Uitspraak
15/5323 AOW
Datum uitspraak: 3 maart 2017
Centrale Raad van Beroep
Meervoudige kamer
Uitspraak op het hoger beroep tegen de uitspraak van de rechtbank Rotterdam van
22 juni 2015, 14/3094 (aangevallen uitspraak)
Partijen:
[appellant] te [woonplaats] (appellant)
de Raad van bestuur van de Sociale verzekeringsbank (Svb)
PROCESVERLOOP
Namens appellant heeft mr. H. Oldenhof, advocaat, hoger beroep ingesteld.
De Svb heeft een verweerschrift ingediend.
Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 20 januari 2017. Appellant is verschenen, bijgestaan door mr. Oldenhof. Namens de Svb is verschenen mr. G.J. Oudenes.
OVERWEGINGEN
1.1.
Bij besluit van 9 maart 2011 heeft de Svb het pensioen ingevolge de Algemene Ouderdomswet (AOW) van appellant geschorst met ingang van maart 2011, omdat de verblijfplaats van appellant onbekend was. Een beslissing tot beëindiging van het
AOW-pensioen is nooit aan appellant verzonden.
1.2.
Nadat de Svb in oktober 2012 informatie had ontvangen over het nieuwe adres van appellant, heeft appellant in november 2012 bij de Svb geïnformeerd naar zijn recht op
AOW-pensioen. Daarbij deelde hij mede dat hij sinds 23 februari 2012 in detentie verbleef. De Svb heeft appellant toen medegedeeld dat zijn recht op pensioen met terugwerkende kracht zou worden beoordeeld zodra hij niet meer in detentie verbleef. Op 16 oktober 2013 liep de detentie van appellant af. Bij besluit van 29 oktober 2013 heeft de Svb de betaling van het pensioen van appellant hervat.
1.3.
Bij besluit van 8 november 2013 heeft de Svb aan appellant medegedeeld dat hij een nabetaling zou krijgen over de maanden oktober 2011 tot en met februari 2012. Deze nabetaling vond plaats met een terugwerkende kracht van één jaar gerekend vanaf oktober 2012. Voor een verder terugwerkende kracht zag de Svb geen aanleiding. Over de maanden maart 2012 tot en met september 2013 heeft de Svb geen AOW-pensioen toegekend omdat appellant in die periode in detentie verbleef.
1.4.
Het bezwaar tegen het besluit van 8 november 2013 is bij besluit van 31 maart 2014 (bestreden besluit) gegrond verklaard met betrekking tot de maand maart 2012. Over die maand is aan appellant alsnog een AOW-pensioen toegekend. Voor het overige is het besluit van 8 november 2013 gehandhaafd.
2. De rechtbank heeft het beroep tegen het bestreden besluit ongegrond verklaard. Daartoe is overwogen dat de Svb de omstandigheden van appellant in redelijkheid niet als zodanig bijzonder heeft hoeven aanmerken dat de beleidsregels nopen tot het hanteren van een terugwerkende kracht van meer dan een jaar. De rechtbank heeft verder geoordeeld dat gedurende de periode waarin appellant lijfsdwang onderging in verband met het niet voldoen aan de verplichting tot betaling van een geldbedrag aan de Staat ter ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel, aan hem rechtens zijn vrijheid was ontnomen in de zin van artikel 8b, tweede lid, van de AOW.
3. In hoger beroep heeft appellant zich opnieuw gekeerd tegen de weigering van de Svb om het pensioen uit te betalen over de maanden maart 2011 tot en met september 2011. Voorts valt volgens appellant het ondergaan van lijfsdwang in een penitentiair psychiatrisch centrum (PPC) niet onder het begrip “rechtens zijn vrijheid ontnomen” in de zin van artikel 8b,
tweede lid, van de AOW. Het feit dat de lijfsdwang een maatregel is waarmee geen leedtoevoeging wordt beoogd maar voldoening aan een betalingsverplichting, en dat deze ten uitvoer is gelegd in een PPC, rechtvaardigt volgens appellant de conclusie dat geen sprake is van “normale” detentie. Voorts acht appellant van belang dat de AOW-pensioenvoorziening van toepassing is op alle ingezetenen, ongeacht de vraag of zij nog werken.
4.1.
De Raad overweegt als volgt.
4.2.
Ter zitting heeft de Svb zich op het standpunt gesteld dat appellant recht heeft op (de uitbetaling van het) AOW-pensioen over de maanden maart 2011 tot en met september 2011. Na de schorsing van het pensioen is er immers nooit een beslissing tot beëindiging aan appellant verzonden en appellant heeft gedurende deze maanden voldaan aan de voorwaarden voor het recht op pensioen. Dit standpunt van de Svb wordt gedeeld en geeft aanleiding tot vernietiging van de aangevallen uitspraak, voor zover deze betrekking heeft op de betreffende maanden.
4.3.
De rechtbank heeft terecht geoordeeld dat aan appellant gedurende de periode waarin hij onder toepassing van artikel 577c van het Wetboek van Strafvordering (Sv) lijfsdwang onderging in een PPC, rechtens zijn vrijheid was ontnomen in de zin van artikel 8b, tweede lid, van de AOW, en dat appellant daarom over die periode geen recht heeft op
AOW-pensioen. Blijkens de wetsgeschiedenis bij artikel 8b AOW heeft de wetgever bij de term “rechtens zijn vrijheid ontnomen” niet enkel gedacht aan gevangenisstraf, maar ook aan andere vormen van detentie, zoals gijzeling wegens het niet betalen van verkeersboetes of het niet nakomen van wettelijke verplichtingen (TK 2007-2008, 31 525, nr. 3, pag. 8).
4.4.
Dat de AOW een pensioenverzekering is die geldt voor werkenden en niet werkenden, doet aan deze conclusie niet af. Blijkens de wetsgeschiedenis heeft de regering het ook ten aanzien van gedetineerde AOW-gerechtigden onwenselijk geacht, de uitbetaling van de uitkering voort te zetten terwijl gedurende die periode al door de Staat in hun levensonderhoud wordt voorzien (TK 2007-2008, 31 525, nr. 3, pag. 3).
4.5.
Een uitzondering op de regel dat het recht op ouderdomspensioen eindigt indien de pensioengerechtigde rechtens zijn vrijheid is ontnomen gedurende ten minste een maand, geldt bij vrijheidsontneming op grond van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Bopz-gevallen) dan wel op grond van artikel 37, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht (Sr). Geoordeeld wordt dat de situatie van lijfsdwang om nakoming van een bij rechterlijk vonnis opgelegde betalingsverplichting af te dwingen op wezenlijke punten afwijkt van deze uitzonderingsgevallen, ook wanneer de lijfsdwang ten uitvoer wordt gelegd in een PPC. Waar opname op grond van de Bopz dan wel met toepassing van artikel 37 Sr in nader omschreven gevallen plaatsvindt op grond van het psychiatrische ziektebeeld van de betrokkene, wordt lijfsdwang met toepassing van artikel 577c Sv opgelegd omdat de betrokkene zijn financiële verplichtingen niet nakomt. Dat de lijfsdwang onder omstandigheden ten uitvoer wordt gelegd in een PPC, doet hieraan niet af. Er is dan ook geen aanleiding om de term “rechtens zijn vrijheid ontnomen” aldus te interpreteren, dat gevallen van lijfsdwang met toepassing van artikel 577c Sv hiervan dienen te worden uitgezonderd.
4.6.
Gelet op wat hiervoor onder 4.1 tot en met 4.5 is overwogen, dient de aangevallen uitspraak te worden vernietigd voor zover deze betrekking heeft op (de uitbetaling van) het AOW-pensioen van appellant over de maanden maart 2011 tot en met september 2011. Met het oog op een finale beslechting van het geschil zal de Raad bepalen dat appellant over deze maanden recht heeft op AOW-pensioen, met inbegrip van de betaling daarvan. Voor het overige komt de aangevallen uitspraak voor bevestiging in aanmerking.
5. Er is aanleiding de Svb te veroordelen in de proceskosten van betrokkene in beroep en in hoger beroep. Deze kosten worden begroot op € 990,- voor rechtsbijstand in beroep en € 990,- voor rechtsbijstand in hoger beroep, in totaal op € 1.980,-.
BESLISSING
De Centrale Raad van Beroep
- vernietigt de aangevallen uitspraak voor zover deze betrekking heeft op het
AOW-pensioen van appellant over de maanden maart 2011 tot en met september 2011;
- verklaart het beroep gegrond en vernietigt het bestreden besluit voor zover dit betrekking
- heeft op het AOW-pensioen van appellant over de maanden maart 2011 tot en met september 2011;
- herroept het besluit van 8 november 2013 en bepaalt dat appellant over de maanden maart 2011 tot en met september 2011 recht heeft op AOW-pensioen, met inbegrip van de betaling daarvan;
- bevestigt de aangevallen uitspraak voor het overige;
- veroordeelt de Svb in de proceskosten van appellant tot een bedrag van € 1.980,-;
- bepaalt dat de Svb het door appellant gestorte griffierecht van € 168,- vergoedt.
Deze uitspraak is gedaan door T.L. de Vries als voorzitter en M.M. van der Kade en
M.A.H. van Dalen-van Bekkum als leden, in tegenwoordigheid van A.M.C. de Vries als griffier. De beslissing is uitgesproken in het openbaar op 3 maart 2017.
(getekend) T.L. de Vries
(getekend) A.M.C. de Vries