Uitspraak
202202476/1/A3.
Datum uitspraak: 27 december 2023
AFDELING
BESTUURSRECHTSPRAAK
Uitspraak op het hoger beroep van:
de staatssecretaris van Financiën,
appellant,
tegen de uitspraken van de rechtbank NoordNederland van 11 maart 2022 in zaken nrs. 20/3758, 20/3759, 20/3760, 20/3761 in de gedingen tussen:
Customs Knowledge B.V. (hierna: Customs Knowledge), gevestigd te Heerenveen,
en
de staatssecretaris.
Procesverloop
Bij besluiten van 8 juli 2019, 15 november 2019, 31 juli 2019 en 31 oktober 2019, heeft de staatssecretaris op vier verzoeken op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (hierna: Wob) van Customs Knowledge beslist.
Bij drie te onderscheiden besluiten van 13 november 2020, en bij besluit van 20 november 2020, heeft de staatssecretaris op de door Customs Knowledge daartegen gemaakte bezwaren beslist.
Bij vier uitspraken van 11 maart 2022 heeft de rechtbank de door Customs Knowledge daartegen ingestelde beroepen gegrond verklaard, deze besluiten vernietigd, de staatssecretaris opgedragen nieuwe besluiten op bezwaar te nemen en de staatssecretaris veroordeeld de proceskosten van Customs Knowledge te vergoeden. Deze uitspraken zijn aangehecht.
Tegen deze uitspraken heeft de staatssecretaris hoger beroep ingesteld.
Customs Knowledge heeft een schriftelijke uiteenzetting gegeven.
De Afdeling heeft de zaak ter zitting behandeld op 6 december 2023, waar de staatssecretaris, vertegenwoordigd door mr. T. Reynaart, mr. P. Bos en mr. W. Kuik, en Customs Knowledge, vertegenwoordigd door mr. ing. B.J.B. Boersma, zijn verschenen.
Overwegingen
Inleiding
1. In 2019 heeft Customs Knowledge vier afzonderlijke Wob-verzoeken bij de staatssecretaris ingediend, waarop de staatssecretaris in vier afzonderlijke besluiten heeft beslist. Hiertegen heeft Customs Knowledge bezwaar gemaakt, waarop de staatssecretaris heeft beslist. Customs Knowledge heeft tegen de drie besluiten van 13 november 2020 en het besluit van 20 november 2020 beroep ingesteld bij de rechtbank. De rechtbank heeft op 11 maart 2022 in vier verschillende uitspraken de beroepen van Customs Knowledge gegrond verklaard, de besluiten vernietigd, de staatssecretaris opgedragen nieuwe besluiten te nemen en de staatssecretaris veroordeeld in de proceskosten van Customs Knowledge.
De rechtbank heeft ten aanzien van de proceskostenveroordeling vastgesteld dat de vier beroepszaken voldoen aan de vereisten van artikel 3 van het Besluit proceskosten bestuursrecht zodat het voor de proceskosten samengestelde zaken zijn. Daardoor komen de totale proceskosten van die zaken op € 2.277,-. De vergoeding per beroepszaak bedraagt in totaal € 569,25, aldus de rechtbank.
Hoger beroep
2. De staatssecretaris heeft tegen de vier uitspraken van de rechtbank hoger beroep ingesteld, omdat hij het niet eens is met de proceskostenveroordeling. Hij voert aan dat op grond van artikel 1, aanhef en onder a, van het Besluit proceskosten bestuursrecht uitsluitend kosten van door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand voor vergoeding in aanmerking komen. Volgens de staatssecretaris is geen sprake van door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand, omdat Customs Knowledge in de procedures wordt vertegenwoordigd door een advocaat en jurist die beiden werkzaam zijn voor Customs Knowledge en die dus voor het eigen kantoor optreden. De staatssecretaris verwijst hierbij onder meer naar de uitspraak van de Afdeling van 17 april 2013, ECLI:NL:RVS:2013:BZ7771. De proceskosten komen daarom niet voor vergoeding in aanmerking, aldus de staatssecretaris.
2.1. Customs Knowledge heeft in haar schriftelijke uiteenzetting uiteengezet dat haar advocaat en jurist niet namens of voor het eigen kantoor hebben opgetreden. Bij Customs Knowledge werken advocaten en belastingadviseurs die uitsluitend voor derden procederen. Dit is alleen anders wanneer expliciet blijkt dat een procedure wel wordt gevoerd voor of ten behoeve van Customs Knowledge zelf. Volgens Customs Knowledge is de uitspraak van de Afdeling van 17 april 2013 niet vergelijkbaar met deze zaak. In de uitspraak van 17 april 2013 heeft de Afdeling geoordeeld dat het advocatenkantoor in kwestie geen recht had op proceskostenvergoeding, omdat dit kantoor zich heeft laten vertegenwoordigen door haar statutair directeur. Deze directeur was tevens enig aandeelhouder en behartigde daarmee zijn eigen belang. In de deze zaak is daarvan volgens Customs Knowledge geen sprake, omdat zij vier separate Wob-verzoeken heeft ingediend ten behoeve van vier verschillende procedures die werden gevoerd voor vier verschillende klanten. In deze vier procedures is geen ander belang behartigd dan het belang van externe cliënten. Dat de cliënt niet bij naam wordt genoemd in de stukken, doet hier niet aan af, aldus Customs Knowledge.
Beoordeling hoger beroep
3. Ingevolge artikel 8:75, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht, is de rechtbank bij uitsluiting bevoegd een partij te veroordelen in de kosten, die een andere partij in verband met de behandeling van het beroep bij die rechtbank redelijkerwijs heeft moeten maken. Ingevolge artikel 1, aanhef en onder a, van het Besluit proceskosten bestuursrecht kan een veroordeling in de kosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Awb uitsluitend betrekking hebben op de kosten van door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand.
3.1. De Afdeling is van oordeel dat uit de dossierstukken niet blijkt dat Customs Knowledge de vier Wob-procedures namens cliënten heeft gevoerd. Hiertoe overweegt zij dat uit de Wob-verzoeken niet blijkt dat Customs Knowledge de Wob-verzoeken namens cliënten heeft ingediend, omdat in de Wob-verzoeken alleen de naam van Customs Knowledge staat vermeld en niet de namen van cliënten. Ook uit de bezwaar- en de beroepschriften blijkt niet dat zij namens cliënten optreedt. Zo staat in de bezwaar- en beroepschriften de zinsnede "wij hebben bezwaar gemaakt/beroep ingesteld". Dit duidt erop dat Customs Knowledge op eigen naam en voor eigen rekening procedeert. Ook staat in alle stukken bij vermelding van de zaak ‘inzake: Customs Knowledge’ vermeld en niet de naam van een cliënt. Verder heeft Customs Knowledge zichzelf in het stuk "Pleidooi beroepen 'Wob' als eiser aangeduid. Ten slotte zijn door Customs Knowledge geen facturen, machtigingen of andere documenten overgelegd waaruit blijkt dat zij de vier procedures namens specifieke cliënten heeft gevoerd. Uit de stukken kan niets anders worden afgeleid dan dat Customs Knowlegde op eigen naam en voor eigen rekening de Wob-procedures heeft gevoerd. De advocaat en jurist kunnen dus niet als derden ten opzichte van Customs Knowledge worden aangemerkt.
Omdat uit de dossierstukken niet blijkt dat Customs Knowledge de procedures namens cliënten heeft gevoerd, is geen sprake van door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand. De omstandigheid dat Customs Knowledge in het algemeen voor derden optreedt, doet hier niet aan af. De rechtbank heeft de staatssecretaris daarom ten onrechte veroordeeld in de proceskosten van Customs Knowledge. Het betoog slaagt.
4. Customs Knowledge heeft ter zitting van de Afdeling betoogd dat de rechtbank ten onrechte geen verletkosten heeft toegekend. Customs Knowledge heeft echter geen (incidenteel) hoger beroep ingesteld. Dat betekent dat zij de overwegingen van de rechtbank over de toe te kennen proceskosten niet heeft bestreden. Het betoog behoeft dan ook geen inhoudelijke bespreking.
5. Het hoger beroep is gegrond. De aangevallen uitspraken dienen te worden vernietigd, voor zover de staatssecretaris is veroordeeld in de proceskosten van Customs Knowledge.
6. De minister hoeft geen proceskosten te vergoeden.
Beslissing
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State:
I. verklaart het hoger beroep gegrond;
II. vernietigt de uitspraken van de rechtbank NoordNederland van 11 maart 2022 in zaken nrs. 20/3758, 20/3759, 20/3760, 20/3761, voor zover de staatssecretaris is veroordeeld in de proceskosten van Customs Knowledge B.V..
Aldus vastgesteld door mr. W. den Ouden, lid van de enkelvoudige kamer, in tegenwoordigheid van mr. Y. Soffner, griffier.
w.g. Den Ouden
lid van de enkelvoudige kamer
w.g. Soffner
griffier
Uitgesproken in het openbaar op 27 december 2023
818 -1031