Uitspraak
202200319/1/A2.
Datum uitspraak: 8 februari 2023
AFDELING
BESTUURSRECHTSPRAAK
Uitspraak op het hoger beroep van:
Uitgeverij De Uitstraling B.V. (hierna: De Uitstraling), gevestigd te Oisterwijk,
appellante,
tegen de uitspraak van de rechtbank ZeelandWestBrabant van 14 december 2021 in zaken nrs. 20/7363 en 20/7374 in het geding tussen:
De Uitstraling
en
het bestuur van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek (hierna: het Stimuleringsfonds).
Procesverloop
Bij besluit van 23 april 2020 heeft het Stimuleringsfonds de aanvraag van De Uitstraling voor een drietal titels voor krediet in het kader van het Tijdelijk Steunfonds Lokale Informatievoorziening afgewezen.
Bij besluit van 3 juni 2020 heeft het Stimuleringsfonds de aanvraag van De Uitstraling voor krediet voor een tiental titels in het kader van het Tijdelijk Steunfonds Lokale Informatievoorziening afgewezen.
Bij besluit van 25 juni 2020 heeft het Stimuleringsfonds de door De Uitstraling daartegen gemaakte bezwaren ongegrond verklaard.
Bij uitspraak van 14 december 2021 heeft de rechtbank het door De Uitstraling daartegen ingestelde beroep ongegrond verklaard. Deze uitspraak is aangehecht.
Tegen deze uitspraak heeft De Uitstraling hoger beroep ingesteld.
Het Stimuleringsfonds heeft een schriftelijke uiteenzetting gegeven.
De Uitstraling heeft nadere stukken ingediend.
De Afdeling heeft de zaak ter zitting behandeld op 25 oktober 2022, waar De Uitstraling, vertegenwoordigd door [gemachtigde] en vergezeld door mr. M.M. de Jong, advocaat te Tilburg, en het Stimuleringsfonds, vertegenwoordigd door mr. J. Kennis, advocaat te Den Haag, en vergezeld door [gemachtigden] zijn verschenen.
Overwegingen
Juridisch kader
1. Het juridisch kader is opgenomen in de bijlage, die deel uitmaakt van deze uitspraak.
Inleiding
2. De Uitstraling is een huis-aan-huisblad dat wordt verspreid in meerdere gemeenten in Zuidoost Brabant. De Uitstraling beschikt over een eigen website. Op 11 april 2020 heeft De Uitstraling een aanvraag ingediend voor krediet in het kader van het Tijdelijk Steunfonds voor Lokale Informatievoorziening. Dit fonds wordt uitgevoerd door het Stimuleringsfonds in het kader van de hem in artikel 8.3 van de Mediawet 2008 opgedragen taak tot verstrekking van subsidies. Het steunfonds betreft een specifieke maatregel op grond waarvan lokale media aanspraak kunnen maken op financiële ondersteuning tijdens de coronacrisis. Bij het besluit van 23 april 2020 heeft het Stimuleringsfonds de aanvraag van De Uitstraling afgewezen. Op 15 mei 2020 heeft De Uitstraling opnieuw een aanvraag voor krediet ingediend in de categorie huis-aan-huisblad, voor een tiental titels. Deze aanvragen zijn bij het besluit van 3 juni 2020 afgewezen. Het Stimuleringsfonds heeft bij het besluit van 25 juni 2020 de door De Uitstraling daartegen ingestelde bezwaren ongegrond verklaard, omdat de aanvragen volgens het Stimuleringsfonds niet voldoen aan de vereisten van de Beleidsregels van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek van 11 april 2020, nr. BSF01 en 15 mei 2020, nr. BSF02.
Aangevallen uitspraak
3. De rechtbank heeft geoordeeld dat de kredietaanvragen op goede gronden zijn afgewezen. Op grond van de beleidsregels komt een huis-aan-huisblad voor een krediet in aanmerking als het blad verschijnt in een bepaalde frequentie en beschikt over een website die tenminste twee keer per week wordt geactualiseerd. De rechtbank heeft overwogen dat het begrip "nieuws" ziet op actuele ontwikkelingen, berichtgeving over iets dat nog onbekend was. Het begrip "actualiseren" ziet op actueel maken, op het ogenblik bestaand of plaatsvindend. Het moet dus gaan om nieuws dat nog niet eerder is gepubliceerd en de website moet actueel blijven. De rechtbank is overeenkomstig het standpunt van het Stimuleringsfonds tot het oordeel gekomen dat het op de website publiceren van de papieren versie van het blad en het plaatsen van een los artikel dat ook in een op print verschenen editie van De Uitstraling heeft gestaan, niet voorziet in een nieuws- en informatiebehoefte waar de regeling voor is bedoeld. De Uitstraling voldoet daarmee niet aan de vereisten van de beleidsregels, nu zij geen website heeft zoals in de beleidsregels is bedoeld, aldus de rechtbank.
Hoger beroep
4. De Uitstraling betoogt dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat zij niet aan de voorwaarden voor krediet voldoet. De rechtbank heeft niet onderkend dat de uitleg die het Stimuleringsfonds aan de beleidsregel geeft, in strijd is met het doel van financiële ondersteuning voor het op peil houden van de lokale informatievoorziening. Er is volgens De Uitstraling onvoldoende gekeken naar de functie en het verdienmodel van het blad, en de impact daarvan op de vormgeving van de website. De minister heeft bij de introductie van het fonds de grote behoefte aan lokale informatie benoemd en de beleidsregel is bedoeld om informatievoorziening uit de directe leefomgeving te stimuleren. De Uitstraling voorziet in informatievoorziening in die zin, en de artikelen zijn bovendien nieuw voor lezers uit een andere gemeente. Gelet op het doel van het fonds, hoeft onder het vereiste uit de beleidsregel van ‘actualiseren van de website’ bij huis-aan-huisbladen niet meer worden verstaan, dan dat de inhoud van de website niet achterblijft bij hetgeen in print is verschenen. Een uitleg waarbij onder actualisatie wordt verstaan dat ‘nieuw nieuws’ wordt gebracht, brengt het voortbestaan van de geprinte versie van de bladen in gevaar. Die uitleg kan niet zijn beoogd, nu in de beleidsregel juist de afhankelijkheid van advertenties wordt benoemd. De website van De Uitstraling werd destijds driemaal per week geactualiseerd. Tenminste tweemaal per week werd een pdf-versie van de geprinte versie van het blad geüpload. Daarnaast werd eenmaal per week onder het deel ‘Uitgelicht’ een artikel op de website geplaatst dat ook in De Uitstraling heeft gestaan. Daarmee voldoet zij ruimschoots aan het actualisatievereiste uit de beleidsregel, aldus De Uitstraling.
4.1. Op grond van artikel 1, aanhef en onder a, van de beleidsregel van het Stimuleringsfonds van 11 april 2020, nr. BSF01, is opgenomen dat onder huis-aan-huisblad wordt verstaan: een papieren krant die minstens 25% redactionele content verzorgt, volledig afhankelijk is van advertentieomzet en die voorts:
1°minstens één keer per week verschijnt; of
2°minder dan één keer per week, maar tenminste één keer per twee weken verschijnt en beschikt over een website die tenminste twee keer per week wordt geactualiseerd.
De aanvraag van De Uitstraling van 11 april 2020 is gedaan voor drie edities van De Uitstraling die tweewekelijks verschijnen, en valt onder deze beleidsregel.
4.2. Op 15 mei 2020 is de beleidsregel van het Stimuleringsfonds van 15 mei 2020, nr. BSF02, in werking getreden, met terugwerkende kracht tot 15 maart 2020. Met deze beleidsregel is het tijdelijk steunfonds uitgebreid voor drie doelgroepen. Eén van die doelgroepen is huis-aan-huisbladen die minder dan één keer per twee weken verschijnen. Onder deze beleidsregel wordt op grond van artikel 1, aanhef en onder a, onder huis-aan-huisblad verstaan: een papieren krant die minstens 25% redactionele content over lokale zaken, gericht op een algemeen, lokaal publiek verzorgt, volledig afhankelijk is van advertentieomzet en die voorts: minder dan één keer per twee weken, maar tenminste negen keer per jaar verschijnt en beschikt over een website die tenminste twee keer per week wordt geactualiseerd. De aanvraag van 15 mei 2020 is gedaan voor tien edities van De Uitstraling die vierwekelijks verschijnen en valt daarmee onder de tweede beleidsregel.
4.3. Het geschil richt zich op de vraag of de beleidsregel in overeenstemming is met het doel van financiële ondersteuning voor het op peil houden van de lokale informatievoorziening en wanneer is voldaan aan het vereiste dat een huis-aan-huisblad beschikt over een website die tenminste twee keer per week wordt geactualiseerd.
4.4. In de brief van de minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media van 7 april 2020 aan de Tweede Kamer (Kamerstukken II 2019/20, 32 827, nr. 186), staat dat organisaties in de mediasector vanaf medio maart van dat jaar hun inkomsten in verband met de coronacrisis zien teruglopen, terwijl de vraag en kosten veelal toenemen. In de brief is opgenomen dat daarmee de continuïteit van nieuwsvoorziening door deze organisaties in gevaar komt, terwijl juist op dat moment de lokale nieuwsvoorziening haar toegevoegde waarde toont. In de brief is opgenomen welke maatregelen het kabinet heeft getroffen voor de mediasector, waaronder de opening van een Tijdelijk Steunfonds voor Lokale Informatievoorziening. In de beleidsregel van het Stimuleringsfonds van 11 april 2020 is uitwerking gegeven aan het door de Minister aangekondigde tijdelijke steunfonds. De aanvulling op het steunfonds, een openstelling voor drie extra doelgroepen, is uitgewerkt in de beleidsregel van het Stimuleringsfonds van 15 mei 2020. Met de beleidsregels wordt beoogd om een kader te scheppen op grond waarvan lokale media aanspraak kunnen maken op financiële ondersteuning.
Uit de inleiding van de beleidsregels volgt dat het tijdelijk steunfonds tot doel heeft om de continuïteit van de lokale informatievoorziening gedurende de Covid-19 crisis op pijl te houden. Dit volgt ook uit artikel 2 en 4 van de beleidsregels. De Afdeling is van oordeel dat het Stimuleringsfonds zich op het standpunt heeft kunnen stellen dat door voor het toekennen van krediet aan huis-aan-huisbladen met een lage verschijningfrequentie uitdrukkelijk de voorwaarde te koppelen dat deze ook dienen te beschikken over een website die tenminste twee keer per week wordt geactualiseerd, binnen die doelstelling past. Het actualiseringscriterium ziet er daarmee op dat met een duidelijke regelmaat, twee keer per week, informatie die op dat moment actueel is voor de lezers van het huis-aan-huisblad beschikbaar komt op de website. Gelet op de verschijningsfrequentie van de huis-aan-huisbladen waarvoor het krediet is aangevraagd, twee- of vierwekelijks, wordt door het op de website publiceren van reeds verschenen edities van De Uitstraling of artikelen daaruit niet tenminste twee keer per week actuele informatie vanuit het huis-aan-huisblad op een website aangeboden. Het Stimuleringsfonds heeft zich naar het oordeel van de Afdeling daarmee op standpunt mogen stellen dat de huis-aan-huisbladen van De Uitstraling niet beschikken over een website zoals in de beleidsregels wordt bedoeld. Hoewel artikelen uit een huis-aan-huisblad van een bepaalde regio ook nieuwswaardig, interessant of relevant kunnen zijn voor een lezer uit een andere regio, betekent het publiceren van alle edities van de regio’s waarin De Uitstraling verschijnt op een website, naar het oordeel van de Afdeling niet dat daardoor ook met een duidelijke regelmaat actuele informatie beschikbaar komt op de website voor de lezers van een bepaald huis-aan-huisblad. De rechtbank heeft terecht en op goede gronden geoordeeld dat het Stimuleringsfonds de kredietaanvragen van De Uitstraling mocht afwijzen, omdat zij niet kwalificeren als huis-aan-huisblad in de zin van de beleidsregels, nu de huis-aan-huisbladen waarvoor De Uitstraling krediet heeft aangevraagd niet beschikken over een website zoals bedoeld in de beleidsregels.
Het betoog slaagt niet.
4.5. De Uitstraling betoogt verder dat het Stimuleringsfonds het gelijkheidsbeginsel niet in acht heeft genomen. Volgens De Uitstraling heeft een andere uitgeverij, drukkerij Gielen B.V., eveneens op de bedrijfswebsite verschillende titels facsimile doorgeplaatst, maar wel krediet op grond van de regeling ontvangen.
4.6. Het Stimuleringsfonds heeft zich op het standpunt gesteld dat geen sprake is van gelijke gevallen. Zij heeft er hierbij op gewezen dat drukkerij Gielen B.V. twee huis-aan-huisbladen uitgeeft die wekelijks verschijnen. Aan huis-aan-huisbladen die wekelijks verschijnen wordt in de beleidsregels niet het vereiste gesteld dat zij beschikken over een website. Naar het oordeel van de Afdeling is reeds daarmee geen sprake van gelijke gevallen.
Het betoog slaagt niet.
Slotsom
5. Het hoger beroep is ongegrond. De aangevallen uitspraak dient te worden bevestigd.
6. Het Stimuleringsfonds hoeft geen proceskosten te vergoeden.
Beslissing
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State:
bevestigt de aangevallen uitspraak.
Aldus vastgesteld door mr. E.A. Minderhoud, lid van de enkelvoudige kamer, in tegenwoordigheid van mr. R.F.J. Bindels, griffier.
w.g. Minderhoud
lid van de enkelvoudige kamer
De griffier is verhinderd de uitspraak te ondertekenen
Uitgesproken in het openbaar op 8 februari 2023
85-1014
BIJLAGE - Juridisch kader
Mediawet 2008
Artikel 8.3.
1. Het Stimuleringsfonds heeft tot doel het handhaven en bevorderen van de pluriformiteit van de pers, voor zover die van belang is voor de informatie en opinievorming.
2. Het Stimuleringsfonds is belast met:
a. het verstrekken van subsidies;
b. het verrichten of doen verrichten van onderzoek met betrekking tot het functioneren van de pers; en
c. de uitvoering van overige taken die hem zijn opgedragen bij of krachtens deze wet en andere wetten.
Beleidsregel van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek van 11 april 2020, nr. BSF01, tot instelling van een tijdelijk steunfonds ten behoeve van de continuïteit van de lokale informatievoorziening gedurende de Covid-19 crisis (Tijdelijk Steunfonds Lokale Informatievoorziening)
Artikel 1. Definities
a. huis-aan-huisblad:
een papieren krant die minstens 25% redactionele content verzorgt, volledig afhankelijk is van advertentieomzet en die voorts:
1°minstens één keer per week verschijnt; of
2°minder dan één keer per week, maar tenminste één keer per twee weken verschijnt en beschikt over een website die tenminste twee keer per week wordt geactualiseerd;
Artikel 2. Verstrekking en hoogte tegemoetkoming
1. Het Stimuleringsfonds kan aan lokale publieke media-instellingen en huis-aan-huisbladen op aanvraag een eenmalige tegemoetkoming in de vorm van een krediet verstrekken ter dekking van noodzakelijke kosten om de continuïteit van de informatievoorziening te waarborgen.
2. De tegemoetkoming bedraagt:
a. voor een lokale publieke media-instelling: € 0,33 x het aantal huishoudens in het verzorgingsgebied;
b. voor huis-aan-huisbladen: € 0,66 x de grootte van de oplage.
3. De tegemoetkoming bedraagt minimaal € 4.000,00 ook als de berekening, bedoeld in het tweede lid, leidt tot een lager bedrag.
[…]
Artikel 4. Voorwaarden voor een tegemoetkoming
1. Een aanvrager komt alleen in aanmerking voor een tegemoetkoming als:
a. de aanvrager als hoofdactiviteit heeft het vergaren en publiceren van nieuws en informatie ten behoeve van het algemene publiek en daarmee een vitale rol speelt in de lokale nieuws- en informatievoorziening; en
b. de continuïteit van de bestaande informatievoorziening in gevaar is als direct gevolg van de maatregelen ter bestrijding van de verdere verspreiding van COVID-19.
2. De aanvrager verklaart door middel van ondertekening van de aanvraag dat voldaan wordt aan de gestelde voorwaarden.
Artikel 5
Het Stimuleringsfonds beslist afwijzend op een aanvraag als:
a. de aanvraag niet voldoet aan de in deze beleidsregel gestelde eisen;
b. de aanvrager, de lokale publieke media-instelling of het huis-aan-huisblad voor wie de tegemoetkoming bestemd is op of na 15 maart 2020 in staat van faillissement verkeert dan wel bij de rechtbank een verzoek tot verlening van surseance van betaling is ingediend.
[…]
Beleidsregel van het stimuleringsfonds voor de journalistiek van 15 mei 2020, nr BSF02, tot instelling van een tijdelijk steunfonds ten behoeve van huis-aan-huiskranten die minder dan één keer per twee weken verschijnen, lokale nieuwsbladen en lokale nieuwswebsites in verband met de continuïteit van de lokale informatievoorziening gedurende de COVID-19 crisis (tijdelijk steunfonds lokale informatievoorziening)
Artikel 1. Definities
a. huis-aan-huisblad:
een papieren krant die minstens 25% redactionele content over lokale zaken, gericht op een algemeen, lokaal publiek verzorgt, volledig afhankelijk is van advertentieomzet en die voorts: minder dan één keer per twee weken, maar tenminste negen keer per jaar verschijnt en beschikt over een website die tenminste twee keer per week wordt geactualiseerd;
Artikel 2. Verstrekking en hoogte tegemoetkoming.
1. Het Stimuleringsfonds kan aan huis-aan-huisbladen, lokale nieuwsbladen en lokale nieuwswebsites op aanvraag een eenmalige tegemoetkoming in de vorm van een krediet verstrekken ter dekking van noodzakelijke kosten om de continuïteit van de informatievoorziening te waarborgen.
2. De tegemoetkoming voor huis-aan-huisbladen en lokale nieuwsbladen bedraagt € 0,33 x de grootte van de oplage.
3. De tegemoetkoming bedraagt minimaal € 4.000,00 ook als de berekening, bedoeld in het tweede lid, leidt tot een lager bedrag.
4. De tegemoetkoming voor lokale nieuwswebsites bedraagt € 4.000,00.
[…]
Artikel 4
1. Een aanvrager komt alleen in aanmerking voor een tegemoetkoming als:
a. de aanvrager als hoofdactiviteit heeft het vergaren en publiceren van nieuws en informatie ten behoeve van het algemene publiek en daarmee een vitale rol speelt in de lokale nieuws- en informatievoorziening; en
b. de continuïteit van de bestaande informatievoorziening in gevaar is als direct gevolg van de maatregelen ter bestrijding van de verdere verspreiding van COVID-19.
2. De aanvrager verklaart door middel van ondertekening van de aanvraag dat voldaan wordt aan de gestelde voorwaarden.
Artikel 5
Het Stimuleringsfonds beslist afwijzend op een aanvraag als:
a. de aanvraag niet voldoet aan de in deze beleidsregel gestelde eisen;
b. de aanvrager, het huis-aan-huisblad, het lokale nieuwsblad of de lokale nieuwswebsite voor wie de tegemoetkoming bestemd is op of na 15 maart 2020 in staat van faillissement verkeert dan wel bij de rechtbank een verzoek tot verlening van surseance van betaling is ingediend.
[…]