ECLI:NL:RBROT:2021:2575

Uitspraak

RECHTBANK ROTTERDAM

Zittingsplaats Rotterdam

Bestuursrecht

zaaknummer: ROT 19/5610

uitspraak van de meervoudige kamer van 25 maart 2021 in de zaak tussen

[naam eiser], eiser,
en [naam eiseres], eiseres, te [plaatsnaam], tezamen: eisers

(gemachtigden: mr. E. Dans, mr. A.I. Reznitchenko en mr. M.H.L. Hemmer),

de directie van de Rijksdienst voor het Wegverkeer, verweerder

(gemachtigde: mr. L.G. van Dijk).

Procesverloop

In het besluit van 24 april 2019 (primair besluit) heeft verweerder het verzoek van eisers tot het verstrekken van gevoelige gegevens uit het kentekenregister afgewezen.

In het besluit van 20 september 2019 (bestreden besluit) heeft verweerder het bezwaar van eisers tegen het primaire besluit ongegrond verklaard.

Eisers hebben tegen het bestreden besluit beroep ingesteld.

Eisers hebben nadere stukken ingediend.

Verweerder heeft een verweerschrift ingediend.

Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 15 februari 2021. Eisers hebben zich laten vertegenwoordigen door hun gemachtigden. Tevens is verschenen [naam], bestuurder van eiseres. De gemachtigde van verweerder heeft op zijn verzoek telefonisch deelgenomen aan de zitting.

Overwegingen

Feiten

1. Eisers hebben verweerder op 12 maart 2019 verzocht om de volgende gegevens uit het kentekenregister van alle (huidige en vorige) eigenaren en gebruikers van de voertuigen van de merken Volkswagen, Audi, Skoda en Seat in de categorie M1, M2, N1 en N2 met 1.2l, 1.6l en 2.0l dieselmotor van het type EA 189 die in Nederland zijn of waren geregistreerd (hierna: (voormalige) eigenaren / houders):

naam;
(post)adres;
(indien van toepassing) inschrijvingsnummer bij de Kamer van Koophandel (KvK);
merk en model behorende bij de tenaamstelling.

Voornoemd verzoek (het verzoek) is gedaan door eiser, mede namens eiseres. Vervolgens heeft verweerder het primaire besluit genomen. Eisers hebben hiertegen bezwaar gemaakt.

Standpunt verweerder

2.1.

Bij het bestreden besluit heeft verweerder bepaald dat het primaire besluit in stand blijft, onder verbetering en aanvulling van de motivering. Ten aanzien van het verzoek van eiser stelt verweerder zich op het standpunt dat niet is voldaan aan de voorwaarden op grond waarvan gevoelige gegevens kunnen worden verstrekt. Eiser heeft namelijk verzocht om gevoelige gegevens van naar schatting 180.000 (rechts)personen, niet zijnde concrete gevallen en geen concrete voertuigen. In het kentekenregister kan niet worden gezocht op het specifieke motortype EA 189, waardoor de groep (voormalige) eigenaren / houders niet exact is vast te stellen. Daarnaast gaat het om gegevens van (rechts)personen die momenteel niet betrokken zijn bij de gerechtelijke procedure. De verstrekking van gevoelige gegevens uit het kentekenregister is niet bedoeld voor dit soort gevallen. Voor zover eiser wel zou voldoen aan de voorwaarden voor gegevensverstrekking stelt verweerder zich op het standpunt dat de privacybelangen van de (voormalige) eigenaren / houders voor dienen te gaan op het belang van eiser bij de inbreng van de (voormalige) eigenaren / houders voor de gerechtelijke procedure.

2.2.

Ten aanzien van het verzoek namens eiseres stelt verweerder zich op het standpunt dat zij niet als belanghebbende in de zin van artikel 9, eerste lid, aanhef en onder c, van het Kentekenreglement (KR) kan worden aangemerkt. Eiseres is immers geen (voormalig) geregistreerd eigenaar / houder van de voertuigen in het kentekenregister, zoals omschreven in de Nota van Toelichting bij het KR (Stb. 2008, 196) en daarnaast is te betwijfelen of eiseres een overig belang heeft, nu dit afhankelijk en afgeleid is van de reacties van de (voormalige) eigenaren / houders (zijnde de rechtstreeks belanghebbenden). Indien eiseres wel belanghebbende zou zijn, is het vragen van toestemming aan (voormalige) eigenaren / houders op grond van artikel 11 van het KR een grootschalige onderneming, waarbij niet valt uit te sluiten dat zij er niet van gediend zijn hiervoor te worden benaderd. Voor het overige stelt verweerder zich ook in het kader van deze afwijzing op het standpunt dat niet is voldaan aan eerdergenoemde voorwaarden voor gegevensverstrekking, nu geen sprake is van concrete gevallen en voertuigen en het niet gaat om (rechts)personen die betrokken zijn bij een gerechtelijke procedure, en dat de privacy van de (voormalige) eigenaren / houders voor dient te gaan op het belang van eiseres bij inbreng van de (voormalige) eigenaren / houders voor de procedure.

2.3.

In zijn verweerschrift heeft verweerder ten aanzien van eiseres opgemerkt dat zij, anders dan in het bestreden besluit is aangenomen, wel belanghebbende is in de zin van de Wegenverkeerswet 1994 (WVW 1994), maar dit niet leidt tot verstrekking van de gevraagde gevoelige gegevens. Bij de invoering van de WVW 1992 is in de memorie van toelichting onder meer overwogen dat het belang dat een aanvrager bij de gevraagde informatie meent te hebben, schriftelijk aannemelijk moet worden gemaakt en redelijk zal moeten zijn. Van een redelijk belang is in dit geval geen sprake, aldus verweerder.

Standpunt eisers

3.1.

Eiser betoogt ten eerste dat verweerder was gehouden de verzochte gegevens aan hem te verstrekken, nu verstrekking van deze gegevens op grond van de Regeling gegevensverstrekking kentekenregister 2008 (de Regeling) kan plaatsvinden aan de advocatuur ten behoeve van onder meer gerechtelijke procedures en de voorbereiding daarvan. Aan deze voorwaarden wordt voldaan. Eiser treedt immers op als advocaat van eiseres, die op grond van artikel 3:305a van het Burgerlijk Wetboek (BW) opkomt voor de belangen van de (voormalige) eigenaren / houders in een collectieve procedure jegens de betrokkenen van het ‘dieselschandaal’. De door verweerder gestelde eis dat sprake dient te zijn van een concreet geval of een concreet voertuig, ontbeert een wettelijke grondslag. Ook overigens is het verzoek voldoende concreet. Eisers zien niet in waarom verweerder de resultaten uit het kentekenregister niet zou kunnen filteren. Bovendien is door verweerder bevestigd dat het technisch mogelijk is om de gevraagde gegevens te verstrekken, al dan niet na combinatie van verschillende databanken. Eiser betoogt ten tweede dat, indien verweerder wel een belangenafweging zou mogen maken, hij in redelijkheid niet tot afwijzing van het verzoek heeft kunnen besluiten.

3.2.

Ten aanzien van het verzoek namens eiseres wordt betoogd dat bij afwezigheid van een definitie van het begrip ‘belanghebbende’ in het KR en in de WVW 1994 aansluiting moet worden gezocht bij het belanghebbendenbegrip uit artikel 1:2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Eiseres heeft als statutaire doelstelling het behartigen van de belangen van de (voormalige) eigenaren / houders in de gerechtelijke procedure jegens de diverse betrokkenen in het ‘dieselschandaal’. De gevraagde gegevens zijn in het belang van deze procedure verzocht. Gelet hierop dient eiseres als belanghebbende te worden aangemerkt ten aanzien van alle voertuigen waar het verzoek betrekking op heeft. Verweerder had dan ook op grond van artikel 11 van het KR toestemming moeten vragen aan de (voormalige) eigenaren / houders voor het verstrekken van hun gegevens. Voor zover sprake is van een belangenafweging voert eiseres aan dat deze in haar voordeel dient uit te vallen. Daarbij merkt eiseres nog op dat gelet op het toestemmingsvereiste, geen sprake is van een inbreuk op de privacy voor zover het natuurlijke personen betreft.

Juridisch kader

4. De toepasselijke wet- en regelgeving is opgenomen in de bijlage bij deze uitspraak.

Het verzoek van eiser

5. De vraag die voorligt is of eiser aan de voorwaarden voor het verstrekken van gevoelige gegevens voldoet. Naar het oordeel van de rechtbank is dit niet het geval. Zij overweegt hiertoe als volgt.

5.1.

Niet in geschil is dat eiser advocaat is en in die hoedanigheid het verzoek tot het verstrekken van gevoelige gegevens heeft gedaan. Dit maakt dat eiser, gelet op het bepaalde in artikel 9, eerste lid, aanhef en onder a, van het KR, in samenhang met artikel 2, eerste lid, aanhef en onder b, van de Regeling, valt onder de categorie aangewezen beroepsbeoefenaren aan wie gevoelige gegevens kunnen worden verstrekt.

5.2.

Verweerder heeft zich evenwel, ongeacht of eiser voldoet aan de voorwaarden voor gegevensverstrekking op grond van artikel 2, tweede lid, aanhef en onder b, van de Regeling, op het standpunt kunnen stellen dat niet wordt voldaan aan de doelbinding van artikel 12 van het KR, zoals toegelicht in het verweerschrift. In tegenstelling tot hetgeen eiser heeft aangevoerd, heeft verweerder zich in dit kader naar het oordeel van de rechtbank op het standpunt kunnen stellen dat een aanvraag moet zien op concrete gevallen en/of concrete voertuigen. Het gaat immers om het realiseren van rechten en plichten met betrekking tot het ‘desbetreffende’ en dus concrete, voertuig of de ‘desbetreffende’ en dus concrete, eigenaar dan wel houder daarvan, die voor de aanvrager of diens cliënt bestaan of kunnen ontstaan. Verweerder heeft gelet hierop bij zijn besluit kunnen betrekken dat eiser gevoelige gegevens van een grote hoeveelheid (ongeveer 180.000) (voormalige) eigenaren / houders heeft opgevraagd, waarbij het niet gaat om de gegevens van een concrete partij of een concreet voertuig. Verweerder heeft in dit verband gemotiveerd uiteengezet dat eiser in zijn verzoek geen concrete zoeksleutel heeft opgegeven, waardoor de groep (voormalige) eigenaren / houders waarvan de gegevens worden verzocht niet exact is vast te stellen en bij verstrekking uit het kentekenregister mogelijk gevoelige (persoons)gegevens worden verstrekt die niet onder het verzoek vallen. Het verzoek bevat namelijk een bepaald type motor (EA 189) die is geplaatst in voertuigen van specifieke motorvoertuigcategorieën van gespecificeerde automerken. Verweerder heeft toegelicht dat het motortype EA 189 niet als zodanig in het kentekenregister is geregistreerd en dat op een dergelijk specifiek motortype dus niet kan worden gezocht, ook niet in combinatie met het automerk en de inhoud van de motor (1.2, 1.6, of 2.0 liter). Voor zover eiser heeft betoogd dat het technisch gezien wel mogelijk is om de gevraagde gegevens te verstrekken na combinatie van verschillende databanken, overweegt de rechtbank als volgt. Volgens verweerder zou er mogelijk aan de hand van andere databanken die géén onderdeel uitmaken van het kentekenregister een bestand gedestilleerd kunnen worden met voertuigidentificatienummers. Aan de hand daarvan zouden vervolgens de verzochte persoonsgegevens opgezocht kunnen worden. Doordat hierbij een vergelijking met andere databanken plaatsvindt, kan verweerder echter niet instaan voor de juistheid en de volledigheid van de gegevens, waardoor niet kan worden uitgesloten dat er zonder grondslag (persoons)gegevens verstrekt zullen worden van (voormalige) eigenaren /houders die niet onder het verzoek van eiser vallen. Nu enkel (mogelijk) aan het verzoek van eiser kan worden voldaan aan de hand van gegevens uit andere databanken dan het kentekenregister, heeft verweerder zich terecht op het standpunt gesteld dat het verzoek van eiser geen verstrekking van gegevens uit het kentekenregister betreft.

6. De rechtbank is van oordeel dat verweerder reeds op grond van het voorgaande op goede gronden heeft geweigerd de gevraagde gegevens te verstrekken. De rechtbank komt gelet hierop niet toe aan de overige beroepsgronden welke zijn gericht tegen de afwijzing van het verzoek van eiser.

7. Het beroep is ongegrond voor zover het betrekking heeft op het verzoek van eiser.

Het verzoek namens eiseres

8. Op grond van artikel 9, eerste lid, aanhef en onder c, van het KR kunnen gevoelige gegevens worden verstrekt aan belanghebbenden. Verweerder heeft in het verweerschrift erkend dat eiseres als belanghebbende dient te worden aangemerkt, zoals zij zelf ook heeft gesteld. Daarmee is tussen partijen niet langer in geschil, en de rechtbank stelt ook vast, dat eiseres belanghebbende is in de zin van artikel 9, eerste lid, aanhef en onder c, van het KR. Daarbij sluit de rechtbank aan bij het belanghebbendenbegrip in de Awb, nu het uitgangspunt immers is dat een in de Awb omschreven begrip in de overige bestuursrechtelijke wetgeving dezelfde betekenis heeft, tenzij uit de tekst van de wet of uit het samenstel van de desbetreffende bepalingen het tegendeel duidelijk blijkt (zie de memorie van toelichting bij de aanpassingswet eerste tranche, Kamerstukken II 1990/91, nr. 3, p.10/11). Daarvan is in dit geval geen sprake, nu noch uit de tekst van de WVW 1994, noch uit het samenstel van de desbetreffende bepalingen ten aanzien van de registratie van kentekens (de artikelen 41a tot en met 46 van de WVW 1994), waaronder ook de verstrekking van gevoelige gegevens uit het kentekenregister valt, duidelijk het tegendeel blijkt. Op grond van artikel 1:2, eerste lid, van de Awb wordt onder belanghebbende verstaan degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit betrokken is. Op grond van het derde lid van dit artikel worden ten aanzien van rechtspersonen als hun belangen mede beschouwd de algemene en collectieve belangen die zij krachtens hun doelstellingen en blijkens hun feitelijke werkzaamheden in het bijzonder behartigen. Gelet op haar statutaire doelstelling, het behartigen van de belangen van de (voormalige) eigenaren / houders, en de wijze waarop eiseres dit doel tracht te bereiken, onder meer door het mogelijk te maken dat de (voormalige) eigenaren / houders zich als participant bij eiseres kunnen aansluiten, is het belang van eiseres immers rechtstreeks betrokken bij een besluit tot weigering van het verstrekken van gevoelige gegevens uit het kentekenregister.

9. Nu eiseres als belanghebbende een verzoek om verstrekking van persoonsgegevens heeft ingediend, dient verweerder in beginsel op grond van artikel 11, eerste lid, van het KR aan betrokkenen toestemming te vragen voor de verstrekking van deze gegevens. Zoals verweerder in zijn verweerschrift heeft toegelicht, is dit alleen toepasbaar waar het gaat om individuele en concrete gevallen. De rechtbank overweegt dat dit immers feitelijk betekent dat de individuele (voormalige) eigenaren / houders geselecteerd en benaderd zouden moeten worden. Met verwijzing naar hetgeen reeds onder 5.2. is overwogen heeft verweerder zich in dit verband op het standpunt kunnen stellen dat de zoeksleutel die eiseres heeft opgegeven, onvoldoende concreet is om de groep (voormalige) eigenaren / houders waarvan de gegevens worden verzocht, vast te stellen. Nu enkel (mogelijk) aan het verzoek van eiseres kan worden voldaan aan de hand van gegevens uit andere databanken dan het kentekenregister heeft verweerder zich terecht op het standpunt gesteld dat het verzoek van eiseres geen verstrekking van gegevens uit het kentekenregister betreft.

10. Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder reeds op grond van het voorgaande op goede gronden geweigerd de gevraagde gegevens te verstrekken. De rechtbank komt gelet hierop niet toe aan de overige beroepsgronden welke zijn gericht tegen de afwijzing van het verzoek van eiseres.

11. Het beroep is ongegrond voor zover het betrekking heeft op het verzoek van eiseres.

Beslissing

De rechtbank verklaart het beroep ongegrond.

Deze uitspraak is gedaan door mr. E. IJspeerd, voorzitter, en mr. M.G.L. de Vette en mr. A.M.J. Adriaansen, leden, in aanwezigheid van A. Overvoorde, griffier. De uitspraak is uitgesproken in het openbaar op 25 maart 2021.

De griffier is buiten staat De rechter is verhinderd te tekenen

griffier

voorzitter

Een afschrift van deze uitspraak is verzonden aan partijen op:

Bent u het niet eens met deze uitspraak?

Als u het niet eens bent met deze uitspraak, kunt u een brief sturen naar de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State waarin u uitlegt waarom u het er niet mee eens bent. Dit heet een beroepschrift. U moet dit beroepschrift indienen binnen zes weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden. U ziet deze datum hierboven.

Bijlage

Algemene wet bestuursrecht (Awb)

Op grond van artikel 1:2, eerste lid, van de Awb wordt onder belanghebbende verstaan degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit betrokken is.

Op grond van het derde lid van dit artikel worden ten aanzien van rechtspersonen als hun belangen mede beschouwd de algemene en collectieve belangen die zij krachtens hun doelstellingen en blijkens hun feitelijke werkzaamheden in het bijzonder behartigen.

Op grond van artikel 1:3, derde lid, van de Awb wordt onder aanvraag verstaan een verzoek van een belanghebbende, een besluit te nemen.

Op grond van artikel 7:1 van de Awb, voor zover relevant, dient degene aan wie het recht is toegekend beroep bij een bestuursrechter in te stellen, alvorens dat beroep in te stellen bezwaar te maken.

Op grond van artikel 8:1 van de Awb kan een belanghebbende tegen een besluit beroep instellen bij de bestuursrechter.

Wegenverkeerswet 1994 (WVW 1994)

Op grond van artikel 43, vierde lid, van de WVW 1994 kunnen aan bij of krachtens algemene maatregel van bestuur aangewezen personen of instanties of categorieën personen of instanties, niet zijnde de in het eerste tot en met derde lid bedoelde instanties, desgevraagd door de Dienst Wegverkeer voor de bij of krachtens algemene maatregel van bestuur aangegeven doeleinden uit het kentekenregister gevoelige gegevens, waaronder mede begrepen persoonsgegevens en persoonsgegevens van strafrechtelijke aard als bedoeld in paragraaf 3.2. van de Uitvoeringswet Algemene verordening gegevensbescherming worden verstrekt.

Kentekenreglement (KR)

Op grond van artikel 7, tweede lid, van het KR worden als gevoelige gegevens aangewezen gegevens of combinaties van gegevens die zijn aan te merken als:

a. persoonsgegevens;

b. gegevens waarvan de verstrekking een nadelig effect kan hebben op de concurrentiepositie van een onderneming, waaronder in elk geval worden verstaan voertuigidentificerende gegevens in combinatie met gegevens ten aanzien van een rechtspersoon omtrent:

1. naam, adres en vestigingsplaats;

2. datum van oprichting en opheffing;

3. aan de rechtspersoon gerelateerde nummers en coderingen, en

4. rechtspersoonsstatus.

Op grond van artikel 9, eerste lid, van het KR, voor zover relevant, kunnen aan de volgende personen en instanties gevoelige gegevens worden verstrekt:

a. door Onze Minister of, in geval van verstrekking van gegevens omtrent de aangifte van diefstal of verduistering van een voertuig, door Onze Minister en Onze Minister van Justitie gezamenlijk dan wel, in geval van verstrekking van gegevens omtrent verplichtingen, bedoeld in artikel 19a, eerste lid, onderdeel a, respectievelijk onderdeel b, door Onze Minister en Onze Minister van Financiën, respectievelijk Onze Minister en Onze Minister van Justitie, gezamenlijk aangewezen beroepsbeoefenaren of categorieën van beroepsbeoefenaren;

b. (..);

c. belanghebbenden, niet zijnde personen en instanties als bedoeld in de onderdelen a en b, en

d. (..).

Op grond van het tweede lid van dit artikel, voor zover relevant, kunnen, onverminderd de artikelen 11 tot en met 14, met betrekking tot gevoelige gegevens als bedoeld in artikel 7, tweede lid, bij ministeriële regeling nadere regels worden gesteld die betrekking hebben op:

de personen en instanties, bedoeld in het eerste lid, aan wie wordt verstrekt;

de gevallen waarin wordt verstrekt;

de voorwaarden waaronder wordt verstrekt, of;

e doeleinden waarvoor wordt verstrekt.

Op grond van artikel 11, eerste lid, van het KR vraagt de Dienst Wegverkeer nadat een belanghebbende als bedoeld in artikel 9, eerste lid, onderdeel c, een verzoek om verstrekking van persoonsgegevens heeft ingediend, aan betrokkene toestemming voor de verstrekking van deze gegevens. Deze dienst geeft daarbij aan voor welke doeleinden de verstrekking is verzocht.

Op grond van artikel 12 van het KR worden aan beroepsbeoefenaren of categorieën van beroepsbeoefenaren als bedoeld in artikel 9, eerste lid, onderdeel a, de gevraagde gegevens verstrekt, voor zover zij deze gegevens beroepshalve nodig hebben voor het realiseren van rechten en plichten met betrekking tot het desbetreffende voertuig of de eigenaar dan wel houder daarvan, die voor de aanvrager of diens cliënt bestaan of kunnen ontstaan, voortvloeiend uit wettelijk voorschrift of uit overeenkomst, een en ander voor zover bij de aanwijzing, bedoeld in artikel 9, eerste lid, onderdeel a, is bepaald.

Regeling gegevensverstrekking kentekenregister 2008 (Regeling)

Op grond van artikel 2, eerste lid, aanhef en onder b, van de Regeling wordt de advocatuur aangewezen als categorie van beroepsbeoefenaren als bedoeld in artikel 9, eerste lid, onderdeel a, van het Kentekenreglement aan welke gevoelige gegevens uit het kentekenregister kunnen worden verstrekt, met uitzondering van gegevens omtrent de aangifte van diefstal of verduistering.

Op grond van het tweede lid van dit artikel, voor zover relevant, geschiedt de verstrekking van de in het eerste lid bedoelde gegevens, onverminderd het derde lid, slechts voor de volgende doeleinden:

(..);

wat betreft de advocatuur: ten behoeve van eigendomsgeschillen omtrent motorrijtuigen of aanhangwagens alsmede gerechtelijke procedures en de voorbereiding daarvan,