Uitspraak
202305458/1/A2.
Datum uitspraak: 1 november 2023
AFDELING
BESTUURSRECHTSPRAAK
Uitspraak in het geding tussen:
[appellante], wonend te [woonplaats],
en
het college van beroep voor de examens van de Hogeschool Rotterdam (hierna: het CBE),
verweerder.
Procesverloop
Bij beslissing van 10 februari 2023 heeft de examencommissie van het Instituut voor de Gebouwde Omgeving van de Hogeschool Rotterdam (hierna: de examencommissie) vastgesteld dat [appellante] fraude heeft gepleegd bij het tentamen van de cursus Beleggen & Financiële markten van 2 november 2022. De examencommissie heeft daarom besloten het resultaat van dat tentamen ongeldig te verklaren, het resultaat ‘fraude’ in te voeren in het Osiris-dossier en [appellante] uit te sluiten van deelname aan de herkansing van dat tentamen voor het studiejaar 2022-2023.
Bij besluit van 13 juli 2023 heeft het CBE het door [appellante] hiertegen ingestelde administratief beroep ongegrond verklaard.
Tegen dit besluit heeft [appellante] beroep ingesteld.
Het CBE heeft een verweerschrift ingediend.
De Afdeling heeft de zaak ter zitting behandeld op 9 oktober 2023, waar [appellante], vertegenwoordigd door mr. R. Verspaandonk, advocaat te Den Haag, het CBE, vertegenwoordigd door mr. L. Markustein, en de examencommissie, vertegenwoordigd door [gemachtigden] zijn verschenen.
Overwegingen
Inleiding en geschil
1. [appellante] heeft het tentamen van 2 november 2022 op haar eigen laptop gemaakt via het digitale toetsprogramma ANS. Dat toetsprogramma heeft geregistreerd dat zij het toetsblad gedurende het tentamen 80 keer voor de duur van 1 tot 60 seconden heeft verlaten. Ook heeft zij 3 keer stukken tekst in de antwoordvelden geplakt die uit een externe bron afkomstig zouden zijn. Volgens de examencommissie is hiermee sprake van fraude zoals bedoeld in de onderwijs- en examenregeling van de Hogeschoolgids IGO 2022-2023. De relevante artikelen hiervan zijn opgenomen in de bijlage bij deze uitspraak.
2. In administratief beroep heeft [appellante] aangevoerd dat zij tijdens het tentamen gebruik heeft gemaakt van de digitale kladblokapp op haar laptop (Sticky Notes), hetgeen verklaart waarom zij volgens het toetsprogramma het toetsblad heeft verlaten. De drie passages zijn door haar getypt in het kladblok en daarna geplakt in het toetsblad. Zij wist niet dat zij de kladblokapp niet mocht gebruiken - de surveillant heeft haar er ook niet op aangesproken - en betwist fraude te hebben gepleegd.
3. Het CBE heeft zich in het besluit van 13 juli 2023 in navolging van de examencommissie op het standpunt gesteld dat sprake is van fraude. Volgens het CBE zijn de opgelegde maatregelen proportioneel.
Beoordeling van het beroep
4. [appellante] betoogt dat geen sprake is van fraude, maar hoogstens van een onregelmatigheid. Daarvan uitgaande, is het volgens haar onevenredig om het resultaat van het tentamen ongeldig te verklaren. Door die ongeldigverklaring heeft zij namelijk haar diploma niet gekregen, terwijl zij dat nodig heeft voor de door haar beoogde baan, aldus [appellante].
4.1. Naar het oordeel van de Afdeling heeft het CBE zich in navolging van de examencommissie terecht op het standpunt gesteld dat [appellante] fraude heeft gepleegd tijdens het tentamen. Er staat niet alleen vast dat [appellante] het toetsblad meermaals heeft verlaten, wat op zichzelf als een onregelmatig zou kunnen worden gezien, maar bovendien zijn twee van de drie geplakte stukken tekst door de plagiaatcontrole aangemerkt als identiek met externe bronnen. [appellante] heeft daarvoor geen aannemelijke verklaring gegeven. Volgens artikel 4.11, tweede lid, van de onderwijs- en examenregeling is plagiaat een verschijningsvorm van fraude. De examencommissie was daarom bevoegd op grond van het vierde lid van die bepaling het resultaat van het tentamen ongeldig te verklaren, het resultaat ‘fraude’ in te voeren in het dossier van [appellante] en haar uit te sluiten van deelname aan een herkansing van dat tentamen.
4.2. Met het CBE is de Afdeling verder van oordeel dat deze maatregelen evenredig zijn. Omdat het desbetreffende tentamen voor [appellante] het laatst te behalen tentamen is, heeft de examencommissie haar de mogelijkheid geboden alsnog een vervroegde volgende tentamenaangelegenheid aan te vragen (‘laatste-vakregeling’). De studievertraging kon daarmee beperkt blijven tot een periode binnen het lopende studiejaar 2022-2023. Hiermee worden de gevolgen voor [appellante] beperkt tot feitelijk dezelfde gevolgen als wanneer het tentamen alleen ongeldig was verklaard. Dat [appellante], naar zij stelt, door verblijf in het buitenland van die mogelijkheid geen gebruik heeft kunnen maken, betekent niet dat er geen zorgvuldige belangenafweging heeft plaatsgevonden.
Op de zitting bij de Afdeling is gebleken dat [appellante] nog geen verzoek heeft gedaan voor toepassing van de laatste-vakregeling. De examencommissie en het CBE hebben toegezegd dat zij dat verzoek ook in het studiejaar 2023-2024 kan doen en dat zij, in het geval zij niet meer staat ingeschreven bij de universiteit, een beroep kan doen op de hardheidsclausule voor tussentijdse inschrijving voor het desbetreffende vak.
4.3. Het betoog slaagt niet.
Eindoordeel
5. Het beroep is ongegrond.
6. Het CBE hoeft geen proceskosten te vergoeden.
Beslissing
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State:
verklaart het beroep ongegrond.
Aldus vastgesteld door mr. G.T.J.M. Jurgens, lid van de enkelvoudige kamer, in tegenwoordigheid van mr. A.G. de Vries-Biharie, griffier.
w.g. Jurgens
lid van de enkelvoudige kamer
w.g. De Vries-Biharie
griffier
Uitgesproken in het openbaar op 1 november 2023
BIJLAGE
WETTELIJK KADER (zoals dit luidde ten tijde van belang)
Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek
Artikel 7.12b. Taken en bevoegdheden examencommissie
1. […].
2. Indien een student of extraneus fraudeert, kan de examencommissie de betrokkene het recht ontnemen één of meer door de examencommissie aan te wijzen tentamens of examens af te leggen, gedurende een door de examencommissie te bepalen termijn van ten hoogste een jaar. Bij ernstige fraude kan het instellingsbestuur op voorstel van de examencommissie de inschrijving voor de opleiding van de betrokkene definitief beëindigen.
3-5. […].
Hogeschoolgids IGO 2022-2023
Artikel 4.11 Fraude en onregelmatigheden
1. De examencommissie stelt vast of er sprake is van fraude of een onregelmatigheid.
2. Onder fraude verstaan we het bewust of onbewust handelen, nalaten, pogen of aanzetten tot gedrag dat het op juiste wijze vormen van een correct en eerlijk oordeel over iemands kennis, inzicht, vaardigheden of (beroeps)houding geheel of gedeeltelijk onmogelijk maakt. Plagiaat is een verschijningsvorm van fraude.
3. Er is sprake van een onregelmatigheid wanneer een (deel)tentamen niet verloopt conform de voorschriften bij tentamens en geen goed oordeel gevormd kan worden over de verworven kennis, inzicht en vaardigheden van de student.
4. Wanneer de examencommissie in het kader van tentaminering vaststelt dat sprake is van fraude of een onregelmatigheid, kan zij de volgende sanctie(s) opleggen:
a. waarschuwing;
b. ongeldig verklaren resultaat van betreffend tentamen;
c. invoeren van het resultaat fraude bij het betreffende tentamen;
d. uitsluiting van deelname aan nog af te leggen tentamens.
5. […]
6. Alle bepalingen over fraude en onregelmatigheden staan in de Regels en richtlijnen examencommissies (bijlage).
Bijlage 4 Regels en richtlijnen examencommissie
Artikel 9.1 Fraude
1. Onder fraude, als bedoeld in artikel 7.12b van de WHW, wordt verstaan het bewust of onbewust handelen, nalaten, pogen of aanzetten tot gedrag dat het op juiste wijze vormen van een correct en eerlijk oordeel over iemands kennis, inzicht, vaardigheden of (beroeps)houding geheel of gedeeltelijk onmogelijk maakt. Plagiaat is een verschijningsvorm van fraude.
2. De volgende situaties worden in ieder geval, maar niet uitsluitend, als fraude aangemerkt:
a. […];
b. het tijdens een tentamen voorhanden hebben van middelen waarvan het gebruik tijdens het tentamen niet uitdrukkelijk op het tentamenvoorblad is toegestaan, bijvoorbeeld een (smart)horloge, papieren, elektronische apparatuur (zoals een telefoon, laptop of koptelefoon);
c. het tijdens een tentamen afkijken of op enige wijze, binnen of buiten de (online) tentamenruimte, informatie uitwisselen of ongeoorloofd samenwerken;
d-f. […].
Artikel 9.5 Gevolgen bij fraude en onregelmatigheden
1. Wanneer de examencommissie in het kader van tentaminering vaststelt dat sprake is van fraude of een onregelmatigheid, kan zij de sanctie(s) opleggen zoals opgenomen in artikel 4.10 Hogeschoolgids of het tentamen ongeldig verklaren conform artikel 4.11 Hogeschoolgids.
2. […].
3. Bij een vermoeden van fraude of onregelmatigheden wordt het gemaakte werk niet beoordeeld. De examinator kent geen resultaat toe aan het ingeleverde werk. Indien de examencommissies vaststelt dat er geen sprake is van fraude of onregelmatigheden, wordt het werk alsnog beoordeeld.
4-5. […].