ECLI:NL:RBROT:2020:7094

• Datum uitspraak: 4 augustus 2020
• Publicatiedatum: 11 augustus 2020
• Zaaknummer: 10/997530-19
• Instantie: Rechtbank Rotterdam
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Strafrecht
• Procedures: Eerste aanleg - meervoudig
• Rechters: N. Doorduijn; C.E. Bos; S.E.C. Debets
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Verkoop van pinda's met schadelijk aflatoxinegehalte door groothandel en feitelijke leiding door trader

In deze strafzaak tegen de verdachte, werkzaam als trader bij een groothandel in pinda's, wordt de verkoop van twee partijen pinda's met een schadelijk gehalte aan aflatoxine behandeld. De rechtbank Rotterdam heeft op 4 augustus 2020 uitspraak gedaan in deze zaak, waarin de verdachte en de groothandel worden beschuldigd van het verkopen van pinda's zonder de koper en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) in kennis te stellen van het schadelijke karakter van de producten. De verdachte wordt verweten feitelijke leiding te hebben gegeven aan deze handelingen. De rechtbank concludeert dat de groothandel schuldig is aan het verkopen van schadelijke waren, maar spreekt de verdachte vrij van opzet, hoewel hij wel schuld heeft aan de onvoorzichtigheid in de verkoop. De rechtbank legt een taakstraf op van 40 uur aan de verdachte op, waarbij de ernst van de zaak en de signalen die genegeerd zijn, worden meegewogen. De officier van justitie had een taakstraf van 80 uur geëist, maar de rechtbank matigt deze straf.

Uitspraak

Rechtbank Rotterdam

Team straf 1

Parketnummer: 10/997530-19

Datum uitspraak: 4 augustus 2020

Tegenspraak

Vonnis van de rechtbank Rotterdam, meervoudige kamer voor strafzaken, in de zaak tegen de verdachte:

[naam verdachte] ,

geboren te [geboorteplaats verdachte] op [geboortedatum verdachte] ,

ingeschreven in de basisregistratie personen op het adres:

[adres vedrachte] , [postcode verdachte] [woonplaats verdachte] ,

raadslieden mrs. A.S. ten Doesschate en P. Uijtdewillegen, beiden advocaat te Rotterdam.

1.. Inleiding

[naam medeverdachte rechtspersoon] (hierna: [naam medeverdachte rechtspersoon] ) is een groothandel in aardnoten die zich onder meer bezig houdt met de handel in pinda’s. De verdachte is als ‘trader’ werkzaam bij [naam medeverdachte rechtspersoon] . Hij houdt zich daar bezig met de handel in pinda’s. [naam medeverdachte rechtspersoon] wordt er in deze strafzaak van beschuldigd - kort gezegd - dat zij twee partijen pinda’s heeft verkocht met daarin een voor de gezondheid schadelijk gehalte aan aflatoxine, zonder de koper en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) van dat schadelijke karakter in kennis te stellen (feit 1 van de tenlastelegging). Daarnaast wordt [naam medeverdachte rechtspersoon] verweten dat zij drie partijen pinda’s die bestemd waren voor de bereiding van diervoeders heeft verkocht, terwijl deze aardnoten een te hoog gehalte aan aflatoxine bevatten (feit 2 van de tenlastelegging). De verdachte wordt er op zijn beurt van verdacht dat hij feitelijke leiding heeft gegeven aan deze handelingen.

De zaak is behandeld op de terechtzitting van 21 juli 2020. De volledige tekst van de tenlastelegging is opgenomen in
bijlage I bij dit vonnis.

In deze strafzaak zijn de onderliggende feiten niet in geschil. Kort gezegd komt het op het volgende neer. De vijf partijen pinda’s die in de tenlastelegging worden genoemd, komen uit Argentinië en de Verenigde Staten. Voordat deze pinda’s naar Nederland werden verscheept, zijn zij in het land van herkomst al met goed gevolg getest op aflatoxine. Daar zijn certificaten voor afgegeven. [naam medeverdachte rechtspersoon] heeft de partijen te koop aangeboden aan Unilever. Als onderdeel van het aankoopproces heeft Unilever de pinda’s (nogmaals) laten keuren op aflatoxine. Dat liet zij doen door SGS Spijkenisse. De vijf partijen pinda’s zijn door Unilever afgekeurd op basis van de uitkomsten van dat onderzoek. De afkeuring is per e-mail aan [naam medeverdachte rechtspersoon] bericht. Daarbij zijn wel de gemeten aflatoxinewaardes vermeld, maar de onderliggende certificaten heeft Unilever niet aan [naam medeverdachte rechtspersoon] verstrekt. [naam medeverdachte rechtspersoon] heeft de pinda’s vervolgens verkocht aan derden ( [naam bedrijf 1] (hierna: [naam bedrijf 1] ) voor feit 1 en [naam bedrijf 2] (hierna: [naam bedrijf 2] ) voor feit 2). [naam medeverdachte rechtspersoon] heeft [naam bedrijf 1] en [naam bedrijf 2] daarbij de certificering van de pinda’s uit het land van herkomst verstrekt en geen melding gemaakt van de afkeuring door Unilever.

Wat wel in geschil is, is de betekenis die toegekend moet worden aan de feiten. Kort gezegd is het standpunt van de officier van justitie dat op grond van de bevindingen van Unilever aangenomen moet worden dat de partijen noten te veel aflatoxine bevatten en dat [naam medeverdachte rechtspersoon] dat wist. [naam medeverdachte rechtspersoon] betwist dit. Zij stelt, zeer verkort weergegeven, dat de certificering in het land van herkomst leidend is, dat niet vast staat dat de keuringen van Unilever goed zijn uitgevoerd en dat zij in ieder geval op grond van de niet met stukken onderbouwde stellingen van Unilever niet aan de oorspronkelijke certificering hoefde te twijfelen.

Zoals in § 3 van dit vonnis nader zal worden toegelicht, is het vervolgingsrecht van de officier van justitie ten aanzien van een deel van de tenlastelegging verjaard. Het betreft een deel van feit 1 in de meer subsidiaire variant en feit 2 in de impliciet subsidiaire variant.

De kern van dit vonnis betreft de bewijsbeoordeling en daarmee de vraag of [naam medeverdachte rechtspersoon] en de verdachte al dan niet opzettelijk in strijd met de wet hebben gehandeld, uiteengezet in § 4.

Voor feit 1 is de conclusie van de rechtbank dat het aan de schuld van [naam medeverdachte rechtspersoon] is te wijten dat zij twee partijen noten heeft verkocht die een gevaar waren voor de gezondheid zonder dat de koper met het schadelijke karakter ervan bekend was, en dat de verdachte daaraan feitelijke leiding heeft gegeven. Er is weliswaar in strafrechtelijke zin niet opzettelijk gehandeld, maar [naam medeverdachte rechtspersoon] en de verdachte hadden niet voorbij mogen gaan aan de waarschuwingen van Unilever. Voor feit 1 in de subsidiaire variant wordt de verdachte dus veroordeeld.

De verdachte wordt vrijgesproken voor feit 2 in de impliciet primaire variant (opzettelijk handelen in strijd met de Wet dieren) omdat de rechtbank geen opzet bewezen acht. Omdat de impliciet subsidiaire variant van feit 2 (niet-opzettelijk handelen in strijd met de Wet dieren) verjaard is en er geen meer subsidiaire varianten van feit 2 zijn, betekent dit dat er geen veroordeling volgt voor feit 2.

In § 5 en § 6 worden de strafbaarheid van de feiten en de strafbaarheid van de verdachte besproken. De verdachte wordt veroordeeld tot een taakstraf. In § 7 van dit vonnis wordt uiteengezet waarom de rechtbank kiest voor de opgelegde taakstraf en de hoogte daarvan.

In algemene zin merkt de rechtbank op dat de verdediging op een groot aantal punten verweer heeft gevoerd. Daarbij is op vrijwel alle onderdelen van de tenlastelegging ingegaan. Niet alle verweren komen terug in dit vonnis. Verweren die betrekking hebben op onderdelen van de tenlastelegging waaraan de rechtbank niet toekomt, worden in dit vonnis niet besproken.

2.. Eis officier van justitie

De officier van justitie mr. S.M. van der Kallen heeft gevorderd:

• bewezenverklaring van het onder feit 1, primair, en feit 2, impliciet primair, ten laste gelegde;
• veroordeling van de verdachte tot een taakstraf voor de duur van 80 uur.

3.. Ontvankelijkheid officier van justitie

3.1.

Gerechtvaardigd vertrouwen dat de verdachte niet meer vervolgd zou worden?

Standpunten van partijen (beknopt)

De verdediging betoogt dat de officier van justitie niet langer gerechtigd is tot vervolging van de verdachte. Op 2 april 2020 heeft de officier van justitie aan de verdachte een transactievoorstel gedaan en dat is door de verdachte op 8 april 2020 aanvaard. Daarmee mocht de verdachte erop vertrouwen dat hij niet langer vervolgd zou worden. De officier van justitie bestrijdt dit. Zij stelt dat er sprake was van een voorstel voor een
package deal ; een voorstel aan [naam medeverdachte rechtspersoon] en de verdachte dat alleen geldig was als zij dit beiden zouden aanvaarden. Ook was dit slechts een voorstel en was er nog geen compleet uitgewerkte transactie. De verdediging betwist dit en stelt onder meer dat de voorwaarde van een package deal niet gesteld mag worden.

Relevante feiten

De verdachte en [naam medeverdachte rechtspersoon] waren in deze strafzaak oorspronkelijk gedagvaard tegen 19 mei 2020 en later tegen 23 juli 2020. Materieel gaat het voor de verdachte en voor [naam medeverdachte rechtspersoon] om hetzelfde feitencomplex. [naam medeverdachte rechtspersoon] wordt verweten meerdere partijen aardnoten met te veel aflatoxine in de handel te hebben gebracht, de verdachte wordt verweten daaraan feitelijke leiding te hebben gegeven.

De zaaksofficier van justitie heeft bij e-mail van 30 maart 2020 met de volgende tekst aan de verdediging gevraagd of [naam medeverdachte rechtspersoon] en de verdachte openstonden voor een buitengerechtelijke afdoening:

"Ik verwacht dat de rechtbank binnenkort gaat besluiten dat de reguliere strafzittingen ook in de komende maanden komen te vervallen en dat de behandeling van de zaken tegen [naam medeverdachte rechtspersoon] en [de verdachte] geen doorgang zal vinden in mei. Omdat deze beslissing zal leiden tot een grote opeenhoping van zaken die op enig later tijdstip alsnog op zitting aangebracht zullen moeten worden, sta ik open voor een buitengerechtelijke afdoening van deze beide zaken. Zoudt u mij a.u.b. kunnen aangeven of uw cliënten daarin beginsel ook voor open staan?"

Na een vraag van de verdediging om een concretisering schreef de officier van justitie op 2 april 2020:

"Ik ben bereid deze zaak af te doen met een geldboete voor [naam medeverdachte rechtspersoon] van 20.000 euro en een leerstraf voor [de verdachte], te weten het voltooien van de cursus Voedselwetgeving bij de Universiteit Wageningen (https://www.wur.nl/nl/show/Cursus-Voedselwetgeving.htm). Ik verneem graag van u of [naam medeverdachte rechtspersoon] en [de verdachte] akkoord gaan met dit voorstel."

De verdediging heeft op 8 april 2020 de officier van justitie bericht dat de verdachte wel en [naam medeverdachte rechtspersoon] niet instemt met het voorstel.

Op 9 april 2020 heeft de officier van justitie de verdediging bericht dat de gestelde voorwaarden tot het betalen van een geldboete door [naam medeverdachte rechtspersoon] en het verrichten van een leerstraf door de verdachte één pakket vormden en aangegeven tot dagvaarding te zullen overgaan nu [naam medeverdachte rechtspersoon] het voorstel had afgewezen.

Nader overleg hierover tussen de verdediging en de officier van justitie heeft niet geleid tot een oplossing. De verdachte en [naam medeverdachte rechtspersoon] zijn vervolgens gedagvaard tegen de zitting van 21 juli 2020.

Beoordeling

Het beroep op het vertrouwensbeginsel slaagt niet. Uit de e-mails van 30 maart 2020 en 2 april 2020 blijkt dat de officier van justitie met het oog op voorziene schaarste aan zittingscapaciteit een transactievoorstel deed aan [naam medeverdachte rechtspersoon] en de verdachte. Hij schreef letterlijk: ik ben bereid de zaak af te doen met een geldboete voor [naam medeverdachte rechtspersoon] en een leerstraf voor de verdachte. Het voorstel zegt weliswaar niet expliciet of dit een
package deal was, maar de verdachte diende wel rekening te houden met de mogelijkheid dat dit zo bedoeld was. Immers, als slechts één van hen het voorstel zou aanvaarden dan zou het door de officier van justitie beoogde en kenbaar gemaakte doel van een buitengerechtelijke afdoening (het vrijmaken van zittingscapaciteit) niet worden gehaald. De zaak waarin geen transactieovereenkomst was gesloten, zou dan alsnog op zitting moeten komen. Voor de benodigde zittingscapaciteit maakt het nauwelijks verschil of alleen [naam medeverdachte rechtspersoon] als vennootschap terecht zou staan of ook de verdachte als diens feitelijk leidinggever. Dat laatste moet ook voor de verdediging duidelijk zijn geweest. De rechtbank is dan ook van oordeel dat de verdachte op basis van het voorstel van de officier van justitie wel kon hopen dat de zaak tegen hem alleen afgedaan zou kunnen worden met een leerstraf, maar hij mocht er niet op vertrouwen dat dit ook zou gelden als de vennootschap het voorstel niet zou aannemen.

De overige door de verdediging in dit verband aangevoerde argumenten leiden niet tot een ander oordeel. Anders dan de verdediging is de rechtbank van oordeel dat een officier van justitie ervoor kan kiezen om een dergelijk voorstel te doen. Het is juist dat het uitgangspunt is dat strafzaken tegen verschillende verdachten op de eigen merites beoordeeld moeten worden. Echter, een redelijk handelend officier mag bij de beslissing om wel of niet tot buitengerechtelijke afdoening over te gaan, meewegen of dit uiteindelijk leidt tot een integrale afdoening van een strafzaak. Dat kan ertoe leiden dat de verdachte wel een buitengerechtelijke afdoening zou willen, maar niet krijgt door een omstandigheid die buiten zijn macht ligt, zoals de verdediging terecht aanvoert. Een verdachte heeft echter geen recht op een transactie, behoudens in het geval van hier niet toepasselijke richtlijnen van het openbaar ministerie of het hier evenmin toepasselijke artikel 74a van het Wetboek van Strafrecht (Sr).

De kwestie die in deze zaak voorligt is naar het oordeel van de rechtbank ook van andere orde dan de vraag die speelde in de door de verdediging aangehaalde Rabobank-schikking. In die zaak was aan de orde dat het openbaar ministerie niet accepteert dat als voorwaarde in het kader van een transactie wordt opgenomen dat andere verdachten, waaronder natuurlijke personen, niet worden vervolgd. Toegepast op deze casus: het openbaar ministerie zou geen transactie met alleen [naam medeverdachte rechtspersoon] aangaan met daarin als voorwaarde dat de verdachte ‘buiten schot’ zou blijven. Dat is niet waar het hier om gaat.

Het is ook niet in strijd met artikel 74 Sr om een transactie alleen te willen aangaan als beide verdachten het voorstel aanvaarden. Artikel 74 Sr gaat over de voorwaarden die de officier van justitie bij een transactie
aan de verdachte kan stellen. ^[1] De eis van de officier voor een gezamenlijke afdoening is geen
aan de verdachte gestelde voorwaarde, waar deze aan moet voldoen om het recht tot strafvervolging te doen vervallen. Het betreft (slechts) de totstandkoming van de transacties. Die eis valt niet onder artikel 74 Sr.

Het argument dat in de lezing van het openbaar ministerie uiteindelijk de situatie zou kunnen hebben ontstaan dat de verdachte de leerstraf wel uitvoert, maar [naam medeverdachte rechtspersoon] de geldboete niet betaalt, leidt niet tot een ander oordeel. Die situatie doet zich immers hier niet voor en het voert daarom te ver om deze optie te betrekken bij de vraag of de officier van justitie een
package deal mag voorstellen.

Het verweer strekkende tot integrale niet-ontvankelijkverklaring van de officier van justitie wordt dus verworpen.

3.2.

Verjaring

Met de officier van justitie en de verdediging stelt de rechtbank vast dat het vervolgingsrecht van de officier van justitie is verjaard voor zover het gaat om overtredingen die hebben plaatsgevonden voor 16 maart 2017. ^[2] Dat betekent dat de officier van justitie niet-ontvankelijk is in de vervolging voor feit 1, meer subsidiair, voor zover dit feit ziet op de partij met lotnummer [lotnummer 1] , en voor feit 2 in de impliciet subsidiaire variant van niet-opzettelijke overtreding van artikel 2.17 van de Wet dieren.

4.. Waardering van het bewijs

4.1.

Bewijswaardering ten aanzien van feit 1

4.1.1.

Standpunt officier van justitie

De officier van justitie stelt dat feit 1 in de primaire variant wettig en overtuigend kan worden bewezen. In de partijen pinda’s met lotnummers [lotnummer 1] en [lotnummer 2] die door [naam medeverdachte rechtspersoon] aan [naam bedrijf 1] zijn verkocht en die bestemd waren voor menselijke consumptie, is een aanzienlijke overschijding van het toegelaten gehalte aflatoxine gemeten. Aflatoxinen worden naar wetenschappelijke inzichten als zeer gevaarlijk voor de volksgezondheid beschouwd. De verdachte was in zijn rol als ‘trader’ van [naam medeverdachte rechtspersoon] en Trading Director van [naam bedrijf 3] (hierna: [naam bedrijf 3] ) op de hoogte van het te hoge gehalte aflatoxine en daarmee van het schadelijke karakter van deze partijen pinda’s. Hij heeft immers opdracht gegeven tot de bemonstering van deze partijen pinda’s en hij is degene die door Unilever in kennis is gesteld van het te hoge aflatoxinegehalte in deze partijen. Zijn wetenschap van het te hoge gehalte aan aflatoxine in de partijen pinda’s wordt ook bevestigd door de e-mail die hij heeft verstuurd naar Olega, waar [naam medeverdachte rechtspersoon] haar pinda’s in Argentinië koopt, en waarin hij schrijft dat in de partij met lotnummer [lotnummer 1] sprake is van “quite high numbers!!”. Hoewel [naam medeverdachte rechtspersoon] en de verdachte op de hoogte waren van het te hoge aflatoxinegehalte in de partijen pinda’s en daarmee van het schadelijke karakter van deze waren, heeft [naam medeverdachte rechtspersoon] deze partijen verkocht aan [naam bedrijf 1] , zonder [naam bedrijf 1] van het schadelijke karakter ervan op de hoogte te stellen. [naam medeverdachte rechtspersoon] heeft zich daarmee schuldig gemaakt aan het opzettelijk in de handel brengen van schadelijke waren in de zin van artikel 174 Sr en de verdachte heeft daaraan leiding gegeven.

4.1.2.

Standpunt verdediging

De verdediging bepleit dat de verdachte moet worden vrijgesproken van feit 1. In de eerste plaats bevat het dossier geen wettig bewijs dat de betreffende partijen pinda’s over een te hoog aflatoxinegehalte beschikten. De conclusie van de NVWA en het openbaar ministerie dat de pinda’s over een te hoog aflatoxinegehalte zouden beschikken, is gebaseerd op een in opdracht van Unilever door SGS uitgevoerde analyse. Deze analyse dient te worden aangemerkt als een ‘ander geschrift’ in de zin van artikel 344, eerste lid en onder 5, van het Wetboek van Strafvordering (Sv). Nu enig ander bewijsmiddel over het aflatoxinegehalte van de partijen pinda’s ontbreekt, wordt niet aan het bewijsminimum voldaan. Ten tweede bevat het dossier geen overtuigend bewijs dat de betreffende partijen pinda’s over een te hoog aflatoxinegehalte beschikten. [naam medeverdachte rechtspersoon] heeft de pinda’s in het land van herkomst uitvoerig en conform EU-normen laten testen op het aflatoxinegehalte en de partijen zijn toen veilig bevonden, hetgeen telkens is neergelegd in een certificaat. Mede gezien de wijze van bemonstering, dient deze in het land van origine uitgevoerde analyse te prevaleren boven wat zou zijn gebleken uit de door SGS Nederland uitgevoerde analyses. Ten derde kan niet worden bewezen dat de betreffende partijen pinda’s schadelijk voor de gezondheid zouden zijn geweest. Er kan immers niet met voldoende zekerheid worden vastgesteld dat, als gevolg van redelijkerwijs te verwachten gebruik van de pinda’s, schadelijke gevolgen van aflatoxine kunnen optreden. Ten vierde wisten [naam medeverdachte rechtspersoon] en de verdachte niet (ook niet in de variant van voorwaardelijke opzet) dat de betreffende pinda’s over een te hoog aflatoxinegehalte beschikten en hadden zij ook geen redenen om te vermoeden dat de pinda’s schadelijk voor de gezondheid waren. De enkele mededeling van Unilever dat een monster een te hoog gehalte aflatoxine in zich had, maakt niet dat ze hoefden te twijfelen aan de kwaliteit van de pinda’s. Zij vertrouwden op de origine aflatoxine-certificaten en mochten daar ook van uitgaan. Van opzet c.q. schuld is dan ook geen sprake, zodat de verdachte ook daarom moet worden vrijgesproken van feit 1.

4.1.3.

Beoordeling

Feitelijke basis

Bij de beoordeling van de feiten gaat de rechtbank uit van de volgende feiten en omstandigheden.

[naam medeverdachte rechtspersoon] heeft de partij pinda’s met lotnummer [lotnummer 1] gekocht van een Argentijnse leverancier. Deze partij pinda’s is op 25 februari 2015 door SGS Argentinië, een gerenommeerd bedrijf dat pinda’s test, getest op aflatoxine. De uitkomst van deze test was dat er in de monsters geen aflatoxine is aangetroffen. Op 17 maart 2015 is door [naam medeverdachte rechtspersoon] toestemming gegeven om deze partij pinda’s nogmaals te laten testen ten behoeve van de verkoop aan Unilever. Deze nieuwe test is, na bemonstering door Schutter Groep, uitgevoerd door SGS Spijkenisse. De monsters van deze test blijken een te hoog aflatoxinegehalte te bevatten. De uitslag van de test is naar Unilever gestuurd en Unilever heeft [naam medeverdachte rechtspersoon] via een e-mail op 26 maart 2015 op de hoogte gesteld van deze uitslag. Unilever heeft geen op deze analyse betrekking hebbend aflatoxine-certificaat aan de verdachte/ [naam medeverdachte rechtspersoon] verstrekt. Naar aanleiding van de laatste testuitslag is de partij pinda’s geweigerd door Unilever. Op 7 mei 2015 is de partij pinda’s met lotnummer [lotnummer 1] en warrant-nummer [warrant-nummer 1] vrijgegeven door [naam medeverdachte rechtspersoon] voor [naam bedrijf 1] . Op 11 mei 2015 zijn deze pinda’s ook vervoerd naar [naam bedrijf 1] . Bij de aankoop van de pinda’s met warrant-nummer [warrant-nummer 1] heeft [naam bedrijf 1] gevraagd om een aflatoxine-certificaat. [naam medeverdachte rechtspersoon] heeft toen het certificaat dat is opgemaakt door SGS Argentinië opgestuurd. Daarbij is geen melding gemaakt van de testuitslag zoals die door Unilever aan de verdachte/ [naam medeverdachte rechtspersoon] is medegedeeld. De pinda’s zijn op 12 mei 2015 door [naam bedrijf 1] afgekeurd (om redenen die los staan van de aflatoxine).

Op 28 september 2016 is een door [naam medeverdachte rechtspersoon] gekochte partij Amerikaanse pinda’s met lotnummer [lotnummer 2] getest op aflatoxine door JLA, net als SGS een gerenommeerd testbedrijf. Bij deze test is geen aflatoxine in de pinda’s aangetroffen. De partij pinda’s met nummer [lotnummer 2] is in Nederland opgeslagen onder warrant-nummer [warrant-nummer 2] . Ook deze partij pinda’s is in opdracht van Unilever in Nederland opnieuw bemonsterd door Schutter Groep en vervolgens getest door SGS Spijkenisse. Uit de tweede test bleek dat de geteste monsters teveel aflatoxine bevatten. De uitslag van deze tweede test heeft Unilever op 27 januari 2017 per e-mail naar [naam medeverdachte rechtspersoon] gestuurd, met de mededeling dat de partij door Unilever werd geweigerd. In de periode van 7 april 2017 tot en met 31 mei 2017 is deze partij pinda’s in delen verkocht aan [naam bedrijf 1] . Op 13 april 2017 heeft [naam bedrijf 1] aan de verdachte/ [naam medeverdachte rechtspersoon] gevraagd om het aflaxtoxine-certificaat. Ook deze keer is het certificaat van origine meegestuurd en is er door de verdachte/ [naam medeverdachte rechtspersoon] aan [naam bedrijf 1] geen melding gemaakt van de uitslag van de tweede test.

Te beantwoorden vragen

De rechtbank ziet zich allereerst voor de vragen gesteld a) wat het aflatoxinegehalte van de partijen pinda’s was ten tijde van de verkoop aan [naam bedrijf 1] , b) of deze partijen zijn aan te merken als schadelijk voor de gezondheid en ten slotte, c) of, indien dat het geval is, [naam medeverdachte rechtspersoon] deze partijen pinda’s heeft verkocht terwijl zij wist dat deze pinda’s schadelijk waren voor de gezondheid en zij dit schadelijke karakter voor [naam bedrijf 1] heeft verzwegen, danwel dat het aan haar schuld te wijten is dat deze schadelijke waren zijn verkocht zonder dat de koper met het schadelijke karakter ervan bekend was.

a.
Wat was het gehalte aan aflatoxine ten tijde van de verkoop aan [naam bedrijf 1] ?

Inleiding

In absolute zin kan niet beantwoord worden hoeveel aflatoxine in de partijen pinda’s zat die [naam medeverdachte rechtspersoon] heeft verkocht aan [naam bedrijf 1] . Aflatoxine, zoals ook de verdediging aanvoert, is niet gelijkmatig verdeeld over een partij noten en een relatief kleine hoeveelheid aangetaste noten kan leiden tot een te hoge testwaarde. Dat is de reden dat de Europese regelgeving nauwkeurig voorschrijft hoe de bemonstering moet plaatsvinden. ^[3] Voor partijen zoals de onderhavige, komt dat er op neer dat er 100 basismonsters worden genomen met een totaalgewicht van ongeveer 20 kg. Dat verzamelmonster wordt gesplitst in twee deelmonsters. Die worden ieder op hun beurt fijngemalen en met water aangelegd en dan wordt getest hoeveel aflatoxine is aangetroffen. Blijkens het dossier leidt deze wijze van bemonstering tot een redelijke mate van zekerheid dat de partij niet te veel aflatoxine bevat, maar herhaalde metingen kunnen – zoals ook de verdediging aanvoert – tot andere uitkomsten leiden.

Wat is er gemeten?

De partijen pinda’s met lotnummers [lotnummer 1] en [lotnummer 2] van feit 1 zijn ieder voor zich twee keer getest. De eerste test is voor verscheping uitgevoerd in Argentinië respectievelijk Amerika. De tweede test is uitgevoerd door SGS Spijkenisse. In de testen in Argentinië en Amerika is geen aflatoxine aangetroffen. SGS Spijkenisse heeft de volgende waardes gerapporteerd:

[Tabel met gemeten Aflatoxine-waarden]

4.3.

Conclusie

De rechtbank zal de verdachte van feit 1, primair en feit 2, impliciet primair, vrijspreken. Feit 1, in de subsidiaire variant, zal bewezen worden verklaard.

4.4

Bewezenverklaring

In bijlage II heeft de rechtbank de inhoud van wettige bewijsmiddelen opgenomen, houdende voor de bewezenverklaring redengevende feiten en omstandigheden. Op grond daarvan, en op grond van de redengevende inhoud van het voorgaande, is wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het onder feit 1, subsidiair ten laste gelegde heeft begaan op die wijze:

dat in de periode van 1 maart 2015 tot en met 1 juni 2017 te Rotterdam, in elk geval in Nederland, het aan [naam medeverdachte rechtspersoon] haar schuld te wijten is geweest dat meermalen een partij voor de menselijke consumptie bestemd aardnoten, welke partij telkens een te hoog gehalte aan aflatoxine bevatte en aldus voor de gezondheid schadelijk was, (onbehandeld) is verkocht of te koop is aangeboden en is afgeleverd (aan [naam bedrijf 1] ), te weten:

- een partij genummerd [lotnummer 1] en

- een partij genummerd [lotnummer 2]

zonder dat de koper of verkrijger met dat schadelijke karakter bekend was, tot welke feiten) hij, verdachte, opdracht heeft gegeven en aan welke verboden gedragingen) hij, verdachte, feitelijke leiding heeft gegeven.

Hetgeen meer of anders is ten laste gelegd is niet bewezen. De verdachte moet ook daarvan worden vrijgesproken.

Tekst

5.. Strafbaarheid feit

Het bewezen feit levert op:

Het opdracht geven tot en feitelijke leiding geven aan een verboden gedraging door een rechtspersoon, te weten het aan haar (de vennootschap’s) schuld te wijten zijn dat waren, schadelijk voor de gezondheid, verkocht, te koop aangeboden en afgeleverd worden, zonder dat de koper of de verkrijger met dat schadelijke karakter bekend is, meermalen begaan.

Er zijn geen feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het feit uitsluiten.

Het feit is dus strafbaar.

6.. Strafbaarheid verdachte

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de verdachte uitsluit.

De verdachte is dus strafbaar.

7.. Motivering straf

De straf die aan de verdachte wordt opgelegd, is gegrond op de ernst van het feit en de omstandigheden waaronder het feit is begaan. Daarbij wordt in het bijzonder het volgende in aanmerking genomen.

De verdachte heeft signalen genegeerd dat pinda’s die [naam medeverdachte rechtspersoon] wilde verhandelen een te hoog aflatoxinegehalte bevatten. Hij heeft niet alle maatregelen getroffen die redelijkerwijs van hem en [naam medeverdachte rechtspersoon] konden worden gevergd om te voorkomen dat deze pinda’s, die mogelijk gezondheidsrisico’s konden veroorzaken bij consumenten, verkocht werden zonder dat de koper met dat schadelijke karakter bekend was. Zo had de verdachte, nadat hij van Unilever het bericht had ontvangen dat de partijen pinda’s een te hoog aflatoxinegehalte hadden, deze partijen nader dienen te laten testen en – zo nodig – moeten laten behandelen zodat zij weer voor menselijke consumptie geschikt zouden zijn. Ook had de verdachte de koper moeten informeren en contact moeten opnemen met de NVWA over de aangetroffen gehaltes aflatoxine in de partijen pinda’s. De NVWA had dan verder toezicht kunnen houden op de verdere acties die partijen met deze pinda’s zouden moeten ondernemen. Door dit na te laten heeft de verdachte de gezondheid van consumenten potentieel in gevaar gebracht.

De rechtbank heeft acht geslagen op een uittreksel uit de justitiële documentatie van 1 juli 2020, waaruit blijkt dat de verdachte niet eerder is veroordeeld voor strafbare feiten.

Gezien de ernst van het feit acht de rechtbank een taakstraf van na te noemen hoogte passend. Omdat de verdachte naar aanleiding van het onderhavige gebeuren de werkwijze binnen [naam medeverdachte rechtspersoon] heeft aangepast en omdat de rechtbank hem vrijspreekt van het primair ten laste gelegde, zal de rechtbank matigen ten opzichte van de strafeis van de officier van justitie.

8.. Toepasselijke wettelijke voorschriften

Gelet is op de artikelen 22c, 22d, 51, 57 en 175 van het Wetboek van Strafrecht.

9.. Bijlagen

De in dit vonnis genoemde bijlagen maken deel uit van dit vonnis.

10.. Beslissing

De rechtbank:

verklaart de officier van justitie niet-ontvankelijk in de vervolging wegens verjaring voor feit 1, meer subsidiair, voor zover dit feit ziet op de partij met lotnummer [lotnummer 1] , en voor feit 2, impliciet subsidiair;

verklaart de officier van justitie voor het overige ontvankelijk in de vervolging;

verklaart niet bewezen, dat de verdachte het onder feit 1, primair en feit 2, impliciet primair ten laste gelegde heeft begaan en spreekt de verdachte daarvan vrij;

verklaart bewezen, dat de verdachte het onder feit 1, subsidiair ten laste gelegde, zoals hiervoor omschreven, heeft begaan;

verklaart niet bewezen hetgeen aan de verdachte meer of anders ten laste is gelegd dan hiervoor bewezen is verklaard en spreekt de verdachte ook daarvan vrij;

stelt vast dat het bewezen verklaarde oplevert het hiervoor vermelde strafbare feit;

verklaart de verdachte strafbaar;

veroordeelt de verdachte tot een
taakstraf voor de duur van
40 (veertig) uren , waarbij Reclassering Nederland dient te bepalen uit welke werkzaamheden de taakstraf dient te bestaan;

beveelt dat, voor het geval de veroordeelde de taakstraf niet naar behoren verricht, vervangende hechtenis zal worden toegepast voor de duur van
20 dagen .

Dit vonnis is gewezen door:

mr. N. Doorduijn, voorzitter,

en mrs. C.E. Bos en S.E.C. Debets, rechters,

in tegenwoordigheid van mr. F.J. van der Putte, griffier,

en uitgesproken op de openbare terechtzitting van deze rechtbank op 4 augustus 2020.

De jongste en oudste rechter zijn buiten staat dit vonnis mede te ondertekenen.

Bijlage I

Tekst tenlastelegging

Aan de verdachte wordt ten laste gelegd dat

[naam medeverdachte rechtspersoon] op één of meer tijdstippen in of omstreeks de periode van 1 maart 2015 tot en met 1 juni 2017 te Rotterdam, in elk geval in Nederland, tezamen en in vereniging met één of meer anderen, danwel alleen, (meermalen) een partij (voor de menselijke consumptie bestemde) (aard)noten (onbehandeld) heeft verkocht of doen verkopen en te koop aangeboden of te koop heeft doen aanbieden en/of afgeleverd of doen afleveren (aan [naam bedrijf 1] ),te weten:

-een partij genummerd [lotnummer 1] en/of

-een partij genummerd [lotnummer 2]

waarvan [naam medeverdachte rechtspersoon] en/of haar mededaders (telkens) wisten dat die partij een te hoog gehalte aan aflatoxine bevatte en aldus voor de gezondheid schadelijk was, terwijl [naam medeverdachte rechtspersoon] en/of haar mededaders (telkens) dat schadelijke karakter heeft/hebben verzwegen (voor [naam bedrijf 1] )

tot welk(e) feit(en) hij, verdachte, tezamen en in vereniging met een of meer ander(en), althans alleen, opdracht heeft gegeven en/of aan welke verboden gedraging(en) hij, verdachte, tezamen en in vereniging met een of meer ander(en), althans alleen, feitelijke leiding heeft gegeven;

Subsidiair, voorzover het vorenstaande niet tot een veroordeling mocht of zou kunnen leiden:

dat op één of meer tijdstippen in of omstreeks de periode van 1 maart 2015 tot en met 1 juni 2017 te Rotterdam, in elk geval in Nederland, het aan [naam medeverdachte rechtspersoon] haar schuld te wijten is geweest dat (meermalen) een partij (voor de menselijke consumptie bestemde) (aard)noten, welke partij (telkens) een te hoog gehalte aan aflatoxine bevatte en aldus voor de gezondheid schadelijk was, (onbehandeld) is verkocht of te koop is aangeboden en/of is afgeleverd (aan [naam bedrijf 1] ), te weten:

-een partij genummerd [lotnummer 1] en/of

-een partij genummerd [lotnummer 2]

zonder de koper of verkrijger met dat schadelijke karakter bekend was, tot welk(e) feit(en) hij, verdachte, tezamen en in vereniging met een of meer ander(en), althans alleen, opdracht heeft gegeven en/of aan welke verboden gedraging(en) hij, verdachte, tezamen en in vereniging met een of meer ander(en), althans alleen, feitelijke leiding heeft gegeven;

meer subsidiair, voorzover het vorenstaande niet tot een veroordeling mocht of zou kunnen leiden:

dat [naam medeverdachte rechtspersoon] op één of meer tijdstippen in of omstreeks de periode van 1 maart 2015 tot en met 1 juni 2017 te Rotterdam, in elk geval in Nederland, tezamen en in vereniging met één of meer anderen, danwel alleen, (meerdere malen)(een partij) (aard)noten die bestemd was/waren voor rechtstreekse menselijke consumptie en/of om te worden gebruikt als ingrediënt in levensmiddelen, te weten:

- een partij genummerd [lotnummer 1] en/of

- een partij genummerd [lotnummer 2]

voorhanden heeft gehad of doen hebben en/of in voorraad heeft gehad of doen hebben en/of te koop heeft aangeboden of doen aanbieden en/of heeft verkocht of doen verkopen en/of heeft afgeleverd of doen afleveren aan [naam bedrijf 1]

en aldus in de handel heeft gebracht,

terwijl het gehalte aan verontreiniging met aflatoxine van die (partij) noten telkens het in de bijlage van de Verordening (EG) 1881/2006 vastgestelde maximumgehalte van respectievelijk 2.0 microgram/kg voor aflatoxine B1 en/of 4.0 microgram/kg voor het totale gehalte aan aflatoxine overschreed

EN/OF

dat [naam medeverdachte rechtspersoon] op één of meer tijdstippen in of omstreeks de periode van 1 maart 2015 tot en met 1 juni 2017 te Rotterdam, in elk geval in Nederland, tezamen en in vereniging met één of meer anderen, dan wel alleen, (meerdere malen) als (exploitant van) een onderneming die actief was in de distributie van (aard)noten (zijnde levensmiddelen),

(telkens) een partij (aard)noten voorhanden had met het oog op de verkoop (en aldus telkens die partij in de handel had gebracht als bedoeld in artikel 19 jo artikel 3 onder 8 van de Verordening (EU) 178/02), te weten:

- een partij genummerd [lotnummer 1] en/of

- een partij genummerd [lotnummer 2] ,

en terwijl [naam medeverdachte rechtspersoon] en/of haar mededader(s) van mening was/waren en/of redenen had(den) aan te nemen dat die partij (telkens) schadelijk voor de menselijke gezondheid kon zijn omdat deze partij een (te hoog) gehalte aan aflatoxine bevatte, (telkens) niet de bevoegde autoriteiten daarvan in kennis had gesteld en/of niet de bevoegde autoriteiten in kennis heeft gesteld van de maatregelen die zij had genomen om risico's voor de eindgebruiker voor die beide partijen te voorkomen

tot welk(e) feit(en) hij, verdachte, tezamen en in vereniging met een of meer ander(en), althans alleen, opdracht heeft gegeven en/of aan welke verboden gedraging(en) hij, verdachte, tezamen en in vereniging met een of meer ander(en), althans alleen, feitelijke leiding heeft gegeven;

2.

[naam medeverdachte rechtspersoon] op één of meer tijdstippen in of omstreeks de periode van 1 juli 2016 tot 1 november 2016 te Rotterdam, in elk geval in Nederland, tezamen en in vereniging met één of meer anderen, dan wel alleen, (meermalen) in strijd met artikel 3.2 van het Besluit Diervoeders 2012, opzettelijk een handeling als bedoeld in artikel 2.17 van de Wet Dieren heeft verricht die ertoe strekte diervoeders te bereiden, te bewerken, te verwerken, te verpakken, te etiketteren, in de handel te brengen, in of buiten Nederland te brengen, te vervoeren of aan te bieden, aan te prijzen, af te leveren, te ontvangen, voorhanden of in voorraad te hebben die niet zuiver, deugdelijk of van gebruikelijke handelskwaliteit waren en/of die een gevaar opleverden voor de gezondheid van mens of dier of voor het milieu, indien niet correct gebruikt en/of die de dierlijke productie ongunstig konden beïnvloeden,

door (meermalen) (een partij) (aard)noten (als product) bestemd/bedoeld voor het voederen van dieren en/of ten behoeve van de bereiding van diervoeders, die het in de bijlage I bij Richtlijn nr. 2002/32/EG vastgestelde gehalte aan de ongewenste stof aflatoxine (telkens) overschreed/overschreden (en aldus niet voldeed aan de in artikel 3 van de genoemde Richtlijn diergestelde eisen), te verhandelen of te doen verhandelen en/of in de EU-Gemeenschap in het verkeer te brengen of te doen brengen en/of te doen gebruiken, immers, heeft/hebben [naam medeverdachte rechtspersoon] en/of haar mededader(s), in of omstreeks de maand juli 2016 een partij (aard)noten met lotnummer 3198 en een partij (aard)noten met lotnummer 3201

en/of

in of omstreeks de maand oktober 2016 een partij (aard)noten met lotnummer [lotnummer 3] verkocht en /of (af)geleverd als diervoeder of als product bedoeld voor het voeren aan dieren aan [naam bedrijf 2] , terwijl die partijen elk meer dan het in bijlage I bij Richtlijn nr. 2002/32/EG vastgestelde gehalte (0,02 mg/kg (ppm) aan aflatoxine B1 bevatten, tot welk(e) feit(en) hij, verdachte, tezamen en in vereniging met een of meer ander(en), althans alleen, opdracht heeft gegeven en/of aan welke verboden gedraging(en) hij, verdachte, tezamen en in vereniging met een of meer ander(en), althans alleen, feitelijke leiding heeft gegeven.

Voetnoten

1. Vergelijk § 2.8 van de conclusie van de advocaat-generaal bij het arrest van de Hoge Raad van 13 mei 2005, ECLI:NL:PHR:2005:AS4179.

2. De verjaringstermijn voor overtredingen is drie jaar en de eerste stuitingshandeling die heeft plaatsgevonden was de dagvaarding die op 16 maart 2020 is uitgebracht.

3. Verordening EU Commissie No. 401/2006

4. SGS Spijkernisse is onderdeel van een concern waartoe ook SGS Argentinië behoort, het bedrijf dat de partij met lotnummer [lotnummer 1] in het land van herkomst heeft getest.

5. De verdediging heeft gesteld dat de wijze van bemonstering in het land van herkomst beter zou zijn. Het is voor de rechtbank echter niet aannemelijk geworden dat dit – en niet het steeksproefsgewijze karakter van zowel de testen in Argentië en Amerika enerzijds en in Nederland anderzijds – reden is voor de verschillen. De rechtbank ziet hierin dan ook geen reden om voorbij te gaan aan de bevindingen van SGS Spijkenisse.

6. ECLI:NL:HR:1965:AB5308.

7. Vgl. HR 26 april 2016, ECLI:NL:HR:2016:733.

8. De impliciet subsdiaire variant van feit 2 is verjaard en hier dus niet meer aan de orde.