Uitspraak
vonnis
RECHTBANK UTRECHT
Sector Civiel
Handelskamer
zaaknummer / rolnummer: 292334 / HA ZA 10-1902
Vonnis van 17 augustus 2011
in de zaak van
[eiser],
wonende te [woonplaats],
eiser,
advocaat: mr. H.A. Zandijk,
tegen
de stichting
HOLLAND CASINO UTRECHT,
gevestigd te ’s Gravenhage, kantoorhoudend te Utrecht,
gedaagde,
advocaat: mr. S.F. Sagel.
Partijen zullen hierna [eiser] en Holland Casino genoemd worden.
1. De procedure
1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:
- het tussenvonnis van 10 augustus 2011;
- het proces-verbaal van comparitie van 29 maart 2011.
1.2. Ten slotte is vonnis bepaald.
2. De feiten
2.1. [eiser] speelt sinds 1991 kansspelen in de casino’s van Holland Casino. Vanaf de opening van Holland Casino in Utrecht in 2000 speelt hij in deze vestiging.
2.2. Ingevolge artikel 27i lid 1 van de Wet op de kansspelen en artikel 27i lid 2, aanhef en onder d. van deze wet worden aan de vergunning tot het organiseren van speelcasino’s voorschriften verbonden die betrekking hebben op het waarborgen van een eerlijk en betrouwbaar spelverloop en het voorkomen van fraude en misbruik.
2.3. Bij beschikking van 22 april 1996, Stcrt. 1996, nr. 92 (hierna: de Beschikking casinospelen) is aan Holland Casino vergunning verleend, gebaseerd op de Wet op de kansspelen, tot het houden van een speelcasino. In de Beschikking casinospelen wordt Holland Casino aangeduid als “de stichting”.
2.4. In de Beschikking casinospelen is - voor zover hier van belang - bepaald:
Artikel 3
1. De stichting spant zich in voor de inachtneming van de vergunningsvoorschriften, de statuten, het huisreglement en het spelreglement van de stichting in de speelcasino’s.
2. De statuten, het huisreglement en het spelreglement van de stichting, alsmede wijziging daarvan, behoeven de voorafgaande goedkeuring van de ministers (rechtbank: van Justitie en Economische zaken)
Artikel 12
1. De stichting weigert de toegang tot het speelcasino aan personen
a. (…)
b. uit wier gedragingen of uitlatingen redelijkerwijs valt op te maken dat zij in een zodanige toestand verkeren dat zij hun wil niet in vrijheid kunnen bepalen;
(…)
Artikel 15
“1. De stichting draagt zorg voor een evenwichtig beleid op het gebied van de kansspelverslaving en treft de maatregelen en voorzieningen die nodig zijn om onmatige deelneming aan de door de stichting georganiseerde kansspelen zoveel mogelijk te voorkomen
2.5. Holland Casino heeft ter uitvoering van artikel 15 lid 1 van de Beschikking casinospelen het Huisreglement voor de speelcasino’s (hierna: het Reglement) opgesteld waarin - voor zover hier van belang - het is volgende bepaald:
Artikel 11
1. Holland Casino ontzegt de toegang tot de speelcasino’s aan personen die:
a. (…)
(…)
d. om een entreeverbod hebben verzocht
e. om een bezoekbeperking hebben verzocht en het aantal overeengekomen bezoeken willen overschrijden
(…).
2. Een maatregel als genoemd in het eerste lid onder d of e geldt voor de gevraagde periode, welke ten minste zes maanden en ten hoogste één jaar duurt, en is niet tussentijds opzegbaar.
(…)
Artikel 12
Ter zake van het door Holland Casino te voeren preventiebeleid kansspelverslaving kan onder bijzondere omstandigheden aan personen de toegang tot het speelcasino worden ontzegd, dan wel een bezoekbeperking worden opgelegd. Zulks kan het geval zijn indien het speelgedrag de belangen van de betrokken persoon of diens direct afhankelijken schaadt.
2.6. Holland Casino heeft ter invulling van haar verplichting op grond van artikel 15 van de Beschikking casinospelen preventiebeleid ontwikkeld. In het kader van het preventiebeleid hanteert Holland Casino sinds 1996 een “incidentensysteem”, OASE genaamd, waarin incidenten en bijzonderheden, zoals (vermoedens van) kansspelverslaving, wangedrag of de op grond van het Huisreglement aan een bezoeker opgelegde entreeverboden en bezoekbeperkingen, worden geregistreerd. De afdeling Security & Risk Control is belast met de uitvoering van het preventiebeleid. OASE is gekoppeld aan het bezoekersregistratiesysteem (hierna: de bezoekersregistratie) dat Holland Casino hanteert om persoonsgegevens en het aantal bezoeken van de gasten te registreren. Na afloop van een entreeverbod of een bezoekbeperking wordt de betreffende gast bij zijn eerste bezoek uitgenodigd voor een “nazorggesprek” waarin de omstandigheden die geleid hebben tot de bezoekbeperking of het entreeverbod worden besproken. Na afloop van een entreeverbod wordt in het nazorggesprek aangedrongen op een bezoekbeperking. Indien een gast uitdrukkelijk aangeeft geen beschermende maatregel meer te willen, wordt aan hem gevraagd hoe vaak hij maandelijks het casino denkt te gaan bezoeken, de zogeheten “voorgenomen bezoekfrequentie”.
2.7. Op 17 februari 1992 is [eiser] op verzoek van zijn toenmalige echtgenote een entreeverbod opgelegd. Op 4 juli 2000 is op eigen verzoek van [eiser] een tweede entreeverbod opgelegd voor de duur van 12 maanden. Van 12 november 2001 tot 12 mei 2002 is een bezoekbeperking overeengekomen. In deze periode hebben diverse gesprekken plaatsgevonden tussen de floormanager van Holland Casino en [eiser] over de opgelegde dan wel op te leggen beschermingsmaatregelen. De inhoud van deze gesprekken is vastgelegd in het incidentensysteem.
2.8. Op 10 juli 2002 heeft een gesprekplaats gevonden tussen de floormanager en [eiser]. De inhoud van dit gesprek is als volgt weergegeven in het incidentensysteem, waarbij [eiser] wordt aangeduid als “SA”:
“(…) SA heeft door zijn casinogedrag een 2-tal scheidingen nu achter de rug. Tevens heeft SA heel veel grote leningen lopen, dit alles opgebouwd in 15 jaar casino. SA gaf aan nooit meer naar het casino te willen gaan en gaf expliciet aan dat hij ook niet meer na 1 jaar mocht worden toegelaten. SA wil nu weer zijn leven opbouwen en heeft dit uitdrukkelijk verzocht.
Dus mocht SA komen hem niet meer toe te laten ook niet na 1 jaar, dan moet SA het eventueel maar via HK verder regelen.”
Op 10 juli 2002 heeft [eiser] een formulier ondertekend waarin is ingevuld:
“Verzoekt met ingang van heden:
Ontzegging van de toegang tot alle Holland Casino’s voor een periode van”, waarbij is aangekruist: “onbepaalde tijd”, waar achter met de hand is ingevuld “+ 500 jaar”.
Als reden voor dit verzoek is ingevuld: “zelfbescherming”
In het gedeelte van het formulier in te vullen door (een medewerker van) Holland Casino is als reden voor dit verzoek aangekruist: “financiële problemen”, “familie problemen” en “zelfbescherming”.
Als nadere toelichting is gegeven: “mr. wil absoluut nooit meer worden toegelaten, ook niet na een gesprek.”
[eiser] heeft ook deze toelichting ondertekend.
2.9. Na 10 juli 2002 zijn de volgende gegevens in het incidentensysteem geregistreerd en heeft naar aanleiding van de opgelegde maatregelen - voor zover hier van belang - de hierna genoemde correspondentie tussen [eiser] en Holland Casino plaatsgevonden. In het incidentensysteem wordt een bezoekbeperking aangeduid met “bp”, een entreeverbod met “ev” en bezoekfrequentie met “bf”.
1. Op 17 februari 2004 vermeldt de floormanager in het incidentensysteem:
“Ik stel de vraag aan SA wat hij wil. SA vertelt me dat hij na bijna 2 jaar afwezigheid weer naar binnen wil. Als ik vraag hoe het met hem gaat zegt hij “goed”. Scheiding is achter de rug en waar hij eerder zijn leven had verloren in het casino heeft hij nu weer teruggevonden de afgelopen tijd. Ik zeg hem dat hij gezegd heeft nooit meer binnen te willen? Hij zegt er veel over nagedacht te hebben er weer klaar voor te zijn. Met alles wat SA destijds gezegd heeft en de overtuiging die erachter zat, deel ik SA mee dat ik hem niet toelaat, ik adviseer hem een brief te schrijven met zijn verzoek en de argumenten die hij heeft om wel weer toegelaten te mogen worden. Hij begrijpt dit en zal dit doen (…).”
2. In de periode 27 februari 2004 tot en met 24 februari 2005 verzoekt [eiser] met grote regelmaat schriftelijk, telefonisch en per e-mail om opheffing van het entreeverbod. Holland Casino heeft dit verzoek steeds afgewezen. In dit verband heeft Holland Casino bij brief van 27 oktober 2004 meegedeeld:
“hiermee bevestigen wij de ontvangst van uw brief van 18 oktober 2004 waarin u vraagt om opheffing van uw entreeverbod.
In ons telefonisch gesprek van 14 april 2004 heb ik u aangegeven dat van opheffing van het entreeverbod geen sprake kon zijn.
Tevens heb ik u meegedeeld dat pas na 1 januari 2005 u een verzoek kan indienen om het entreeverbod op te heffen. Pas dan zal in de vestiging de situatie beoordeeld worden en een besluit genomen worden of het entreeverbod opgeheven kan worden.
Net als in het telefoongesprek van 14 april wil ik wederom benadrukken dat het geen vanzelfsprekendheid is dat na uw verzoek om opheffing, het entreeverbod ook daadwerkelijk zal worden ingetrokken.”
3. Bij brief van 21 januari 2005 schrijft [eiser] aan Holland Casino:
“19-07-2002. Ik had een contrackt getekent voor entreeverbood.
27 oktober 2004 ik heb van u een brief gekrijgen moet ik 01 .jan. 2005 een verzoek indienen om het entreeverbod op te heffen.
Ik wil Entreeverbod verwijderen.
Ik wacht op uw beslissing.”
In antwoord hierop heeft Holland Casino bij brief van 24 februari 2005 aan [eiser] meegedeeld:
“(...)Hiermee bevestigen wij de ontvangst van uw schrijven van 21 februari 2005, waarin u verzoekt om opheffing van uw entreeverbod dat door u op 10 juli 2002 werd aangevraagd voor onbepaalde tijd.
Wij berichten u dat opheffing van uw entreeverbod reeds zou kunnen plaatsvinden. Dit gebeurt echter alleen indien hiertoe een persoonlijk gesprek met u heeft plaatsgevonden. Dit om na te gaan of de omstandigheden die destijds tot de aanvraag van de bezoekbeperking hebben geleid inmiddels tot het verleden behoren, of dat deze een (ongelimiteerd) bezoek nog steeds in de weg staan (…).”
4. Op 2 maart 2005 heeft een gesprek plaatsgevonden tussen de floormanager en [eiser]. Hierover vermeldt de floormanager in het incidentensysteem:
“Gast wil graag weer naar binnen en heeft derhalve al een brief geschreven aan HK, maakte telefonisch een afspraak en kwam vanmiddag langs. Toen ik 2 x per maand voorstelde (gast is ook onder behandeling geweest van Maliebaan en de fin. zorgen en scheiding zijn voorbij) wilde de gast liever vaker komen. Hem gezegd dat het de keus was of ev wordt gehandhaafd of we beginnen een bp van 2 x per maand en hebben na 6 mnd. een gesprek om te bekijken of het gaat. Dat we hem zeker gezien zijn verleden niet onmiddellijk onbep. kunnen toelaten. Dat we het beter rustig kunnen opbouwen, eerst maar eens zien hoe het gaat met 2 x per maand. Daar is Sa dan mee akkoord gegaan.”
Op 2 maart 2005 heeft [eiser] een formulier ondertekend waarin is ingevuld:
“Verzoekt met ingang van heden: waarbij is aangekruist:
Bezoekbeperking voor 2 bezoeken per maand voor de duur van 6 maanden”.
Als reden voor dit verzoek is ingevuld: “rustig aan opbouwen het bezoek”.
Dit formulier vermeldt voorts dat [eiser] een evot (entreeverbod onbepaalde tijd) heeft gehad.
5. Op 23 maart 2005 vermeldt de floormanager in het incidentensysteem:
“SA had deze maand al 2 bezoeken gebracht en wilde nu naar binnen. Werd door de controleur niet toegelaten. Wilde vervolgens een chef spreken om zijn BP op te heffen. Hem de toegang geweigerd. Smeekte bijna om naar binnen te mogen en vroeg of ik niet een keer de procedures terzijde kon zetten. Hem medegedeeld dat de enige mogelijkheid is, om schriftelijk een verzoek te doen zijn BP op te heffen maar dat de kans hierop gering is.”
6. Op 25 april 2005 verzoekt [eiser] schriftelijk om opheffing van de bezoekbeperking, waarbij hij schrijft:
“Ik ben jaren naar casino’s niet geweest
(…)
Ik verwacht van uw een pozitief beslissing hier van en zo snel mogelijk antwoord a.u.b.”
7. Op 1 september 2005 vermeldt de floormanager in het incidentensysteem:
“gesprek nazorg gevoerd met SA. Hij gaf aan dat het zeer goed met hem ging en dat hij geleerd heeft van zijn vele fouten. Zeker met zijn bezoek aan het HC. Had niet meer de instelling om hier te komen om te winnen maar meer een ontspanningskarakter. Hij wilde zonder beperkingen het HC bezoeken. Hiervoor toestemming verleend met de volgende restrictie: nagaan BF 4 x per maand na 3 mnd evaluatie. Bij een sterk stijgende BF een gesprek aangaan en eventueel weer overgaan met het opleggen van een beperking. Hij begreep het standpunt van HC. Na gesprek verliet hij het HC en zou mogelijk later op de avond een bezoek brengen.”
8. Op 27 januari 2006 vermeldt de floormanager in het incidentensysteem:
“(…) Sa geeft aan de afgelopen drie dagen 61.000 euro verloren te hebben. Hij zegt een huis in Turkije verkocht te hebben en nog wat geld moet regelen om te kunnen “beuken” als het spel goed gaat. Voorlopig zal hij even niet meer komen omdat hij geld moet regelen. Na doorvragen; 3 x getrouwd te zijn en hij zegt nu getrouwd te zijn met casino. Ik heb hem gezegd een EV te willen geven omdat wij niet willen dat hij straks nog meer geld verspeeld, hier reageert hij op dat hij het waardeert dat ik hem waarschuw maar dat hij rustig zal gaan spelen en af en toe een kop koffie wil komen drinken. Ik vertel hem dat hij geen pers. max zal krijgen omdat gezien zijn verleden en verhaal wij zorg voor onze gasten hebben. Hij spreekt diverse malen uit dat hij het gesprek waardeert en dat hij na gaat denken over de invulling van zijn leven. Maar hij zegt niet zonder casino te kunnen, dat hij dan naar “het cafe” gaat. Mijn voorstel is Sa een BP of een EV op te leggen in zijn eigen belang (hij zal dit niet waarderen, maar het moet hem toch uit te leggen zijn dat deze beslissing in zijn belang wordt genomen).
(…)
N.a.v. bovenstaande SA een MB gegeven
Tijdens nazorg op 01/09 is een BF van 4 x afgesproken; BF was: 13, 7, 6, 7, 24.
SA heeft zich duidelijk niet in de hand.
Proberen om een lage BP (2x) af te spreken. Dit ging kennelijk ook goed.
Tevens mededelen dat, indien hij niet vrijwillige BP neemt, wij hem zullen voordragen voor platform PBK.”
9. Op 28 januari 2006 vermeldt de floormanager (aangeduid als “FM”) in het incidentensysteem:
“SA geconfronteerd met signaal intern en zijn hoge BF. SA verklaarde helemaal niet gokverslaafd te zijn. Heeft geld zat om te spelen, komt alleen naar het casino indien hij een bepaald gevoel heeft. Wanneer hij dit gevoel heeft schrijft hij het op. Weet zeker dat hij kan winnen van het casino. Heeft inderdaad zijn huis verkocht in Turkije maar heeft opnieuw een huis gekocht. Komt niet in andere gokgelegenheden. Wilde de betreffende FM bespreken. Hem medegedeeld dat hij in de maand januari reeds 24 maal het casino bezocht heeft en dat hij de betreffende FM niet te spreken krijgt. Vond zijn bezoeken inderdaad veel. Hem aangeboden een BP te nemen. Wilde dit in eerste instantie helemaal niet. Hem medegedeeld indien hij geen BP neemt het risico groot is dat er een EV volgt. Uiteindelijk koos hij voor een BP van zes bezoeken per maand zes maanden.
(…)”
10. Bij brief van 13 februari 2006 heeft [eiser] bezwaar gemaakt tegen de per 28 januari 2006 afgesproken bezoekbeperking. Holland Casino heeft daarop bij brief van 20 februari 2006 als volgt geantwoord:
“Op 27 januari 2006 heeft er een gesprek met u plaatsgevonden waarbij u verklaard heeft veel geld te hebben verloren en niet zonder het casino te kunnen. Dit geeft aanleiding te veronderstellen dat u problemen heeft met het casinobezoek en dat een beperking van het aantal bezoeken een juiste beslissing is geweest.
De duur van de aangevraagde bezoekbeperking is gelijk aan de door ons gehanteerde minimum periode. Dit betekent dat de bezoekbeperking pas na 28 juli 2006 kan worden opgeheven
Na genoemde datum zult u bij een eerstvolgend bezoek voor een persoonlijk gesprek worden uitgenodigd. Dit om na te gaan of de omstandigheden die destijds tot de aanvraag van de bezoekbeperking hebben geleid inmiddels tot het verleden behoren, of dat deze een (ongelimiteerd) bezoek aan Holland Casino nog steeds in de weg staan.”
11. Op 14 augustus 2006 vermeldt de floormanager in het incidentensysteem:
“Sa wilde weer ongestoord naar binnen kunnen. Hij was de afgelopen maanden niet geweest omdat hij met vakantie was. Hij denkt de ene maand 1 x te komen en de andere maand 15 x. Als hij meer dan 15 x komt vindt hij het prima om te worden aangesproken. Sac heeft tijdens zijn vakantie ook wel casino’s bezocht.”
In het systeem wordt bij “Actie soort” geregistreerd: “Nagaan BF i.v.m. nazorg” en bij “Toelichting” “15x”
12. Op 16 september 2006 vermeldt de floormanager in het incidentensysteem:
“(…) op het einde van de avond heeft SA € 40.000,00 in de CP verloren. Ik ben met hem in gesprek gegaan en onze zorg uitgesproken. Hij schijnt deze week veel verloren te hebben maar wij hoeven ons absoluut niet ongerust te maken. Het komt allemaal wel weer op zijn pootjes terecht. SA is gescheiden, heeft 2 prachtige dochters, en runt samen met iemand een groentezaak. Hij heeft in Turkije nog een huis. 1 huis heeft hij al verkocht, hij zegt dat hij het geld niet vergokt heeft. Hij stelde het gesprek op prijs maar weet dat dit de risico’s van het spelen zijn. Volgende week is het ramadan, dan komt hij zeker niet.”
13. Op 27 oktober 2006 vermeldt de spelobservant in het incidentensysteem:
“klein gesprek gevoerd met gast.
(…)
Binnen korte tijd € 20.000,00 verloren, hierna heeft hij nog proberen te pinnen maar kon niets meer opnemen volgens zijn zeggen gisteren € 75.000,00 verloren.
Gaf aan dat hij zich gisteren heeft laten gaan, bovengenoemd bedrag in 3 bezoeken op dezelfde dag verloren
Hem op het hart gedrukt wat minder te komen en wat kleiner te spelen.
Blijft vandaag nog voor de feestavond en komt pas volgende week woensdag weer.
Probeert wat minder te komen en is voornemens minder geld mee te nemen en kleiner te spelen.”
14. Op 27 juni 2007 vermeldt de floormanager in het incidentensysteem:
“I.o.m. MSRC besloten om SA een EV op te leggen voor onbep. tijd.”
3. Het geschil
3.1. [eiser] vordert dat de rechtbank, bij uitvoerbaar bij voorraad verklaard vonnis:
I. voor recht verklaart dat Holland Casino tekort is geschoten in de nakoming van de overeenkomst tussen partijen van 10 juli 2002, door [eiser] nadien toegang te verlenen tot haar casino’s;
II. voor recht verklaart dat Holland Casino jegens [eiser] onrechtmatig heeft gehandeld en tekort is geschoten in haar zorgplicht jegens [eiser] vanaf 10 juli 2002, dan wel vanaf het moment dat de rechtbank dat vermeent te behoren;
III. voor recht verklaart dat Holland Casino zich door haar handelen in deze ongerechtvaardigd heeft verrijkt ten koste van het vermogen van [eiser];
IV. voor recht verklaart dat Holland Casino misbruik heeft gemaakt van de omstandigheden door te handelen jegens [eiser] zoals zij feitelijk heeft gedaan, in ieder geval na 10 juli 2002, dan wel vanaf enig ander moment c.q. momenten die de rechtbank vermeent te behoren;
V. voor recht verklaart dat Holland Casino bij een toewijzende vordering als geformuleerd onder I, II ,III of IV onder het dictum gevorderde, gehouden is om een immateriële schadevergoeding te betalen aan [eiser];
VI. voor recht verklaart dat Holland Casino jegens [eiser] schadeplichtig is op de gronden als gevraagd voor recht onder I en/of II en/of III en/of IV en/of V onder het dictum in deze, vanaf 10 juli 2002, dan wel enig ander moment c.q. momenten die de rechtbank vermeent te behoren, de schade nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet;
VII. Holland Casino veroordeelt in de kosten van dit geding.
3.2. Holland Casino voert verweer en concludeert tot het niet ontvankelijk verklaren van [eiser] althans tot het afwijzen van zijn vorderingen.
3.3. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4. De beoordeling
4.1. [eiser] legt aan zijn vorderingen ten grondslag dat Holland Casino hem heeft toegelaten tot het casino, in strijd met hetgeen partijen op 10 juli 2002 zijn overeengekomen. Volgens [eiser] is Holland Casino daarmee toerekenbaar tekortgeschoten in de nakoming van de overeenkomst van 10 juli 2002. Volgens [eiser] heeft Holland Casino voorts de op haar rustende zorgplicht ernstig geschonden door hem weer tot het casino toe te laten en, nog daargelaten dat er op grond van de overeenkomst van 2 juli 2002 een bezoekverbod voor het leven bestond, de bij de overeenkomst van 2 maart 2005 afgesproken bezoekbeperking niet na te komen. Het door Holland Casino gevoerde preventiebeleid is een wassen neus, aldus [eiser]. Door het ondanks haar bekendheid met zijn gokverslaving en zijn financiële problemen mogelijk te maken dat [eiser] het casino weer kon bezoeken, heeft Holland Casino onrechtmatig jegens hem gehandeld, misbruik gemaakt van omstandigheden en zich ten koste van [eiser] ongerechtvaardigd verrijkt. Holland Casino is aansprakelijk voor de als gevolg van haar handelen door hem geleden schade, aldus nog steeds [eiser].
4.2. Holland Casino betwist dat zij op enigerlei wijze aansprakelijk is jegens [eiser]. Zij voert daartoe primair aan dat bij de overeenkomst van 10 juli 2002 geen entreeverbod voor onbepaalde tijd kon worden opgelegd, zodat het weer toelaten van [eiser] in het casino geen tekortkoming in de nakoming van deze overeenkomst oplevert.
Subsidiair, voor het geval bij de overeenkomst van 2 juli 2002 wel een entreeverbod voor onbepaalde tijd zou zijn overeengekomen, stelt Holland Casino dat deze overeenkomst is aangepast doordat partijen op 3 maart 2005 de afspraak met wederzijds goedvinden hebben gewijzigd.
Holland Casino betwist dat zij de op haar rustende zorgplicht jegens [eiser] heeft geschonden. In dit verband heeft Holland Casino naar voren gebracht dat uiterlijk tijdens het spel aan tafel niets te merken was van kansspelverslavingsgedrag bij [eiser]. Hooguit had [eiser] met regelmaat een hoge bezoekfrequentie. Holland Casino stelt dat zij op die momenten altijd met [eiser] in gesprek is gegaan en in overleg met hem maatregelen heeft getroffen. Van ongerechtvaardigde verrijking is volgens Holland Casino geen sprake. Voorts ontbreekt volgens haar het causaal verband tussen het vermeend onrechtmatig handelen en de door [eiser] gestelde schade.
4.3. De rechtbank overweegt als volgt. Bij de beoordeling van het verwijt van [eiser] aan Holland Casino, inhoudende dat zij hem ondanks haar bekendheid met zijn gokverslaving heeft toegelaten tot het casino, heeft als uitgangspunt te gelden dat personen die willen gokken in een casino in beginsel de vrijheid hebben om dat te doen en zelf verantwoordelijk zijn voor hun handelen.
Het voorgaande neemt echter niet weg dat op Holland Casino een zorgplicht rust die is neergelegd in artikel 12 aanhef en onder b. en artikel 15 van de Beschikking casinospelen. Op grond van deze zorgplicht behoort Holland Casino onder bepaalde omstandigheden personen die hun gokgedrag niet meer in de hand hebben tegen zichzelf en/of ten behoeve van anderen in bescherming te nemen door aan die personen in hun eigen belang en/of in het belang van de hiervoor bedoelde anderen, de toegang te weigeren. Holland Casino heeft deze zorgplicht uitgewerkt in haar preventiebeleid en in haar reglement dat in de mogelijkheid voorziet een entreeverbod of een bezoekverbod overeen te komen (artikel 11) dan wel eenzijdig op te leggen (artikel 12). Bij de wijze waarop zij uitvoering geeft aan haar preventiebeleid komt Holland Casino beleidsvrijheid toe en past daarom een terughoudende/marginale toetsing door de rechtbank. Verder zal gelet op het hiervoor genoemde uitgangspunt dat de bezoeker zelf verantwoordelijk is voor zijn handelen, het eenzijdig opleggen van een entreeverbod niet te snel mogen plaatsvinden. Er zal een duidelijke reden voor ingrijpen moeten zijn. Het enkele feit dat iemand verliezen lijdt of hoge inzetten doet is daarvoor op zichzelf niet voldoende.
4.4. Voor de vraag of Holland Casino de op haar rustende zorgplicht heeft geschonden, moet, gelet op het bepaalde in artikel 12 en artikel 15 van de Beschikking Casinospelen, beoordeeld worden of Holland Casino redelijkerwijs uit voldoende duidelijke gedragingen of uitlatingen van de betrokkene had moeten opmaken:
- dat hij of zij in een zodanige toestand verkeerde dat hij zijn wil niet kon bepalen;
- dat zijn of haar speelgedrag - alle omstandigheden in aanmerking genomen - in relevante mate schadelijk was voor zijn belangen of voor de belangen die direct van hem afhankelijk waren.
De overeenkomst van 10 juli 2002
4.5. [eiser] stelt dat de overeenkomst van 10 juli 2002 waarbij een entreeverbod werd opgelegd, is gesloten uit zelfbescherming en met het doel dat hij nooit meer (dus gedurende zijn gehele verdere leven tot zijn overlijden) in het casino zal worden toegelaten. Volgens [eiser] was het niet mogelijk de overeenkomst van 10 juli 2002 op te zeggen, omdat deze voor bepaalde tijd was aangegaan, te weten gedurende het gehele leven van [eiser] + 500 jaar. De mogelijkheid van opzegging is volgens hem door partijen uitgesloten en de overeenkomst voorzag niet in de mogelijkheid van wijziging of ontbinding vanwege bepaalde omstandigheden. Door [eiser] desondanks tot haar casino toe te laten heeft Holland Casino volgens [eiser] misbruik gemaakt van zijn medische en financiële omstandigheden waarvan Holland Casino kennis had, dan wel had kunnen hebben.
4.6. Holland Casino stelt dat een overeenkomst waarbij een bezoekverbod voor ongepaalde tijd wordt opgelegd niet kan worden gesloten, omdat zij is gebonden aan het preventiebeleid waarin de entreeverboden zijn gemaximeerd tot zes of twaalf maanden. Holland Casino wijst op het uitgangspunt dat de speler verantwoordelijk is voor zijn eigen handelen. Het preventiebeleid is volgens Holland Casino bedoeld ter ondersteuning van die eigen verantwoordelijkheid. Zij stelt dat ten aanzien van [eiser] op juiste wijze uitvoering is gegeven aan dit preventiebeleid.
4.7. De rechtbank overweegt als volgt. Uit de bewoordingen “Ontzegging van de toegang tot alle Holland Casino’s voor een periode van: “onbepaalde tijd”, in samenhang met de toevoeging “+500 jaar” en de opmerking op het formulier dat [eiser] “absoluut nooit meer” wil worden toegelaten, kan de bedoeling van partijen bij het aangaan van de overeenkomst van 10 juli 2002 niet anders zijn geweest dan een vrijwillig opgelegd entreeverbod voor onbepaalde tijd. Zoals Holland Casino heeft gesteld, is de ratio van de beperking in de tijd van het entreeverbod dat het Holland Casino niet is toegestaan een gast tegen zijn wil voor langere tijd te beperken in de toegang en dat na maximaal één jaar getoetst dient te worden of de redenen voor het opleggen van het verbod nog van kracht zijn. Naar het oordeel van de rechtbank staat dit beleid er echter niet aan in de weg dat partijen, zoals in dit geval, met wederzijds goedvinden een entreeverbod voor onbepaalde tijd overeenkomen.
4.8. Ongeveer 2,5 jaar na de overeenkomst van 10 juli 2002 heeft [eiser] in zijn brief van 25 februari 2005 - nadat hij daar eerder reeds veelvuldig en op velerlei wijzen vergeefs om had gevraagd - verzocht om opheffing van het entreeverbod voor onbepaalde tijd. Naar aanleiding daarvan heeft op 2 maart 2005 een gesprek plaatsgevonden tussen de floormanager van Holland Casino en [eiser]. Uit de weergave van dit gesprek in het incidentensysteem (zie 2.9 onder punt 4) blijkt dat daarbij de mogelijkheden voor toelating tot het casino besproken zijn en dat uiteindelijk is gekozen voor de variant van maximaal twee bezoeken per maand voor de duur van zes maanden. Deze afspraak is in het door [eiser] ondertekende formulier vastgelegd. Naar het oordeel van de rechtbank is met deze nieuwe overeenkomst tot het opleggen van een bezoekbeperking de overeenkomst van 10 juli 2002 tot het opleggen van een entreeverbod voor onbepaalde tijd achterhaald. De nieuwe overeenkomst vermeldt in dit verband ook dat in het verleden een entreeverbod voor onbepaalde tijd was opgelegd. Het betoog van [eiser] dat deze tweede overeenkomst niet tot stand heeft kunnen komen omdat de overeenkomst van 10 juli 2002 niet kon worden opgezegd of met wederzijds goedvinden gewijzigd, treft geen doel. Geen (rechts)regel staat er aan in de weg dat een overeenkomst voor onbepaalde tijd kan worden opgezegd of gewijzigd, bijvoorbeeld wegens gewijzigde omstandigheden. De overeenkomst van 10 juli 2002 bevat ook geen voorschrift of clausule die op dit punt een beperking inhoudt.
4.9. Het voorgaande leidt tot de conclusie dat Holland Casino niet tekort is geschoten in de nakoming van de overeenkomst van 10 juli 2002 door [eiser] na het sluiten van de overeenkomst van 2 maart 2005 toe te laten tot haar casino.
4.10. Het betoog van [eiser] dat bij de totstandkoming van de overeenkomst van 2 maart 2005 sprake was van een wilsgebrek treft evenmin doel. De enkele stelling van [eiser] dat uit de correspondentie voorafgaand aan het sluiten van deze overeenkomst blijkt dat hij niet bij zijn volle verstand was, is onvoldoende om te kunnen concluderen dat [eiser] niet in staat was zijn wil te bepalen en dat Holland Casino bij het sluiten van de overeenkomst misbruik van omstandigheden heeft gemaakt. In dit verband is van belang dat de zorgplicht van Holland Casino niet zo ver strekt dat zij uit eigen beweging onderzoek dient te doen naar de medische en financiële situatie van een persoon die in het casino wenst te spelen. Bij haar beoordeling of er aanleiding is tot het opleggen van beperkende maatregelen zal Holland Casino dan ook in beginsel kunnen uitgaan van de door de bezoeker verstrekte informatie in samenhang met zijn gedrag.
4.11. Uit de brieven van [eiser] aan Holland Casino valt weliswaar af te leiden dat hij een sterke drang had om ondanks het door hem zelf gekozen entreeverbod weer tot het casino te worden toegelaten, maar uit het feitenoverzicht blijkt ook dat Holland Casino gedurende twee en een half jaar steeds de opheffing van het entreeverbod heeft geweigerd, omdat er volgens haar signalen waren die het verbod nog steeds rechtvaardigden. De floormanager heeft uit het gesprek met [eiser] op 2 maart 2005 echter kunnen afleiden dat het beter met hem ging. Zo heeft [eiser] verklaard dat hij onder behandeling is geweest van “Maliebaan” (het Centrum Maliebaan voor verslavingszorg) en dat de financiële zorgen en de scheiding voorbij zijn. [eiser] heeft de weergave van de inhoud van dit gesprek in het incidentensysteem niet betwist. Aan deze signalen kon Holland Casino redelijkerwijs voldoende argumenten ontlenen om het entreeverbod op te heffen, mede gelet op het uitgangspunt dat de bezoeker zelf verantwoordelijk is en dat hem de toegang tot het casino niet voor altijd tegen zijn wil kan worden ontzegd. Uit het gespreksverslag blijkt voorts onweersproken dat Holland Casino, na aanvankelijke weigering daartoe van [eiser], er op heeft aangestuurd dat in de overeenkomst een bezoekbeperking werd opgenomen.
4.12. Hetgeen hiervoor onder 4.7 tot en met 4.11 is overwogen, leidt tot de conclusie dat Holland Casino op 2 maart 2005 met [eiser] een rechtsgeldige overeenkomst heeft gesloten op basis waarvan [eiser] (beperkte) toegang heeft gekregen tot het casino en hem een bezoekbeperking is opgelegd voor 2 bezoeken per maand, voor de duur van zes maanden.
4.13. Niet in geschil is dat [eiser] het casino niet heeft bezocht in de periode van 10 juli 2002 tot en met 2 maart 2005 waarin het entreeverbod van kracht was. Van enige tekortkoming in de nakoming van de overeenkomst van 10 juli 2002 door Holland Casino is dan ook geen sprake.
4.14. De vordering onder I., inhoudende dat voor recht wordt verklaard dat Holland Casino tekort is geschoten in de nakoming van de overeenkomst van 10 juli 2002, zal gelet op al hetgeen hiervoor is overwogen worden afgewezen.
Onrechtmatig handelen, schending van de zorgplicht
4.15. Vervolgens ziet de rechtbank zich gesteld voor de vraag of Holland Casino, gelet op de feiten en omstandigheden na 2 maart 2005, onrechtmatig heeft gehandeld door de op haar rustende zorgplicht te schenden. De rechtbank gaat bij haar beoordeling uit van het hiervoor in 4.3 en 4.4 weergegeven toetsingskader.
4.16. Op grond van de beschikbare stukken en het verhandelde ter zitting is de rechtbank van oordeel dat Holland Casino eind oktober 2006 de op haar rustende zorgplicht heeft geschonden, omdat zij op dat moment - mede gelet op de voorgeschiedenis - uit gedragingen of uitlatingen van [eiser] had moeten opmaken dat hij in een zodanige toestand verkeerde dat hij zijn wil niet kon bepalen en dat hij met zijn speelgedrag zijn belangen - alle omstandigheden in aanmerking genomen - in relevante mate schaadde. De rechtbank legt aan haar oordeel het hierna volgende ten grondslag.
4.17. Bij haar beoordeling is de rechtbank uitgegaan van de door [eiser] overgelegde bezoekersregistratie. Wat betreft de telling van de bezoeken is de rechtbank uitgegaan van de door Holland Casino gebruikte systematiek waarbij een “speeldag” wordt geteld als één bezoek, ongeacht de vraag of de bezoeker gedurende die speeldag het casino (meermalen) heeft verlaten om er daarna weer terug te keren. De wijze waarop de bezoekfrequentie op grond van deze gegevens wordt geteld, maakt deel uit van het door Holland Casino gevoerde preventiebeleid. Dit beleid kan gelet op de aan Holland Casino toekomende beleidsvrijheid door de rechtbank slechts marginaal getoetst worden. Er zijn geen aanknopingspunten om te veronderstellen dat het beleid in dit geval onredelijk is noch dat de in het geval van [eiser] toegepaste wijze van tellen afwijkt van dit beleid.
4.18. In de periode 2 maart 2005 tot en met augustus 2005 was op grond van de op 2 maart 2005 gesloten overeenkomt een bezoekbeperking van kracht van twee bezoeken per maand. In deze periode zijn steeds twee speeldagen per maand geregistreerd, met
uitzondering van de maand juli 2005 waarin [eiser] het casino niet heeft bezocht. Uit het incidentensysteem (zie 2.9 onder 5 en 6) blijkt dat Holland Casino de bezoekbeperking heeft gehandhaafd, ondanks een mondeling en schriftelijk verzoek van [eiser] tot opheffing daarvan.
4.19. Ter afsluiting van de periode van zes maanden waarin de bezoekbeperking van twee bezoeken per maand was opgelegd, heeft op 1 september 2005 een nazorg gesprek plaatsgevonden. Uit de weergave van dit gesprek in het incidentensysteem (zie 2.9 onder 7) blijkt dat [eiser] aangaf dat het zeer goed met hem ging en dat hij heeft geleerd van zijn vele fouten en dat hij niet meer de instelling had om naar Holland Casino te komen om te winnen maar meer vanwege het ontspanningskarakter. In dit gesprek is een bezoekfrequentie van vier maal per maand en een evaluatie na drie maanden besproken, maar werd geen bezoekbeperking opgelegd. Wel werd afgesproken dat bij sterk stijgende bezoekfrequentie een gesprek zal volgen.
4.20. Uit de bezoekersregistratie blijkt dat de bezoekfrequentie in september 2005 omhoogschoot naar zestien maal in die maand en in de daarop volgende maanden oktober 2005 en november 2005 terugging naar vijf maal per maand en in december 2005 naar zes maal. Deze frequentie is hoger dan de - blijkbaar als indicatie - tijdens het nazorggesprek genoemde bezoekfrequentie van vier keer per maand.
4.21. De afgesproken periode van drie maanden waarin de bezoekfrequentie werd bijgehouden was in december 2005 geëindigd. De daarna volgende stijging van de bezoekfrequentie naar 24 bezoeken in de maand januari 2006 vormde de aanleiding voor een gesprek op 27 januari 2006 en een vervolggesprek op 28 januari 2006 (zie 2.9 onder nr. 8 en 9). Uit het gesprekverslag blijkt dat Holland Casino de signalen voldoende achtte om een entreeverbod op te leggen, maar uiteindelijk hebben de gesprekken geresulteerd in een vrijwillige bezoekbeperking van zes bezoeken per maand gedurende zes maanden. In de brief van Holland Casino van 20 februari 2006 (zie 2.9 onder 10) naar aanleiding van het verzoek van [eiser] om opheffing van de bezoekbeperking wordt nog eens expliciet verwoord dat de reden voor de bezoekbeperking was dat [eiser] heeft verklaard veel geld te hebben verloren en dat hij niet zonder het casino kan. In de maanden daarna bezocht [eiser] Holland Casino in de maand februari 2006 zeven maal, in de maanden maart en april 2006 zes maal en in de maand mei zeven maal. In de maanden juni en juli 2006 heeft [eiser] het casino niet bezocht. De bezoekbeperking gold tot en met juli 2006.
4.22. In augustus 2006 bezocht [eiser] het casino negen maal. Op 14 augustus 2006 vond het nazorg gesprek plaats naar aanleiding van het einde van de bezoekbeperking over de periode februari 2006 tot en met juli 2006. Uit de weergave van dit gesprek in het incidentensysteem (zie 2.9 onder 11) blijkt niet dat de psychische of financiële situatie van [eiser] daarbij expliciet aan de orde is gesteld. Er werd afgesproken dat Holland Casino de bezoekfrequentie zou nagaan. Naar aanleiding van het door [eiser] geuite voornemen om het casino de ene maand één keer te bezoeken en de andere maand vijftien keer, werd een maximaal aantal bezoeken van vijftien per maand genoteerd.
4.23. Uit de bezoekersregistratie blijkt dat [eiser] Holland Casino in september 2006 22 keer heeft bezocht. Op 16 september 2006 heeft hij € 40.000,00 verloren. Uit de weergave van een gesprek met de floormanager op die dag (zie 2.9 onder 12) blijkt dat [eiser] heeft meegedeeld dat hij die week al veel had verloren, maar dat er geen reden was voor ongerustheid en dat hij de daaropvolgende week niet zou komen vanwege de ramadan.
4.24. In de periode 15 oktober 2006 tot en met 28 oktober 2006 heeft [eiser] Holland Casino negen keer bezocht. In het incidentenregister heeft de spelobservant melding gemaakt van een door hem in een op 27 oktober 2006 gehouden “klein gesprek” waarin [eiser] hem heeft verteld dat hij binnen korte tijd € 20.000,00 had verloren en de dag daarvoor € 75.000,00 en dat hij zich de voorgaande dag helemaal had laten gaan. De spelobservant heeft hem in dit gesprek op het hart gedrukt “wat minder te komen en wat kleiner te spelen” (zie 2.9 onder 13).
4.25. Uit het feit dat Holland Casino in het verleden maatregelen heeft genomen en uit de inhoud van de in de loop der jaren door haar met [eiser] gevoerde gesprekken, blijkt dat Holland Casino inzag dat [eiser] zijn spelgedrag niet onder controle had en bij tijd en wijle verslavingsgedrag vertoonde. In september en oktober 2006 overschreed [eiser] de voorgenomen bezoekfrequentie in zeer ruime mate. Op 16 september 2006 bezocht [eiser] het casino die maand voor de dertiende keer. Hoewel hij in het gesprek met de floormanager op die dag had gezegd dat hij de volgende week niet zou komen blijkt uit de bezoekersregistratie dat hij van 17 september 2006 tot en met 26 september 2006 elke dag het casino heeft bezocht. Met een totaal aantal bezoeken van 22 in de maand september 2006 overschreed hij ook ruimschoots de bezoekfrequentie van 15 keer per maand, die hij zich tijdens het gesprek in augustus 2006 had voorgenomen. Ook van het voornemen om de daaropvolgende maand maar één keer te komen, komt met negen bezoeken in de periode 15 oktober 2006 tot en met 28 oktober 2006 niets terecht. Deze grote overschrijding van de voorgenomen bezoekfrequentie in samenhang met de mededeling van [eiser] in het gesprek met de spelobservant dat hij veel geld had verloren en zich helemaal had laten gaan en de bekendheid van Holland Casino met het problematische spelgedrag van [eiser] in het verleden, vormden een duidelijk aanwijzing dat het niet goed ging met [eiser]. Op dat moment was er naar het oordeel van de rechtbank alle reden opnieuw een maatregel op te leggen en kon Holland Casino niet volstaan met het enkel [eiser] op het hart drukken “wat minder te komen en wat kleiner te spelen”, zoals de spelobservant blijkens het incidentensysteem heeft gedaan.
4.26. Uit het overzicht blijkt dat de eerder opgelegde bezoekbeperkingen soms een tijdelijk effect hadden, maar dat in feite geen verbetering optrad in het gedrag van [eiser]. [eiser] hield zich bij voortduring niet aan de voorgenomen bezoekfrequentie. Onder deze omstandigheden kon redelijkerwijs niet worden volstaan met het wederom opleggen van een bezoekbeperking. Er was voldoende aanleiding een strengere maatregel op te leggen in de vorm van een vrijwillig entreeverbod, zoals dat in het verleden al drie keer was overeengekomen of het opleggen van een onvrijwillig entreeverbod. Hierbij is van belang dat de situatie in oktober 2006 vergelijkbaar was met die in januari 2006. De floormanager van Holland Casino achtte toen in die situatie een (vrijwillig of onvrijwillig opgelegd) entreeverbod geëigend. Door op of kort na 27 oktober 2006 na te laten aan [eiser] een maatregel op te leggen, heeft Holland Casino de op haar rustende zorgplicht geschonden.
4.27. Het betoog van Holland Casino dat zij op grond van artikel 15 van de Beschikking casinospelen slechts een inspanningsverbintenis heeft om kansspelverslaving tegen te gaan en geen resultaatverbintenis, is op zichzelf juist, maar doet aan het voorgaande niet af. Naar het oordeel van de rechtbank is Holland Casino tekort geschoten in deze inspanningsverbintenis door niet de geëigende en noodzakelijke maatregelen te nemen om [eiser] door middel van een entreeverbod tegen zichzelf in bescherming te nemen.
4.28. Het voorgaande leidt tot de slotsom dat de vordering van [eiser] onder II. in zoverre zal worden toegewezen dat in het eindvonnis voor recht zal worden verklaard dat Holland Casino vanaf 27 oktober 2007 tekort is geschoten in haar ten aanzien van [eiser] als bezoeker van het casino in acht te nemen zorgplicht.
Misbruik van omstandigheden
4.29. De vordering onder IV. voor recht te verklaren dat Holland Casino misbruik heeft gemaakt van de omstandigheden, zal worden afgewezen. Zoals hiervoor onder 4.8 en 4.10 is overwogen, was bij het ongedaan maken van de overeenkomst van 2 juli 2002 en het aangaan van een nieuwe overeenkomst op 2 maart 2005 geen sprake van misbruik van omstandigheden. Dit was evenmin het geval bij het aangaan van de latere overeenkomsten (de bezoekbeperkingen). Het feit dat Holland Casino haar zorgplicht heeft geschonden door in oktober 2007 niet adequaat op voor haar kenbare signalen te reageren, rechtvaardigt op zichzelf niet de conclusie dat zij misbruik heeft gemaakt van de omstandigheden.
Ongerechtvaardigde verrijking
4.30. De vordering onder III. dat voor recht wordt verklaard dat Holland Casino zich ten koste van [eiser] heeft verrijkt, zal eveneens worden afgewezen. [eiser] legt aan deze vordering (vermeend) misbruik van omstandigheden ten grondslag. Gelet op hetgeen hiervoor onder 4.10 en 4.29 is overwogen, treft dit betoog geen doel. Dit nog daargelaten dat, zoals ook Holland Casino heeft betoogd, de grondslag van het verlies dat [eiser] heeft geleden evenals de bedragen die hij mogelijk heeft gewonnen, is gelegen in zijn deelname aan de kansspelen, waar steeds een kansspelovereenkomst aan ten grondslag lag. Aan de voorwaarde voor een geslaagd beroep op ongerechtvaardigde verrijking, namelijk dat verrijking van de ene partij ten koste gaat van de andere partij zonder dat daarvoor een redelijke grond bestaat, is in dit geval dus niet voldaan.
Schadevergoeding
4.31. Holland Casino heeft wegens tekortkoming in de nakoming van de ingevolge de Beschikking casinospelen op haar rustende zorgplicht onrechtmatig gehandeld jegens [eiser]. Zij is daarom aansprakelijk voor de door hem als gevolg van dit handelen geleden schade.
Immateriële schade vergoeding
4.32. De vordering onder IV. dat voor recht wordt verklaard dat Holland Casino is gehouden om aan [eiser] een immateriële schadevergoeding te betalen, zal worden afgewezen. [eiser] legt aan deze vordering ten grondslag dat hij vanaf 2002 in de veronderstelling verkeerde dat hij zijn leven opnieuw kon gaan inrichten en nooit meer in Holland Casino zou worden toegelaten. Zoals hiervoor is overwogen, heeft [eiser] Holland Casino in de periode juli 2002 tot maart 2005 niet bezocht en kan in de periode maart 2005 tot oktober 2007 Holland Casino niet worden verweten dat hij het casino heeft bezocht. Voor zover Holland Casino hiervan na oktober 2007 wel een verwijt valt te maken, heeft [eiser] niet onderbouwd dat de door hem gestelde levensvreugde en gemiste therapeutische kansen bij de behandeling van zijn psychische klachten het rechtstreekse gevolg is van het onrechtmatig handelen van Holland Casino.
Materiële schadevergoeding
4.33. [eiser] heeft verwijzing naar een schadestaat procedure gevraagd. De rechtbank ziet echter geen beletsel om in deze procedure te beslissen over de vordering tot schadevergoeding. [eiser] zal daarom in de gelegenheid worden gesteld zich bij akte uit te laten over uitsluitend de door hem als gevolg van het onrechtmatig handelen van Holland Casino sedert 27 oktober 2006 geleden materiële schade.
4.34. De rechtbank zal iedere verdere beslissing aanhouden.
5. De beslissing
De rechtbank
5.1. bepaalt dat de zaak weer op de rol zal komen van woensdag 14 september 2011 voor het nemen van een akte door [eiser] over hetgeen is vermeld onder 4.33, waarna Holland Casino op de rol van vier weken daarna een antwoordakte kan nemen,
5.2. houdt iedere verdere beslissing aan.
Dit vonnis is gewezen door mr. M.E. Heinemann, mr. G.V.M. Veldhoen en mr. K.G.F. van der Kraats en in het openbaar uitgesproken op 17 augustus 2011.?