ECLI:NL:RBZWB:2023:2258

Uitspraak

RECHTBANK ZEELAND-WEST-BRABANT

Strafrecht

Zittingsplaats: Breda

Parketnummer: 02-800367-18

beslissing van de meervoudige kamer d.d. 4 april 2023

op de vordering van de officier van justitie tot verlenging van de terbeschikkingstelling met voorwaarden van

[veroordeelde]

geboren te [geboorteplaats 1] op [geboortedag 1] 1989

verblijvende aan de [verblijfplaats]

1.De stukken

Het dossier bevat onder meer de volgende stukken:

- de vordering van de officier van justitie van 3 februari 2023, die strekt tot verlenging van de terbeschikkingstelling (hierna tbs) met voorwaarden met twee jaar;

- de aantekeningen omtrent de lichamelijke en geestelijke gesteldheid van veroordeelde;

- het verlengingsadvies van de reclassering van 11 januari 2023;

- het rapport van [psychiater] van 13 januari 2023.

2.De procesgang

Bij arrest van het gerechtshof ‘s-Hertogenbosch van 23 maart 2021 is overtreding van artikel 300 van het Wetboek van Strafrecht, te weten mishandeling, terwijl het feit zwaar lichamelijk letsel ten gevolge heeft, bewezen verklaard en als zodanig gekwalificeerd. Het hof heeft veroordeelde wegens een ziekelijke stoornis van zijn geestvermogens volledig ontoerekeningsvatbaar verklaard en hem ontslagen van alle rechtsvervolging. Het hof heeft aan veroordeelde een tbs met voorwaarden opgelegd en daarbij als voorwaarden gesteld:

1. Geen strafbaar feit plegen:
Veroordeelde maakt zich niet schuldig aan een strafbaar feit.
2. Meewerken aan reclasseringstoezicht:
Veroordeelde werkt mee aan het reclasseringstoezicht. Deze medewerking houdt onder andere in:
- Veroordeelde meldt zich op afspraken bij de reclassering. De reclassering bepaalt hoe vaak dat nodig is.
- Veroordeelde laat een of meer vingerafdrukken nemen en laat een geldig identiteitsbewijs zien. Dit is nodig om de identiteit van veroordeelde vast te stellen.
- Veroordeelde houdt zich aan de aanwijzingen van de reclassering. De reclassering kan aanwijzingen geven die nodig zijn voor de uitvoering van het toezicht of om veroordeelde te helpen bij het naleven van de voorwaarden.
- Veroordeelde helpt de reclassering aan een actuele foto waarop zijn gezicht herkenbaar is. Deze foto is nodig voor opsporing bij ongeoorloofde afwezigheid.
- Veroordeelde werkt mee aan huisbezoeken.
- Veroordeelde geeft de reclassering inzicht in de voortgang van begeleiding en/of behandeling door andere instellingen of hulpverleners.
- Veroordeelde vestigt zich niet op een ander adres zonder toestemming van de reclassering.
- Veroordeelde werkt mee aan het uitwisselen van informatie met personen en instanties die contact hebben met veroordeelde, als dat van belang is voor het toezicht.
3. Meewerken aan time-out:
Veroordeelde werkt mee aan een time-out in een Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) of andere instelling, als de reclassering dat nodig vindt. Deze time-out duurt maximaal 7 weken, met de mogelijkheid van verlenging met nog eens maximaal 7 weken, tot maximaal 14 weken per jaar.
4. Niet naar het buitenland:
Veroordeelde gaat niet naar het buitenland of naar de Nederlandse Antillen, zonder toestemming van het Openbaar Ministerie.
5. Opname in een zorginstelling:
Veroordeelde laat zich opnemen op de Forensisch Psychiatrische Afdeling (FPA) in [plaats 1] dan wel in een nader aan te wijzen soortgelijke intramurale zorginstelling, te bepalen door de justitiële instantie die verantwoordelijk is voor plaatsing, en, in het geval plaatsing met ingang van heden niet mogelijk mocht blijken te zijn, tot het moment waarop plaatsing op de FPA [plaats 1] of die andere aan te wijzen soortgelijke intramurale zorginstelling wel mogelijk is, ter overbrugging in een soortgelijke door de reclassering te bepalen klinische instelling voor forensisch psychiatrische zorg.
De opname duurt zolang de reclassering dat nodig vindt.
Veroordeelde houdt zich aan de huisregels en de aanwijzingen die de zorginstelling geeft voor de behandeling. Het innemen van medicijnen kan onderdeel zijn van de behandeling.
Als de reclassering een overgang naar ambulante zorg, begeleid wonen of maatschappelijke opvang gewenst vindt, werkt veroordeelde mee aan de indicatiestelling en plaatsing.
6. Ambulante behandeling:
Veroordeelde laat zich behandelen door een nader te bepalen instelling, te bepalen door de reclassering.
De behandeling start na de klinische behandeling. De behandeling duurt zolang de reclassering dat nodig vindt.
Veroordeelde houdt zich aan de huisregels en de aanwijzingen die de zorgverlener geeft voor de behandeling. Het innemen van medicijnen kan onderdeel zijn van de behandeling.
7. Begeleid wonen of maatschappelijke opvang:
Veroordeelde verblijft in een nader te bepalen instelling voor beschermd wonen of maatschappelijke opvang, te bepalen door de reclassering.
Het verblijf start op een nader door de reclassering te bepalen startmoment. Het verblijf duurt zolang de reclassering dat nodig vindt.
Veroordeelde houdt zich aan de huisregels en het dagprogramma dat de instelling in overleg met de reclassering voor hem heeft opgesteld.
8. Contactverbod:
Veroordeelde heeft of zoekt op geen enkele wijze - direct of indirect - contact met [slachtoffer] , geboren op [geboortedag 2] 1972 te [geboorteplaats 2] , zolang het Openbaar Ministerie dit verbod nodig vindt. De politie ziet toe op handhaving van dit contactverbod.
9. Meewerken aan schuldhulpverlening:
Veroordeelde werkt mee aan het aflossen van zijn schulden en het treffen van afbetalingsregelingen, ook als dit inhoudt meewerken aan schuldhulpverlening in het kader van de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen. Veroordeelde geeft de reclassering inzicht in zijn financiën en schulden.

Het hof heeft aan de reclassering opdracht gegeven veroordeelde bij de naleving van de voorwaarden hulp en steun te verlenen. Daarnaast heeft het hof bepaalt dat de tbs met voorwaarden dadelijk uitvoerbaar is.

De rechtbank constateert dat het hier gaat om een misdrijf als bedoeld in artikel 38e, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht.

De tbs met voorwaarden is op 26 maart 2021 aangevangen.

Tijdens het onderzoek ter openbare terechtzitting van de rechtbank van 21 maart 2023 is de officier van justitie gehoord. Tevens is veroordeelde gehoord, bijgestaan door zijn raadsvrouw mr. C.H.J. van Dooijeweert, advocaat te Barneveld.

Voorts is de [deskundige ] , reclasseringswerker, gehoord.

3.Het advies van de reclassering

De reclassering heeft in haar rapport van 11 januari 2023 verslag gedaan over de voortgang van de maatregel. Uit dit verslag is gebleken dat veroordeelde, ook voorafgaand aan het strafbare feit waarvoor hij de tbs met voorwaarden heeft opgelegd gekregen (het indexdelict), met justitie in aanraking is geweest wegens mishandelingen van willekeurige mensen. Inmiddels is duidelijk geworden dat dit gedrag van veroordeelde voortkomt uit schizofrenie. Ten tijde van deze feiten was sprake van een psychotisch toestandsbeeld. Ook was hierbij sprake van een realiteitstoetsingsstoornis; in de beleving van veroordeelde werd hij aangevallen en geïntimideerd door het slachtoffer in plaats van andersom.

Tot op de dag van vandaag ziet veroordeelde deze situatie niet anders. Veroordeelde is in verband met de aan hem opgelegde tbs voorwaarden in de periode van 1 april 2021 tot en met 27 juli 2022 in behandeling geweest bij Fivoor, [afdeling] in [plaats 1] . Ondanks dat veroordeelde het niet eens is met zijn veroordeling en er sprake is van een gebrekkig ziektebesef -en inzicht, heeft hij zich wel meewerkend opgesteld en actief deelgenomen aan de behandeling.

Veroordeelde is op 27 juli 2022 opgenomen bij Forensisch Beschermd Wonen [naam] , onderdeel van forensische GGZ Transfore, in [plaats 2] . Sindsdien bewoont hij een gedeeld appartement met 24-uurs begeleiding in de directe nabijheid van deze woning. Veroordeelde zet zich, ondanks zijn ontkenning van de diagnose schizofrenie, nog steeds in voor zijn behandeling welke zich richt op het vergroten van probleembesef en ziekte-inzicht. Hij gebruikt ook de aan hem voorgeschreven anti-psychotische medicatie. Dit heeft een gunstig effect op de positieve symptomen van de schizofrenie, al is er nog wel steeds sprake van realiteitstoetsingsproblematiek. Veroordeelde is leergierig, wil werken aan zichzelf en staat open voor begeleiding. Het risicomanagement richt zich verder op het signaleren van aanwezige cognities op denkfouten of wanen.

Op het moment dat veroordeelde geen anti-psychotische medicatie gebruikt, is de inschatting dat positieve symptomen van de schizofrenie zullen toenemen. In dat geval zal het risico op een nieuw gewelddelict ook toenemen. Onder de huidige omstandigheden echter wordt het risico op een nieuw gewelddelict als laag ingeschat. De inzet van veroordeelde voor de behandeling, de geboden structuur, een goede balans tussen draagkracht en draaglast en de anti-psychotische medicatie zijn belangrijke factoren die het risico op herhaling van geweldrecidive laag houden.

De komende periode gaat onderzocht worden of veroordeelde ingesteld kan worden op een lagere dosering anti-psychotische medicatie. De intentie is om dat onder de huidige omstandigheden van wonen en begeleiding een periode te volgen. Bij goed verloop zal veroordeelde een volgende stap kunnen maken naar de [zorgaanbieder] . Dit is begeleid wonen van Transfore in het centrum van [plaats 2] en vraagt meer zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Veroordeelde staat achter het beoogde traject.

De reclassering schat in dat dit traject meer dan een jaar in beslag zal nemen. Daarom adviseert de reclassering om de tbs met voorwaarden met twee jaar te verlengen.

In aanvulling hierop is tijdens de zitting door de deskundige nog naar voren gebracht dat vast blijft staat dat bij veroordeelde sprake is van schizofrenie. Er zal nog worden onderzocht of bij hem ook sprake is van autisme. Veroordeelde kan al op korte termijn op de [zorgaanbieder] terecht. Hij heeft een goede klik met de huisgenoot die hij daar zal krijgen. Het is wel van belang dat veroordeelde daar stabiel naartoe gaat. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de medicatie van veroordeelde, op zijn verzoek, op de huidige locatie zou worden verlaagd. Pas als dit enige tijd goed zou gaan, zou hij de overstap naar de [zorgaanbieder] maken. Veroordeelde wil echter graag al op korte termijn naar de [zorgaanbieder] . Daarom vindt hij het momenteel niet meer nodig dat zijn medicatie wordt verlaagd.

Twee weken geleden bleek dat veroordeelde zonder overleg zijn werk bij het recyclingbedrijf had opgezegd. In dat geval zou het niet passend zijn om de overstap naar de [zorgaanbieder] te maken. Omdat veroordeelde inmiddels ander werk heeft gevonden, kan deze overstap toch worden gemaakt. Hij kan niet altijd op de [zorgaanbieder] blijven wonen. Vanuit daar zal voor veroordeelde een plek moeten worden gezocht waar hij wel kan blijven. Hoe het op die plek zal gaan, zal ook in het kader van een tbs met voorwaarden moeten worden gemonitord. Gelet hierop handhaaft de deskundige het advies om de tbs met voorwaarden met twee jaar te verlengen.

4.Het advies van de externe gedragsdeskundige

Uit het rapport van [psychiater] van 13 januari 2023 blijkt dat bij veroordeelde sprake van schizofrenie, die door de anti-psychotische medicatie in een zekere rust verkeert. Van paranoïde- of betrekkingswanen en hallucinaties is op dit moment geen sprake. Evenmin staan momenteel desorganisatie of negatieve symptomen nadrukkelijk op de voorgrond. Wel zijn er nog milde paranoïde- en betrekkingsideeën en enige incoherentie op verhaalsniveau. Opvallend is ook dat veroordeelde nauwelijks ziektebesef en -inzicht heeft.

Na het indexdelict heeft veroordeelde bijna drie jaar in detentie verbleven, in welke periode al een begin is gemaakt met de (medicamenteuze) behandeling. In april 2021 is de huidige tbs-behandeling aangevangen. Veroordeelde heeft daaraan meegewerkt, vooral vanwege het opgelegde kader. Hij houdt zich aan afspraken, veroorzaakt geen incidenten en is inmiddels meer open over wat hem bezighoudt. Veroordeelde maakt al met al een goede ontwikkeling door, ondanks het blijvende gebrek aan ziektebesef en -inzicht.

In juli 2022 is hij overgeplaatst naar Forensisch Beschermd Wonen van Transfore in [plaats 2] . Hij werkt inmiddels vier dagen per week en blijft - bij continuering van de anti-psychotische medicatie - in psychiatrisch opzicht stabiel.

De psychiater beoordeelt het recidive onder de huidige omstandigheden als laag. Wanneer het tbs-kader zou wegvallen en veroordeelde op zichzelf zou zijn aangewezen, ligt het grootste gevaar in het stoppen met de medicatie. Na verloop van tijd kunnen dan de paranoïde- en betrekkingswanen weer toenemen, zal hij door zijn onjuiste interpretaties in conflicten komen met anderen en zal hij bij gebrek aan meer adequate oplossingsstrategieën kunnen terugvallen in oud gedrag, dat wil zeggen dat hij al of niet impulsief kan reageren met fysiek geweld op (vermeende) provocaties. Indien veroordeelde de medicatie continueert en hij in een stabiele en veilige omgeving verkeert, is er minder kans op een psychotische ontregeling en blijft het recidivegevaar beperkt. Veroordeelde is echter zelf nauwelijks intrinsiek gemotiveerd voor het voortzetten van de medicatie, vooral omdat hij meent nooit psychotisch te zijn geweest en niet aan schizofrenie te lijden.

De psychiater acht het voor een goede afronding van de resocialisatie noodzakelijk dat veroordeelde stap voor stap meer vrijheden, meer zelfstandigheid en meer verantwoordelijkheden krijgt. Een overplaatsing naar een begeleide woonvorm (met minder toezicht dan thans het geval is, maar met begeleiding van een Fact-team), is daarom aangewezen. Daar zal duidelijk worden of zelfstandig wonen op termijn haalbaar kan zijn. Voordat veroordeelde vanuit de huidige situatie volgende stappen kan maken, moet echter duidelijk worden of zijn medicatie enigszins kan worden verlaagd en of hij daarmee psychiatrisch stabiel blijft. Ook als veroordeelde eenmaal in de begeleide woonvorm verblijft, is voortzetting van het tbs-kader noodzakelijk, zodat hij duidelijkheid heeft over (verplichte) voortzetting van de medicatie en er zo nodig tijdig kan worden ingegrepen indien daartoe aanleiding bestaat.

Dit traject gaat zeker langer dan een jaar duren. Daarom adviseert de psychiater de tbs met voorwaarden met twee jaar te verlengen. Er is wat de psychiater betreft geen indicatie voor een tussentijdse toetsing. Aan het einde van de volgende verlengingstermijn kan worden beoordeeld of veroordeelde eventueel toe is aan beëindiging van het tbs-kader, al of niet gevolgd door een zorgmachtiging.

5.Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft ter zitting aangevoerd dat aan de voorwaarden voor verlenging van de tbs met voorwaarden wordt voldaan. Uit de rapporten van de reclassering en de psychiater volgt immers dat bij veroordeelde sprake was en is van een ziekelijke stoornis. Daarnaast is, zeker als het kader van een tbs met voorwaarden wegvalt, sprake van een matig tot hoog recidivegevaar. De reclassering en de psychiater hebben beide aangegeven dat gelet op de te nemen stappen een langere verlenging van de tbs met voorwaarden nodig is dan een jaar. Gelet op de jurisprudentie van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, waarin is geoordeeld dat een verlenging met een jaar enkel aan de orde kan zijn, wanneer de maatregel binnen een jaar kan worden afgerond, is de officier van justitie ter zitting bij de vordering om de tbs met voorwaarden met twee jaar te verlengen gebleven.

Verder vordert de officier van justitie om de formulering van de onder 3 genoemde voorwaarde te wijzigen in de versie die door het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden wordt gebruikt (zie: ECLI:NL:GHARL:2022:10739), zodat die in overeenstemming is met de huidige jurisprudentie.

De officier van justitie complimenteert veroordeelde met het verloop van de tbs met voorwaarden. Ondanks dat hij zijn stoornis en het indexdelict blijft ontkennen, is hij goed bezig en houdt hij zich aan de voorwaarden van de tbs.

6.Het standpunt van de verdediging

Veroordeelde heeft ter zitting verklaard dat het goed met hem gaat. Bij hem is geen sprake van schizofrenie. Mensen met schizofrenie hebben namelijk wanen, stemmen in hun hoofd en hallucinaties. Dit heeft veroordeelde niet. Misschien dat bij hem wel sprake is van autisme. Mogelijk dat dit de aanleiding voor het indexdelict is geweest.

Veroordeelde zal wel de medicatie blijven gebruiken die aan hem is voorgeschreven. Hij zal eerder dan bedoeld worden overgeplaatst naar de [zorgaanbieder] . Veroordeelde wil dit graag, ook omdat hij graag een andere huisgenoot wil dan die hij nu heeft. Veroordeelde werkte eerst bij een recyclingbedrijf. De arbeidsomstandigheden waren echter niet goed en hij had daar geen perspectief. Daarom is hij op zoek gegaan naar ander werk. Veroordeelde begint binnenkort bij een slagerij. Hij gaat daar ook vier dagen in de week werken en zal iets meer gaan verdienen dan bij het recyclingbedrijf. Ook heeft hij bij de slagerij meer perspectief.

De raadsvrouw heeft betoogd dat aan de voorwaarden voor verlenging van de tbs met voorwaarden wordt voldaan. Deze maatregel kan dan ook worden verlengd.

De vraag is echter of dit een verlenging van een of twee jaar dient te zijn. De raadsvrouw is van mening dat met een jaar kan worden volstaan. Veroordeelde heeft in de afgelopen periode een positieve ontwikkeling doorgemaakt. Hij is goed ingesteld op medicatie, heeft meer inzicht gekregen in het indexdelict, beter contact met zijn omgeving en kan beter aangeven wat er in hem omgaat. Veroordeelde houdt zich ook aan alle afspraken. Daarnaast werkt hij vier dagen in de week. Veroordeelde zal binnenkort worden overgeplaatst naar de [zorgaanbieder] . Dit is sneller dan verwacht. Weliswaar is veroordeelde het niet eens met de diagnose en met de veroordeling voor het indexdelict, toch heeft hij in de afgelopen periode de medicatie trouw ingenomen en overal aan meegewerkt. Om hem een stip op de horizon te bieden en hem gemotiveerd te houden, vindt de raadsvrouw een verlenging met een jaar meer passend. Na dit jaar kan worden bezien of een verdere verlenging nodig is of dat kan worden volstaan met een minder ingrijpende maatregel, zoals een zorgmachtiging. Ten aanzien van de door de officier gevorderde wijziging van de onder 3 genoemde voorwaarde refereert de verdediging zich aan het oordeel van de rechtbank.

7.Het oordeel van de rechtbank

De tbs kan slechts worden verlengd indien de veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen of goederen de verlenging van de tbs met voorwaarden eist. Het recidivegevaar moet nog aanwezig zijn en dient voort te vloeien uit een ziekelijke stoornis en/of een gebrekkige ontwikkeling van de geestvermogens.

Gelet op de adviezen van de reclassering en de psychiater wordt nog steeds aan dit wettelijke criterium voldaan. De stoornis van veroordeelde is immers nog steeds aanwezig. Daarnaast is er nog steeds sprake van recidivegevaar, zeker als de maatregel zou worden beëindigd, en daarmee gevaar voor de veiligheid van anderen dan wel de algemene veiligheid van personen. Dit wordt ook niet door de verdediging betwist.

Wel bestaat er verschil van mening over de termijn waarmee de tbs met voorwaarden moet worden verlengd. De reclassering en de psychiater adviseren om deze maatregel met twee jaar te verlengen, welk advies de officier van justitie in zijn vordering heeft overgenomen. De verdediging meent echter dat kan worden volstaat met een verlenging van een jaar.

De rechtbank overweegt met betrekking tot de vraag of de tbs met voorwaarden met een of met twee jaar moet worden verlengd als volgt. Uit de stukken en de behandeling ter zitting blijkt dat veroordeelde in de afgelopen periode een positieve ontwikkeling heeft doorgemaakt. Hij heeft groei laten zien. Ondanks dat veroordeelde nog steeds geen ziektebesef heeft en het niet eens is met de veroordeling voor het indexdelict, heeft hij wel aan zijn behandeling meegewerkt. Ook neemt hij de aan hem voorgeschreven anti-psychotische medicatie in. Veroordeelde zal binnenkort worden overgeplaatst naar de [zorgaanbieder] . Op deze plek zal van hem meer zelfstandigheid en zelfredzaamheid worden gevraagd. Veroordeelde kan hier niet voor altijd blijven wonen. Op de [zorgaanbieder] zal worden bekeken of zelfstandig wonen haalbaar is en voor veroordeelde een plek worden gezocht waar hij wel kan blijven wonen. Tijdens dit traject zal moeten worden beoordeeld of de medicatie van veroordeelde kan worden verlaagd en of hij daarmee psychiatrisch stabiel blijft. Ook zal tijdens dit traject moet worden bekeken of veroordeelde zijn medicatie trouw blijft innemen, zeker nu hij hiervoor niet intrinsiek is gemotiveerd. Zowel de psychiater als de reclassering verwachten dat dit traject langer dan een jaar zal duren. Gelet op alle stappen die nog gezet moeten gaan worden, kan de rechtbank dit goed gemotiveerde standpunt van de deskundigen volgen.

Gelet hierop en op de hiervoor vermelde jurisprudentie dat een verlenging met een jaar enkel aan de orde kan zijn, wanneer de maatregel binnen een jaar kan worden afgerond, is de rechtbank dan ook van oordeel dat de tbs met voorwaarden van veroordeelde met
twee jaarmoet worden verlengd.

Daarnaast is de rechtbank met de officier van justitie van oordeel dat de onder 3 gestelde voorwaarde moet worden gewijzigd. Zij zal deze voorwaarde als volgt wijzigen:

3. Meewerken aan time-out

Als de reclassering dat nodig vindt en veroordeelde daarmee instemt, kan veroordeelde voor een time-out worden opgenomen in een Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) of andere instelling. Deze time-out duurt totdat de reclassering of veroordeelde deze beëindigt, maar maximaal zeven weken, met de mogelijkheid van verlenging met nog eens maximaal zeven weken, tot maximaal veertien weken per jaar.

8.De beslissing.

De rechtbank verlengt de termijn van de terbeschikkingstelling met voorwaarden van veroordeelde met
twee jaar.

De rechtbank
wijzigt de onder 3 genoemde voorwaardeals volgt:

3. Meewerken aan time-out

Deze beslissing is gegeven door mr. M. Veldhuizen, voorzitter, mr. D. van Kralingen en

mr. D.H. Hamburger, rechters, in tegenwoordigheid van de griffier mr. W.T.C. Venekamp en is uitgesproken ter openbare zitting op 4 april 2023.

Mr. D. van Kralingen en de griffier zijn niet in de gelegenheid deze beslissing mede te ondertekenen.