ECLI:NL:GHAMS:2015:3257

• Datum uitspraak: 11 augustus 2015
• Publicatiedatum: 12 augustus 2015
• Zaaknummer: 200.152.949-01 NOT
• Instantie: Gerechtshof Amsterdam
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Hoger beroep
• Rechters: A.D.R.M. Boumans; J.H. Lieber; B.J.M. Gehlen
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Tuchtrechtelijke klacht tegen notaris wegens onzorgvuldig handelen en buitenproportionele kosten

In deze zaak heeft het Gerechtshof Amsterdam op 11 augustus 2015 uitspraak gedaan in een tuchtprocedure tegen een notaris. De klacht, ingediend door de kinderen van een dementerende moeder, betrof het onzorgvuldig handelen van de notaris bij het opstellen van levenstestamenten en testamenten voor de ouders. Klaagster had de notaris op 1 augustus 2012 verzocht om algehele volmachten voor haar ouders, maar de notaris ging op eigen initiatief verder met het opstellen van levenstestamenten en nieuwe testamenten, zonder de bestaande testamenten te raadplegen. Dit leidde tot hoge kosten die niet in verhouding stonden tot de geleverde diensten. De kamer voor het notariaat had de klacht in eerste instantie gegrond verklaard en de notaris geschorst voor drie maanden. Het hof oordeelde echter dat de notaris het vertrouwen in het notariaat ernstig had geschonden en legde de maatregel van ontzetting uit het ambt op. Het hof benadrukte dat de notaris niet de nodige zorgvuldigheid had betracht en de belangen van de betrokken partijen uit het oog was verloren. De uitspraak benadrukt de verantwoordelijkheden van notarissen in hun ambtsuitoefening en de noodzaak om transparant te zijn over kosten en werkzaamheden.

Uitspraak

beslissing

___________________________________________________________________ _ _

GERECHTSHOF AMSTERDAM

afdeling civiel recht en belastingrecht

zaaknummer : 200.152.949/01 NOT

nummer eerste aanleg : AL/2013/126

beslissing van de notaris- en gerechtsdeurwaarderskamer van 11 augustus 2015

inzake

[appellant] ,

notaris te [plaats] ,

appellant,

gemachtigde: mr. J.H. van der Velden, advocaat te Utrecht,

tegen

1. [geïntimeerde] ,

wonend te [plaats] ,

2. [geïntimeerde] ,

wonend te [plaats] ,

geïntimeerden.

1. Het geding in hoger beroep

1.1.

Appellant (hierna: de notaris) heeft op 24 juli 2014 een beroepschrift - met bijlage - bij het hof ingediend tegen de beslissing van de kamer voor het notariaat in het ressort Arnhem-Leeuwarden (hierna: de kamer) van 1 juli 2014 (ECLI:NL:TNORARL:2015:11). De kamer heeft in de bestreden beslissing de klacht van geïntimeerden (hierna tezamen te noemen: klagers en afzonderlijk te noemen: klaagster en klager) in al haar onderdelen gegrond verklaard en aan de notaris opgelegd de maatregel van schorsing in de uitoefening van het ambt voor de duur van drie maanden
.

1.2.

De notaris heeft op 2 september 2014 aanvullende stukken en op 26 september 2014 een aanvullend beroepschrift - met bijlagen, waaronder een rapport van mr. dr. E.W.J. Ebben (verder: Ebben) - ingediend.

1.3.

Klagers hebben op 7 januari 2015 een verweerschrift - met bijlagen - bij het hof ingediend.

1.4.

Op 7 mei 2015 en op 13 mei 2015 zijn van de zijde van de notaris aanvullende producties ingekomen.

1.5.

De zaak is behandeld ter openbare terechtzitting van het hof van 28 mei 2015. De notaris, vergezeld van zijn gemachtigde, en klaagster - mede namens klager - zijn verschenen en hebben het woord gevoerd; klaagster en de gemachtigde van de notaris aan de hand van aan het hof overgelegde pleitnotities.

2. De stukken van het geding

Het hof heeft kennis genomen van de inhoud van de door de kamer aan het hof toegezonden stukken van de eerste instantie en de hiervoor vermelde stukken.

3. De feiten

3.1.

Het hof verwijst voor de feiten naar hetgeen de kamer in de bestreden beslissing heeft vastgesteld. De notaris heeft in zijn pleitnota aangevoerd dat de kamer haar oordeel heeft gebaseerd op onjuiste en onvolledige feiten, maar hij heeft zijn bezwaren tegen die feiten niet gespecificeerd. Het hof zal daarom uitgaan van de feiten zoals die door de kamer zijn vastgesteld.

3.2.

Samengevat weergegeven gaat het in deze zaak om het volgende.

3.2.1.

Op 1 augustus 2012 heeft klaagster de notaris telefonisch benaderd om algehele volmachten voor haar ouders (verder: de ouders) op te maken en in een later stadium een fiscaal advies te geven ten aanzien van het vermogen van de ouders. Klager is de vader van klaagster. Op dat moment was klager 85 jaar oud en zijn echtgenote, de moeder van klaagster (verder: moeder), was 86 jaar oud. De ouders leden beiden aan dementie.

3.2.2.

De notaris heeft op 3 augustus 2012 een bezoek gebracht aan de ouders in het verzorgingstehuis waar zij sinds enige jaren verbleven. De notaris heeft toen met hen gesproken over de te verrichten notariële werkzaamheden.

3.2.3.

Op 6 augustus 2012 heeft klaagster aan de notaris een e-mail gezonden, die - voor zover van belang - luidt:

“(…)

Woensdag 1 augustus heb ik u gebeld i.v.m. een algehele notariële volmacht voor mijn beide ouders, zodat ik hun financiële zaken kan behartigen indien nodig. Ik vroeg ook of het op korte termijn kon daar de gezondheid van mijn ouders erg achteruit gaat, in het bijzonder die van mijn moeder. Ik ben bang dat mijn moeder binnenkort haar handtekening in het geheel niet meer kan zetten. Dit blijft nodig voor bijv. de formulieren waarop zij haar PGB ontvangt. Ik was blij dat u vrijdag 3 augustus kon komen.

Uit ons telefoongesprek van zaterdag (hof: 4 augustus 2012)
werd mij voor het eerst duidelijk dat u ervan uit gaat dat er een testament nog moet worden opgemaakt. Ik weet niet beter dan dat mijn ouders een langstlevende testament hebben laten opmaken. Het is geenszins de bedoeling van mijn ouders om een nieuw testament te laten opmaken.

(…)

Het gaat er dus enkel om dat op kortmogelijke termijn uitvoering wordt gegeven aan voornoemde algehele volmacht voor beide ouders. Ik schrijf u deze mail om verdere misverstanden te voorkomen. (…)”

3.2.4.

De e-mail van 8 augustus 2012 van de notaris aan klaagster luidt - voor zover van belang - :

“(…)

Inmiddels ben ik conform afspraak met grote spoed doende om de notariële stukken voor te bereiden met de elementen die uw belangen dienen/voordelen bieden als besproken en uw handelen zullen legitimeren zoals gisteren telefonisch met elkaar afgestemd. Mijn streven is deze stukken u te doen toekomen morgen 9 augustus uiterlijk rond 10.00 uur. (Dit is een breder document dan een pure algehele notariële volmacht; in ons vak noemen wij dat een regie bij leven regeling of ook wel een “levenstestament”;

(…)

Wij bespraken dat de werkzaamheden worden opgesplitst in twee soorten:

1) advies en begeleiding, en

2) het opstellen van akten

ad 1 De werkzaamheden van advies en begeleiding: zien op de diverse afstemmingen/adviezen/communicaties en de begeleiding, o.a. met u, uw ouders, eventuele verdere familie, de arts en collega [naam] (Deze worden geadministreerd onder dossiernummer: A15228).

ad 2 De werkzaamheden wegens het opstellen van de notariële akten: zien op het opstellen van de notariële teksten sec. De werkzaamheden rond uw legitimatiedocumenten (de “levenstestamenten” van uw ouders) worden geadministreerd onder dossiernummer G15230. Mochten eventuele nadere testamenten wenselijk zijn (dat zal pas waarschijnlijk vanavond blijven) dan zullen de werkzaamheden ook weer op een apart daarvoor aan te maken dossiernummer worden geadministreerd.

Voor de volledigheid geef ik u de honorariumbegrotingen:

Voor wat betreft advies en begeleiding (dossiernummer A15228): Deze werkzaamheden worden op basis van bestede tijd verricht. Zoals in het investeringsoverzicht is aangegeven (zie bijlage bij afspraakbevestiging consult) hanteren wij een uurtarief. Een specificatie wordt telkens bij de declaratie gevoegd.

(…)

Voor wat betreft opstellen van de twee akten houdende levenstestamenten (dossiernummer G15230) geldt een afgesproken vast honorarium op basis van de door uw ouders gewenste samenstelling, excl. BTW verschotten en notarieel aktenbeheer van € 1.750,-.

Voor wat betreft het eventueel opstellen van testamenten: P.M.

Gelet op de relatie krijgt u van mij een korting doordat ik u zoals u heb toegezegd het avond/spoedtarief kwijtscheld.

Dat levert u een besparing op tussen de 20 en 50% van mijn honorarium. Vanzelfsprekend verwacht ik dan wel de betaling van mijn declaraties binnen 7 werkdagen.

(…)

3.2.5.

Op 9 augustus 2012 heeft de notaris, vergezeld van neuroloog E. Geiger, de ouders

’s avonds in het verzorgingstehuis bezocht. Om 21:30 uur respectievelijk 21:36 uur heeft de notaris de levenstestamenten van de ouders gepasseerd. Om 21:59 uur respectievelijk 22:00 uur heeft de notaris de testamenten van de ouders gepasseerd. Tevens hebben de ouders een toelichtende adviesbrief bij de levenstestamenten ondertekend. Klaagster was bij deze passeersessie aanwezig.

3.2.6.

De notaris heeft een drietal declaraties op naam van de ouders opgemaakt, waarbij in totaal € 14.604,75 in rekening is gebracht.

De declaratie die ziet op het honorarium voor advies- en begeleidingswerkzaamheden vermeldt een bedrag van € 9.069,66, inclusief diverse kosten ad € 109,04 en BTW.

De declaratie die ziet op het opstellen en passeren van de levenstestamenten vermeldt een bedrag van € 2.249,10, inclusief verschotten en BTW.

De declaratie die ziet op het opstellen van de testamenten vermeldt een bedrag van € 3.285,99, inclusief verschotten en BTW.

3.2.7.

Op 11 september 2012 heeft klaagster met de notaris overleg gehad over schenkingen op papier van de ouders aan hun vier kinderen, onder wie klaagster. Op 19 september 2012 heeft de notaris de ouders bezocht en hierover gesproken. De notaris heeft op 27 september 2012, in aanwezigheid van neuroloog Geiger en een stagiaire, [naam] , een viertal akten van schenking van de ouders gepasseerd. Hiervoor heeft de notaris in totaal een bedrag van

€ 13.749,11 in rekening gebracht. Van dit bedrag zag een bedrag van € 10.701,12 (inclusief een vergoeding voor reiskosten ad € 4,04 en BTW) op advies- en begeleidingswerkzaamheden.

3.2.8.

Neuroloog Geiger heeft voor zijn werkzaamheden afzonderlijk declaraties aan de ouders doen toekomen.

3.2.9.

Moeder is op 12 november 2012 overleden. Op 30 november 2012 heeft klaagster een bespreking met de notaris gevoerd over de afwikkeling van de nalatenschap van moeder.

In vervolg hierop heeft de notaris in een adviserende afsprakenbrief van 5 december 2012 aan klaagster een uitgebreide toelichting gegeven over de nader door hem te verrichten werkzaamheden die zien op inventarisering en ordening, de aanstelling van de executeur, de constatering van het erfgenaamschap/toekenning van (keuze-)legaten, de vereffening van de bezittingen en de verdeling/tenaamstelling.

3.2.10.

Bij factuur van 17 december 2012 heeft de notaris aan honorarium voor advies- en begeleidingswerkzaamheden voor de periode tot en met 16 december 2012 een bedrag van

€ 2.002,55 (inclusief BTW) aan klaagster in rekening gebracht.

3.2.11.

Op 17 december 2012 heeft de notaris een verklaring van executele gepasseerd. Klaagster heeft bij die gelegenheid de verklaring van aanvaarding executeurschap ondertekend. Hiervoor heeft de notaris klaagster een bedrag van € 719,95, inclusief kosten aan notarieel aktebeheer ad € 35,00 en BTW, in rekening gebracht.

3.2.12.

Op 24 december 2012 heeft tussen klaagster en de notaris nader overleg plaatsgehad, waarbij is gesproken over het vestigen van vruchtgebruik en schenkingen. Na dit gesprek heeft klaagster aan de notaris laten weten verder af te zien van zijn diensten.

3.2.13.

De notaris heeft voor fiscale advies- en begeleidingswerkzaamheden over de periode

17 december tot en met 31 december 2012 bij factuur van 17 januari 2013 een bedrag van

€ 4.081,94 (inclusief verschotten ad € 9,08 en BTW) aan klaagster in rekening gebracht.

3.2.14.

Klaagster heeft alle declaraties voldaan, met uitzondering van de hiervoor onder 3.2.13. bedoelde declaratie. Klaagster heeft de hoogte van de declaraties voorgelegd aan de Geschillencommissie Notariaat. Die commissie heeft hierover niet geoordeeld omdat zij niet bevoegd is om te oordelen over declaraties die het totaalbedrag van € 10.000,00 te boven gaan.

4. De klacht

Klagers verwijten de notaris het volgende.

4.1.

Ondanks het verzoek van klaagster op 1 augustus 2012, herhaald op 6 augustus 2012, om algemene volmachten op te maken, is de notaris op eigen houtje doorgegaan met het opstellen van levenstestamenten. Daarnaast heeft de notaris eigenmachtig testamenten voor de ouders opgemaakt, met de mededeling dat hij dit ambtshalve moest doen.

Klaagster regelde al enige jaren verschillende (financiële) zaken voor de ouders. Klager lijdt al jaren aan vasculaire dementie. Moeder had een dwarslaesie en leed al geruime tijd aan Alzheimer. De geestelijke toestand van de ouders was zodanig achteruit gegaan dat het niet mogelijk was om hun meer duidelijk te maken dan dat de notaris zou komen om te regelen dat klaagster namens hen zou gaan optreden. Ook kon moeder steeds moeilijker haar handtekening zetten. Klaagster had alleen een notariële volmacht nodig om bepaalde zaken te regelen. De door de notaris verrichte handelingen waren dus niet noodzakelijk.

De notaris heeft de eerder door de ouders gemaakte testamenten pas op 9 augustus 2012 om 14:30 uur van het betrokken notariskantoor ontvangen. Naar zijn zeggen heeft de notaris 48 uur lang aan de testamenten gewerkt. Dit betekent dat de notaris niet alleen zonder opdracht, maar ook zonder kennis van de bestaande testamenten aan het werk is gegaan. Verder is de notaris op 9 augustus 2012 pas om 21:00 uur bij de ouders langsgekomen. Eerst op dat moment hebben de ouders kennis genomen van de inhoud van de levenstestamenten, de testamenten en de veelomvattende adviesbrief.

4.2.

De notaris heeft met betrekking tot de schenkingen nagelaten om toe te lichten dat dit alleen zinvol was als de verwachting zou bestaan dat de ouders nog zes maanden zouden leven. Als de notaris deze informatie had verstrekt, dan was deze opdracht niet aan hem gegeven.

4.3.

Met betrekking tot de afwikkeling van de nalatenschap van moeder had de notaris kunnen volstaan met het afgeven van een verklaring van erfrecht.

4.4.

De door de notaris in rekening gebrachte kosten voor het opmaken en passeren van de levenstestamenten, de testamenten en de akten van schenking zijn aanmerkelijk hoger dan vooraf door hem zijn begroot en waarvoor vooraf is getekend. Ook heeft de notaris voor de overig te verrichten werkzaamheden van tevoren geen prijsindicaties gegeven. Inzake de fiscale advisering heeft de notaris alleen het vestigen van vruchtgebruik en schenkingen voorgesteld.

Klagers zijn van mening dat de in rekening gebrachte notariskosten buitenproportioneel zijn, zeker gelet op het feit dat de notaris telkens onnodig meer of andere werkzaamheden verrichtte dan waarom was verzocht. Hiermee heeft de notaris in strijd met zijn zorgplicht gehandeld en niet gehandeld zoals een behoorlijk notaris betaamt.

5. Het standpunt van de notaris

De notaris heeft verweer gevoerd. Het standpunt van de notaris wordt, voor zover relevant, hieronder besproken.

6. De beoordeling

Formeel

6.1.1.

De notaris heeft in hoger beroep volhard in zijn stelling dat klaagster geen (rechtstreeks) belang erbij heeft om te klagen over het opmaken en passeren door de notaris van de levenstestamenten en de testamenten.

6.1.2.

Het hof is van oordeel dat klaagster een redelijk belang erbij heeft om de klacht (ook) wat deze punten betreft in een tuchtprocedure ter beoordeling voor te leggen. Naast het feit dat klaagster de notaris voor zijn dienstverlening heeft benaderd en aan hem een opdracht heeft verstrekt, heeft de notaris hierover alleen met klaagster contact gehad en heeft hij zijn werkzaamheden in samenspraak met klaagster uitgevoerd. Daarnaast heeft klaagster onweersproken aangevoerd dat zij als zaakwaarnemer van de ouders heeft te gelden. Hiermee valt klaagster naar het oordeel van het hof onder het sinds 1 januari 2013 geldende ruime belanghebbendenbegrip, zoals bedoeld in artikel 99 van de Wet op het notarisambt (Wna). Klaagster kan daarom in deze klachtonderdelen worden ontvangen.

6.2.

Voor zover de notaris bezwaar heeft gemaakt tegen de gang van zaken in eerste aanleg, zoals de op punten onjuiste of onvolledige vastlegging van hetgeen ter zitting in eerste aanleg door of namens de notaris is verklaard, behoeven deze bezwaren geen nadere bespreking, nu de notaris in hoger beroep opnieuw alles naar voren heeft kunnen brengen wat hem voor de beoordeling van de klacht dienstig voorkomt.

6.3.1.

Klagers hebben bezwaar gemaakt tegen het door de notaris in het geding gebrachte rapport van Ebben. Klagers zijn van mening dat de notaris zijn geheimhoudingsplicht heeft geschonden door privégegevens van klagers en van hun familie aan Ebben, een willekeurige derde, te verstrekken. Bovendien zijn die gegevens door Ebben in een rapport vastgelegd. Aangezien Ebben door de notaris is ingeschakeld, kan de opinie van Ebben niet als onafhankelijk en onpartijdig worden aangemerkt. Klagers verzoeken het hof - kort gezegd - om het rapport buiten beschouwing te laten dan wel vorenbedoelde schending door de notaris van zijn geheimhoudingsplicht in de beoordeling te betrekken.

6.3.2.

Ebben is benaderd door de notaris. Hij heeft zijn rapport gebaseerd op door alleen de notaris aangeleverde informatie. Ebben heeft geen contact gehad met klagers en hen niet in de gelegenheid gesteld te reageren op zijn rapport. Ook heeft Ebben niet bij klagers geverifieerd of de door de notaris verstrekte informatie juist en volledig was. De inhoud van het rapport wordt overigens op specifieke punten door klaagster betwist. Ebben schetst in het rapport blijkens het aanvullend beroepschrift de feitelijke gang van zaken, het handelen van de notaris en zijn afwegingen en dilemma’s en komt tot de conclusie dat de klachten ongegrond zijn. Het hof zal geen acht slaan op het rapport van Ebben. Het hof zal zich zelfstandig een oordeel vormen over de gegrondheid van de klachten aan de hand van de (overige) stukken die in het geding zijn gebracht en hetgeen op de mondelinge behandeling naar voren is gebracht.

6.4.

Voor zover klagers in hoger beroep een nieuwe klacht hebben geformuleerd met betrekking tot de schending door de notaris van zijn geheimhoudingsplicht zoals hiervoor onder 6.3.1. weergegeven, zullen klagers in deze nieuwe klacht niet-ontvankelijk worden verklaard omdat een klacht niet voor het eerst in hoger beroep aan de orde kan worden gesteld.

Inhoudelijk

De levenstestamenten, de testamenten, de schenkingen en de verklaring van erfrecht

6.5.1.

Aan de notaris is op 1 augustus 2012 de opdracht verstrekt om op zo kort mogelijke termijn algehele volmachten op te stellen. Niet is komen vast te staan dat op dat moment of ten tijde van de bespreking op 3 augustus 2012 van de notaris met de ouders aan de notaris opdracht is gegeven zogeheten levenstestamenten, die een regeling inhouden die ver uitgaat boven de voor de ouders verlangde algehele volmacht, en nieuwe testamenten voor de ouders te maken. Zo moeder al tijdens dat gesprek de notaris zou hebben toevertrouwd dat zij enige reserves had tegen een algehele volmacht aan klaagster en dat de ouders kennelijk andere (in de terminologie van de notaris) ‘wensbeelden’ hadden is mede gelet op de broze geestelijke toestand van de ouders volstrekt onvoldoende om te oordelen dat de ouders toen een dergelijke opdracht wel hebben gegeven. Klaagster heeft naar aanleiding van haar telefoongesprek met de notaris op

4 augustus 2012, waarin de notaris sprak over testamenten, met haar mail van 6 augustus 2012 in niet mis te verstane woorden en onomwonden aan de notaris duidelijk gemaakt - “
om verdere misverstanden te voorkomen ” - dat het niet de bedoeling is dat nieuwe testamenten voor de ouders worden opgemaakt, maar enkel dat op een zo kort mogelijke termijn uitvoering wordt gegeven aan de opdracht tot het opstellen van een algehele volmacht voor de ouders. Vast is komen te staan dat de notaris naar aanleiding van deze duidelijke instructie van klaagster geen contact met de ouders heeft opgenomen of heeft gehad om te verifiëren of het op dat moment hun wens was dat hij desalniettemin geen algehele volmacht, maar levenstestamenten en ook nieuwe testamenten voor hen zou maken. Dat namens de ouders op dat moment aan de notaris opdracht is gegeven tot het opstellen van levenstestamenten en nieuwe testamenten of dat dit hun instemming had, zoals de notaris stelt, is in het geheel niet aannemelijk geworden. Dat de notaris klaagster naar zijn zeggen in een telefoongesprek op 8 augustus 2012 van de noodzaak van het opmaken van de levenstestamenten en de testamenten heeft overtuigd en dat hij de inhoud van de diverse telefoongesprekken met klaagster waaruit van de gewijzigde opdracht aan hem blijkt schriftelijk heeft vastgelegd, is dan ook niet van belang. Naar het oordeel van het hof is de notaris buiten de (duidelijke) opdracht getreden door ongevraagd of zoals de notaris het zelf noemt ‘ambtshalve’ deze werkzaamheden toch te verrichten. Het hof acht het bovendien onbegrijpelijk dat de notaris testamenten is gaan opmaken zonder dat hij beschikte over de bestaande testamenten van de ouders.

6.5.2.

Het zogeheten levenstestament beslaat 10 pagina’s en bevat naast een algehele volmacht ook wensen voor het doen van schenkingen, een regeling voor rekening en verantwoording door de gevolmachtigde aan de ouders of aan toezichthouders, kostenvergoedingen voor de gevolmachtigde en de toezichthouders en bepalingen voor het geval van de instelling van een meerderjarigenbewind. De nieuwe testamenten beslaan elk 19 bladzijden en bevatten onder meer twee varianten van een uitsluitingsclausule, een quasi-wettelijke verdeling met inbegrip van een afwikkelingsbewind en renteclausules met ventiel en fiscaal afvullegaat, (vruchtgebruik)legaten in diverse al dan niet voorwaardelijke vormen, tweetrapsmakingen en de benoeming van een uitvaart- en een beheersexecuteur. Gesteld noch gebleken is dat de notaris de akten, te weten de levenstestamenten en de nieuwe testamenten, en de toelichtende adviesbrief met de ouders heeft voorbesproken. Gezien de omvang en de strekking en de bijzondere complexiteit van die stukken en de fragiele (geestelijke) gezondheid van de ouders had dat van een zorgvuldig handelend notaris verwacht mogen worden. Dat de stukken op

9 augustus 2012 rond 17:30 uur door de echtgenote van de notaris zijn afgegeven aan klaagster die bij de ouders was en klaagster die stukken met de ouders zou doornemen, wat klaagster overigens heeft betwist, doet niet af aan de eigen verantwoordelijkheid van de notaris om zich ervan te vergewissen wat de ouders wilden regelen, nog daargelaten in hoeverre klaagster, ook al is zij juriste, in staat was de zeer complexe en uitgebreide akten te doorgronden, aan haar ouders uit te leggen en te beoordelen of deze akten strookten met de wil van de ouders. De notaris heeft vervolgens naar zijn eigen zeggen bij het passeren van de akten de tijd genomen en het advies en de akten met de ouders doorgenomen. Bij het passeren van de akten was een neuroloog aanwezig. Desondanks is het hof van oordeel dat de notaris ook op dit punt onzorgvuldig heeft gehandeld door de akten zo laat op de avond te passeren. Gezien de hoge leeftijd, de fragiele (geestelijke) gezondheid van de ouders en de omvang en strekking van de complexe akten, waaraan geen voorbespreking door de notaris was voorafgegaan, had de notaris zich moeten realiseren dat het onverantwoord was op dat tijdstip de akten door de ouders te laten ondertekenen. De spoedeisendheid die naar hij stelt van hem werd verwacht bij zijn dienstverlening mag niet in de weg staan aan een verantwoorde en deugdelijke uitvoering door de notaris van zijn werkzaamheden. Bovendien zag de spoedeisendheid hier alleen op het opmaken van algehele volmachten en was deze kennelijk ook ingegeven door de naderende vakantie van de notaris.

6.5.3.

Verder heeft de notaris niet duidelijk gemaakt waarom het noodzakelijk was om levenstestamenten, nieuwe testamenten en akten van schenking op te maken. De door de notaris in rekening gebrachte kosten voor de ten behoeve van deze akten verrichte notariële werkzaamheden acht het hof niet verantwoord gelet op de omvang van de totale bezittingen van de ouders (een banktegoed van € 410.000,-); deze substantiële kosten en de door de kinderen in verband met de schenkingen op papier betaalde schenkingsbelasting wogen niet op tegen het doel dat volgens de notaris juist met deze akten werd beoogd, het bereiken van fiscaal voordeel. Dat de notaris erop heeft gewezen dat de schenkingen door de ouders alleen zinvol waren als de verwachting zou bestaan dat de ouders nog zes maanden zouden leven, is ook in hoger beroep niet aannemelijk gemaakt. Op 30 november 2012 heeft klaagster de notaris bezocht om de afwikkeling van de nalatenschap van de moeder te bespreken. Er is toen een vervolgafspraak gemaakt voor 17 december daarna. Op 17 december 2012 heeft klaagster de notaris laten weten verontrust te zijn over de hoogte van zijn declaraties en hem meegedeeld dat het voldoende was enkel een verklaring van erfrecht op te maken. Het hof is van oordeel dat de notaris bij de afwikkeling van de nalatenschap van moeder dan ook had moeten volstaan met de gevraagde afgifte van de verklaring van erfrecht. Het stond de notaris niet vrij buiten de opdracht van klaagster om en tegen haar zin werkzaamheden te verrichten die de notaris kennelijk nodig of raadzaam achtte voor de afwikkeling van de nalatenschap. De notaris verliest daarbij uit het oog dat hij bij de afwikkeling van een nalatenschap niet bevoegd is ambtshalve de (fiscale) werkzaamheden voor zijn cliënten te verrichten die hij nodig oordeelt.

6.5.4.

Het voorgaande brengt mee dat de kamer de klacht op deze onderdelen (4.1 tot en met 4.3) terecht gegrond heeft verklaard.

De declaraties

6.6.

De notaris heeft in zijn e-mail van 8 augustus 2012 aan klaagster en in zijn brief van 9 augustus 2012 aan de ouders informatie gegeven over de wijze van begroting van zijn honorarium. De notaris onderscheidt daarbij twee soorten werkzaamheden, te weten:

(A) advies- en begeleidingswerkzaamheden in drie fasen (1) inventarisatiefase, (2) verkenningsfase en (3) juridische uitwerkingsfase; en

(B) in fase A.3 de werkzaamheden voor het opstellen van de juridische uitwerkingsdocumenten, waarmee de akten zijn bedoeld.

De drie nota’s die de notaris op 9 augustus 2012, al voor het passeren van de akten aan klaagster heeft aangereikt zien (inclusief verschotten) achtereenvolgens op onderdelen A1-3: € 9.069,66, en B: 2.249,10 (levenstestamenten) en € 3.285,99 (testamenten). Bij de nota’s is een overzicht van de uren in deze zaak gevoegd dat leidt tot een bedrag van € 7.774,50 aan bestede uren, waarvan 26 uren door de notaris en een kleine 15 uur door het secretariaat zijn verricht. Het hof is van oordeel dat een bedrag van totaal € 14.604,75 voor het opstellen van een levenstestament en nieuwe testamenten hoog is, zeker nu vaststaat dat de notaris geen tijd heeft besteed aan een voorbespreking van deze akten met de ouders. Normaal gesproken leiden werkzaamheden als hier aan de orde niet tot een zodanig hoog aantal uren en een zo hoge nota. Daarbij komt dat de notaris kennelijk ook nog aanzienlijke kortingen heeft gegeven op door hem gehanteerde spoed- en avondtarieven. Blijkens het urenoverzicht heeft de notaris overigens ongeveer 4,5 uur besteed aan telefonisch overleg met klaagster.

Zoals hiervoor al is overwogen is het hof van oordeel dat de notaris zonder dat hij daartoe opdracht had gekregen levenstestamenten en nieuwe testamenten heeft gemaakt voor de ouders. Het hof is van oordeel dat de declaraties van de notaris in het bijzonder zo hoog zijn uitgevallen door de zonder opdracht en onnodig door de notaris verrichte werkzaamheden, zoals hiervoor onder 6.5.1. bedoeld. Daarnaast had het op de weg van de notaris gelegen, gezien de wijze van declareren van zijn advies- en begeleidingswerkzaamheden - op basis van de hieraan bestede tijd tegen de door de notaris gehanteerde uurtarieven -, om klagers tussentijds te informeren over de hoog oplopende kosten en hun inzicht te geven in de nog te verwachten te maken kosten. Klagers hadden dan vervolgens ervoor kunnen kiezen al dan niet (verder) gebruik te maken van de diensten van de notaris. Nu stonden klagers bij het toegestuurd krijgen van de declaraties voor een voldongen feit. Dat de declaraties door klaagster voor gezien en akkoord zijn getekend, maakt dit niet anders.

Voor de vier gelijkluidende akten van schenking die de notaris op 27 september 2012 heeft gepasseerd heeft hij in totaal een bedrag van € 13.749,11 in rekening gebracht. Ook hier geldt dat werkzaamheden voor een akte als deze normaal gesproken niet leiden tot een zo hoge nota. Het is gelet op het vermogen van de ouders en hun hoge leeftijd en gezondheidstoestand onaannemelijk dat de kosten voor deze akten en de in verband met de schenkingen verschuldigde schenkingsbelasting opwegen tegen het daarmee beoogde fiscale voordeel. Dit betekent dat de kamer de klacht wat de declaraties betreft eveneens terecht gegrond heeft verklaard.

6.7.

Het hof is van oordeel dat de notaris door zijn hiervoor geschetste handelwijze het vertrouwen in het notariaat ernstig heeft geschonden. Door te handelen als omschreven heeft de notaris laten zien niet te beschikken over het inzicht dat nodig is om op behoorlijke wijze het ambt van notaris uit te oefenen, al is het hof ervan overtuigd dat de notaris niet met opzet heeft gehandeld en de wil had om zorgvuldig en op juiste wijze zijn vak uit te oefenen. De notaris heeft zich zozeer laten leiden door zijn streven zijn cliënten van dienst te zijn, dat hij daarbij de belangen van de betrokken partijen bij de door hem verrichte werkzaamheden geheel uit het oog is verloren en niet heeft voldaan aan de eis op zo’n efficiënt mogelijke wijze zijn werkzaamheden te verrichten. Daarbij zijn voor de ouders zeer hoge en onnodig gemaakte kosten ontstaan, die niet opwegen tegen de met de akte beoogde fiscale besparing. Het hof neemt verder in overweging dat met betrekking tot soortgelijk handelen aan de notaris eerder is opgelegd een waarschuwing (zie de beslissing van het hof van 22 juni 2010, ECLI:NL:GHAMS:2010:BM9504), een schorsing van vier weken (bij beslissing van de kamer van toezicht over de notarissen en kandidaat-notarissen in het arrondissement Utrecht van 28 september 2010) en een schorsing van twee weken (zie de beslissing van het hof van 2 november 2010, ECLI:NL:GHAMS:BO4684). Ter zitting in hoger beroep heeft de notaris verklaard dat hij naar aanleiding van deze tuchtrechtelijke procedures met behulp van een deskundige op zijn kantoor verbeteringen heeft doorgevoerd. Naar het oordeel van het hof is de notaris in dit dossier in elk geval niet erin geslaagd om die verbeteringen in de praktijk te brengen. Ondanks de daartoe geboden mogelijkheid heeft de notaris ter zitting in hoger beroep niet doen blijken in te zien dat zijn handelwijze in dit dossier niet zorgvuldig was. De notaris heeft daarin gesteund door de door hem ingeschakelde deskundige juist verklaard overtuigd te zijn van de grote zorgvuldigheid van zijn optreden. Het is dan ook niet te verwachten dat de notaris hierin nog verbetering zal aanbrengen of op andere wijze het inzicht zal krijgen dat nodig is voor een behoorlijke ambtsuitoefening. Gezien het voorgaande is het hof van oordeel dat de maatregel van ontzetting uit het ambt passend en geboden is.

6.8.

Het hof komt enkel wat de aan de notaris op te leggen maatregel betreft tot een andere beslissing dan de kamer. Omwille van de duidelijkheid zal het hof de beslissing van de kamer vernietigen en opnieuw beslissen.

6.9.

Aan het aanbod van de notaris tot het horen van neuroloog Geiger en Ebben als getuigen wordt voorbij gegaan nu het hof zich voldoende voorgelicht acht.

6.10.

Hetgeen partijen verder nog naar voren hebben gebracht, kan buiten beschouwing blijven omdat het niet van belang is voor de beslissing in deze zaak.

6.11.

Het hiervoor overwogene leidt tot de volgende beslissing.

7. De beslissing

Het hof:

- vernietigt de bestreden beslissing;

en opnieuw beslissende:

- verklaart klagers niet-ontvankelijk in het in hoger beroep nieuw geformuleerde klachtonderdeel;

- verklaart de klacht gegrond;

- legt aan de notaris de maatregel van ontzetting uit het ambt op, ingaande op maandag

24 augustus 2015, 00.00 uur.

Deze beslissing is gegeven door mrs. A.D.R.M. Boumans, J.H. Lieber en B.J.M. Gehlen en in het openbaar uitgesproken op 11 augustus 2015 door de rolraadsheer.