ECLI:NL:RBROT:2017:9564

Rechtbank Rotterdam

Datum uitspraak
23 november 2017
Publicatiedatum
5 december 2017
Zaaknummer
10/661202-17
Instantie
Rechtbank Rotterdam
Type
Uitspraak
Rechtsgebied
Strafrecht
Procedures
  • Eerste aanleg - meervoudig
Vindplaatsen
  • Rechtspraak.nl
AI samenvatting door LexboostAutomatisch gegenereerd

Openlijk in vereniging geweld tegen politieagenten met lichamelijk letsel als gevolg

Op 23 november 2017 heeft de Rechtbank Rotterdam uitspraak gedaan in de zaak tegen de verdachte, die op 22 juli 2017 te Capelle aan den IJssel openlijk in vereniging geweld heeft gepleegd tegen twee politieagenten. De verdachte werd beschuldigd van het slaan van een agent en het gooien van voorwerpen naar de verbalisanten, wat resulteerde in lichamelijk letsel voor hen. De officier van justitie eiste een gevangenisstraf van zes maanden, waarvan twee maanden voorwaardelijk, met bijzondere voorwaarden. De rechtbank oordeelde dat de verdachte zich schuldig had gemaakt aan openlijk geweld en legde een gevangenisstraf op van vijf maanden, waarvan twee maanden voorwaardelijk. De rechtbank hield rekening met de ernst van het feit, de omstandigheden waaronder het was gepleegd en de persoonlijke omstandigheden van de verdachte. De verdachte had geen eerdere veroordelingen voor soortgelijke feiten en had meegewerkt aan reclasseringstoezicht. De rechtbank legde ook schadevergoedingen op aan de benadeelde politieagenten, die immateriële schade hadden geleden door het geweld. De vorderingen van de benadeelde partijen werden gedeeltelijk toegewezen, met wettelijke rente vanaf de datum van het feit.

Uitspraak

Rechtbank Rotterdam

Team straf 1
Parketnummer: 10/661202-17
Datum uitspraak: 23 november 2017
Tegenspraak
Vonnis van de rechtbank Rotterdam, meervoudige kamer voor strafzaken, in de zaak tegen de verdachte:
[naam verdachte] ,
geboren te [geboorteplaats verdachte] op [geboortedatum verdachte] ,
ingeschreven in de basisregistratie personen op het adres
[adres verdachte] , [woonplaats verdachte] ;
raadsman mr. S. Lodder, advocaat te Capelle aan den IJssel.

1.Onderzoek op de terechtzitting

Gelet is op het onderzoek op de terechtzitting van 9 november 2017.

2.Tenlastelegging

Aan de verdachte is ten laste gelegd hetgeen is vermeld in de dagvaarding. De tekst van de tenlastelegging is als bijlage I aan dit vonnis gehecht.

3.Eis officier van justitie

De officier van justitie mr. I. Streefland heeft gevorderd:
  • bewezenverklaring van het ten laste gelegde;
  • veroordeling van de verdachte tot een gevangenisstraf voor de duur van zes maanden met aftrek van voorarrest, waarvan twee maanden voorwaardelijk, met een proeftijd van 2 jaar en als bijzondere voorwaarden dat de verdachte zich zal melden bij de reclassering en zijn medewerking zal verlenen aan ambulante behandeling.

4.Waardering van het bewijs

4.1.
Bewijswaardering
4.1.1.
Inleiding
Op grond van de stukken in het dossier kan het volgende worden vastgesteld. Op 22 juli 2017 kregen twee verbalisanten de melding dat bij een feest in Capelle aan den IJssel een vechtpartij was ontstaan. Ter plaatse keerde een aantal feestvierders zich tegen de verbalisanten. Nadat zij omsingeld waren door een aantal personen, kreeg verbalisant [naam verbalisant 1] een harde klap op de zijkant van haar gezicht. Vervolgens begonnen verschillende personen te gooien met bierflesjes en bierblikjes in de richting van de verbalisanten. Op een gegeven moment kwam een man op verbalisant [naam verbalisant 2] afrennen met een groenkleurig bierflesje in de hand. Deze man sloeg hem met het bierflesje hard op zijn achterhoofd. Na het lossen van een waarschuwingsschot door verbalisant [naam verbalisant 2] gooide dezelfde man een ander flesje tegen de elleboog van verbalisant [naam verbalisant 2] . Zowel [naam verbalisant 1] als [naam verbalisant 2] hebben naar aanleiding van dit geweld letsel opgelopen en hebben van het gebeurde aangifte gedaan. De verdachte wordt ervan verdacht betrokken te zijn geweest bij dit openlijke geweld.
4.1.2.
Standpunt verdediging
De verdediging heeft vrijspraak bepleit van het ten laste gelegde feit. Zij heeft daartoe het volgende aangevoerd. De verdachte ontkent dat hij degene is geweest die [naam verbalisant 1] heeft geslagen. [naam verbalisant 2] heeft de verdachte weliswaar aan zijn kleding herkend als degene die [naam verbalisant 1] geslagen had, maar [naam verbalisant 2] moet zich vergist hebben nu bijna iedereen op het feest zwarte kleding droeg. Daarnaast wordt de verklaring van [naam verbalisant 2] niet ondersteund door ander bewijs. Op de beelden is het bewuste incident niet zichtbaar. Ook anderszins heeft verdachte niet bijgedragen aan het openlijke geweld, zodat verdachte moet worden vrijgesproken van het hem ten laste gelegde.
4.1.3.
Beoordeling
Op grond van het dossier en het verhandelde ter terechtzitting zijn naar het oordeel van de rechtbank de in de inleiding opgenomen feiten en omstandigheden vast komen te staan.
De vraag die beantwoord moet worden is of de verdachte degene is geweest die [naam verbalisant 1] in haar gezicht heeft geslagen, dan wel of hij zich op andere wijze schuldig heeft gemaakt aan de tenlastegelegde openlijke geweldpleging. Ter terechtzitting heeft de verdachte zichzelf herkend op de getoonde beelden (bestand [naam bestand] ). De rechtbank heeft bij het bekijken van de beelden vastgesteld dat de verdachte op die beelden eerst vlakbij de verbalisanten staat en daarna van hen wegrent. Dat de verdachte in het geheel niet heeft bijgedragen aan het openlijke geweld – zoals door de verdediging aangevoerd – acht de rechtbank reeds daarom niet aannemelijk. [naam verbalisant 1] verklaart dat zij voelde dat zij door iemand achter haar werd geslagen. Hoewel zijzelf de persoon die dit heeft gedaan niet heeft gezien, heeft haar collega [naam verbalisant 2] hem aangewezen; dat was een persoon met een zwart shirt met een witkleurige tekst aan de onderkant en achterkant van zijn shirt. Die persoon, naar later bleek de verdachte, was bij zijn aanhouding nog gekleed in hetzelfde shirt. De verdediging heeft nog aangevoerd dat het merendeel van de aanwezigen op het feest die avond in het zwart was gekleed en dat verbalisant [naam verbalisant 2] zich dus moet hebben vergist. [naam verbalisant 2] heeft echter specifiek verklaard over de witte tekst op onder- en achterkant van het shirt van de verdachte. Gesteld noch gebleken is dat er andere personen eenzelfde shirt met dergelijke opdruk droegen. Tijdens het bekijken van de beelden door de verbalisanten is de verdachte ten slotte door beide verbalisanten herkend. Op grond van het voorgaande kan het tenlastegelegde wettig en overtuigend bewezen worden verklaard.
4.2.
Bewezenverklaring
In bijlage II heeft de rechtbank de inhoud van wettige bewijsmiddelen opgenomen, houdende voor de bewezenverklaring redengevende feiten en omstandigheden. Op grond daarvan, en op grond van de redengevende inhoud van het voorgaande, is wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het ten laste gelegde heeft begaan op die wijze dat:
hij op 22 juli 2017 te Capelle aan den IJssel, op de openbare weg, het Lylantse Plein, openlijk in vereniging geweld heeft gepleegd tegen [naam slachtoffer 1] , agent van politie en [naam slachtoffer 2] , hoofdagent van politie, welk geweld bestond uit het meermalen, althans éénmaal
- maken van zwaaiende bewegingen met een fles in de handen
- met kracht slaan of stompen in het gezicht van die [naam slachtoffer 1] en
- gooien van bierflesjes en bierblikjes en schoenen, naar die [naam slachtoffer 1] en [naam slachtoffer 2] en
- met kracht met een bierflesje slaan op het hoofd van die [naam slachtoffer 2] en
- gooien van een fles, tegen de elleboog, van die [naam slachtoffer 2] ,
terwijl het door hem, verdachte, gepleegd geweld enig lichamelijk letsel (te
weten een kras op de kaak en een rode plek in de hals/nek) voor die [naam slachtoffer 1]
ten gevolge heeft gehad;
Hetgeen meer of anders is ten laste gelegd is niet bewezen. De verdachte moet (ook) daarvan worden vrijgesproken.

5.Strafbaarheid feit

Het bewezen feit levert op:
openlijk in vereniging geweld plegen tegen personen, terwijl het door hem gepleegde geweld enig lichamelijk letsel ten gevolge heeft.
Er zijn geen feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het feit uitsluiten.
Het feit is dus strafbaar.

6.Strafbaarheid verdachte

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de verdachte uitsluit.
De verdachte is dus strafbaar.

7.Motivering straf

7.1.
Algemene overweging
De straf die aan de verdachte wordt opgelegd, is gegrond op de ernst van het feit, de omstandigheden waaronder het feit is begaan en de persoon en de persoonlijke omstandigheden van de verdachte. Daarbij wordt in het bijzonder het volgende in aanmerking genomen.
7.2.
Feiten waarop de straf is gebaseerd
De aangevers zijn twee verbalisanten die een melding kregen van een vechtpartij bij een feestje. Ter plaatse richtte een grote groep feestvierders zich tegen hen. Er ontstond een dreigende sfeer waarbij de verbalisanten omsingeld werden en door onder anderen de verdachte geweld werd gebruikt tegen verbalisant [naam slachtoffer 1] . De situatie moet voor de verbalisanten zeer bedreigend zijn geweest, zoals ook blijkt uit het feit dat [naam slachtoffer 2] zich genoodzaakt heeft gevoeld een waarschuwingsschot te lossen. Pas op dat moment stopte de belaging van de verbalisanten. De verbalisanten hebben als gevolg van het geweld letsel opgelopen. Daarnaast betreft het geweld tegen politieagenten die hun werk deden en afkwamen op een melding van een vechtpartij. De rechtbank tilt hier zwaar aan.
7.3.
Persoonlijke omstandigheden van de verdachte
7.3.1.
Strafblad
De rechtbank heeft acht geslagen op een uittreksel uit de justitiële documentatie van 20 oktober 2017, waaruit blijkt dat de verdachte niet eerder is veroordeeld voor soortgelijke strafbare feiten.
7.3.2.
Rapportages
Reclassering Nederland heeft een rapport over de verdachte opgemaakt, gedateerd 27 oktober 2017. Dit rapport houdt het volgende in. De verdachte heeft problemen met zijn impulsiviteit en agressieregulatie, die door alcohol versterkt kan worden. De verdachte heeft tijdens de schorsing van zijn voorlopige hechtenis meegewerkt aan het reclasseringstoezicht. De reclassering adviseert een (gedeeltelijk) voorwaardelijke gevangenisstraf op te leggen met als bijzondere voorwaarden een meldplicht en een behandelverplichting.
7.4.
Conclusies van de rechtbank
De rechtbank heeft bij het bepalen van de straf aansluiting gezocht bij de oriëntatiepunten van het Landelijk Overleg Vakinhoud Strafrecht (LOVS) die voor openlijk geweld zijn vastgesteld. Daarbij houdt de rechtbank in strafverzwarende zin rekening met het feit dat het geweld gericht is geweest tegen professionele hulpverleners. De rechtbank is van oordeel dat, mede gelet op de rol van verdachte in het openlijk geweld, niet anders kan worden gereageerd dan met het opleggen van een deels onvoorwaardelijke gevangenisstraf. De rechtbank zal een deel van de gevangenisstraf voorwaardelijk opleggen en aan dat deel bijzondere voorwaarden verbinden, zoals door de reclassering geadviseerd is. Dit voorwaardelijk strafdeel is bedoeld de verdachte ervan te weerhouden in de toekomst opnieuw strafbare feiten te plegen. Alles afwegende acht de rechtbank een gevangenisstraf voor de duur van 5 maanden waarvan 2 maanden voorwaardelijk passend en geboden.

8.Vorderingen benadeelde partijen/ schadevergoedingsmaatregelen

Als benadeelde partij heeft zich in het geding gevoegd: [naam benadeelde 1] ter zake van het ten laste gelegde feit. De benadeelde partij vordert een vergoeding van € 650,00 wegens immateriële schade.
Als benadeelde partij heeft zich in het geding gevoegd: [naam benadeelde 2] ter zake van het ten laste gelegde feit. De benadeelde partij vordert een vergoeding van € 850,00 wegens immateriële schade.
8.1.
Standpunt officier van justitie
De officier van justitie heeft betoogd dat de vordering benadeelde partij van [naam benadeelde 1] geheel toegewezen moet worden met het opleggen van de schadevergoedingsmaatregel. Over de vordering van de benadeelde partij [naam benadeelde 2] heeft zij zich niet uitgelaten.
8.2.
Standpunt verdediging
Gelet op de bepleite vrijspraak zou de vordering niet-ontvankelijk verklaard moeten worden.
8.3.
Beoordeling
Vordering benadeelde partij [naam benadeelde 1]
Vast is komen te staan dat aan de benadeelde partij door het bewezen verklaarde strafbare feit rechtstreeks schade is toegebracht. De gevorderde schadevergoeding komt de rechtbank niet onrechtmatig of ongegrond voor en daarom zal de vordering worden toegewezen.
De benadeelde partij heeft gevorderd het te vergoeden bedrag te vermeerderen met wettelijke rente. De rechtbank bepaalt dat het te vergoeden schadebedrag vermeerderd wordt met wettelijke rente vanaf 22 juli 2017.
Nu de vordering van de benadeelde partij zal worden toegewezen, zal de verdachte worden veroordeeld in de kosten door de benadeelde partij gemaakt, tot op heden begroot op nihil
en in de kosten ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken.
Vordering benadeelde partij [naam benadeelde 2]
Vast is komen te staan dat aan de benadeelde partij door het bewezen verklaarde strafbare feit rechtstreeks schade is toegebracht. De gevorderde schadevergoeding zal de vordering voor een gedeelte groot € 350,00 worden toegewezen, als vergoeding van immateriële schade.
Voor het overige zal de vordering worden afgewezen.
Nu de verdachte het strafbare feit ter zake waarvan schadevergoeding zal worden toegekend samen met een mededader heeft gepleegd, zijn zij daarvoor ieder hoofdelijk aansprakelijk. Indien en voor zover de mededader de benadeelde partij betaalt, is de verdachte in zoverre jegens de benadeelde partij van deze betalingsverplichting bevrijd.
De benadeelde partij heeft gevorderd het te vergoeden bedrag te vermeerderen met wettelijke rente. De rechtbank bepaalt dat het te vergoeden schadebedrag vermeerderd wordt met wettelijke rente vanaf 22 juli 2017.
Nu de vordering van de benadeelde partij gedeeltelijk zal worden toegewezen, zal de verdachte worden veroordeeld in de kosten door de benadeelde partij gemaakt, tot op heden begroot op nihil en in de kosten ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken.
8.4.
Conclusie
Vordering benadeelde partij [naam benadeelde 1]
De verdachte moet de benadeelde partij een schadevergoeding betalen van € 650,00, te vermeerderen met de wettelijke rente en kosten als hieronder in de beslissing vermeld.
Tevens wordt oplegging van de hierna te noemen maatregel als bedoeld in artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht passend en geboden geacht.
Vordering benadeelde partij [naam benadeelde 2]
De verdachte moet de benadeelde partij een schadevergoeding betalen van € 350,00, te vermeerderen met de wettelijke rente en kosten als hieronder in de beslissing vermeld.
Tevens wordt oplegging van de hierna te noemen maatregel als bedoeld in artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht passend en geboden geacht.

9.Toepasselijke wettelijke voorschriften

Gelet is op de artikelen 14a, 14b, 14c, 14d, 24c, 36f en 141 van het Wetboek van Strafrecht.

10.Bijlagen

De in dit vonnis genoemde bijlagen maken deel uit van dit vonnis.

11.Beslissing

De rechtbank:
verklaart bewezen, dat de verdachte het ten laste gelegde feit, zoals hiervoor omschreven, heeft begaan;
verklaart niet bewezen hetgeen aan de verdachte meer of anders ten laste is gelegd dan hiervoor bewezen is verklaard en spreekt de verdachte daarvan vrij;
stelt vast dat het bewezen verklaarde oplevert het hiervoor vermelde strafbare feit;
verklaart de verdachte strafbaar;
veroordeelt de verdachte tot een
gevangenisstraf voor de duur van vijf maanden;
bepaalt dat van deze gevangenisstraf een gedeelte, groot twee maanden niet ten uitvoer zal worden gelegd, tenzij de rechtbank later anders mocht gelasten, omdat de veroordeelde voor het einde van de proeftijd, die hierbij wordt gesteld op 2 jaar, na te melden voorwaarden overtreedt;
stelt als algemene voorwaarden:
  • de veroordeelde zal zich vóór het einde van de proeftijd niet aan een strafbaar feit schuldig maken;
  • de veroordeelde zal ten behoeve van het vaststellen van zijn identiteit medewerking verlenen aan het nemen van één of meer vingerafdrukken of een identiteitsbewijs als bedoeld in artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht ter inzage aanbieden;
  • de veroordeelde zal medewerking verlenen aan reclasseringstoezicht, de medewerking aan huisbezoeken daaronder begrepen;
stelt als bijzondere voorwaarden:
1. de veroordeelde zal zich melden bij Reclassering Nederland, zolang en frequent als die reclasseringsinstelling noodzakelijk vindt;
2. De veroordeelde wordt verplicht om zich te laten behandelen bij De Waag of soortgelijke ambulante forensische zorg, zulks beoordeling van de reclassering, waarbij de veroordeelde zich zal houden aan de aanwijzingen die hem in het kader van die behandeling door of namens de instelling/behandelaar zullen worden gegeven.
geeft aan genoemde reclasseringsinstelling opdracht toezicht te houden op de naleving van de voorwaarden en de veroordeelde ten behoeve daarvan te begeleiden;
beveelt dat de tijd die door de veroordeelde voor de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in verzekering en in voorlopige hechtenis is doorgebracht, bij de uitvoering van de opgelegde gevangenisstraf in mindering wordt gebracht, voor zover deze tijd niet reeds op een andere vrijheidsstraf in mindering is gebracht;
veroordeelt de verdachte om tegen behoorlijk bewijs van kwijting aan de benadeelde partij [naam benadeelde 1] , te betalen een bedrag van
€ 650,00 (zegge: zeshonderdenvijftig euro), bestaande uit immateriële schade, te vermeerderen met de wettelijke rente hierover vanaf 22 juli 2017 tot aan de dag der algehele voldoening;
veroordeelt de verdachte in de proceskosten door de benadeelde partij gemaakt, tot op heden aan de zijde van de benadeelde partij begroot op nihil, aan salaris voor de advocaat en in de kosten ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken;
legt aan de verdachte
de maatregel tot schadevergoedingop, inhoudende de verplichting aan de staat ten behoeve van de benadeelde partij te betalen
€ 650,00(hoofdsom,
zegge: zeshonderdenvijftig euro), te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 22 juli 2017 tot aan de dag van de algehele voldoening; beveelt dat bij gebreke van volledige betaling en volledig verhaal van het bedrag van € 650,00 vervangende hechtenis zal worden toegepast voor de duur van
11 dagen; toepassing van de vervangende hechtenis heft de betalingsverplichting niet op;
verstaat dat betaling aan de benadeelde partij tevens geldt als betaling aan de staat ten behoeve van de benadeelde partij en omgekeerd;
veroordeelt hoofdelijk met diens mededader, des dat de een betalende de ander zal zijn bevrijd, de verdachte om tegen behoorlijk bewijs van kwijting aan de benadeelde partij [naam benadeelde 2] , te betalen een bedrag van
€ 350,00 (zegge: driehonderdenvijftig euro), bestaande uit immateriële schade, te vermeerderen met de wettelijke rente hierover vanaf 22 juli 2017 tot aan de dag der algehele voldoening;
veroordeelt de verdachte in de proceskosten door de benadeelde partij gemaakt, tot op heden aan de zijde van de benadeelde partij begroot op nihil, aan salaris voor de advocaat en in de kosten ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken;
wijst af het door de benadeelde partij meer of anders gevorderde;
legt aan de verdachte
de maatregel tot schadevergoedingop, inhoudende de verplichting aan de staat ten behoeve van de benadeelde partij te betalen
€ 350,00(hoofdsom,
zegge: driehonderdenvijftig euro), te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 22 juli 2017 tot aan de dag van de algehele voldoening; beveelt dat bij gebreke van volledige betaling en volledig verhaal van het bedrag van € 350,00 vervangende hechtenis zal worden toegepast voor de duur van
7 dagen; toepassing van de vervangende hechtenis heft de betalingsverplichting niet op;
verstaat dat betaling aan de benadeelde partij, waaronder begrepen betaling door zijn mededader, tevens geldt als betaling aan de staat ten behoeve van de benadeelde partij en omgekeerd;
verstaat dat betaling aan de benadeelde partij tevens geldt als betaling aan de staat ten behoeve van de benadeelde partij en omgekeerd.
Dit vonnis is gewezen door:
mr. E. Rabbie, voorzitter,
en mrs. S. Taalman en M. Timmerman, rechters,
in tegenwoordigheid van mr. M.J. Kraaijeveld, griffier,
en uitgesproken op de openbare terechtzitting van deze rechtbank op 23 november 2017.
De oudste rechter is buiten staat dit vonnis mede te ondertekenen.
Bijlage I
Tekst tenlastelegging
Aan de verdachte wordt ten laste gelegd dat
hij op of omstreeks 22 juli 2017 te Capelle aan den IJssel, op of aan de openbare weg, het Lylantse Plein, in elk geval op of aan een openbare weg, openlijk in vereniging geweld heeft gepleegd tegen [naam slachtoffer 1] , agent van politie en/of [naam slachtoffer 2] , hoofdagent van politie, welk geweld bestond uit het meermalen, althans éénmaal
- toevoegen van de woorden: "Kankerjoden" en/of "Kankerkale" en/of "Kankerhoer"
en/of "Kankerlijers" en/of "Roterdam hooligans" en/of "Hamas, Hamas alle
joden aan het gas" en/of "Wat komen jullie hier doen? Kankerlijers" en/of
"Jullie moeten gewoon opkankeren" en/of "Opkankeren hier, vuile kankerhoer"
en/of "Kom dan, één voor één" en/of "Kom dan, kankerhoer. Sla dan", althans
woorden van gelijke aard en/of strekking en/of
- ( dreigend) aflopen op die [naam slachtoffer 1] en/of [naam slachtoffer 2] en/of
- op (zeer) korte afstand van die [naam slachtoffer 2] en/of [naam slachtoffer 1] gaan staan
en/of
- omsingelen van die [naam slachtoffer 1] en/of [naam slachtoffer 2] en/of
- ( maken van (een) zwaaiende beweging(en)met een fles, althans een hard
voorwerp, in de hand) en/of
- ( met kracht) slaan en/of stompen in het gezicht, althans tegen/op het hoofd,
van die [naam slachtoffer 1] en/of
- gooien van (een) (bier)fles(jes) en/of (bier)blik(jes) en/of schoen(en),
althans (een) (hard(e)) voorwerp(en) naar, althans in de richting van, die
[naam slachtoffer 1] en/of [naam slachtoffer 2] en/of
- ( met kracht) met een (bier)flesje, althans een hard voorwerp, slaan tegen/op
het hoofd van die [naam slachtoffer 2] en/of
- gooien van een fles, althans een hard voorwerp, tegen de elleboog, althans
het lichaam, van die [naam slachtoffer 2] ,
terwijl het door hem, verdachte, gepleegd geweld enig lichamelijk letsel (te
weten een kras op de kaak en/of een rode plek in de hals/nek) voor die [naam slachtoffer 1]
ten gevolge heeft gehad.