Uitspraak
201405028/1/A4.
Datum uitspraak: 10 december 2014
AFDELING
BESTUURSRECHTSPRAAK
Uitspraak in het geding tussen:
de vereniging Vereniging Veiligemooiedijk, gevestigd te Sleeuwijk, gemeente Werkendam,
appellante,
en
het college van gedeputeerde staten van Noord-Brabant,
verweerder.
Procesverloop
Bij besluit van 7 mei 2014 heeft het college aan [vergunninghoudster] opnieuw een revisievergunning als bedoeld in artikel 8.4, eerste lid, van de Wet milieubeheer verleend voor een inrichting op het perceel [locatie] te Sleeuwijk.
Tegen dit besluit heeft de vereniging beroep ingesteld.
Het college heeft een verweerschrift ingediend.
De Afdeling heeft de zaak ter zitting behandeld op 9 oktober 2014, waar de vereniging, vertegenwoordigd door mr. J.E. Dijk, advocaat te Haarlem, en ing. M.G.M. van Schaik, en het college, vertegenwoordigd door mr. G. van de Coevering-van Herpen, ing. S. Adelaar, ing. M. de Ruiter en ing. G.B.A. Mogot, zijn verschenen. Voorts is ter zitting [vergunninghoudster], vertegenwoordigd door mr. M. Bos, advocaat te Den Bosch, ing. H. Neelen, J.J.G. [vergunninghoudster] en J.J. [vergunninghoudster], gehoord.
Overwegingen
Overgangsrecht Wabo
1. De vereniging voert aan dat de vergunningaanvraag ten onrechte niet is getoetst aan de op 1 oktober 2010 in werking getreden Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (hierna: Wabo), nu de aanvraag na 1 oktober 2010 is aangevuld. Volgens de vereniging zijn die aanvullingen zo ingrijpend dat deze moeten worden beschouwd als een nieuwe aanvraag voor een andere inrichting dan waar de oorspronkelijke aanvraag van 3 september 2010 op zag.
1.1. Op 1 oktober 2010 is de Wabo in werking getreden. Bij de invoering van deze wet is een aantal andere wetten gewijzigd. Uit het overgangsrecht, zoals dat is opgenomen in de Invoeringswet Wabo, volgt dat de wetswijzigingen niet van toepassing zijn op dit geding, omdat de aanvraag om een revisievergunning voor de inwerkingtreding van de Wabo is ingediend.
De omstandigheid dat de aanvraag na de inwerkingtreding van de Wabo is gewijzigd en aangevuld, maakt niet dat de Wabo van toepassing is op dit geding. Reeds omdat de aanvullingen van na 1 oktober 2010, evenals de oorspronkelijke aanvraag van voor die datum, betrekking hebben op het veranderen van het bestaande op- en overslagbedrijf van [vergunninghoudster], bestaat geen aanleiding voor het oordeel dat die aanvullingen moeten worden beschouwd als een geheel nieuwe aanvraag voor een andere inrichting.
De beroepsgrond faalt.
1.2. In deze uitspraak worden de wetten aangehaald, zoals zij luidden voordat zij bij invoering van de Wabo werden gewijzigd.
Goede procesorde
2. Ter zitting heeft de vereniging aangevoerd dat het verweerschrift, met als bijlage het rapport 'Bepaling immissierelevante bronsterkte van vrachtwagens met een hoge uitlaat' van 22 september 2014, zo kort voor de zitting is ingediend dat het wegens strijd met de goede procesorde buiten beschouwing moet worden gelaten.
2.1. Gelet op artikel 8:58, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht kunnen partijen tot tien dagen voor de zitting nadere stukken indienen, tenzij dat in strijd is met een goede procesorde. Dat is het geval, indien de nadere stukken verwijtbaar zodanig laat worden ingediend, dat de andere partijen worden belemmerd om daarop adequaat te reageren of de goede voortgang van de procedure daardoor anderszins wordt belemmerd.
2.2. Het verweerschrift en het rapport zijn op 26 september 2014, dertien dagen voor de zitting, ingekomen. Het verweerschrift betreft een reactie op de beroepsgronden van de vereniging waarin de in het bestreden besluit ingenomen standpunten worden herhaald en toegelicht. Het bijgevoegde rapport bevat de resultaten van geluidemissiemetingen die zijn uitgevoerd naar aanleiding van het beroep van de vereniging. Het rapport dient ter bevestiging van de juistheid van een uitgangspunt dat is gehanteerd in het aan de vergunning ten grondslag liggende akoestisch onderzoek.
Aangezien het verweerschrift ten opzichte van het bestreden besluit geen nieuwe standpunten bevat, ziet de Afdeling geen aanleiding voor het oordeel dat de vereniging daar niet adequaat op heeft kunnen reageren. Evenmin ziet de Afdeling aanleiding voor het oordeel dat de vereniging niet adequaat heeft kunnen reageren op het bijgevoegde rapport, nu dat rapport beperkt is in omvang en geen nieuwe bevindingen bevat ten opzichte van het bij de aanvraag ingediende akoestisch rapport. Daarbij acht de Afdeling het van belang dat het rapport is opgesteld ter weerlegging van een beroepsgrond van de vereniging. Gelet op het voorgaande bestaat er dan ook geen aanleiding om het verweerschrift en het bijgevoegde rapport wegens strijd met de goede procesorde buiten beschouwing te laten.
Voorgeschiedenis
3. Bij besluit van 10 februari 2012 heeft het college aan [vergunninghoudster] de door haar gevraagde vergunning voor onder meer het inzamelen en op- en overslaan van bouw- en sloopafval, het op- en overslaan van grond en bouwmaterialen, het incidenteel breken van steenachtige materialen en zeven van grond en het in werking hebben van een loswal en een werkplaats verleend. Dit besluit heeft de Afdeling bij uitspraak van 14 augustus 2013 in zaak nr. 201203302/1/A4 vernietigd. Bij het bestreden besluit heeft het college de gevraagde vergunning opnieuw verleend.
Algemeen toetsingskader
4. Artikel 8.10, eerste lid, van de Wet milieubeheer bepaalt dat de vergunning slechts in het belang van de bescherming van het milieu kan worden geweigerd.
Het tweede lid, aanhef en onder a, bepaalt dat de vergunning in ieder geval wordt geweigerd indien door verlening daarvan niet kan worden bereikt dat in de inrichting ten minste de voor de inrichting in aanmerking komende beste beschikbare technieken worden toegepast.
Ingevolge artikel 8.11, tweede lid, kan een vergunning in het belang van de bescherming van het milieu onder beperkingen worden verleend.
Ingevolge het derde lid worden in het belang van het bereiken van een hoog niveau van bescherming van het milieu aan de vergunning de voorschriften verbonden die nodig zijn om de nadelige gevolgen die de inrichting voor het milieu kan veroorzaken, te voorkomen of, indien dat niet mogelijk is, zoveel mogelijk - bij voorkeur bij de bron - te beperken en ongedaan te maken. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat in de inrichting ten minste de voor de inrichting in aanmerking komende beste beschikbare technieken worden toegepast.
Uit artikel 8.11, tweede en derde lid, volgt dat de vergunning moet worden geweigerd indien de nadelige gevolgen die de inrichting voor het milieu kan veroorzaken door het stellen van voorschriften en beperkingen niet kunnen worden voorkomen dan wel niet voldoende kunnen worden beperkt.
Bij de toepassing van de hiervoor genoemde bepalingen komt het college een zekere beoordelingsvrijheid toe.
Geluid
5. De inrichting is gelegen op het krachtens de Wet geluidhinder gezoneerde industrieterrein De Hoef.
5.1. Ingevolge artikel 8.10, tweede lid, aanhef en onder b, van de Wet milieubeheer wordt de vergunning in ieder geval geweigerd indien verlening daarvan niet in overeenstemming zou zijn met hetgeen overeenkomstig artikel 8.8, derde lid, door het bevoegd gezag in acht moet worden genomen.
Ingevolge artikel 8.8, derde lid, aanhef en onder a, neemt het bevoegd gezag bij de beslissing op de aanvraag in ieder geval de voor de onderdelen van het milieu, waarvoor de inrichting gevolgen kan hebben, geldende grenswaarden in acht, voor zover de verplichting tot het in acht nemen daarvan voortvloeit uit de artikelen 40, 44 tot en met 47, 50, 51, 53 tot en met 56, 59 tot en met 61, 63, tweede lid, 64, 65 of 66 van de Wet geluidhinder.
Ingevolge het vijfde lid, is het derde lid, onderdeel a, voor zover het de geldende grenswaarden betreft, die voortvloeien uit de in dat onderdeel vermelde artikelen van de Wet geluidhinder, niet van toepassing, indien blijkens de aanvraag de geluidbelasting van het gehele industrieterrein niet toeneemt.
Ingevolge artikel 53 van de Wet geluidhinder mag buiten een bestaande zone de geluidbelasting vanwege het industrieterrein de waarde van 50 dB(A) niet te boven gaan.
5.2. De Afdeling heeft in de uitspraak van 14 augustus 2013 aan de vernietiging van het besluit van 10 februari 2012 onder meer ten grondslag gelegd dat in de daarbij vergunde situatie de geluidbelasting vanwege het industrieterrein de ingevolge artikel 53 van de Wet geluidhinder geldende zonegrenswaarde van 50 dB(A) zou overschrijden, zodat de vergunning ingevolge artikel 8.10, tweede lid, aanhef en onder b, en artikel 8.8, derde lid, aanhef en onder a, had moeten worden geweigerd. Naar het oordeel van de Afdeling was de uitzondering van artikel 8.8, vijfde lid, van de Wet milieubeheer niet van toepassing, aangezien de geluidbelasting van het gehele industrieterrein zou toenemen doordat zich op zonepunt 2 een toename van 47,6 dB(A) naar 48,9 dB(A) voordeed.
5.3. Naar aanleiding van de vernietiging door de Afdeling van het besluit van 10 februari 2012 heeft [vergunninghoudster] de aanvraag gewijzigd door onder meer de bedrijfsduur en het aantal transportbewegingen aan te passen. De akoestische gevolgen van die aanpassing zijn inzichtelijk gemaakt in het akoestisch rapport van 20 december 2013 van SCM Milieu B.V. (hierna: het akoestisch rapport). Bij het bestreden besluit stelt het college zich op het standpunt dat uit het akoestisch rapport volgt dat de geluidbelasting vanwege de inrichting op geen enkel zonebewakingspunt toeneemt ten opzichte van de geluidbelasting als gevolg van de bij de onderliggende vergunning krachtens de Hinderwet van 4 augustus 1992 vergunde activiteiten. Aangezien de geluidbelasting op de zonebewakingspunten niet toeneemt als gevolg van de veranderingen bij [vergunninghoudster], neemt de geluidbelasting vanwege het gehele industrieterrein evenmin toe als gevolg van die veranderingen en is de uitzondering van artikel 8.8, vijfde lid, nu van toepassing, aldus het college. Dat wordt volgens het college bevestigd door de uitgevoerde zonetoets, waarvan de resultaten zijn neergelegd in de als bijlage 2 bij het bestreden besluit gevoegde memo van AGEL adviseurs van 2 januari 2014 (hierna: de zonetoets). Gelet daarop hoeft de vergunning volgens het college niet te worden geweigerd omdat de zonegrenswaarde wordt overschreden.
6. De vereniging voert aan dat de vergunning had moeten worden geweigerd vanwege de geluidbelasting die de inrichting veroorzaakt. Volgens haar is de zonetoets niet deugdelijk, omdat daarin is uitgegaan van een onjuiste geluidbelasting vanwege de inrichtingen op het gezoneerde industrieterrein, nu het naastgelegen [bedrijf] de voor haar ingevolge het Activiteitenbesluit milieubeheer geldende geluidgrenswaarden overschrijdt.
Voorts voert de vereniging aan dat het college zich ten onrechte op het standpunt stelt dat de geluidbelasting vanwege de activiteiten binnen de inrichting van [vergunninghoudster] niet toeneemt ten opzichte van hetgeen de onderliggende vergunning krachtens de Hinderwet van 4 augustus 1992 toestond. Daartoe voert zij aan dat bij de verlening van die vergunning rekening was gehouden met een verhoging van het invallend geluid met 3 dB(A) vanwege gevelreflectie. Dat betekent volgens de vereniging dat de in die vergunning gestelde geluidgrenswaarden van onderscheidenlijk 50, 45 en 40 dB(A) in de dag-, avond- en nachtperiode, overeenkomen met geluidgrenswaarden van 47, 42 en 37 dB(A), indien geen rekening wordt gehouden met gevelreflectie, wat het geval is bij de verlening van de onderhavige vergunning. Volgens de vereniging volgt uit tabel 5-a van het akoestisch rapport dat de geluidbelasting vanwege de inrichting van [vergunninghoudster] op de posities 21, 22 en 24 hoger is dan 47 dB(A), dus hoger dan de op grond van de vergunning van 4 augustus 1992 toegestane geluidbelasting.
6.1. Zoals de Afdeling heeft overwogen in de uitspraak van 14 augustus 2013, is de in artikel 8.8, vijfde lid, geregelde uitzondering van toepassing indien de geluidbelasting vanwege het industrieterrein, te weten de etmaalwaarde van het equivalente geluidsniveau in dB(A) op een bepaalde plaats op de zonegrens, veroorzaakt door de gezamenlijke inrichtingen op een industrieterrein, op geen enkele plaats op de zonegrens toeneemt. De als bijlage 2 bij het bestreden besluit gevoegde zonetoets laat op geen enkel zonebewakingspunt een toename zien.
6.2. Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen (uitspraak van 5 februari 2014 in zaak nr. 201112690/1/A4) is bij de berekening van de geluidbelasting op de zonegrens van een gezoneerd industrieterrein bepalend welke geluidruimte de bestaande inrichtingen op het terrein toekomt op grond van de geldende vergunningen en algemene maatregelen van bestuur als bedoeld in artikel 8.40 van de Wet milieubeheer. Gelet hierop is bij de zonetoets terecht uitgegaan van de aan de inrichtingen op het gezoneerde industrieterrein toekomende geluidruimte en niet van de feitelijke geluidbelasting die die inrichtingen veroorzaken. De door de vereniging gestelde omstandigheid dat BNR Bouwstoffen B.V. de voor haar ingevolge het Activiteitenbesluit milieubeheer, een algemene maatregel van bestuur als bedoeld in artikel 8.40 van de Wet milieubeheer, geldende geluidgrenswaarden overschrijdt, daargelaten of dat zo is, is dan ook terecht niet betrokken in de berekening van de geluidbelasting op de zonegrens. Hetgeen de vereniging heeft aangevoerd, geeft geen aanleiding voor het oordeel dat de verrichte zonetoets niet deugdelijk is.
6.3. In voorschrift 2.3 bij de vergunning van 4 augustus 1992 is bepaald dat berekening van de geluidsniveaus overeenkomstig de Handleiding meten en rekenen industrielawaai IL-HR-13-01 van maart 1981 moet geschieden. Volgens deze handleiding worden gevelreflecties in de beoordeling betrokken, behalve bij inrichtingen gelegen op een gezoneerd industrieterrein. Aangezien de zonering rond het industrieterrein De Hoef is vastgesteld bij besluit van 24 september 1991, was de inrichting ten tijde van het verlenen van de onderliggende vergunning van 4 augustus 1992 gelegen op een gezoneerd industrieterrein, zodat geen rekening hoefde te worden gehouden met gevelreflectie. Reeds daarom mist het betoog van de vereniging feitelijke grondslag.
6.4. Hetgeen de vereniging heeft aangevoerd geeft, gelet op het voorgaande, geen aanleiding voor het oordeel dat het college zich ten onrechte op het standpunt heeft gesteld dat de geluidbelasting vanwege het gehele industrieterrein niet toeneemt als gevolg van de gevraagde vergunning. Het college heeft zich thans terecht op het standpunt gesteld dat de uitzondering van artikel 8.8, vijfde lid, van de Wet milieubeheer van toepassing is, zodat de vergunning niet hoefde te worden geweigerd vanwege de geluidbelasting die de inrichting veroorzaakt.
De beroepsgrond faalt.
7. Volgens de vereniging zijn de vergunningvoorschriften 4.2.1, 4.2.2 en 4.3.1 niet naleefbaar, omdat de geluidbelasting vanwege de inrichting in het akoestisch rapport is onderschat.
7.1. In vergunningvoorschrift 4.2.1 zijn geluidgrenswaarden gesteld voor het langtijdgemiddeld beoordelingsniveau op de zonebewakingspunten 01_A tot en met 26_A en in voorschrift 4.2.2 voor het maximale geluidniveau op woningen van derden. In voorschrift 4.3.1 zijn voor de incidentele bedrijfssituatie, te weten het maximaal 12 dagen per jaar zeven van grond en bewerken van steenachtige materialen, afwijkende geluidgrenswaarden gesteld voor het langtijdgemiddeld beoordelingsniveau.
7.2. Ter onderbouwing van haar betoog dat de geluidbelasting vanwege de inrichting is onderschat, voert de vereniging ten eerste aan dat het geluid vanwege de vrachtwagens ten onrechte niet is uitgesplitst in twee of drie deelgeluidbronnen met verschillende bronhoogten. Dat had volgens de vereniging wel gemoeten, omdat de uitlaat en de luchtinlaat veelal op een andere hoogte dan het motorblok zijn gepositioneerd. Doordat de vrachtwagens ten onrechte als één bron ter hoogte van het motorblok zijn gemodelleerd, is volgens de vereniging in strijd met de Handleiding meten en rekenen industrielawaai 1999 niet gerekend met de immissierelevante bronsterkte.
7.2.1. Op blz. 2 van het akoestisch rapport staat dat het onderzoek is uitgevoerd volgens de regels uit de Handleiding meten en rekenen industrielawaai 1999. In het akoestisch rapport zijn de vrachtwagens gemodelleerd als één geluidbron ter hoogte van het motorblok. Het college heeft zich in het bestreden besluit op het standpunt gesteld dat de geluiduitstraling van de uitlaat niet relevant is ten opzichte van het geluid van het motorblok, waardoor de gehanteerde bronhoogte een realistische weergave geeft van de bronsterkte van een vrachtwagen. In het bij het verweerschrift gevoegde rapport 'Bepaling immissierelevante bronsterkte van vrachtwagens met een hoge uitlaat', wordt geconcludeerd dat de immissierelevante bronsterkte van de vrachtwagens bij een rijsnelheid van 10 km/uur volledig wordt bepaald door het motorgeluid. Daarmee wordt het uitgangspunt van het college bevestigd. De vereniging heeft niet aannemelijk gemaakt dat dit uitgangspunt onjuist is, nu zij niet is ingegaan op de bronsterkte van het motorgeluid. De Afdeling ziet in hetgeen de vereniging heeft aangevoerd dan ook geen aanleiding voor het oordeel dat niet met de immissierelevante bronsterkte is gerekend.
De beroepsgrond faalt in zoverre.
7.3. Ten tweede voert de vereniging aan dat het maximale geluidniveau als gevolg van het schrapen van de stalen bak van de loskraan over de bodem van een aan de kade afgemeerd schip ten onrechte niet als geluidbron is opgenomen in het akoestisch rapport.
7.3.1. Volgens het college is dit geluid meegenomen in de beoordeling van het laden en lossen van schepen bij het maximale geluidniveau vanwege het gebruik van de mobiele kraan. Ter zitting heeft de vereniging dit betwist. Volgens de vereniging kan het geluid niet in één bron worden gevat maar hadden meerdere bronnen moeten worden beoordeeld, omdat de hele wand van het schip het geluid zou afstralen. Volgens het college is de afstraling van de wand van een schip niet maatgevend voor het maximale geluidniveau dat wordt veroorzaakt door het schrapen van de stalen bak van de loskraan over de bodem van het schip. Daarom is volgens het college het in het akoestisch rapport gehanteerde maximale geluidniveau voor die bron representatief en behoefden niet meerdere bronnen voor de afstraling van de wand van een schip gehanteerd te worden. De Afdeling ziet in hetgeen de vereniging heeft aangevoerd geen aanleiding voor het oordeel dat dit standpunt van het college onjuist is. De vereniging heeft niet aannemelijk gemaakt dat het geluid van het schrapen met de stalen bak van de loskraan over de bodem van een aan de kade afgemeerd schip niet of niet juist is betrokken bij de beoordeling van de geluidbelasting die wordt veroorzaakt door het laden en lossen van schepen.
De beroepsgrond faalt ook in zoverre.
7.4. Ten derde ontbreekt volgens de vereniging in het akoestisch rapport informatie over de bezetting van de over het terrein van de inrichting te rijden trajecten (hierna: rijlijnen), waardoor de geluidbelasting vanwege de verkeersbewegingen over het terrein van de inrichting niet goed kan worden beoordeeld en handhaving later onmogelijk is. Bovendien betekent het ontbreken van deze informatie dat binnen de inrichting niet de beste beschikbare technieken worden toegepast, aldus de vereniging.
7.4.1. De Afdeling overweegt dat de rijlijnen in de figuren 5a tot en met 5e van bijlage 1 bij het akoestisch rapport zijn weergegeven. Het aantal verkeersbewegingen per rijlijn is vermeld in tabel 2-a op blz. 5 van het akoestisch rapport. De vereniging heeft niet aannemelijk gemaakt dat het niet mogelijk is de geluidbelasting vanwege de verkeersbewegingen over het terrein van de inrichting te beoordelen op basis van deze gegevens. De Afdeling ziet in hetgeen de vereniging heeft aangevoerd geen aanleiding voor het oordeel dat de gegevens niet gedetailleerd genoeg zijn, dan wel dat gegevens ontbreken. Voorts heeft de vereniging niet met concrete argumenten aannemelijk gemaakt dat handhaving van de in de vergunningvoorschriften gestelde geluidgrenswaarden niet mogelijk zal zijn.
De beroepsgrond faalt ook in zoverre.
7.4.2. Reeds omdat de vereniging niet aannemelijk heeft gemaakt dat gegevens over de verkeersbewegingen over het terrein van de inrichting ontbreken, mist het betoog van de vereniging dat om die reden binnen de inrichting niet de beste beschikbare technieken worden toegepast, feitelijke grondslag.
7.5. Gelet op al het voorgaande bestaat er geen aanleiding voor het oordeel dat de geluidbelasting vanwege de inrichting in het akoestisch rapport is onderschat en dat de vergunningvoorschriften 4.2.1, 4.2.2 en 4.3.1 daarom niet naleefbaar zijn.
De beroepsgrond faalt.
Trillingen
8. De vereniging voert aan dat vergunningvoorschrift 4.4.2 niet toereikend is ter voorkoming dan wel voldoende beperking van trillingshinder. Volgens de vereniging zijn de in dat voorschrift gestelde grenswaarden gebaseerd op metingen in de praktijk, waarbij het terrein van [vergunninghoudster] slechts gedeeltelijk was geëgaliseerd, terwijl [vergunninghoudster] voornemens is het hele terrein te asfalteren. Volgens de vereniging is het college bij het vaststellen van de hoogte van de grenswaarden ten onrechte niet uitgegaan van de situatie waarin het terrein van [vergunninghoudster] geheel zou zijn geasfalteerd.
8.1. Het college heeft bij de beoordeling van de trillingen vanwege de inrichting de Meet- en beoordelingsrichtlijn trillingen van de SBR, uitgave augustus 2002, deel B, Hinder voor personen in gebouwen (hierna: SBR-richtlijn B) toegepast. De grenswaarden in vergunningvoorschrift 4.4.2 komen overeen met de in de SBR-richtlijn B opgenomen streefwaarden voor herhaald voorkomende trillingen gedurende lange tijd in bestaande situaties. In de SBR-richtlijn B staat dat de daarin opgenomen streefwaarden erop zijn gericht om hinder door trillingen te voorkomen of zoveel mogelijk te beperken. Zoals de Afdeling heeft overwogen in de uitspraak van 14 augustus 2013, bestaat geen aanleiding voor het oordeel dat de aan de SBR-richtlijn B ontleende grenswaarden, die in vergunningvoorschrift 4.4.2 aan de vergunning zijn verbonden, niet toereikend zijn ter voorkoming dan wel voldoende beperking van trillingshinder.
De beroepsgrond faalt.
Slotoverwegingen
9. Het beroep is ongegrond.
10. Voor een proceskostenveroordeling bestaat geen aanleiding.
Beslissing
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State:
verklaart het beroep ongegrond.
Aldus vastgesteld door mr. C.J. Borman, voorzitter, en mr. Y.E.M.A. Timmerman-Buck en mr. J.W. van de Gronden, leden, in tegenwoordigheid van mr. R. van Heusden, griffier.
w.g. Borman w.g. Van Heusden
voorzitter griffier
Uitgesproken in het openbaar op 10 december 2014
163-687.