoud werd aangedrongen op het vrijmaken van geldmiddelen opdat de “
hinderlijke druk” van de banken kon worden verminderd. [A] gaf toen aan bezig te zijn met plannen voor de verkoop van activa. Uiteindelijk is besloten tot de verkoop van bedrijfsonderdeel Strukton Worksphere.
2.18
De relatie met de banken verbeterde niet. Bij de uitwerking van de
term sheetvan 1 december 2020 stelden zij aanvullende eisen, waaronder de eis dat al per 1 juli 2021 een nieuwe CEO bij Strukton Groep zou zijn aangesteld. In de vergadering van de raad van commissarissen van Strukton van 4 maart 2021 is gesproken over de “
ingewikkelde financieringsstructuur” van Strukton Groep en is geconstateerd dat een impasse met de banken was ontstaan. Ook zijn er zorgen geuit over de liquiditeitspositie van Strukton Groep.
term sheetvan 1 december 2020 stelden zij aanvullende eisen, waaronder de eis dat al per 1 juli 2021 een nieuwe CEO bij Strukton Groep zou zijn aangesteld. In de vergadering van de raad van commissarissen van Strukton van 4 maart 2021 is gesproken over de “
ingewikkelde financieringsstructuur” van Strukton Groep en is geconstateerd dat een impasse met de banken was ontstaan. Ook zijn er zorgen geuit over de liquiditeitspositie van Strukton Groep.
2.19
In april 2021 hebben de banken de kredietrelatie met Strukton Groep opgezegd per 13 oktober 2021. Zij wensten nadien niet meer te participeren in enige vorm van dienstverlening. De banken waren evenwel bereid om de looptijd van de leningen nog te verlengen zolang voortgang werd geboekt met de verkoop van Strukton Worksphere.
2.2
Op 23 april 2021 heeft Mazars zich bereid verklaard te onderzoeken of zij als accountant kon worden aangesteld bij Oranjewoud en Strukton Groep, onder de voorwaarden dat de beursnotering van de aandelen in Oranjewoud zou worden beëindigd en een passende invulling aan de governance zou worden gegeven.
2.21
Op 3 juni 2021 is [A] als beletfunctionaris van Strukton Groep ingeschreven in het handelsregister. In een verklaring schrijft het hoofd IT van Strukton Groep:
“
2 juni 2021
2 juni 2021
Telefonisch verzoek van[ [A] – OK]
gekregen om per direct het account van(…)
[F] tijdelijk dicht te zetten. Volgens[ [A] – OK]
heeft hij[ [F] – OK]
voorlopig geschorst en is deze actie daarom nodig.
gekregen om per direct het account van(…)
[F] tijdelijk dicht te zetten. Volgens[ [A] – OK]
heeft hij[ [F] – OK]
voorlopig geschorst en is deze actie daarom nodig.
3 juni 2021
In opdracht van[ [A] – OK]
(wederom telefonisch) het account van(…)
[F] weer geactiveerd. Tevens hierover[ [F] – OK]
geïnformeerd.”
(wederom telefonisch) het account van(…)
[F] weer geactiveerd. Tevens hierover[ [F] – OK]
geïnformeerd.”
2.22
Uit notulen van de vergadering van de raad van commissarissen van Oranjewoud van 3 september 2021 blijkt dat [A] per juni 2021 weer is aangetreden als waarnemend bestuurder c.q. CEO van Strukton Groep. [G] (hierna: [G] ) vervulde op dat moment de rol van (niet-statutaire) interim CFO van de Strukton Groep.
2.23
Op 1 oktober 2021 is [F] in het handelsregister uitgeschreven als bestuurder van Strukton Groep en [A] weer ingeschreven als enig bestuurder.
2.24
Op 19 oktober 2021 stuurden de overige consortiumleden in het Riyad Project een formele
statement of exclusionaan Strukton Groep, als gevolg waarvan Strukton Groep geen stemrecht meer had binnen het consortium en geen recht meer had op uitbetaling van haar deel van de betalingen door de opdrachtgever van het project.
statement of exclusionaan Strukton Groep, als gevolg waarvan Strukton Groep geen stemrecht meer had binnen het consortium en geen recht meer had op uitbetaling van haar deel van de betalingen door de opdrachtgever van het project.
2.25
Op 21 december 2021 heeft de Ondernemingskamer bij tussenarrest een vordering van [A Investments B.V.] tot uitkoop van de overige aandeelhouders van Oranjewoud toegewezen en een waarderingsdeskundige benoemd om de waarde van de aandelen in Oranjewoud te bepalen (ECLI:NL:GHAMS:2021:3980).
2.26
Op 27 januari 2022 is de verkoop van Strukton Worksphere afgerond. Met de verkoopopbrengst zijn de kredietfaciliteiten bij de banken afgelost. De gestelde retentiegaranties bleven in stand.
2.27
Op 7 februari 2022 is de notering van Oranjewoud aan Euronext Amsterdam beëindigd.
2.28
Op 16 februari 2022 vond een vergadering van de raad van commissarissen van Strukton Groep plaats, waarbij [A] aanwezig was. In de notulen van die vergadering is, voor zover relevant, het volgende opgenomen:
“
Update accountant
Update accountant
- Controle NOW1
NOW-controle loopt nog. Er loopt een discussie met de accountant m.b.t. het dividendverbod in de NOW-regeling. Bij het begin van de regeling was het uitgangspunt dat Oranjewoud groepshoofd is. Mazars stelt zich nu op het standpunt dat Sanderink Investments ( [A Investments B.V.] ) gezien moet worden als groepshoofd. Het dividendverbod geldt voor alle vennootschappen die onder de groep [A Investments B.V.] vallen. Dat zijn dus ook Centric en Oranjewoud. In 2020 heeft een dividenduitkering plaatsgevonden vanuit Centric naar [A Investments B.V.] . In principe zijn alle gelden binnen de groep van [A Investments B.V.] gebleven. We kijken naar de mogelijkheden om dit te repareren (terugbetaling of anders omzetten in tijdelijke lening).”
2.29
In verband met de NOW-problematiek is een door Centric op 29 april 2020 aan [A Investments B.V.] uitbetaald dividend van € 80 miljoen omgezet in een agiostorting, waarbij de betaling als lening verschuldigd was gebleven. Een en ander is vastgelegd in een
Intra-Group Loan Agreementvan 29 maart 2022, gesloten tussen Centric en [A Investments B.V.] waarbij is overeengekomen dat de lening uiterlijk op 1 april 2023 moest worden terugbetaald.
Intra-Group Loan Agreementvan 29 maart 2022, gesloten tussen Centric en [A Investments B.V.] waarbij is overeengekomen dat de lening uiterlijk op 1 april 2023 moest worden terugbetaald.
2.3
In juni 2022 hebben de andere leden van het consortium in het Riyad Project een nieuw schikkingsvoorstel aan Strukton Groep gedaan, maar dat is door haar verworpen en beantwoord met een tegenvoorstel. In een memorandum van Strukton Groep aan de accountant van 10 augustus 2022 is vermeld dat een exit uit het consortium onvermijdelijk is en dat het doel is om uit het consortium te stappen met zo min mogelijk financiële schade voor Strukton Groep. In notulen van de vergadering van de raad van commissarissen van Strukton Groep van 29 augustus 2022 wordt opgemerkt dat een
“minnelijke regeling[…]
niet in de lijn der verwachting” ligt.
“minnelijke regeling[…]
niet in de lijn der verwachting” ligt.
2.31
Intussen had [A] de opdracht van [G] als interim CFO beëindigd en [H] (hierna: [H] ) benoemd tot niet-statutaire CFO van Strukton Groep. Blijkens de notulen van de vergadering van de raad van commissarissen van 29 augustus 2022 heeft de raad van commissarissen het belang benadrukt dat hij tijdig in aanstellingsprocessen op dergelijk managementniveau wordt betrokken. De notulen vermelden verder: “
Het moment van wisseling verdient niet de aanbeveling c.q. heeft de RvC verrast in verband met (onder andere) afrondende werkzaamheden van de jaarrekening 2020.” Het is Strukton Groep vervolgens niet gelukt om de controle over de jaarrekening 2020 nog in 2022 door Mazars af te laten ronden.
Het moment van wisseling verdient niet de aanbeveling c.q. heeft de RvC verrast in verband met (onder andere) afrondende werkzaamheden van de jaarrekening 2020.” Het is Strukton Groep vervolgens niet gelukt om de controle over de jaarrekening 2020 nog in 2022 door Mazars af te laten ronden.
2.32
In oktober 2022 kondigde [A] aan weer toe te treden tot het bestuur van Centric.
2.33
Op 3 november 2022 deed de Ondernemingskamer uitspraak op het verzoek van het Openbaar Ministerie om onmiddellijke voorzieningen te treffen bij Centric (ECLI:NL:GHAMS:2022:3139). Daarbij is [A] per direct geschorst als bestuurder van die vennootschap en zijn de aandelen die [A Investments B.V.] hield in Centric overgedragen aan een tijdelijk beheerder.
2.34
Op 25 november 2022 vond een vergadering plaats van de raad van commissarissen van Strukton Groep. Hoewel uitgenodigd voor deze vergadering en aanwezig in het gebouw van Strukton Groep (waar de vergadering plaatsvond), heeft [A] de vergadering niet bijgewoond. Blijkens de notulen van die vergadering heeft de raad van commissarissen de vergadering geschorst voor overleg met [A] . De notulen vermelden daarover onder meer:
“
Tijdens de schorsing zijn[ [B] – OK]
en[ [D] – OK]
naar het kantoor van[ [A] – OK]
gegaan en hebben met[ [A] – OK]
op de gang gesproken. Na hervatting van de vergadering doen[ [B] – OK]
en[ [D] – OK]
verslag van het gesprek dat zij zojuist hebben gehad met[ [A] – OK]
.[ [A] – OK]
leek uit zijn gewone doen en maakt zich ernstig zorgen over zijn eigen veiligheid. Ook is hij van mening dat zijn situatie niet begrepen wordt dan wel onvoldoende ernstig ingeschat wordt door anderen, waaronder de RvC. Op het aanbod van de RvC om concreet hulp en beveiliging te bieden is[ [A] – OK]
verder niet ingegaan. Het was moeilijk om echt in contact te komen met[ [A] – OK]
.[ [B] – OK]
en[ [D] – OK]
benoemen de situatie als zorgelijk en vragen zich af of de bestuurder nog in voldoende mate capabel is om in deze toestand alleen de vennootschap te besturen. Met[ [A] – OK]
is afgesproken volgende week vrijdag (2 december) in klein comité verder met elkaar te spreken. Tijdens dit gesprek zal ook ingegaan worden op een door de RvC voorgesteld transitieplan Governance voor de onderneming.”
Tijdens de schorsing zijn[ [B] – OK]
en[ [D] – OK]
naar het kantoor van[ [A] – OK]
gegaan en hebben met[ [A] – OK]
op de gang gesproken. Na hervatting van de vergadering doen[ [B] – OK]
en[ [D] – OK]
verslag van het gesprek dat zij zojuist hebben gehad met[ [A] – OK]
.[ [A] – OK]
leek uit zijn gewone doen en maakt zich ernstig zorgen over zijn eigen veiligheid. Ook is hij van mening dat zijn situatie niet begrepen wordt dan wel onvoldoende ernstig ingeschat wordt door anderen, waaronder de RvC. Op het aanbod van de RvC om concreet hulp en beveiliging te bieden is[ [A] – OK]
verder niet ingegaan. Het was moeilijk om echt in contact te komen met[ [A] – OK]
.[ [B] – OK]
en[ [D] – OK]
benoemen de situatie als zorgelijk en vragen zich af of de bestuurder nog in voldoende mate capabel is om in deze toestand alleen de vennootschap te besturen. Met[ [A] – OK]
is afgesproken volgende week vrijdag (2 december) in klein comité verder met elkaar te spreken. Tijdens dit gesprek zal ook ingegaan worden op een door de RvC voorgesteld transitieplan Governance voor de onderneming.”
2.35
In diezelfde vergadering werden wederom zorgen geuit over de cashpositie van Strukton Groep. [H] liet weten dat hij van [A] geen steun kreeg voor het treffen van door hem voorgestelde maatregelen om die positie te verbeteren. Ook werd gesproken over een wijziging van de governance, waarbij er uiteindelijk toegewerkt moest worden naar een situatie waarin [A] (zoals in eerdere vergaderingen van de raad van commissarissen besproken) uiterlijk eind 2023 afgetreden zou zijn als bestuurder. De raad van commissarissen sprak de voorkeur uit om dit proces samen met [A] te doorlopen, maar indien dat te veel vertraging opliep, verdere stappen daartoe te zullen ondernemen.
2.36
Op 2 december 2022 vond een gesprek plaats tussen [A] en een aantal leden van de raad van commissarissen over onder meer de cashpositie van Strukton Groep, publicatie van de voorlopige jaarcijfers, de governance en lopende rechtszaken (waaronder het FIOD-onderzoek). In dat overleg gaf [A] onder meer aan voor het Riyad Project nog een laatste poging te willen ondernemen om tot een “
aantrekkelijkere deal” te komen. De raad van commissarissen benadrukte het belang om op zeer korte termijn tot een schikking te komen, opdat de
cash collateralvan € 60 miljoen voor de afgegeven retentiegaranties vrij zou vallen. De raad van commissarissen wilde verder de voorlopige cijfers zo spoedig mogelijk publiceren, maar [A] wilde dat niet op korte termijn. Hij stemde er wel mee in dit uiterlijk in januari 2023 te doen. In het kader van de governance zei [A] dat hij “
bestuurder en aandeelhouder is en dat hij uit dien hoofde er aan hecht om zelf te bepalen wanneer hij als bestuurder vertrekt.” De raad van commissarissen benadrukte volgens de notulen dat het bestuur uitgebreid zou moeten worden, omdat het hebben van slechts één bestuurder de organisatie kwetsbaar maakt. [A] reageerde in dat kader dat een extra bestuurder wel iemand zou moeten zijn die “
werk uit handen neemt” en niet tot “
allemaal discussies gaat leiden”. Wat betreft de cashpositie is genotuleerd dat werd gewerkt aan een actielijst waarmee binnen twee maanden liquiditeit vrij zou moeten komen. Blijkens de notulen deelde [A] in dat overleg verder mee wantrouwend te zijn ten aanzien van de Nederlandse overheid en zoveel als mogelijk te willen stoppen met overheidsopdrachten in Nederland. Hij zei zich ook zorgen te maken om zijn eigen veiligheid, waarop [B] hem vanuit de vennootschap beveiliging heeft aangeboden.
aantrekkelijkere deal” te komen. De raad van commissarissen benadrukte het belang om op zeer korte termijn tot een schikking te komen, opdat de
cash collateralvan € 60 miljoen voor de afgegeven retentiegaranties vrij zou vallen. De raad van commissarissen wilde verder de voorlopige cijfers zo spoedig mogelijk publiceren, maar [A] wilde dat niet op korte termijn. Hij stemde er wel mee in dit uiterlijk in januari 2023 te doen. In het kader van de governance zei [A] dat hij “
bestuurder en aandeelhouder is en dat hij uit dien hoofde er aan hecht om zelf te bepalen wanneer hij als bestuurder vertrekt.” De raad van commissarissen benadrukte volgens de notulen dat het bestuur uitgebreid zou moeten worden, omdat het hebben van slechts één bestuurder de organisatie kwetsbaar maakt. [A] reageerde in dat kader dat een extra bestuurder wel iemand zou moeten zijn die “
werk uit handen neemt” en niet tot “
allemaal discussies gaat leiden”. Wat betreft de cashpositie is genotuleerd dat werd gewerkt aan een actielijst waarmee binnen twee maanden liquiditeit vrij zou moeten komen. Blijkens de notulen deelde [A] in dat overleg verder mee wantrouwend te zijn ten aanzien van de Nederlandse overheid en zoveel als mogelijk te willen stoppen met overheidsopdrachten in Nederland. Hij zei zich ook zorgen te maken om zijn eigen veiligheid, waarop [B] hem vanuit de vennootschap beveiliging heeft aangeboden.
2.37
Op 22 december 2022 stuurde de raad van commissarissen een brief aan [A] , waarin zorgen zijn geuit over verschillende onderwerpen. De raad van commissarissen schreef, voor zover hier relevant:
“
Ten eerste is de omvang van de problemen die wij aantroffen groot. De continuïteit van Strukton Groep wordt momenteel bedreigd door enkele grote en zeer verlieslatende projecten. De cashpositie en liquiditeitsprognose van Strukton baren ons grote zorgen. Ten tweede verdient het structureel verbeteren van de bestaande business in de huidige, uitdagende marktomstandigheden aandacht. Een en ander heeft de RvC twee maanden geleden doen besluiten om extra overlegvergaderingen te hebben binnen de RvC, met u als bestuurder, de Executive Board, de Centrale Ondernemingsraad en accountant Mazars.
Ten eerste is de omvang van de problemen die wij aantroffen groot. De continuïteit van Strukton Groep wordt momenteel bedreigd door enkele grote en zeer verlieslatende projecten. De cashpositie en liquiditeitsprognose van Strukton baren ons grote zorgen. Ten tweede verdient het structureel verbeteren van de bestaande business in de huidige, uitdagende marktomstandigheden aandacht. Een en ander heeft de RvC twee maanden geleden doen besluiten om extra overlegvergaderingen te hebben binnen de RvC, met u als bestuurder, de Executive Board, de Centrale Ondernemingsraad en accountant Mazars.
(…)
Naar het oordeel van de RvC zullen de komende weken en maanden ingrijpende beslissingen
moeten worden genomen in vele belangrijke dossiers.
(…)
Wij vinden dat de mogelijkheid van een schikking van het Riyad project op een zo kort
mogelijke termijn moet worden benut omdat daarmee in de loop van 2023 ca € 60 miljoen
aan liquiditeiten wordt vrij gespeeld. Verder zijn dringend risicobeheersingsmaatregelen
voor de andere grote projecten noodzakelijk: RIVM, Station Groningen(…)
We ontvangen graag op korte termijn (1e helft januari 2023) een schriftelijk, puntig plan van aanpak van het met concrete acties ter directe verbetering van de liquiditeitspositie van Strukton. Daarnaast vragen we om de komende maanden twee wekelijks, of vaker indien nodig, geïnformeerd te worden over de voortgang van deze acties en het verloop van de cashposities en de meest actuele cashplanning.
(…)
De jaarrekeningen over 2020 en 2021 alsmede de accountantscontrole daarover dienen
met de grootste spoed te worden afgerond.
(…)
Ons beeld is dat de financiële functie binnen Strukton verzwakt is door de recente reorganisatie, de openstaande vacatures en het vertrek van[ [G] – OK-
] als CFO. De financiële kolom dient op korte termijn versterkt te worden. Graag vernemen wij in de eerste helft van januari 2023 welke maatregelen zullen worden genomen om de financiële functie binnen Strukton kwalitatief en kwantitatief te versterken.
] als CFO. De financiële kolom dient op korte termijn versterkt te worden. Graag vernemen wij in de eerste helft van januari 2023 welke maatregelen zullen worden genomen om de financiële functie binnen Strukton kwalitatief en kwantitatief te versterken.
(…)
Wij zijn van mening dat het topmanagement op het niveau van Strukton dringend versterkt moet worden. Gezien de omvang en complexiteit van de onderneming, de veelheid aan zaken die intensief aandacht vragen, de inherent aanwezige risico’s en de internationale positionering, achten wij versterking en opvolging urgent. Voor de nabije en verdere toekomst moet er een goede corporate governance structuur komen met adequaat topmanagement en onafhankelijk toezicht.
(…)
De huidige situatie binnen de ondernemingen vraagt van u als bestuurder en ons als RvC
eenduidigheid en duidelijkheid.”
2.38
Als bijlage bij de brief zat een memorandum van de raad van commissarissen, dat inging op voorgestelde wijzigingen van de governance van Oranjewoud, Strukton Groep en Antea Group. De raad van commissarissen vroeg daarin om op korte termijn een planning en plan van aanpak te ontvangen over de belangrijkste lopende kwesties bij Strukton Groep, onder meer het afronden van de jaarrekeningen 2020, 2021 en 2022, het Riyad Project en een liquiditeitsprognose en bijbehorend actieplan. In het memorandum is onder meer opgenomen:
“
De korte en middellange cash positie van Strukton staat ernstig onder druk, ondanks de verkoopopbrengst van Worksphere aan Spie. Hiervoor zijn op korte termijn acties en keuzes noodzakelijk.
De korte en middellange cash positie van Strukton staat ernstig onder druk, ondanks de verkoopopbrengst van Worksphere aan Spie. Hiervoor zijn op korte termijn acties en keuzes noodzakelijk.
(…)
Banken en financiële instellingen hebben veel moeite met het ontbreken van goedgekeurde jaarcijfers sinds 2019, de voortdurende onduidelijkheid over dossiers zoals FIOD en enquête onderzoeken Ondernemingskamer en de negatieve publiciteit rond de persoon van de bestuurder. Op dit moment is er bij deze instellingen geen animo om Oranjewoud/Strukton/ Antea Group te faciliteren.
(…)
Strukton is/wordt betrokken bij verschillende (ook persoonlijke) rechtszaken. Dit is voor de RvC niet helder genoeg.
CFO[ [G] – OK]
is (te vroeg) teruggetreden. (…) [H] heeft hem vervangen. Hiermee is geen invulling gegeven aan de gewenste statutair benodigde invulling voor deze positie en is de facto de financiële organisatie verzwakt.
is (te vroeg) teruggetreden. (…) [H] heeft hem vervangen. Hiermee is geen invulling gegeven aan de gewenste statutair benodigde invulling voor deze positie en is de facto de financiële organisatie verzwakt.
(…)
(…) [A] is momenteel enige bestuurder en CEO van Strukton Groep en Oranjewoud. Heeft een zeer grote opgave. Span of control te groot, niet verantwoord bij de omvang en complexiteit van deze groep ondernemingen. Dit maakt de ondernemingen kwetsbaar. Te weinig checks and balances. (…) [A] heeft aangegeven dat hij eraan werkt om eind 2023 te kunnen terugtreden. Nog niet duidelijk is of (…) [A] dan toe wil treden tot de RvC of hij uitsluitend de rol van aandeelhouder wil invullen.”
2.39
[A] heeft niet schriftelijk gereageerd op de brief met de bijlage van 22 december 2022.
2.4
Op 13 januari 2023 vond een vergadering plaats van de raad van commissarissen van Strukton Groep. Wederom werd door de raad van commissarissen aangedrongen op het deponeren en publiceren van de voorlopige cijfers over 2020/2021 van Strukton Groep en Oranjewoud. [A] stelde zich in dat kader blijkens de notulen van die vergadering terughoudend op. Inmiddels was ook definitief het besluit genomen dat Strukton Groep zich zou terugtrekken uit het Riyad Project. De onderhandelingen daarvoor liepen, al waren die moeizaam. Streven was om in januari 2023 tot een juridische afwikkeling te komen, met een beoogde
closingop 15 april 2023. Afgesproken werd om mede gelet op het overleg van 2 december 2022 en de brief van de raad van commissarissen van 22 december 2022 een vervolggesprek te doen plaatsvinden tussen [B] , [C] en [A] over onder andere de continuïteit van de onderneming en het transitieplan ten aanzien van de governance.
closingop 15 april 2023. Afgesproken werd om mede gelet op het overleg van 2 december 2022 en de brief van de raad van commissarissen van 22 december 2022 een vervolggesprek te doen plaatsvinden tussen [B] , [C] en [A] over onder andere de continuïteit van de onderneming en het transitieplan ten aanzien van de governance.
2.41
Op 18 januari 2023 vond het geplande gesprek plaats tussen [A] , [H] , [B] en [C] . In het verslag van dat gesprek is onder meer opgenomen:
“[ [A] – OK]
geeft aan dat hij de rolverdeling RvC en bestuurder zuiver wil houden. Hij is van mening dat de RvC de neiging heeft om op de stoel van de bestuurder te gaan zitten. Dit is niet in lijn met het two tier model waarin Strukton en Oranjewoud opereren.
geeft aan dat hij de rolverdeling RvC en bestuurder zuiver wil houden. Hij is van mening dat de RvC de neiging heeft om op de stoel van de bestuurder te gaan zitten. Dit is niet in lijn met het two tier model waarin Strukton en Oranjewoud opereren.
[ [C] – OK]
en[ [B] – OK]
geven aan dat juist in deze uitdagende tijden het van belang is dat de rolverdeling inderdaad zuiver gehouden moet worden. Waarbij het wel degelijk van belang is dat het bestuur de adviezen van de RvC serieus ter harte neemt. Daarnaast zal ook het bestuur binnen de kaders van de statuten en overige afspraken tussen RvC en bestuur moeten opereren.(…)
en[ [B] – OK]
geven aan dat juist in deze uitdagende tijden het van belang is dat de rolverdeling inderdaad zuiver gehouden moet worden. Waarbij het wel degelijk van belang is dat het bestuur de adviezen van de RvC serieus ter harte neemt. Daarnaast zal ook het bestuur binnen de kaders van de statuten en overige afspraken tussen RvC en bestuur moeten opereren.(…)
Governance
Er wordt gesproken over versterking van het bestuur van Strukton.[ [A] – OK]
geeft aan dat hij het van belang acht dat de besturen van de divisies van Strukton sterk ingevuld worden.[ [C] – OK]
en[ [B] – OK]
geven aan dat de RvC het van belang acht dat het bestuur van Strukton versterkt wordt met een Chief Operating Officer die taken van[ [A] – OK]
kan invullen, zodat de werklast beter verdeeld wordt en de kwetsbaarheid wordt verlaagd. Ook de financiële functie dient verder versterkt te worden om de huidige achterstanden op te lossen en in toekomst te voorkomen.(…)
geeft aan dat hij het van belang acht dat de besturen van de divisies van Strukton sterk ingevuld worden.[ [C] – OK]
en[ [B] – OK]
geven aan dat de RvC het van belang acht dat het bestuur van Strukton versterkt wordt met een Chief Operating Officer die taken van[ [A] – OK]
kan invullen, zodat de werklast beter verdeeld wordt en de kwetsbaarheid wordt verlaagd. Ook de financiële functie dient verder versterkt te worden om de huidige achterstanden op te lossen en in toekomst te voorkomen.(…)
Liquiditeit
Gesproken wordt over de definitieve beslissing t.a.v. de exit uit Riyad.[ [B] – OK]
en[ [C] – OK]
geven aan dat dit een belangrijke stap is voor Strukton en dat die genomen moet worden. Ook worden andere punten genoemd die de krappe liquiditeit het hoofd moeten bieden. Desinvestering Ooms, interne verkoop twee bedrijfsonderdelen aan Antea Group, uitstel belasting, lening vanuit Italië en betalingen vanuit de probleemprojecten.[ [B] – OK]
en[ [C] – OK]
geven aan dat de onderneming nu te krap bij kas zit en er snel acties ondernomen moeten worden. De RvC wil hier een duidelijk en regelmatig inzicht in hebben.
en[ [C] – OK]
geven aan dat dit een belangrijke stap is voor Strukton en dat die genomen moet worden. Ook worden andere punten genoemd die de krappe liquiditeit het hoofd moeten bieden. Desinvestering Ooms, interne verkoop twee bedrijfsonderdelen aan Antea Group, uitstel belasting, lening vanuit Italië en betalingen vanuit de probleemprojecten.[ [B] – OK]
en[ [C] – OK]
geven aan dat de onderneming nu te krap bij kas zit en er snel acties ondernomen moeten worden. De RvC wil hier een duidelijk en regelmatig inzicht in hebben.
Publicatie (voorlopige) cijfers 2020
[ [B] – OK]
en[ [C] – OK]
geven nogmaals aan dat het publiceren en deponeren noodzakelijk is en vinden de argumenten van het bestuur om dit opnieuw uit te stellen niet valide genoeg. Ter sprake komt tevens het belang in de onderlinge samenwerking dat dringende adviezen van de RvC opgevolgd moeten worden. In de eerste plaats in het belang van de onderneming, om te voldoen aan wet- en regelgeving en ook in het kader van professioneel en zorgvuldig bestuur en toezicht.(…)”
en[ [C] – OK]
geven nogmaals aan dat het publiceren en deponeren noodzakelijk is en vinden de argumenten van het bestuur om dit opnieuw uit te stellen niet valide genoeg. Ter sprake komt tevens het belang in de onderlinge samenwerking dat dringende adviezen van de RvC opgevolgd moeten worden. In de eerste plaats in het belang van de onderneming, om te voldoen aan wet- en regelgeving en ook in het kader van professioneel en zorgvuldig bestuur en toezicht.(…)”
2.42
Op 17 februari 2023 vond een vergadering plaats van de raad van commissarissen van Strukton Groep, waarin wederom zorgen werden geuit en actie werd gevraagd ten aanzien van de invulling van de governance. In de notulen van die vergadering is verder, voor zover relevant, opgenomen:
“
(iii) dividendverbod van toepassing op niveau [A Investments B.V.] Er dienen een aantal correcties (van tijdelijke aard) bij zowel Antea Group als Centric plaats te vinden. Voor Antea Group is dit mogelijk, maar specifiek voor Centric (EUR 10 mio) is dit gegeven de nieuwe governance situatie binnen Centric – zeer lastig en complex. Parallel hieraan is bestuurder[ [A] – OK]
eveneens niet bereid hier zijn medewerking aan te verlenen. Dit betekent dat men er nog niet in geslaagd is een oplossing te vinden, waar het dividend echt een compliance vraagstuk is voor de toekenning van de NOW-gelden (…). Het later verkrijgen van de NOW-gelden (met maximaal 14 weken) verergert de huidige liquiditeitsdip met enkele miljoenen.
(iii) dividendverbod van toepassing op niveau [A Investments B.V.] Er dienen een aantal correcties (van tijdelijke aard) bij zowel Antea Group als Centric plaats te vinden. Voor Antea Group is dit mogelijk, maar specifiek voor Centric (EUR 10 mio) is dit gegeven de nieuwe governance situatie binnen Centric – zeer lastig en complex. Parallel hieraan is bestuurder[ [A] – OK]
eveneens niet bereid hier zijn medewerking aan te verlenen. Dit betekent dat men er nog niet in geslaagd is een oplossing te vinden, waar het dividend echt een compliance vraagstuk is voor de toekenning van de NOW-gelden (…). Het later verkrijgen van de NOW-gelden (met maximaal 14 weken) verergert de huidige liquiditeitsdip met enkele miljoenen.
(…)
Voor nu wenst bestuurder[ [A] – OK]
geen wisselingen/versterkingen door te voeren. Het management moet ook de tijd krijgen de functie/het beleid ‘eigen’ te maken en parallel hieraan zijn nog niet alle positioneringen definitief.
geen wisselingen/versterkingen door te voeren. Het management moet ook de tijd krijgen de functie/het beleid ‘eigen’ te maken en parallel hieraan zijn nog niet alle positioneringen definitief.
De huidige executive board bestaat uit[ [A] – OK]
(statutair) en[ [H] – OK]
(niet statutair). De RvC maakt zich ernstig zorgen over de ontoereikende invulling van de organisatie van het bestuur. De management aansturing van de business hoort in de businessunits/portfoliobedrijven zelf thuis. Vanuit kwetsbaarheid en overload is het zeer dringende advies van de RvC aan[ [A] – OK]
om de komende maanden te komen tot concrete operationele ondersteuning in de vorm van een rechterhand. Geen opvolger van[ [A] – OK]
zelf, maar iemand die[ [A] – OK]
kan ontlasten in de operatie. De huidige situatie is ongewenst en onhoudbaar.”
(statutair) en[ [H] – OK]
(niet statutair). De RvC maakt zich ernstig zorgen over de ontoereikende invulling van de organisatie van het bestuur. De management aansturing van de business hoort in de businessunits/portfoliobedrijven zelf thuis. Vanuit kwetsbaarheid en overload is het zeer dringende advies van de RvC aan[ [A] – OK]
om de komende maanden te komen tot concrete operationele ondersteuning in de vorm van een rechterhand. Geen opvolger van[ [A] – OK]
zelf, maar iemand die[ [A] – OK]
kan ontlasten in de operatie. De huidige situatie is ongewenst en onhoudbaar.”
2.43
Bij brief van 20 februari 2023 heeft de advocaat van Centric aan [A Investments B.V.] gevraagd te bevestigen dat de lening uit hoofde van de
Intra-Group Loan Agreementvan € 80 miljoen (zie 2.29) op 1 april 2023 zal worden terugbetaald.
Intra-Group Loan Agreementvan € 80 miljoen (zie 2.29) op 1 april 2023 zal worden terugbetaald.
2.44
Op 28 februari 2023 stuurde de raad van commissarissen een advies gedateerd op 27 februari 2023 aan [A] , waarin werd benadrukt dat de jaarrekeningen van 2020 en 2021 met de grootste spoed dienden te worden afgerond. Ook werd van [A] op korte termijn een reactie gevraagd op een aantal vragen, onder meer over de timing van de deponering van de voorlopige jaarcijfers 2020 en 2021 en de tijdslijnen wat betreft de accountantscontrole voor de jaarcijfers 2020 en 2021.
2.45
Op 10 maart 2023 zou een bespreking tussen [A] en de raad van commissarissen plaatsvinden over de governance, specifiek over het aantrekken van een Chief Operating Officer. Op 7 maart 2023 zegde [A] dat overleg af. In reactie op dit bericht liet [B] [A] weten dat de raad van commissarissen juist waarde hechtte aan het laten doorgaan van de bespreking en dat in het gesprek van 18 januari 2023 was afgesproken om over die onderwerpen verder te spreken. [A] heeft daar niet meer op gereageerd.
2.46
Bij brief van 14 maart 2023 heeft [A] namens [A Investments B.V.] gereageerd op de onder 2.43 bedoelde brief van de advocaat van Centric. Daarin stelt hij zich op het standpunt dat de
Intra Group Loan Agreementnietig is op grond van dwaling, misleiding en bedrog. Volgens [A] hebben [H] en Mazars begin 2022 gezegd dat de dividend transactie van 2020 teruggedraaid moest worden, wilde Strukton gebruik kunnen maken van de NOW-regeling. Mazars zou anders geen schone controleverklaring kunnen geven. [A] betwist dit standpunt en betoogt dat Mazars en RSM (accountant van Centric) de NOW-regeling onjuist hebben toegepast; niet [A Investments B.V.] maar Oranjewoud moet volgens [A] als groepshoofd van Strukton worden aangemerkt. Daarbij beroept hij zich op een memo van CMS van 20 december 2021 waarin CMS volgens [A] schrijft dat de dividenduitkering door Centric aan [A Investments B.V.] geen schending (van de ratio) van het NOW-dividendverbod heeft opgeleverd. Volgens [A] is dat memo destijds aan hem onthouden. Hij schrijft verder dat “
de twee accountants te weten Mazars van Strukton en Antea Group en RSM van Centric Holding nooit de directie van [A Investments B.V.] hadden mogen dwingen de Share Premium Contribution Agreement aan te gaan c.q. te tekenen. Er zal dan ook een aansprakelijkheidsstelling uitgaan naar beide accountants.”
Intra Group Loan Agreementnietig is op grond van dwaling, misleiding en bedrog. Volgens [A] hebben [H] en Mazars begin 2022 gezegd dat de dividend transactie van 2020 teruggedraaid moest worden, wilde Strukton gebruik kunnen maken van de NOW-regeling. Mazars zou anders geen schone controleverklaring kunnen geven. [A] betwist dit standpunt en betoogt dat Mazars en RSM (accountant van Centric) de NOW-regeling onjuist hebben toegepast; niet [A Investments B.V.] maar Oranjewoud moet volgens [A] als groepshoofd van Strukton worden aangemerkt. Daarbij beroept hij zich op een memo van CMS van 20 december 2021 waarin CMS volgens [A] schrijft dat de dividenduitkering door Centric aan [A Investments B.V.] geen schending (van de ratio) van het NOW-dividendverbod heeft opgeleverd. Volgens [A] is dat memo destijds aan hem onthouden. Hij schrijft verder dat “
de twee accountants te weten Mazars van Strukton en Antea Group en RSM van Centric Holding nooit de directie van [A Investments B.V.] hadden mogen dwingen de Share Premium Contribution Agreement aan te gaan c.q. te tekenen. Er zal dan ook een aansprakelijkheidsstelling uitgaan naar beide accountants.”
2.47
Op 15 maart 2023 vernam de raad van commissarissen dat [A] [H] die dag op staande voet had ontslagen. In een verklaring van het IT hoofd van Strukton Groep staat over die datum vermeld:
“
15 maart 2023
15 maart 2023
Verzoek gekregen van(…)
om in opdracht van[ [A] – OK]
het account van(…)
[H] per direct dicht te zetten. Gehoor gegeven aan dit verzoek en(…)
hierover geïnformeerd.”
om in opdracht van[ [A] – OK]
het account van(…)
[H] per direct dicht te zetten. Gehoor gegeven aan dit verzoek en(…)
hierover geïnformeerd.”
2.48
Naar aanleiding hiervan heeft de raad van commissarissen gebeld met [A] en hem bij brief van 15 maart 2023 opgeroepen voor een gesprek nog diezelfde avond:
“
Vanochtend begrepen wij dat u (…) [H] , CFO van Strukton Groep, zonder overleg met ons op staande voet heeft ontslagen. Aanleiding daarvoor was een memo van CMS over de geoorloofdheid van een dividenduitkering onder de NOW regeling dat aan u onthouden zou zijn.
Vanochtend begrepen wij dat u (…) [H] , CFO van Strukton Groep, zonder overleg met ons op staande voet heeft ontslagen. Aanleiding daarvoor was een memo van CMS over de geoorloofdheid van een dividenduitkering onder de NOW regeling dat aan u onthouden zou zijn.
Ons inziens heeft uw staf inclusief (…) [H] er destijds met de kennis (en omstandigheden) van toen, alles aan gedaan om de grote voorlopige NOW uitkering die Strukton Groep heeft ontvangen definitief veilig te stellen, hetgeen van groot belang is voor de liquiditeitspositie van de onderneming. Wij zien vooralsnog geen enkele grond voor een ontslag van de heer [H] , laat staan voor een ontslag op staande voet. Integendeel, de heer [H] is een sleutelfunctionaris die Strukton Groep op dit moment niet kan missen. Zoals met u meermaals besproken (onder meer in RvC vergaderingen) is de financiële organisatie onvoldoende op sterkte. Dit blijkt uit het feit dat er tot op de dag van vandaag nog geen (goedgekeurde) jaarrekening voor boekjaar 2020 is en ook de jaarrekening voor 2021 ernstige vertraging oploopt. Wij hebben diverse malen aangedrongen op versterking van de financiële organisatie en u doet nu (net als bij het ontslag van de heer [G] ) het tegenovergestelde. Ons voorlopig oordeel is dat het ontslag van de heer [H] per direct ongedaan moet worden gemaakt.
U heeft vandaag ook ernstige, (naar het stellig lijkt) ongegronde bezwaren geuit over(…)
, leider van het accountantsteam van Mazars bij Oranjewoud en Strukton Groep. Dit dreigt de hoognodige accountscontrole bij deze vennootschappen die juist met veel inspanning van een ieder enigszins op stoom begint te komen, in gevaar te brengen(…)
.
, leider van het accountantsteam van Mazars bij Oranjewoud en Strukton Groep. Dit dreigt de hoognodige accountscontrole bij deze vennootschappen die juist met veel inspanning van een ieder enigszins op stoom begint te komen, in gevaar te brengen(…)
.
U heeft zich vandaag ook onheus uitgelaten over (…) [B] , onze voorzitter. Dit dreigt te leiden tot een ernstige vertrouwensbreuk tussen u en onze raad.
(…)
Hierbij roepen wij u op voor een bespreking vanavond om 19.00 uur op het kantoor van Strukton in Maarssen. Het is in het belang van Oranjewoud en Strukton Groep en in uw belang dat wij elkaar vanavond spreken teneinde te voorkomen dat uw (voorgenomen) acties de ondernemingen en uw eigen positie verder beschadigen.”
2.49
[A] heeft aan de oproep voor dat gesprek geen gehoor gegeven.
2.5
Mazars heeft vervolgens in gesprekken met de raad van commissarissen meegedeeld de werkzaamheden voor Oranjewoud en Strukton Groep niet voort te zullen zetten als [A] als bestuurder zou aanblijven.
2.51
Op 16 maart 2023 vond een zitting plaats bij de rechtbank Almelo in een procedure waarin onder meer Strukton Groep als gedaagde was betrokken. [A] heeft de raad van commissarissen en het hoofd juridische zaken van Strukton Groep niet over deze zitting geïnformeerd. [A] is tijdens die zitting uit de zaal verwijderd.
2.52
De raad van commissarissen heeft [A] vervolgens op 17 maart 2023 als bestuurder van Oranjewoud en Strukton Groep geschorst en heeft hem daarover bij brief van dezelfde datum geïnformeerd. In de brief werd [A] uitgenodigd om zijn zienswijze te geven op het besluit in een gesprek een dag later. [B] heeft [A] tevens telefonisch geïnformeerd over de schorsing. In dat gesprek heeft [A] gezegd dat hij zich niet bij de schorsing neer zal leggen en dat hij als aandeelhouder de raad van commissarissen zal schorsen. [B] nodigde hem wederom uit voor een gesprek om het schorsingsbesluit te bespreken. Daar heeft [A] uiteindelijk mee ingestemd en op 18 maart 2023 heeft een gesprek plaatsgevonden tussen [A] , zijn echtgenote en de raad van commissarissen. Ook in dat gesprek heeft [A] gezegd dat hij zich niet zou neerleggen bij de schorsing. Zijn echtgenote heeft strafrechtelijke aangiftes tegen de leden van de raad van commissarissen en aansprakelijkstellingen in het vooruitzicht gesteld.
2.53
Op 21 maart 2023 heeft de COR een brief gestuurd aan de raad van commissarissen, waarin de COR schrijft dat zij het besluit van de raad van commissarissen tot schorsing van [A] als bestuurder van Strukton Groep ondersteunt.
2.54
Op 29 maart 2023 heeft de toenmalige advocaat van [A] in een brief aan de raad van commissarissen bezwaar gemaakt tegen de schorsing, verzocht die op te heffen en verzocht een algemene vergadering van Oranjewoud bijeen te roepen. Op 7 april 2023 verzocht de advocaat van [A] wederom om bijeenroeping van een algemene vergadering met als onderwerpen de opheffing van de schorsing en de beoordeling van de handelwijze en het functioneren van de raad van commissarissen sinds 1 oktober 2022. De advocaat van de raad van commissarissen heeft op die brieven gereageerd bij brief van 13 april 2023. Daarin werd [A] opnieuw uitgenodigd om in gesprek te gaan met de raad van commissarissen over een aanpassing van de governance van Oranjewoud. Op die brief is van [A] geen (inhoudelijke) reactie gekomen. Op 24 april 2023 hebben de advocaten van [A] en [A Investments B.V.] aan de raad van commissarissen bericht dat zij [A] en [A Investments B.V.] niet langer bijstonden.
2.55
De raad van commissarissen heeft in de periode na de schorsing van [A] een stresstest van de liquiditeitspositie van Strukton Groep laten uitvoeren en maatregelen in kaart gebracht om op de korte en middellange termijn de cashpositie te verbeteren. Daarnaast zijn gesprekken gevoerd met de banken. De banken hebben laten weten in beginsel positief te staan tegenover een normalisatie van de relatie, mits [A] niet terugkeert binnen de organisatie van Oranjewoud en Strukton Groep. De raad van commissarissen heeft [I] , oud CEO bij Koninklijke BAM Groep, en [G] bereid gevonden samen met [H] het interimbestuur van Strukton Groep te vormen. [I] zal samen met de huidige bestuurder van Antea Group ook het interim bestuur van Oranjewoud vormen. Verder zijn gesprekken gevoerd met belangrijke opdrachtgevers als het RIVM, het Rijksvastgoedbedrijf en ProRail over een normalisatie van de relatie. De terugtrekking uit het Riyad Project is inmiddels in de afrondende fase.
2.56
Op 7 mei en 13 mei 2023 heeft [A] naar aanleiding van de oproep voor de mondelinge behandeling van de verzoeken in deze procedure brieven gestuurd aan leden van de Tweede Kamer. In de brieven stelde [A] onder meer dat met de onderhavige verzoeken zou worden geprobeerd om Oranjewoud en Strukton Groep op onrechtmatige wijze van hem af te pakken, onder andere ten behoeve van witwaspraktijken. Tevens stelde hij dat het opeisen van de lening van € 80 miljoen van Centric aan [A Investments B.V.] oplichterij is, dat de afspraak was dat de lening met rente omgezet zou worden in dividend en dat het dividend is teruggedraaid op grond van misleiding en bedrog. In de brieven schreef hij ook dat verschillende personen die bij beschikking van de Ondernemingskamer inzake Centric benoemd zijn banden zouden hebben met de Russische maffia, waardoor gevoelige informatie in verkeerde handen dreigt te vallen met verstrekkende gevolgen voor de nationale stabiliteit en dat hetzelfde risico bestond voor Strukton Groep en Oranjewoud indien de verzoeken in deze procedure zouden worden toegewezen.
2.57
Op 19 mei 2023 heeft de algemene vergadering van Strukton Groep de jaarrekening 2020 vastgesteld. De accountant heeft daarbij een verklaring met een oordeelsonthouding afgegeven. De jaarrekening 2020 van Strukton Groep is op 20 mei 2023 gepubliceerd.
3.De gronden van de beslissing
3.1
Verzoeksters hebben aan hun verzoek ten grondslag gelegd dat er gegronde redenen zijn voor twijfel aan een juist beleid en een juiste gang van zaken van Oranjewoud en Strukton Groep en dat de toestand van deze vennootschappen nodig maakt dat onmiddellijke voorzieningen worden getroffen. Als toelichting hebben Verzoeksters – samengevat – het volgende naar voren gebracht.
3.2
Het handelen van [A] is een acute bedreiging voor de continuïteit van de ondernemingen van Strukton Groep en Oranjewoud. [A] gedraagt zich in toenemende mate irrationeel en is daarop niet aanspreekbaar. De raad van commissarissen heeft kennis genomen van de verwikkelingen rondom de persoon van [A] in het slepende conflict met zijn voormalige partner en de beschikking van de Ondernemingskamer van 3 november 2022 waarbij twijfel werd geuit over het vermogen van [A] om rationele beslissingen te nemen in het belang van Centric en haar onderneming. De raad van commissarissen heeft dat voor het eerst ook zelf waargenomen ter gelegenheid van de vergadering van 25 november 2022 waar [A] niet verscheen, maar wel in het gebouw aanwezig was. [A] was angstig en wantrouwend en maakte een verwarde indruk. Dat wantrouwen manifesteerde zich ook in de bespreking van 2 december 2022, waar [A] zijn wantrouwen jegens de Nederlandse overheid uitsprak en aankondigde geen opdrachten van de overheid meer te willen aanvaarden, terwijl de overheid de grootste opdrachtgever van Strukton Groep is. De gang van zaken in maart 2023 rondom het ontslag van [H] en de beschuldigingen aan het adres van Mazars versterken de indruk van de raad van commissarissen dat [A] niet langer in staat is zelfstandig leiding te geven aan een onderneming met de complexiteit en de omvang van Oranjewoud en Strukton Groep.
3.3
Zolang er betrokkenheid is van [A] zal er geen structurele verbetering kunnen komen in de positie van Strukton Groep en Oranjewoud. De liquiditeitspositie van Strukton Groep staat ernstig onder druk. De banken hebben het krediet opgezegd en zijn niet bereid Strukton Groep te voorzien van het benodigde werkkapitaal zolang [A] betrokken is bij haar organisatie. Oranjewoud en Strukton Groep hebben vanaf 2019 niet kunnen beschikken over goedgekeurde jaarrekeningen. PwC heeft de relatie beëindigd en Mazars (de met grote moeite aangezochte opvolger van PwC) zal haar werkzaamheden niet voortzetten als [A] terugkeert in zijn positie als bestuurder van Oranjewoud of Strukton Groep. De bestaande problemen bij diverse grote projecten, zoals de bouw van het nieuwe hoofdkantoor van het RIVM, het Groningse hoofdstation en het Riyad Project, worden door [A] niet aangepakt en te treffen noodzakelijke maatregelen worden steeds vooruitgeschoven.
3.4
[A] duldt geen versterking van het bestuur en blokkeert eveneens versterking van de organisatie. PwC heeft al in 2019 uitdrukkelijk erop gewezen dat de financiële organisatie van Oranjewoud en Strukton Groep versterking behoefde en dat de governance moest worden aangepast. De situatie waarbij zowel het bestuur als de aandeelhoudersvergadering werd gedomineerd door [A] was niet langer acceptabel, hetgeen een van de redenen voor PwC was om zich terug te trekken als controlerend accountant. Die conclusie werd in 2020 ook door de banken getrokken, die daarbij tevergeefs aandrongen op maatregelen. Ook de banken hebben de relatie met Strukton Groep opgezegd. Een door Deloitte in 2021 op aandringen van de banken uitgevoerde
independent business reviewvan Strukton Rail concludeerde dat de financiële functie onderontwikkeld was en verbetering behoefde op het gebied van governance, organisatie, processen en systemen. Voorgestelde verbeteringen worden niet doorgevoerd en stuiten op verzet van [A] . Ondanks zijn terugtreden in januari 2021 is hij bij Oranjewoud aangebleven en ook bij Strukton Groep is hij weer teruggekeerd. Tot een versterking van het bestuur is het niet gekomen. Integendeel, [G] werd door [A] voortijdig ontslagen als interim CFO van Strukton Groep, zonder dat de raad van commissarissen daarin was gekend, en ook [H] werd door [A] zonder vooroverleg op staande voet ontslagen. [A] dreigt nu zijn zeggenschap binnen [A Investments B.V.] als grootaandeelhouder van Oranjewoud te gebruiken om de raad van commissarissen van Oranjewoud opzij te zetten en zijn schorsing als bestuurder van Oranjewoud ongedaan te maken, waarna hij ook weer als bestuurder van Strukton Groep zal kunnen aantreden.
independent business reviewvan Strukton Rail concludeerde dat de financiële functie onderontwikkeld was en verbetering behoefde op het gebied van governance, organisatie, processen en systemen. Voorgestelde verbeteringen worden niet doorgevoerd en stuiten op verzet van [A] . Ondanks zijn terugtreden in januari 2021 is hij bij Oranjewoud aangebleven en ook bij Strukton Groep is hij weer teruggekeerd. Tot een versterking van het bestuur is het niet gekomen. Integendeel, [G] werd door [A] voortijdig ontslagen als interim CFO van Strukton Groep, zonder dat de raad van commissarissen daarin was gekend, en ook [H] werd door [A] zonder vooroverleg op staande voet ontslagen. [A] dreigt nu zijn zeggenschap binnen [A Investments B.V.] als grootaandeelhouder van Oranjewoud te gebruiken om de raad van commissarissen van Oranjewoud opzij te zetten en zijn schorsing als bestuurder van Oranjewoud ongedaan te maken, waarna hij ook weer als bestuurder van Strukton Groep zal kunnen aantreden.
3.5
Verzoeksters concluderen dat bij Oranjewoud en Strukton Groep een onhoudbare situatie is ontstaan die alleen ten goede kan worden gekeerd indien [A] blijvend op afstand wordt geplaatst van de organisatie van Oranjewoud en Strukton Groep. Dat vergt dat hij wordt geschorst als bestuurder van Oranjewoud en Strukton Groep en dat de door [A Investments B.V.] gehouden aandelen ten titel van beheer worden overgedragen aan een door de Ondernemingskamer te benoemen tijdelijk beheerder.
3.6
De COR ondersteunt de verzoeken en onderschrijft de daarvoor door Verzoeksters aangevoerde gronden. De COR voegt daaraan toe dat onder [A] sprake is van een hoog verloop onder de werknemers en van een angstcultuur, waardoor men zich niet durft uit te spreken. Bij een terugkeer van [A] bestaat de vrees voor represailles jegens degenen die dat wel hebben gedurfd in een poging de onderneming in rustiger vaarwater te brengen.
3.7
[A] en [A Investments B.V.] hebben inhoudelijk geen verweer gevoerd en de stellingen van Verzoeksters en de COR zijn daarom onweersproken gebleven.
3.8
De Ondernemingskamer oordeelt als volgt.
3.9
Uit de onder 2 geschetste feiten volgt dat de resultaten van Oranjewoud en Strukton Groep al sinds 2018 teruglopen en dat mede als gevolg daarvan de liquiditeitspositie van de onderneming op dit moment ernstig onder druk staat. Als oorzaken van de problemen wordt gewezen op enkele grote en zeer verlieslatende projecten, waaronder de bouw van het hoofdkantoor van het RIVM, het hoofdstation Groningen en het Riyad Project. Achterliggende oorzaak is een gebrekkige financiële organisatie en een onevenwichtige governance. PwC heeft al in 2019 erop gewezen dat de interne beheersing binnen Oranjewoud onvoldoende is en dat het belang van de noodzaak in de investeringen in de kwaliteit van de financiële kolom onvoldoende wordt onderkend. PwC schrijft in 2020 dat er onvoldoende
countervailing powerszijn, zoals een raad van commissarissen die waar nodig effectief tegenwicht biedt. Samen met zorgen over de werking van de governance, waarbij de directie van Oranjewoud bestaat uit één persoon, [A] , die tevens 99% van de aandelen houdt, was dit voor PwC reden om de dienstverlening definitief te beëindigen. In dezelfde periode en op dezelfde gronden dringen ook de banken aan op versterking van de organisatie en de governance. Deloitte concludeert in 2021 dat de financiële organisatie van Strukton Rail tekortschiet. Uiteindelijk wordt in 2021 ook door de banken geconstateerd dat er op dit punt onvoldoende vooruitgang wordt geboekt en wordt het bestaande krediet opgezegd.
countervailing powerszijn, zoals een raad van commissarissen die waar nodig effectief tegenwicht biedt. Samen met zorgen over de werking van de governance, waarbij de directie van Oranjewoud bestaat uit één persoon, [A] , die tevens 99% van de aandelen houdt, was dit voor PwC reden om de dienstverlening definitief te beëindigen. In dezelfde periode en op dezelfde gronden dringen ook de banken aan op versterking van de organisatie en de governance. Deloitte concludeert in 2021 dat de financiële organisatie van Strukton Rail tekortschiet. Uiteindelijk wordt in 2021 ook door de banken geconstateerd dat er op dit punt onvoldoende vooruitgang wordt geboekt en wordt het bestaande krediet opgezegd.
3.1
Tegelijkertijd is sprake van een toenemende onrust in de organisatie van Oranjewoud en Strukton Groep als gevolg van (de media-aandacht voor) het FIOD-onderzoek en de verwikkelingen rondom de persoon van [A] en zijn conflict met zijn voormalige partner. Mede als gevolg daarvan slagen Oranjewoud en Strukton Groep er niet in tijdig een nieuwe accountant te vinden, met als resultaat dat vanaf 2019 geen goedgekeurde jaarrekeningen meer voorhanden zijn. Oranjewoud en Strukton Groep hebben daardoor geen toegang tot externe werkkapitaalfinanciering en zijn dus aangewezen op financiering door grootaandeelhouder [A Investments B.V.] .
3.11
Pogingen om de financiële organisatie en de governance van Oranjewoud en Strukton Groep te versterken komen niet van de grond en lopen vast op tegenwerking van [A] . Nadat [A] in januari 2021 is teruggetreden als bestuurder, blijft hij op verzoek van de toenmalige raad van commissarissen aan als bestuurder van Oranjewoud omdat deze zich genoodzaakt ziet de relatie met enig overgebleven financier [A Investments B.V.] te behouden. In juni 2021 wordt voormalig CFO [F] als bestuurder van Strukton Groep ontslagen en treedt [A] weer aan als enig bestuurder van Strukton Groep. Een nieuwe raad van commissarissen wordt pas in maart/mei 2022 benoemd. Interim CFO [G] wordt in september 2022 door [A] ontslagen zonder dat de raad van commissarissen daarin is gekend. In maart 2023 wordt ook de nieuwe CFO [H] op staande voet door [A] ontslagen.
3.12
Ondanks herhaald aandringen van de raad van commissarissen worden onvoldoende stappen gezet in het oplossen van de problemen bij de verlieslatende projecten. Al sinds 2020 wordt gesproken over het terugtrekken uit het Riyad Project, maar dit wordt steeds uitgesteld. Noodzakelijke risicobeheersingsmaatregelen bij de verlieslatende projecten worden niet genomen. De liquiditeitspositie van de onderneming verslechtert, ondanks de opbrengst van de verkoop van Strukton Worksphere. Vaststelling van de jaarrekening 2020 wordt ook in 2022 niet gerealiseerd, mede als gevolg van het voortijdig vertrek van [G] . De noodzakelijk geachte versterking van het bestuur van Oranjewoud en Strukton Groep vindt niet plaats. Bij brief van 22 december 2022 vraagt de raad van commissarissen dringend de aandacht van [A] voor al deze kwesties en wijst hij erop dat de continuïteit van Strukton Groep wordt bedreigd en dat de situatie vraagt om eenduidige en duidelijke keuzes. Antwoord van [A] blijft uit.
3.13
Dit alles vindt plaats tegen de achtergrond van een toenemende twijfel aan het vermogen van [A] om effectief leiding te geven aan een onderneming met de complexiteit en de omvang van Oranjewoud en Strukton Groep. De raad van commissarissen merkt bij de vergadering van 25 november 2022 op dat [A] angstig en wantrouwend is en een verwarde indruk maakt. Op 2 december 2022 kondigt [A] aan geen overheidsopdrachten meer te willen aannemen omdat hij de overheid niet meer vertrouwt. Naar aanleiding van het opeisen van de lening door Centric ontslaat [A] [H] zonder overleg met de raad van commissarissen, omdat hij de opinies van CMS niet met [A] zou hebben gedeeld. Uit verschillende notulen blijkt evenwel dat de relevante conclusies uit die opinies destijds met [A] zijn besproken, terwijl [H] toen nog niet was benoemd. Ook Mazars wordt beschuldigd van misleiding en bedreigd met aansprakelijkstelling, waardoor de relatie met de (na veel moeite gevonden) accountant opnieuw dreigt te worden opgezegd. Op 16 maart 2023 vindt vervolgens het incident in de rechtszaal in Almelo plaats. De raad van commissarissen en het hoofd juridische zaken weten zelfs niet dat Strukton Groep in die zaak is gedagvaard. Nadat [A] op 17 maart 2023 is geschorst als bestuurder dreigt hij ook de raad van commissarissen te ontslaan. De brieven van 7 en 13 mei 2023 gericht aan leden van de Tweede Kamer bevatten een onsamenhangende uiteenzetting over een complot van onder meer diverse publieke instanties met leden van de Russische maffia om [A] van zijn aandelen te ontdoen met het oogmerk om de stabiliteit van de Nederlandse Staat te ondermijnen. Deze theorie wordt door [A] ter onderbouwing van zijn wrakingsverzoek bij de mondelinge behandeling in deze procedure herhaald.
3.14
De stand van zaken is nu dat Mazars haar werkzaamheden zal beëindigen als [A] terugkeert binnen de organisatie van Oranjewoud en Strukton Groep. De jaarrekening 2020 van Strukton Groep is inmiddels, nadat [A] was geschorst, zonder goedkeurende accountantsverklaring gepubliceerd. De jaarrekening 2021 van Strukton Groep en de jaarrekeningen 2020 en 2021 van Oranjewoud zijn nog steeds niet vastgesteld of gepubliceerd. Banken zijn niet bereid om het benodigde werkkapitaal te verschaffen zolang [A] enige zeggenschap heeft binnen Oranjewoud en Strukton Groep. De schorsing van [A] als bestuurder van Strukton Groep door de raad van commissarissen eindigt per 17 juni 2023. [A] dreigt als bestuurder van grootaandeelhouder [A Investments B.V.] de raad van commissarissen terzijde te stellen en zelf weer aan te treden als bestuurder van Oranjewoud en Strukton Groep. De door de raad van commissarissen bereid gevonden nieuwe interim bestuurders van Oranjewoud en Strukton Groep zullen hun werkzaamheden dan niet kunnen aanvangen. Zoals toegelicht door de COR, vrezen medewerkers van Strukton Groep represailles bij een terugkeer van [A] als bestuurder.
3.15
De Ondernemingskamer is in het licht van het voorgaande van oordeel dat gegronde redenen bestaan voor twijfel aan een juist beleid en een juiste gang van zaken van Oranjewoud en Strukton Groep, die een onderzoek rechtvaardigen. Sinds 2019 is sprake van toenemende, inmiddels continuïteitsbedreigende, organisatorische en financiële problemen binnen de onderneming van Oranjewoud en Strukton Groep die door het bestuur in de persoon van [A] niet of niet voldoende zijn geadresseerd. [A] lijkt niet bereid of in staat om de gerezen problemen adequaat het hoofd te bieden en de benodigde maatregelen te nemen om de vereiste versterking van de financiële organisatie en de governance te bewerkstelligen. Daarbij is van belang dat [A] geen verschil lijkt te maken tussen zijn taken en bevoegdheden als bestuurder en als aandeelhouder; uit de verslagen van besprekingen komt naar voren dat hij meent dat hij als bestuurder kan doen wat hem goed dunkt, omdat de onderneming immers ‘van hem is’. Nog los van het feit dat [A] ook als (indirect) aandeelhouder een verantwoordelijkheid draagt, miskent hij daarmee dat hij als bestuurder dient te handelen in het belang van de vennootschap en haar onderneming en dat hij daarbij rekening moet houden met de belangen van anderen, waaronder die van werknemers. De Ondernemingskamer is van oordeel dat het belang van Oranjewoud en Strukton Groep en de met hen verbonden ondernemingen onder deze omstandigheden vergt dat wordt ingegrepen.
3.16
De Ondernemingskamer zal een onderzoek gelasten naar het beleid en de gang van zaken van Oranjewoud en Strukton Groep met betrekking tot de hiervoor onder 3.9 tot en met 3.14 genoemde onderwerpen en wel vanaf 1 januari 2019 tot 26 april 2023.
3.17
De Ondernemingskamer zal de kosten van het onderzoek voor rekening brengen van Oranjewoud en Strukton Groep. De Ondernemingskamer zal het bedrag dat het onderzoek maximaal mag kosten niet meteen vaststellen. De Ondernemingskamer zal de onderzoeker vragen om binnen zes weken een plan van aanpak en een begroting van de kosten van het onderzoek te maken en deze aan de Ondernemingskamer toe te sturen. De Ondernemingskamer zal partijen in de gelegenheid stellen zich uit te laten over die begroting en vervolgens het onderzoeksbudget vaststellen.
3.18
De Ondernemingskamer is verder van oordeel dat de toestand van Oranjewoud en Strukton Groep, zoals die blijkt uit het voorgaande, het nodig maakt de navolgende onmiddellijke voorzieningen te treffen. Zij zal [A] schorsen als bestuurder van Oranjewoud en Strukton Groep. De Ondernemingskamer ziet ook aanleiding de door [A Investments B.V.] gehouden aandelen in Oranjewoud, met uitzondering van één aandeel, ten titel van beheer over te dragen aan een door haar te benoemen beheerder.
3.19
Omdat de kosten van de procedure alle uiteindelijk ten laste komen van Oranjewoud en/of Strukton Groep en [A] en [A Investments B.V.] inhoudelijk geen verweer hebben gevoerd ziet de Ondernemingskamer geen aanleiding een kostenveroordeling uit te spreken.
4.De beslissing
De Ondernemingskamer:
beveelt een onderzoek naar het beleid en de gang van zaken van Oranjewoud N.V. en Strukton Groep N.V. over de periode vanaf 1 januari 2019 tot 26 april 2023;
benoemt een nader aan te wijzen en aan partijen bekend te maken persoon om het onderzoek te verrichten;
bepaalt dat de kosten van het onderzoek ten laste komen van Oranjewoud N.V. en Strukton Groep N.V. en dat zij voor de betaling daarvan ten genoegen van de onderzoeker voor het begin van zijn/haar werkzaamheden zekerheid moeten stellen;
schorst, bij wijze van onmiddellijke voorziening en vooralsnog voor de duur van de procedure, met onmiddellijke ingang [A] als bestuurder van Oranjewoud N.V. en als bestuurder van Strukton Groep N.V.;
bepaalt vooralsnog voor de duur van het geding dat de door [A Investments B.V.] gehouden aandelen in Oranjewoud N.V. met uitzondering van één aandeel met onmiddellijke ingang ten titel van beheer zijn overgedragen aan mr. dr. M. Holtzer te Amsterdam;
bepaalt dat het salaris en de kosten van deze beheerder voor rekening komen van Oranjewoud N.V. en bepaalt dat Oranjewoud N.V. voor de betaling daarvan ten genoegen van de beheerder zekerheid dient te stellen vóór de aanvang van zijn werkzaamheden;
verklaart deze beschikking uitvoerbaar bij voorraad;
wijst af hetgeen meer of anders is verzocht.
Deze beschikking is gegeven door mr. A.W.H. Vink, voorzitter, mr. C.C. Meijer en mr. J.M. de Jongh, raadsheren, en drs. M.A. Scheltema en drs. V.G. Moolenaar, in tegenwoordigheid van mr. B.J. Blok en mr. M.F. van Schendel, griffiers, en in het openbaar uitgesproken op 1 juni 2023.