Uitspraak
RECHTBANK 'S-HERTOGENBOSCH
VONNIS
Zaaknummer : 75726 / HA ZA 02-37
Datum uitspraak : 19 februari 2003
Vonnis van de rechtbank 's-Hertogenbosch, enkelvoudige kamer voor de behandeling van burgerlijke zaken, in de zaak van:
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid ATOS BELEIDSADVIES EN ONDERZOEK B.V.,
gevestigd te Amsterdam,
eiseres,
procureur mr. J.E.Benner,
advocaat mr. Ch. Gielen (Amsterdam),
tegen:
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid ATOS ORIGIN B.V.,
gevestigd te Eindhoven,
gedaagde,
procureur mr. L.J.Brens,
advocaat mr. H.W. Wefers Bettink.
Partijen zullen hierna "Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V." en "Atos Origin" worden genoemd.
1. De procedure
Het verloop van het geding blijkt onder meer uit de volgende stukken:
- de beschikking ex artikel 145 Rv (oud);
- de dagvaarding;
- de conclusie van eis;
- de conclusie van antwoord.
Partijen hebben hun standpunt ter zitting doen bepleiten. Bij die gelegenheid zijn de volgende stukken in het geding gebracht:
- de pleitnotities van Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V.;
- de pleitnotities van Atos Origin;
- de akte houdende overlegging van stukken van Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V..
Partijen hebben vonnis gevraagd.
2. Het geschil
2.1. Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. vordert - kort gezegd - dat Atos Origin bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad, wordt bevolen om terstond, althans binnen een door de rechtbank redelijk geachte termijn, na betekening van dit vonnis, te staken en gestaakt te houden, direct dan wel indirect, iedere inbreuk op de rechten van Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. met betrekking tot de handelsnaam Atos of een daarmee overeenstemmend teken, op verbeurte van een dwangsom van NLG 10.000,-- per afzonderlijke overtreding van dit bevel en per dag dat die overtreding geheel of gedeeltelijk voortduurt, een en ander met veroordeling van Atos Origin in de kosten van de procedure.
2.2. Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. legt, zakelijk weergegeven, aan deze vorderingen het volgende ten grondslag.
Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. is een onderneming die zich in Nederland onder meer bezig houdt met arbeidstijd management en automatisering van personeelsplanning. Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. voert sedert haar oprichting in 1987 de handelsnaam Atos Beleidsadvies- en Onderzoek. Deze handelsnaam wordt door derden doorgaans afgekort tot "Atos". "Atos" is ook het meest kenmerkende deel van de handelsnaam van Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V.. Atos Origin, dat zich voornamelijk bezig houdt met dienstverlening op het gebied van de informatie - en computertechnologie (ICT), is eind 1995 opgericht onder de naam Origin B.V. en heeft in februari 2001 haar handelsnaam gewijzigd in "Atos Origin". Deze handelsnaam wijkt slechts in geringe mate af van de handelsnaam van Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. Het bestanddeel "Atos" dat Atos Origin begin 2001 heeft toegevoegd is identiek aan het meest kenmerkende deel van de handelsnaam van Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V.. Het bestanddeel "Origin" in de handelsnaam van Atos Origin heeft slechts een gering onderscheidend vermogen omdat dit bestanddeel beschrijvend is. Er is aldus sprake van slechts een geringe afwijking tussen de handelsnamen van partijen. Dat "Atos" het kernthema van de naam van Atos Origin is, wordt bevestigd door de naamgevingsstrategie van de groep waartoe Atos Origin behoort. Inmiddels heeft Atos Origin joint ventures met andere ondernemingen opgericht, zoals Atos Euronext en Atos KPMG. Ook Atos Origin wordt door het publiek vaak kortweg met "Atos" aangeduid.
De activiteiten van de ondernemingen van partijen overlappen gedeeltelijk, namelijk voorzover het automatiseringsactiviteiten betreft. Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. adviseert onder meer over automatisering met betrekking tot de flexibele inzet van personeel en levert softwarepakketten aan haar klanten, zoals ATW Checker, Shiftplan-assistant 3.1. en RRPA 3.0. Voorts heeft een joint venture met ORTEC geleid tot verkoop aan een groot aantal bedrijven van planningsoftware onder de naam RO-BASIS. Beide ondernemingen zijn werkzaam in geheel Nederland. Er is temeer gevaar voor verwarring in de zin van artikel 5 van de Handelsnaamwet tussen beide ondernemingen te duchten, nu in de praktijk regelmatig sprake is van samenwerking en fusies tussen ICT bedrijven als Atos Origin en consultancy bedrijven op het gebied van organisatie en human resources management, zoals Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V.. Atos Origin biedt kennelijk samen met Oracle ook Human Resource Management systemen aan. In de praktijk is reeds gebleken dat verwarring tussen de beide ondernemingen zich ook daadwerkelijk voordoet. Atos Origin maakt inbreuk op de oudere rechten van Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V., die eerder haar naam rechtmatig voerde, en handelt aldus onrechtmatig jegens Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V..
2.3. Atos Origin voert, zakelijk weergegeven, het volgende verweer.
Er is geen sprake van verwarringsgevaar tussen de ondernemingen van partijen omdat de handelsnamen van partijen meer dan in geringe mate van elkaar afwijken. In de naam Atos Origin staan naast elkaar twee elementen die voor een IT-onderneming ieder van huis uit onderscheidend vermogen hebben. Het element "Origin" in de handelsnaam van Atos Origin domineert, omdat het een bekender element is. Indien het publiek wordt geconfronteerd met de naam Atos Origin valt het element "Origin" evenveel of meer op dan het element "Atos", omdat Origin B.V. in het jaar 2000 reeds een van Nederlands grootste IT-dienstverleners was. In de handelsnaam Atos Beleidsadvies - en Onderzoek ligt de nadruk duidelijk op het element "Atos", dat domineert ten opzichte van het beschrijvende element "Beleidsadvies - en Onderzoek".
Overigens is er geen sprake van verwarringsgevaar, omdat er geen duidelijke overlap is in de activiteiten van partijen. Atos Origin is een van de grootste IT dienstverleners in Europa. Haar activiteiten zijn te omschrijven als (adviseren over) het inrichten en in bedrijf houden van IT-infrastructuren, zoals data centers, computer centra, netwerken, IT werkplekken en de op die infrastructuur draaiende toepassingen. Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. houdt zich in hoofdzaak bezig met consultancy werkzaamheden, het doen van onderzoek naar en adviseren over arbeidstijdmanagement. Arbeidstijdmanagement heeft betrekking op capaciteitsvragen, bedrijfstijden, werktijden en een efficiënte inzet van personeel. Daarnaast geeft Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. trainingen en workshops, ontwerpt zij dienstroosters en voert zij studies uit op het gebied van arbeidstijdmanagement. Weliswaar levert Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. ter ondersteuning van haar advieswerkzaamheden ook specifieke software voor het opstellen en indelen van arbeidsroosters aan haar klanten, doch dit betreft geen kernactiviteit. Het is hooguit een ondersteunende activiteit. Atos Origin levert en/of installeert dergelijke software niet. Dergelijke activiteiten zijn ook niet bedrijfsspecifiek, omdat talloze ondernemingen ter ondersteuning van hun specifieke bedrijfsactiviteiten softwarepakketten, CD-Roms en dergelijke leveren en/of installeren. De activiteiten van Atos Origin hebben niets te maken met arbeidstijdmanagement of andere "human resources" activiteiten. Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. lijdt geen schade als gevolg van het feit dat de beide handelsnamen op elkaar lijken.
De door Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. gegeven voorbeelden van verwarring die daadwerkelijk zou zijn opgetreden, betreffen slechts vergissingen die het publiek heeft gemaakt op grond van onjuiste informatie of onjuiste aannames.
2.4. Bij gelegenheid van het pleidooi heeft Atos Origin nog het volgende verweer gevoerd.
Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. heeft ten onrechte Atos Origin gedagvaard. Anders dan Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. stelt, verricht Atos Origin geen automatiseringsactiviteiten. Atos Origin is de Nederlandse holdingcompany van de Atos Origin groep. Haar activiteiten zijn met name het deelnemen in en het voeren van beheer over andere ondernemingen. Nu de activiteiten van partijen fundamenteel verschillen, moet reeds om die reden de vordering van Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. worden afgewezen.
2.5. Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. heeft - kort weergegeven - als volgt op dit verweer gereageerd.
Het door Atos Origin gevoerde verweer dat zij slechts fungeert als holdingmaatschappij en dat Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. niet haar, maar de werkmaatschappijen binnen de Atos Origin groep had dienen te dagvaarden is tardief voorgesteld en gedekt door hetgeen Atos Origin bij conclusie van antwoord omtrent haar bedrijfsactiviteiten heeft gesteld.
3. De beoordeling
3.1. Met Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. is de rechtbank van oordeel dat het door Atos Origin eerst bij gelegenheid van het pleidooi voorgestelde verweer dat zij niet zelf de bij conclusie van antwoord genoemde bedrijfsactiviteiten ontplooit, doch dat zij slechts als holding maatschappij fungeert voor een aantal werkmaatschappijen binnen de Atos Origin groep als zijnde tardief moet worden gepasseerd. Het vorenstaande brengt met zich dat in de onderhavige procedure moet worden uitgegaan van de door Atos Origin bij conclusie van antwoord gegeven omschrijving van haar bedrijfsactiviteiten.
3.2. Centraal in deze procedure staat de vraag of sprake is van gevaar voor verwarring in de zin van artikel 5 van de Handelsnaamwet tussen de bedrijven van partijen. Van verwarring in voormelde zin is reeds sprake indien de handelsnaam van Atos Origin slechts in geringe mate afwijkt van de (eerder) door Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. gevoerde handelsnaam en dientengevolge, in verband met de aard der beide ondernemingen en de plaats waar zij gevestigd zijn, het publiek zal kunnen denken dat beide ondernemingen op enigerlei wijze met elkaar gelieerd zijn (indirect verwarringsgevaar). Niet vereist is dat het publiek de beide bedrijven vereenzelvigt (direct verwarringsgevaar). De rechtbank begrijpt dat eiseres zich beroept op indirect verwarringsgevaar als hiervoor omschreven.
3.3. De rechtbank is met Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. van oordeel dat in casu sprake is van indirect gevaar voor verwarring in de zin van artikel 5 Hnw. Zij neemt daarbij het volgende in aanmerking.
Partijen hebben beide een vestiging in Amsterdam en zijn, naar onweersproken vast staat, beide in geheel Nederland actief. Het kenmerkende deel van de handelsnamen van partijen wordt gevormd door het element "Atos", aangezien dit element sterk onderscheidend is en, blijkens de door Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. in het geding gebrachte en door Atos Origin niet betwiste producties, de naam is waarmee het publiek de beide ondernemingen kortweg pleegt aan te duiden. Weliswaar zal bij een deel van het publiek dat wordt geconfronteerd met de handelsnaam Atos Origin associaties worden gewekt met het vroegere Origin B.V., doch dit doet aan het vorenstaande niet af.
Genoegzaam is gebleken van een overlapping van de bedrijfsactiviteiten van de ondernemingen van partijen. Blijkens hetgeen partijen over en weer hebben gesteld zijn beide ondernemingen actief op het gebied van de informatie technologie, zij het dat dit voor Atos Origin een kernactiviteit is, terwijl bij Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. het zwaartepunt ligt bij advisering en begeleiding en zij in dit kader, als niet onbelangrijke nevenactiviteit, adviseert over automatisering en softwarepaketten aan haar klanten levert. Blijkens de als productie door Atos Origin zelf in het geding gebrachte brochure over haar "Oracle Human Resource Management System" (HRMS), houdt ook Atos Origin zich bezig met Human Resources management, zij het dat zij wellicht anders dan Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. (nog) geen roostersoftware aanbiedt.
Voorts geldt dat Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. onweersproken heeft gesteld dat er regelmatig sprake is van fusies en samenwerkingsverbanden tussen bedrijven die actief zijn op het gebied van het human resources management zoals Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. en bedrijven die actief zijn op het gebied van de informatie technologie, zoals Atos Origin. Dit blijkt ook uit de door Atos B& O als producties overgelegde voorbeelden van softwarebedrijven die samenwerken met consultants. Uit het vorenstaande volgt dat de activiteiten van consultancybedrijven als Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. en bedrijven die zich bezig houden met automatisering als Atos Origin kennelijk vaak goed op elkaar aansluiten en/of elkaar aanvullen. Reeds daardoor kan, gelet op de overeenstemmende handelsnamen van partijen, bij het publiek de indruk ontstaan dat er een juridisch en/of economisch verband bestaat tussen partijen.
3.4. Hoewel de rechtbank met Atos Origin van oordeel is dat veel van de door Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. genoemde gevallen van verwarring wellicht berusten op misverstanden en vergissingen, blijkt uit de door Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. overgelegde lijst van met producties onderbouwde voorbeelden voldoende dat ook sprake is geweest van een aantal daadwerkelijke gevallen van verwarring in de zin van artikel 5 Hnw bij het publiek tussen de ondernemingen van partijen.
3.5. De conclusie luidt dat genoegzaam is komen vast te staan dat als gevolg van overeenstemming van de beide handelsnamen, de aard van de beide ondernemingen en andere relevante feiten en omstandigheden bij het publiek de indruk kan worden gewekt dat beide ondernemingen op enigerlei wijze aan elkaar gelieerd zijn en dat Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. mitsdien met succes kan ageren tegen het gebruik van de, naar onweersproken vast staat, jongere overeenstemmende handelsnaam Atos Origin. Voor een beroep op artikel 5 Hnw is, anders dan Atos Origin kennelijk meent, niet vereist dat schade is geleden als gevolg van daadwerkelijk opgetreden verwarring.
3.6. Dit leidt tot de conclusie dat de vordering voor toewijzing vatbaar is. Atos Origin heeft weliswaar aangevoerd dat een belangenafweging in het voordeel van Atos Origin zou moeten uitvallen nu zij een groot belang heeft bij het behoud van haar wereldwijd gevoerde naam en het belang van Atos Beleidsadvies - en Onderzoek gering is, doch Atos Origin verliest daarbij uit het oog dat in een bodemprocedure geen plaats is voor een belangenafweging.
De door Atos Origin aangevoerde omstandigheid dat toewijzing van de onderhavige vordering tot executieproblemen kan leiden vermag die toewijzing evenmin te verhinderen.
3.7. Op grond van het hiervoor overwogene, zal de vordering worden toegewezen, waarbij aan Atos Origin een ruimere termijn zal worden gegund en de gevorderde dwangsom zal worden gemitigeerd als na te melden. Atos Origin zal als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de kosten van de procedure.
4. De beslissing
De rechtbank:
beveelt Atos Origin om binnen acht weken na betekening van dit vonnis te staken en gestaakt te houden., direct dan wel indirect (bij voorbeeld door middel van enige met haar verbonden (rechts) personen), iedere inbreuk op de rechten van Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. met betrekking tot de handelsnaam Atos, zoals in het lichaam van de dagvaarding nader omschreven, of een daarmee overeenstemmend teken;
veroordeelt Atos Origin tot betaling aan Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. van een dwangsom van €.2.500,-- per afzonderlijke overtreding van voormeld bevel en per dag dat die overtreding geheel of gedeeltelijk voortduurt;
bepaalt dat deze dwangsomsanctie vatbaar is voor rechterlijke matiging voorzover handhaving van die sanctie naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn, in aanmerking genomen de mate waarin aan het bevel is voldaan, de ernst van de overtreding en de mate van verwijtbaarheid van de overtreding;
veroordeelt Atos Origin in de kosten van de procedure, aan de zijde van Atos Beleidsadvies en Onderzoek B.V. tot aan deze uitspraak begroot op € 1.426,77;
verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad voor wat betreft het gegeven bevel en de uitgesproken veroordelingen;
wijst af het meer of anders gevorderde.
Dit vonnis is gewezen door mr. H.G. Robers, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 19 februari 2003 in tegenwoordigheid van de griffier.