Uitspraak
beschikking
___________________________________________________________________
GERECHTSHOF AMSTERDAM
ONDERNEMINGSKAMER
zaaknummer: 200.117.636/01 OK
beschikking van de Ondernemingskamer van 7 mei 2013
inzake
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
W. LOK BEHEER B.V.,
gevestigd te Nes, gemeente Boarnsterhim,
VERZOEKSTER,
advocaat: mr. R.S. van der Spek en mr. J. Stoker, kantoorhoudende te Leeuwarden,
t e g e n
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
VIADATA HOLDING B.V.,
gevestigd te Nijehaske, gemeente Skasterlân,
VERWEERSTER,
advocaat: mr. D. Kuijken, kantoorhoudende te Groningen,
e n t e g e n
1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
Y. TERPSTRA BEHEER B.V.,
gevestigd te Heerenveen,
2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
R. PROCEE BEHEER B.V.,
BELANGHEBBENDEN,
advocaat: mr. D. Kuijken, kantoorhoudende te Groningen.
1. Het verloop van het geding
1.1 In het vervolg zal verzoekster (ook) worden aangeduid met Lok Beheer en verweerster met Viadata. Belanghebbenden zullen ieder afzonderlijk worden aangeduid met Terpstra Beheer en Procee Beheer en gezamenlijk met Terpstra Beheer c.s. Verweerster en belanghebbenden zullen tezamen worden aangeduid met Viadata c.s.
1.2 Lok Beheer heeft bij op 30 november 2012 ter griffie van de Ondernemingskamer ingekomen verzoekschrift met producties de Ondernemingskamer verzocht een onderzoek te bevelen naar het beleid en de gang van zaken van Viadata en haar dochtervennootschap Viadata Automatisering B.V. over de periode vanaf 1 mei 2012. Daarbij heeft zij tevens verzocht - zakelijk weergegeven - bij wijze van onmiddellijke voorzieningen voor de duur van het geding:
(i) Viadata en Terpstra Beheer c.s. te verbieden een besluit tot ontslag van Lok Beheer als bestuurder van Viadata te nemen dan wel zodanig besluit uit te voeren, zulks op straffe van een dwangsom,
(ii) een derde persoon te benoemen tot bestuurder van Viadata met doorslaggevende stem,
alsmede om Terpstra Beheer c.s. te veroordelen in de kosten van het geding.
1.3 Viadata c.s. hebben bij op 7 december 2012 ter griffie van de Ondernemingskamer ingekomen verweerschrift met producties de Ondernemingskamer verzocht de verzoeken af te wijzen, te beslissen dat het verzoek tot het gelasten van een onderzoek niet op redelijke grond is gedaan, met veroordeling van Lok Beheer in de kosten van het geding, waaronder de kosten van de advocaat van Viadata c.s.
1.4 De mondelinge behandeling was aanvankelijk bepaald op 13 december 2012. Deze behandeling heeft op verzoek van partijen geen doorgang gevonden in verband met overleg tussen partijen over het treffen van een regeling in der minne. Een regeling is niet tot stand gekomen. Op verzoek van Viadata c.s. is vervolgens een nieuwe datum voor de mondelinge behandeling vastgesteld.
1.5 De verzoeken zijn behandeld ter openbare terechtzitting van de Ondernemingskamer van 21 maart 2013. Bij die gelegenheid hebben de advocaten de standpunten van de onderscheiden partijen toegelicht, wat Lok Beheer betreft aan de hand van - aan de Ondernemingskamer en de wederpartij overgelegde - aantekeningen. Lok Beheer heeft haar verzoek tot het treffen van de onder 1.2 sub (i) weergegeven voorziening ingetrokken. Partijen hebben vragen van de Ondernemingskamer beantwoord.
2. De feiten
De Ondernemingskamer gaat uit van de volgende feiten:
2.1 Viadata is op 26 mei 1999 opgericht. Lok Beheer is één van de oprichters. Lok Beheer, Procee Beheer en Terpstra Beheer houden elk een derde van de aandelen in het geplaatste kapitaal van Viadata. Wybren Lok (hierna: Lok) is bestuurder en enig aandeelhouder van Lok Beheer, Ytzen Terpstra (hierna: Terpstra) is enig aandeelhouder en bestuurder van Terpstra Beheer. Robert Procee (hierna: Procee) is enig aandeelhouder en bestuurder van Procee Beheer. Lok Beheer, Terpstra Beheer en Procee Beheer vormen samen het bestuur van Viadata en zijn als bestuurders gezamenlijk bevoegd Viadata te vertegenwoordigen.
2.2 Lok, Terpstra en Procee verrichten werkzaamheden ten behoeve van Viadata op basis van een managementovereenkomst die is gesloten tussen Viadata en hun persoonlijke vennootschappen. In de managementovereenkomst die Viadata met Lok Beheer heeft afgesloten op 14 september 2007 staat in artikel 6 dat deze overeenkomst kan worden opgezegd, onder andere als Lok Beheer geen statutair bestuurder meer is van Viadata.
2.3 Viadata houdt alle aandelen in Viadata Automatisering B.V. Enig bestuurder van deze vennootschap is Viadata.
2.4 Viadata heeft geen eigen activiteiten. Zij drijft middels Viadata Automatisering B.V. een onderneming die zich bezig houdt met ICT dienstverlening. Dit houdt onder andere in detachering van personeel, het verkopen van ICT-infrastructuur en het verkopen, beheren en installeren van hard- en software. Lok is manager van de unit “Detachering en Infra”. Procee is manager van de unit “Connect-it”. Deze unit, waarbinnen een eigen “fieldservice applicatie” wordt ontwikkeld, richt zich op installatie- en onderhoudsbedrijven, woningbouwcorporaties en grotere bouwondernemingen. Terpstra vervult de rol van algemeen directeur van Viadata.
2.5 Op 14 april 2011 heeft Lok een e-mail geschreven aan onder andere Terpstra en Procee waarin hij, voor zover relevant, het volgende schrijft: “Misschien onverwacht en misschien ook niet, wellicht ook een opluchting voor iedereen, maar ik heb besloten mijn functie en positie ter beschikking te stellen. ik kan mij niet meer vinden in de besluiten en zienswijze van ViaData, met name de gang van zaken bij infra en detachering. (…) (Het) is (…) wellicht tijd dat ViaData zonder mij verder gaat (…). Ik heb (…) een visie en die strookt kennelijk in het geheel niet met de visie van anderen. (…) ik mis ook de steun om er samen iets van te maken. Dat is geen verwijt naar anderen, maar een constatering. (…) ik wil graag op een goede manier uit elkaar gaan.” Aan het besluit van Lok om zijn “functie en positie ter beschikking te stellen”, is geen uitvoering gegeven.
2.6 In juli 2012 heeft Lok een offerte opgesteld voor de stichting Humanitas voor het leveren van ICT diensten voor een periode van vijf jaar. In verband met de eisen die Humanitas stelde aan een te sluiten overeenkomst, heeft Lok contact gezocht met S. Poliansky, werkzaam bij Veeam, een bedrijf in (specifieke) softwareproducten, en aan hem gegevens van Humanitas gemaild. Vervolgens heeft een medewerkster van Veeam, Tatiana Minaeva (hierna: Minaeva) rechtstreeks contact gezocht met ene Wiersma, ICT manager bij Humanitas, en hem benaderd met het aanbieden van diensten en producten van Veeam. Wiersma heeft zich hierover beklaagd bij Lok, die vervolgens in een e-mail van 2 augustus 2012 aan Minaeva onder andere heeft geschreven: “Something was very good about the Iron Curtain. We didn’t have as many foolish people around here in those days. No offense but I’m deeply disappointed in what you did by calling mr. Wiersma today. Please never do this again or I might go and kill you. I don’t know what it was that made you do this but it must have been some rare braindamage. (…) I gave Poliansky a name of an organization just to see if this org. can have software for a reduced price. Only thing you have to do is check the website and say ‘Da’ or ‘Njet’. (…) Your call to mr. wiersma has caused great damage to my deal for Humanitas.”
2.7 Naar aanleiding van (onder andere) dit e-mailbericht heeft Veeam bij e-mailbericht van 7 augustus 2012 met onmiddellijke ingang de samenwerking tussen Veeam en Viadata beëindigd.
2.8 In een e-mailbericht van 3 oktober 2012 van een distributeur van Veeam aan Viadata staat, zakelijk weergegeven, dat deze distributeur niet aan Viadata levert omdat de samenwerking tussen Veeam en Viadata vanwege het e-mail-incident met Lok (zie hierboven onder 2.6) is beëindigd.
2.9 Op 26 en op 30 oktober 2012 heeft er tussen Lok, Terpstra en Procee een gesprek plaatsgevonden over het functioneren van Lok (Beheer) in de onderneming. Op 30 oktober 2012 heeft Terpstra aan de medewerkers van Viadata medegedeeld dat de wegen van Lok en Viadata zich scheiden. In een door een medewerker van Viadata ontvangen e-mailbericht van diezelfde dag afkomstig van het e-mailadres van Lok staat als tekst van de afwezigheidassistent het volgende: “Een diepgaand meningsverschil tussen Ytzen/Robert enerzijds en ik anderzijds heeft er toe geleid dat ik ViaData verlaat en deze mail niet meer lees of nochtans niet direct. Ik wil alle medewerkers van ViaData het allerbeste toewensen en hen danken voor de jarenlange en zeer prettige samenwerking.”
2.10 Lok is na 30 oktober 2012 niet meer op kantoor verschenen. Hij heeft geen werkzaamheden meer verricht voor Viadata. De managementfee is in ieder geval tot heden aan Lok Beheer doorbetaald.
2.11 Op 8 november 2012 hebben partijen met elkaar gesproken over de wijze waarop Lok afscheid kan nemen van Viadata (door uitkoop dan wel door splitsing van de onderneming). Dit gesprek heeft niet tot overeenstemming geleid.
2.12 Terpstra Beheer c.s. hebben bij brief van 16 november 2012 Lok Beheer uitgenodigd voor een algemene aandeelhoudersvergadering, te houden op 6 december 2012, met als enig agendapunt het ontslag van Lok Beheer als bestuurder van Viadata.
2.13 Op 27 november 2012 heeft Lok een e-mailbericht gestuurd aan Veeam waarin hij
- terugkomend op de e-mail van 2 augustus 2012 - zijn excuses aanbiedt en bedankt voor de samenwerking tot dat moment. In antwoord hierop heeft Veeam aan Lok bericht de relatie met Viadata voort te zetten.
2.14 De hierboven genoemde algemene vergadering van aandeelhouders van Viadata, die aanvankelijk gepland stond voor 6 december 2012, is verschoven naar 13 december 2012. In de vergadering van 13 december 2012 is Lok Beheer als bestuurder van Viadata ontslagen.
2.15 In de jaarrekening 2011 van Viadata wordt over 2011 een geconsolideerd resultaat na belastingen genoemd van € 194.000.
3. De gronden van de beslissing
3.1 Lok Beheer heeft aan haar stelling dat er gegronde redenen zijn voor twijfel aan een juist beleid van Viadata en dat onmiddellijke voorzieningen dienen te worden getroffen ten grondslag gelegd dat Terpstra Beheer c.s. als aandeelhouders van Viadata om een oneigenlijke reden dan wel op een ondeugdelijke grond Lok Beheer als bestuurder van Viadata hebben ontslagen, hetgeen in strijd is met redelijkheid en billijkheid en met het belang van de vennootschap. Zij heeft daartoe gesteld dat dit ontslag tevens tot een beëindiging van de managementovereenkomst zal leiden, zonder dat Lok Beheer een dermate zwaar verwijt valt te maken dat dit gevolg gerechtvaardigd is. Lok Beheer heeft voorts aangevoerd dat zij succesvol leiding geeft aan de belangrijkste unit van Viadata en dat met het ontslag van Lok Beheer als bestuurder van Viadata het belang van die vennootschap niet is gediend. Tot slot heeft zij gesteld dat Terpstra Beheer c.s. waarschijnlijk uit zijn op splitsing van de onderneming en/of het doen toetreden van nieuwe aandeelhouders, hetgeen volgens Lok Beheer evenmin in het belang van de onderneming is.
3.2 Viadata c.s. hebben ten verwere aangevoerd dat Terpstra en Procee enerzijds en Lok anderzijds niet meer met elkaar kunnen samenwerken, dat partijen een andere visie hebben over het te voeren beleid in de onderneming, dat er een aantal kwesties is geweest die tot een vertrouwensbreuk hebben geleid, dat Lok heeft ingestemd met zijn vertrek bij Viadata - met welk vertrek de onderneming is gebaat - en dat het nu nog slechts gaat om onderhandelingen met Lok (Beheer) over de wijze waarop partijen afscheid van elkaar nemen.
3.3 De Ondernemingskamer overweegt als volgt. Uit de gedingstukken en hetgeen tijdens de mondelinge behandeling naar voren is gebracht leidt de Ondernemingskamer af dat er tussen Lok (Beheer) enerzijds en Procee (Beheer) en Terpstra (Beheer) anderzijds al langere tijd sprake is van verschillen van inzicht over de wijze waarop Lok Beheer aan (een deel van) de onderneming leiding geeft. Daarnaast zijn er grotere en kleinere conflicten geweest en verschillen van inzicht. Dit alles heeft in 2011 geleid tot een aankondiging van Lok, dat hij Viadata zou verlaten (zie de e-mail van 14 april 2011, hierboven aangehaald onder 2.5). Daarna hebben partijen besloten toch met elkaar verder te gaan. Dit heeft geen verbetering van de onderlinge verhoudingen gebracht en evenmin een gelijkluidend inzicht over de wijze van leiding geven door Lok Beheer. Het e-mailincident tussen Lok en Minaeva van Veeam heeft ertoe geleid dat de verhouding tussen tussen Viadata en Veeam - in ieder geval - enige tijd is verstoord (zie de hierboven onder 2.7, 2.8 en 2.13 aangehaalde e-mailberichten), hetgeen niet in het belang van de onderneming is. Naar het oordeel van de Ondernemingskamer bestond er voldoende aanleiding voor een gesprek tussen Procee, Terpstra en Lok over de toekomst van hun samenwerkingsverband. Partijen verschillen van mening over de vraag wat de uitkomst was van de gesprekken die zij op 26 en 30 oktober 2012 met elkaar hebben gevoerd. Viadata c.s. hebben gesteld dat Terpstra en Procee met Lok tot een gezamenlijke conclusie zijn gekomen dat Lok bij Viadata zou vertrekken, maar dat zij toen geen overeenstemming hebben bereikt over de wijze waarop dat zou gebeuren (verkoop van de aandelen van Lok Beheer aan de beide andere aandeelhouders; verkoop van die aandelen aan een derde; splitsing van de onderneming waarbij Lok de unit “Detachering en Infra” overneemt). Lok heeft gesteld dat hij niet heeft ingestemd met zijn vertrek. Ter gelegenheid van de mondelinge behandeling heeft hij betwist dat hij de tekst van de afwezigheids- assistent (hierboven aangehaald onder 2.9) heeft opgesteld. Wat daarvan ook zij, vaststaat dat Lok vanaf die dag niet meer op kantoor is verschenen, geen werkzaamheden meer voor Viadata heeft verricht en dat Lok Beheer op 13 december 2012 door de algemene vergadering van aandeelhouders is ontslagen als bestuurder van Viadata. Ter gelegenheid van de mondelinge behandeling is gebleken – in het kader van de intrekking van het verzoek om de onder 1.2. sub (i) verzochte onmiddellijke voorziening – dat Lok Beheer zich niet meer beroept op de ongeldigheid van dat ontslagbesluit. De Ondernemingskamer heeft dit zo verstaan dat Lok Beheer zich niet meer beroept op formele gebreken in de besluitvorming, maar het ontslag inhoudelijk onredelijk vindt.
3.4 Naar het oordeel van de Ondernemingskamer levert de omstandigheid dat er tussen bestuurders verschillen van inzicht bestaan over de wijze waarop één der bestuurders leiding geeft aan de onderneming nog niet op dat er gegronde redenen zijn voor twijfel aan de juistheid van dat beleid. De hierboven onder 3.3 geschetste gang van zaken rechtvaardigt evenmin die conclusie. Gesteld noch gebleken is dat de vertrouwensbreuk tussen Lok (Beheer) enerzijds en Terpstra (Beheer) en Procee (Beheer) anderzijds de gang van zaken in de vennootschap belemmert. Uit de overgelegde financiële stukken zijn geen bijzonderheden gebleken die daarop wijzen. Lok Beheer heeft aan haar stelling dat jegens haar door Terpstra Beheer c.s. in strijd is gehandeld met redelijkheid en billijkheid onvoldoende feiten en omstandigheden ten grondslag gelegd. De algemene vergadering van aandeelhouders is in beginsel bevoegd om Lok Beheer als bestuurder van Viadata te ontslaan. Vanwege een onderlinge vertrouwensbreuk kon dit besluit naar de inhoud in redelijkheid worden genomen. Dat Lok Beheer jarenlang voor Viadata heeft gewerkt, één der oprichters was en dat het ontslag tot gevolg zal hebben dat Viadata de managementovereenkomst met Lok Beheer zal opzeggen, maakt dit niet anders. De stelling van Lok (Beheer) dat Procee Beheer en Terpstra Beheer doende zijn om met derden gesprekken te voeren met het oog op een aandeelhouderschap in Viadata in de plaats van Lok Beheer - wat daarvan ook zij - door Viadata c.s. gemotiveerd betwist.
3.5 Partijen zijn in onderhandeling over de wijze waarop zij afscheid van elkaar nemen. Dat dat tot heden niet is gelukt, is geen gegronde reden om aan een juist beleid of een juiste gang van zaken van Viadata te twijfelen.
3.6 De conclusie luidt dat de verzoeken van Lok Beheer zullen worden afgewezen. Viadata c.s. hebben hun stelling dat het verzoek tot het houden van een enquête niet op redelijke grond is gedaan onvoldoende toegelicht, zodat ook het daarop betrekking hebbende verzoek en het verzoek tot vergoeding van de kosten van het salaris van de advocaat, zal worden afgewezen. De Ondernemingskamer zal Lok Beheer als de (grotendeels) in het ongelijk gestelde partij veroordelen in de kosten van het geding.
4. De beslissing
De Ondernemingskamer:
wijst alle verzoeken af;
veroordeelt W. Lok Beheer B.V. in de kosten van het geding tot op heden aan de zijde van Viadata Holding B.V., Y. Terpstra Beheer B.V. en R. Procee Beheer B.V. begroot op € 3.348.
Deze beschikking is gegeven door mr. E.A.G. van der Ouderaa, voorzitter, mr. A.M.L. Broekhuijsen-Molenaar en mr. G.C. Makkink, raadsheren, en drs. P.R. Baart en drs. M.A. Scheltema, raden, in tegenwoordigheid van mr. B.E. Meerdink-Schenau, griffier, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van de Ondernemingskamer van 7 mei 2013.
De voorzitter is buiten staat deze beschikking mede te ondertekenen.