Uitspraak
Rechtbank Zutphen
Sector Civiel
Afdeling Handel
Rolnummer: 70858 / HA ZA 05-673
Uitspraak: 21 december 2005
Vonnis van de enkelvoudige kamer voor burgerlijke zaken in de zaak van
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
CAPRICORN HOLDING B.V.,
gevestigd te Borculo,
eiseres,
procureur mr. F.B.M. van Aanhold,
tegen
de publiekrechtelijke rechtspersoon GEMEENTE BERKELLAND,
gevestigd te Borculo,
gedaagde,
procureur mr. J.S.W. Lucassen.
Partijen zullen hierna Capricorn en de Gemeente genoemd worden.
1. De procedure
1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:
- het tussenvonnis van 7 september 2005
- het proces-verbaal van comparitie van partijen van 24 oktober 2005.
1.2. Partijen hebben om vonnis gevraagd.
2. De feiten
2.1. Door de raad van de gemeente Borculo (thans de gemeente Berkelland) is op 26 februari 1998 een verordening vastgesteld houdende de voorwaarden waaronder de gemeente medewerking zal verlenen aan het in exploitatie brengen van gronden (hierna: de exploitatieverordening).
In de exploitatieverordening komen onder meer de navolgende bepalingen voor:
“Artikel 1 (...)
In deze verordening wordt verstaan onder (...)
f. voorzieningen van openbaar nut, waardoor de in het exploitatiegebied gelegen onroerende zaken gebaat worden: onder meer
1. riolering, met inbegrip van bijbehorende werken (...)
Artikel 11(...)
1. De artikelen 2, eerste lid, 3, 5 en 6, eerste en tweede lid, van deze verordening zijn niet van toepassing voor voorzieningen van openbaar nut van ondergeschikt belang, zoals een uitweg op de openbare weg of een aansluiting op het openbare riool. In dergelijke gevallen besluiten burgemeester en wethouders onder welke voorwaarden deze voorzieningen van openbaar nut door of met medewerking van de gemeente zullen worden aangelegd.”
2.2. Het college van burgemeester en wethouders van de Gemeente heeft bij besluit van 4 maart 2003 standaardeenheidsprijzen vastgesteld voor riool-huisaansluitingen, geldend voor 2003 tot en met 2005. Zo is voor een rioolaansluiting (diameter van 125 mm met maximale lengte van 5.00 meter) van een nieuwbouwwoning op een niet door de Gemeente uitgegeven kavel, ingeval van een gemengd stelsel, een bedrag van -afgerond- € 1.745,-- verschuldigd. Dit bedrag is als volgt samengesteld: administratiekosten € 142,42, aansluitkosten € 1.002,16 verhoogd met € 600,--, zijnde 25% van de gemiddelde aanlegkosten van het hoofdriool per woning.
2.3. In 2004 zijn in Borculo, (thans gemeente Berkelland) door De Markt Groep B.V. 4 woningen gebouwd aan de Heerlijkheidstraat.
2.4. De Markt Groep B.V. heeft de Gemeente verzocht om de betreffende woningen aan de Heerlijkheidstraat op het openbaar riool aan te sluiten, op welk verzoek de Gemeente bij brief van 16 december 2004 als volgt heeft geantwoord:
“De nieuwe rioolaansluitingen worden door de gemeente aangebracht, waarvoor u een vergoeding dient te voldoen van € 6.980,- (...) Ter voorkoming van misverstanden deel ik u mee, dat de aansluiting niet door ons wordt gerealiseerd voordat het genoemde bedrag is voldaan (...) In verband met te verwachten toekomstige ontwikkelingen adviseren wij u de riolering op particulier terrein gescheiden aan te leggen. De werkzaamheden moeten worden uitgevoerd onder goedkeuring van het bureau Weg- en Waterbouw.”
2.5. Capricorn heeft de kosten van de rioolaansluiting van de hiervoor sub 2.4 bedoelde 4 woningen aan de Gemeente betaald. Capricorn heeft reeds in december 2004 aan de Gemeente laten weten dat zij het niet eens was met de hoogte van het door de Gemeente in rekening gebrachte bedrag.
2.6. De Markt Groep B.V. heeft in 2005 5 woningen aan de Keizer Ottostraat gebouwd. Ter zake van de rioolaansluiting van deze woningen heeft Capricorn -onder protest- een bedrag van € 8.725,-- aan de Gemeente betaald.
2.7. Capricorn heeft bij brief van 17 mei 2005 -tevergeefs- jegens De Gemeente aanspraak gemaakt op terugbetaling van het door haar in totaal betaalde bedrag van € 15.705,--.
3. Het geschil
3.1. Capricorn vordert dat de rechtbank bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis de Gemeente zal veroordelen om tegen behoorlijk bewijs van kwijting binnen 7 dagen na betekening van het in deze te wijzen vonnis aan Capricorn te betalen primair een bedrag van € 15.705,--, subsidiair een bedrag van € 11.655,--, in beide gevallen vermeerderd met de buitengerechtelijke incassokosten van € 1.176,60 (exclusief BTW) alsmede de wettelijke rente, een en ander met veroordeling van de Gemeente in de kosten van het geding.
3.2. De Gemeente concludeert dat de rechtbank bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis Capricorn niet-ontvankelijk zal verklaren in haar vorderingen, althans haar deze zal ontzeggen met haar veroordeling in de kosten van het geding.
3.3. Op de stellingen van partijen zal, voor zover van belang, hierna nader worden ingegaan.
4. De beoordeling
4.1. De Gemeente heeft haar aanvankelijk gevoerde verweer dat Capricorn niet ontvankelijk dient te worden verklaard in haar vorderingen bij gelegenheid van de comparitie van partijen -met recht- ingetrokken. Gebleken is immers dat Capricorn de door de Gemeente van De Markt Groep B.V. bedongen bedragen voor de aansluiting op de riolering aan de Gemeente heeft betaald.
4.2. Kern van het geschil is of de Gemeente jegens De Markt Groep B.V. met recht aanspraak heeft gemaakt op bedoelde bedragen.
4.3. Ingevolge art. 42 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO) is een gemeente verplicht een exploitatieverordening vast te stellen, welke onder meer voorschriften dient te bevatten omtrent het aandeel van de kosten van voorzieningen van openbaar nut, dat ten laste wordt gebracht van de gronden, die door deze voorzieningen worden gebaat en de wijze, waarop deze kosten over de genoemde gronden worden omgeslagen. Exploitatieverordeningen verhogen de rechtszekerheid voor de grondeigenaren. Het strookt met deze strekking aan te nemen dat, zo in een exploitatieovereenkomst de bepalingen van de toepasselijke exploitatieverordening niet in acht zijn genomen, zulks tot gevolg heeft dat de gemeente haar in de exploitatieovereenkomst neergelegde aanspraak op een financiële bijdrage niet geldend kan maken.
4.4. Uit artikel 42 lid 2 WRO volgt dat de wetgever in beginsel aanvaardbaar heeft geacht dat een gemeente privaatrechtelijke middelen hanteert ter verkrijging van een bijdrage in de kosten van voorzieningen van openbaar nut.
4.5. De Gemeente heeft ten verwere aangevoerd dat het bij voorzieningen voor openbaar nut gaat om voorzieningen waarbij verschillende percelen baat hebben. De aanleg van de hoofdriolering is volgens haar wel, maar de aansluiting daarop is niet aan te merken als een voorziening van openbaar nut, daar de verschillende aansluitingen slechts toegevoegde waarde hebben voor de betreffende afzonderlijke woningen.
4.6. De Gemeente ziet er bij dit verweer allereerst aan voorbij dat in bedoeld bedrag van € 1.745,-- een bedrag van € 600,-- is begrepen als bijdrage in de gemiddelde aanlegkosten van het hoofdriool per woning, zodat in zoverre in ieder geval sprake is van het verhaal van kosten van een voorziening van openbaar nut, welk verhaal op de exploitatieverordening is gebaseerd.
Voor het overige kan uit artikel 11 van de exploitatieverordening worden afgeleid dat de exploitatieverordening in beginsel eveneens van toepassing is op individuele aansluitingen op het openbare riool.
Het door de Gemeente gemaakte onderscheid tussen beide soorten voorzieningen is in casu dan ook niet van belang.
4.7. Voor zover Capricorn heeft bedoeld te stellen dat artikel 42 WRO in de weg staat aan het door de Gemeente opnemen van een bepaling als artikel 11 in haar verordening, wordt die stelling verworpen. Immers, het aansluiten van een perceel op het riool is een sequeel van de aanleg daarvan, zodat niet valt in te zien waarom de exploitatieverordening voor verhaal van de aanlegkosten wel maar voor verhaal van de aansluitkosten geen basis zou kunnen zijn. Het feit dat de aansluiting op het riool -anders dan de aanleg daarvan- slechts voor het betreffende perceel van nut is, doet daar niet aan af.
Dit leidt tot de conclusie dat het besluit van het college van Burgemeester en Wethouders tot het vaststellen van eenheidsprijzen voor de aansluiting op het hoofdriool is gebaseerd op de exploitatieverordening. Het besluit heeft dan ook -anders dan Capricorn heeft betoogd- een wettelijke grondslag.
4.8. Uit het vorenstaande volgt dat het de Gemeente vrij stond om langs privaatrechtelijke weg van De Markt Groep B.V. een bijdrage te bedingen voor de aansluiting van bedoelde 9 woningen op het openbare riool.
De stelling van Capricorn dat de Gemeente in casu buiten het gesloten systeem van kostenverhaal is getreden wordt dan ook verworpen.
4.9. De volgende vraag die beantwoord dient te worden is of de Gemeente aan De Marktgroep B.V. een eenheidsprijs per woning in rekening mocht brengen in plaats van de daadwerkelijke kosten welke waren gemoeid met het realiseren van de betreffende aansluitingen.
Voor de goede orde, het gaat hier nog slechts om het in voormeld bedrag van € 1.745,-- begrepen bedrag van € 1.002,16 ter zake van de aansluitkosten per woning.
4.10. Vooropgesteld wordt dat de Gemeente, ook in het geval waarin zij zich van een privaatrechtelijke bevoegdheid bedient, niet in strijd mag handelen met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur.
4.11. In het advies, voorafgaande aan het besluit van het college van Burgemeester en Wethouders d.d. 4 maart 2003 staat onder meer vermeld:
“Naar aanleiding van uw besluit d.d. 21 januari 2003 op de vervolgnota opdrachtverstrekking aanleg inritten en rioolaansluitingen voor 2003 t/m 2005 in de gemeente Borculo is aan de fa. Stuytvriezen opdracht verstrekt om in de periode van 2003 t/m 2005 op aanvraag inritten en rioolaansluitingen aan te leggen in de gemeente Borculo conform de door hen gedane prijsaanbieding (...)
In het beleidsplan riolering buitengebied Borculo (...) is destijds uitgegaan van de solidariteitsgedachte voor alle bewoners van het buitengebied, dit houdt in dat alle bewoners een zelfde eigen bijdrage betalen of je nu ver van de openbare weg af woont of niet.
Om dit beleid ook binnen de bebouwde kom voort te zetten stel ik u voor geen onderscheid te maken tussen een rioolaansluiting t.p.v. asfaltverharding en een rioolaansluiting t.p.v. klinkerverharding maar hiervoor een gemiddelde prijs te berekenen (...)
De grote verschillen tussen de oude standaardprijzen (was € 814,54) en de nu vastgestelde prijzen komt doordat de oude prijzen voor het laatst (..) vastgesteld zijn in 1999. Tevens gaan de nieuwe prijzen gelden voor de komenden drie jaar waarbij er al rekening is gehouden met de te verwachten prijsstijgingen.”
4.12. Daar waar sprake is van eenheidsprijzen is het mogelijk dat niet bij elke woning dezelfde kosten (dienen te) worden gemaakt bij het realiseren van een aansluiting op het hoofdriool. Aan het besluit waarin de gewraakte eenheidsprijzen zijn vastgesteld ligt blijkens de toelichting de solidariteitsgedachte ten grondslag. Niet gezegd kan worden dat het vanuit die gedachte vaststellen van eenheidstarieven de toets der kritiek niet kan doorstaan.
Bovendien is gesteld noch gebleken dat de Gemeente door het hanteren van de hier aan de orde zijnde eenheidsprijzen, bezien over alle gedurende de periode 2003 tot nog toe onder verantwoordelijkheid van de Gemeente gerealiseerde aansluitingen, winst heeft gemaakt. Capricorn heeft haar nauwelijks onderbouwde stelling dat een bedrag van € 450,-- per woning kostendekkend is -op welke stelling haar subsidiaire vordering is gebaseerd- immers slechts gerelateerd aan de door haar gestelde verrichtingen met betrekking tot de ten processe bedoelde 9 aansluitingen.
Er kan dan ook niet worden gezegd dat de Gemeente heeft gehandeld in strijd met enig algemeen beginsel van behoorlijk bestuur.
Van misbruik van een monopoliepositie dan wel ongerechtvaardigde verrijking / onverschuldigde betaling is dan ook evenmin sprake.
4.13. Op grond van het vorenoverwogene dient de vordering in al haar onderdelen te worden afgewezen.
4.14. Capricorn zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van de Gemeente worden begroot op:
- vast recht € 370,00
- salaris procureur € 904,00 (2,0 punten × tarief € 452,00)
Totaal € 1.274,00
5. De beslissing
De rechtbank
5.1. wijst de vorderingen af,
5.2. veroordeelt Capricorn in de proceskosten, aan de zijde van de Gemeente tot op heden begroot op € 1.274,00,
5.3. verklaart dit vonnis wat betreft de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. M.J. van Lee en in het openbaar uitgesproken op 21 december 2005.?
Th/LE