ECLI:NL:RBROT:2017:1522

Uitspraak

Rechtbank Rotterdam

Parketnummer: 10/130212-16

Datum uitspraak: 27 februari 2017.

Tegenspraak

Vonnis van de kantonrechter van de rechtbank Rotterdam in de zaak tegen de verdachte:

[naam verdachte] ,

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] ,

ingeschreven in de basisregistratie personen op het adres [BRP-adres] ,

gemachtigde: drs. P.J. van Zuidam, kantoorhoudende te Lelystad.

1.Terechtzitting

Dit vonnis is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting van 13 februari 2017.

2.Tenlastelegging

Aan de verdachte is ten laste gelegd dat

hij in of omstreeks de periode van 1 augustus 2015 tot en met 26 februari 2016 te [plaats] althans in Nederland als degene die zich met de feitelijke verzorging van de jongere(n) [naam kind 1] , geboren op [geboortedatum] en/of [naam kind 2] , geboren op [geboortedatum] , had belast, niet heeft voldaan aan de verplichting om overeenkomstig de bepalingen van de Leerplichtwet 1969 te zorgen dat voornoemde jongere(n) als leerling (en) van een school, stond(en) ingeschreven.

3.Eis officier van justitie

De officier van justitie mr. S. Verhoek heeft gevorderd:

bewezenverklaring van het ten laste gelegde;
veroordeling van de verdachte tot een geldboete, groot € 1.000,--, subsidiair 20 dagen vervangende hechtenis;
veroordeling van de verdachte tot hechtenis voor de duur van een week, geheel voorwaardelijk, met een proeftijd van twee jaar.

4.Het standpunt van de verdachte

De verdachte heeft op 5 januari 2016 ten overstaan van de leerplichtambtenaar en ter zitting verklaard dat hij van mening is dat hij op grond van zijn levensovertuiging, het Objectivisme, (nog steeds) recht op vrijstelling heeft als bedoeld in artikel 5, aanhef en onder b, Leerplichtwet 1969. De verdachte is van mening dat het Gerechtshof Den Haag niet heeft begrepen wat het Objectivisme inhoudt en hem ten onrechte schuldig aan overtreding van artikel 2 van de Leerplichtwet 1969 heeft bevonden.

De gemachtigde heeft aangevoerd dat verdachte moet worden vrijgesproken omdat (samengevat weergegeven) de verdachte op grond van zijn levensovertuiging, het Objectivisme, een rechtmatig beroep op vrijstelling van de verplichting om zijn kinderen op een school ingeschreven te doen staan, heeft gedaan. De verdachte heeft voldaan aan de voorwaarden die gelden voor het verkrijgen van een vrijstelling: hij heeft een kennisgeving van het beroep op vrijstelling gedaan aan de Gemeente [plaats] , welke kennisgeving tevens een verklaring inhield dat er overwegende bedenkingen bestaan tegen de richting van het onderwijs op alle binnen een redelijke afstand van de woning gelegen scholen.

De gemachtigde heeft voorts aangevoerd dat het standpunt van het Gerechtshof Den Haag van 17 september 2013 ten aanzien van een eerder beroep van verdachte op artikel 5, aanhef en onder b, Leerplichtwet 1969, gedateerd is om de hieronder vermelde redenen.

Ten eerste is volgens de gemachtigde het standpunt van het Hof dat de wetgever met de invoering van de Leerplichtwet 1969 het (t)huisonderwijs had afgeschaft, inmiddels achterhaald. Het ministerie van OCW bereidt thans een wetswijziging voor waarin thuisonderwijs weer zal worden opgenomen als middel om de leerplicht te vervullen. De gemachtigde wijst in dit verband op een brief van staatssecretaris Dekker van 18 november 2015 waarin de staatssecretaris zijn visie geeft op de voorwaarden waaraan ouders daarbij zullen moeten voldoen. Volgens de gemachtigde is door de staatssecretaris de invoering van de regeling in 2018 gepland. Verdachte en zijn echtgenote voldoen aan de door de staatssecretaris genoemde voorwaarden en zij beschikken over keurmerken van de Stichting Keurmerk Thuisonderwijs, zijnde één van de weinige instanties waarmee het ministerie van OCW overleg voert om tot een passend wetsontwerp te komen.

Ten tweede is in 2014 het Humanisme erkend als ‘richting’, zoals blijkt uit het geschrift van de Onderwijsraad, nr. 20140089/1068, getiteld: Humanisme als richting. Het Humanisme is volgens de gemachtigde - net als het Objectivisme - een volstrekt seculiere levensbeschouwing. Het Humanisme mag met genoemde erkenning dienen als voorwaarde voor rijksbekostiging van een school die deze richting voert en die wordt opgericht in een regio met voldoende aanhang van die levensbeschouwing. Deze nieuwe ontwikkeling weerspreekt het door het Hof ingenomen standpunt dat het niet de bedoeling van de wetgever zou zijn geweest om een levensvisie als het Objectivisme aan te merken als “een richting in de zin van een fundamentele oriëntatie, ontleend aan een welbepaalde godsdienstige overtuiging of levensbeschouwing”.

In dit verband wijst de gemachtigde tevens op het arrest van de meervoudige kamer voor strafzaken van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, gedateerd 2 november 2016 en op het arrest van het Gerechtshof Amsterdam van 10 maart 2016 dat steunt op het arrest van de Hoge Raad van 17 april 2012 waarin de Hoge Raad heeft geoordeeld dat bedenkingen tegen de neutraliteit, dus tegen het ontbreken van een (gewenste) levensbeschouwelijke richting van het onderwijs op openbare en andere neutrale scholen eveneens bedenkingen zijn tegen de richting van het onderwijs, zoals bedoeld in de artikelen 5b en 8 van de Leerplichtwet 1969.

Ter adstructie van zijn standpunt zijn door de gemachtigde nadere stukken ingediend op 3 augustus 2016, 29 augustus 2016, 14 november 2016 en 13 januari 2017.

5.Wettelijke regeling

De relevante bepalingen van de Leerplichtwet 1969 luiden:

Artikel 2 Verantwoordelijke personen

1. Degene die het gezag over een jongere uitoefent, en degene die zich met de feitelijke verzorging van een jongere heeft belast, zijn verplicht overeenkomstig de bepalingen van deze wet te zorgen, dat de jongere als leerling van een school staat ingeschreven en deze school na inschrijving geregeld bezoekt. (….)

Artikel 5 Gronden voor vrijstelling van inschrijving

De in artikel 2, eerste lid , bedoelde personen zijn vrijgesteld van de verplichting om te zorgen, dat een jongere als leerling van een school onderscheidenlijk een instelling staat ingeschreven, zolang

a. (…)

b. zij tegen de richting van het onderwijs op alle binnen redelijke afstand van de woning - of, indien zij geen vaste verblijfplaats hebben, op alle binnen Nederland - gelegen scholen onderscheidenlijk instellingen waarop de jongere geplaatst zou kunnen worden, overwegende bedenkingen hebben;

c. (….).

6.Inschrijving van de jongere als leerling van een school

Verdachte heeft (mede) het gezag over en is (mede) belast met de feitelijke verzorging van zijn dochter [naam kind 1] (hierna: [roepnaam 1] ), geboren [geboortedatum] en zijn zoon [naam kind 2] (hierna: [roepnaam 2] ), geboren op [geboortedatum] . Verdachte heeft [roepnaam 1] en [roepnaam 2] niet ingeschreven als leerlingen van een school.

7.De dossierstukken

De kantonrechter heeft kennisgenomen van de volgende dossierstukken:

Het proces-verbaal van bevindingen van de leerplichtambtenaar d.d. 26 februari 2016 met bijlagen.
De brief, met bijlagen, van de gemachtigde van 3 augustus 2016.
De brief, met bijlagen, van de gemachtigde van 29 augustus 2016.
De brief, met bijlagen, van de gemachtigde van 14 november 2016.
Het proces-verbaal van aanhouding van de terechtzitting van 17 november 2016.
De brief, met bijlagen, van de gemachtigde van 13 januari 2017.

8.De beoordeling

Uit de stukken blijkt dat de verdachte op 17 september 2013 door het Gerechtshof Den Haag is veroordeeld tot een geldboete van € 250,-- wegens het niet voldoen aan zijn verplichting om ervoor te zorgen dat [roepnaam 1] als leerling van een school in de zin van artikel 1 van de Leerplichtwet 1969 was ingeschreven. Verdachte was in eerste aanleg vrijgesproken van het hem tenlastegelegde.

Het gerechtshof heeft - samengevat weergegeven - op basis van de geschiedenis van de totstandkoming van de Leerplichtwet 1969 geoordeeld dat de wetgever slechts op zeer beperkte gronden vrijstelling van de verplichting tot inschrijving op een school voor een minderjarig kind mogelijk heeft willen maken en dat om die reden het oorspronkelijk voorgestelde artikel 5 huisonderwijs als vrijstellingsgrond is geschrapt.

Voorts heeft het gerechtshof geoordeeld dat de in artikel 5, aanhef en onder b, van de Leerplichtwet 1969 opgenomen vrijstellingsgrond in het leven is geroepen met het oog op de eerbiediging van ernstige gemoedsbezwaren en dat de Hoge Raad die lijn heeft gevolgd. In deze context bezien moeten volgens het gerechtshof het begrip ‘richting’ in artikel 5, aanhef en onder b, van de Leerplichtwet 1969 en de daaraan gegeven definitie, als omschreven in het arrest, strikt worden uitgelegd en is het niet de bedoeling van de wetgever geweest een levensvisie als het Objectivisme aan te merken als een richting in de zin van een fundamentele oriëntatie, ontleend aan een welbepaalde godsdienstige overtuiging of levensbeschouwing.

De verdachte heeft ter zitting verklaard dat hij na de uitspraak van het gerechtshof van 17 september 2013 alles wel heeft heroverwogen, maar dat hij uiteindelijk niet tot inschrijving van zijn kind(eren) op een school is overgegaan
.De verdachte is het niet eens met de door het gerechtshof gehanteerde interpretatie van het Objectivisme en met het op basis van die interpretatie gegeven oordeel van het gerechtshof.

Nu er geen beroep in cassatie tegen de beslissing van het gerechtshof kon worden ingesteld omdat de door het gerechtshof opgelegde geldboete daarvoor te laag was, volgt daaruit dat de uitspraak van het gerechtshof dat het niet de bedoeling van de wetgever geweest een levensvisie als het Objectivisme aan te merken als een richting in de zin van een fundamentele oriëntatie, ontleend aan een welbepaalde godsdienstige overtuiging of levensbeschouwing, onherroepelijk is geworden. Voorzover de verdachte de kantonrechter thans verzoekt opnieuw een oordeel te geven over de rechtmatigheid van zijn beroep op vrijstelling op grond van zijn levensovertuiging, het Objectivisme, gaat het in essentie dus om een verkapt appel tegen een onherroepelijk geworden oordeel van het gerechtshof. Echter, het gesloten stelsel van rechtsmiddelen verzet zich daartegen.

Dit wordt niet anders door het gegeven dat het thans ook om een beroep op vrijstelling gaat ten aanzien van [roepnaam 2] en dat het om een ander schooljaar gaat. Immers, ook thans baseert de verdachte zijn beroep op vrijstelling enkel op de grond van zijn levensovertuiging, het Objectivisme.

De kantonrechter volgt de gemachtigde niet in zijn standpunt inhoudende – naar de kantonrechter begrijpt – dat voorbij gegaan zou moeten worden aan het arrest van het gerechtshof omdat de opvatting van het gerechtshof dat de wetgever slechts op zeer beperkte gronden vrijstelling van de verplichting tot inschrijving op een school voor een minderjarig kind mogelijk heeft willen maken, inmiddels achterhaald zou zijn.

De gemachtigde heeft dit standpunt allereerst doen steunen op de brief van de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen van 18 november 2015, gericht aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, referentie 827743, met als onderwerp: Onderwijs op een andere locatie dan de school. Uit deze brief komt naar voren dat de staatssecretaris een aantal voorstellen formuleert waarover hij in gesprek wil gaan met de Kamer, waarna de Kamer een nadere uitwerking van de maatregelen zal ontvangen, inclusief een planning, voor de benodigde wetswijziging.

De kantonrechter stelt vast dat hier nog slechts sprake is van mogelijke toekomstige wetgeving, dat wil zeggen van een toekomstige onzekere gebeurtenis. De kantonrechter is gehouden de geldende wet- en regelgeving toe te passen en kan niet vooruitlopen op mogelijke toekomstige wetgeving.

Daarnaast blijkt uit bedoelde brief naar het oordeel van de kantonrechter vooral dat de staatssecretaris niet langer mogelijk wil laten zijn dat ouders, op grond van artikel 5 onder b van de Leerplichtwet [1969], hun kind vanwege richtingsbezwaren volledig kunnen onttrekken aan het onderwijs. Dat de staatssecretaris hierbij aangeeft dat hij dit artikel wil schrappen, zegt zonder de context van een bijbehorend wetsvoorstel nog niets over de vraag hoe de staatssecretaris zich deze wetswijziging precies voorstelt, met name niet over de vraag wanneer of in welke gevallen kinderen in aanmerking zouden kunnen komen voor thuisonderwijs.

De door de gemachtigde genoemde en (gedeeltelijk) overgelegde jurisprudentie kan evenmin tot het oordeel leiden dat de beslissing van het gerechtshof Den Haag inmiddels achterhaald zou zijn en - naar de kantonrechter begrijpt - om die reden zou moeten worden gepasseerd.

De door de gemachtigde aangehaalde uitspraken van de Hoge Raad van 30 oktober 2001, 24 december 2002, 11 februari 2003, 6 juli 2010 en 17 april 2012 zijn allemaal ruim vóór de beslissing van het Gerechtshof Den Haag gedaan, zodat ervan mag worden uitgegaan dat die jurisprudentie door het gerechtshof is meegenomen in de beoordeling. Dat het gerechtshof in de beoordeling niet goed zou aansluiten bij de lijn van de Hoge Raad en dat latere jurisprudentie van de gerechtshoven Arnhem-Leeuwarden en Amsterdam zulks ook zou illustreren, kan, gelet op hetgeen hiervoor is overwogen omtrent een verkapt appel, niet ter beoordeling aan de kantonrechter worden voorgelegd.

Evenmin bestaat die ruimte op grond van beweerdelijke nieuwe ontwikkelingen die volgens de gemachtigde het door het gerechtshof ingenomen standpunt ten aanzien van de bedoeling van de wetgever weerspreken.

De gemachtigde heeft dit standpunt grotendeels gebaseerd op een door hem op 29 augustus 2016 ingediend stuk, gedateerd maart 2014, met als titel ‘Humanisme als richting’. Dit stuk behelst blijkens zijn inhoud een advies van de Onderwijsraad in het kader van artikel 65 van de Wet op het voortgezet onderwijs (hierna: WVO) welk artikel bepaalt welke scholen voor voortgezet onderwijs in aanmerking komen voor bekostiging. De gemachtigde heeft in de stukken gesteld dat tussen het Objectivisme en het Humanisme de parallel bestaat dat het bij beide om een volstrekt seculiere levensbeschouwing gaat en heeft ter zitting de evenredigheid tussen Humanisme en Objectivisme nader toegelicht. Volgens de gemachtigde gaat die evenredigheid ver genoeg om te kunnen vinden dat dit een bewijs vormt dat het Gerechtshof Den Haag een verkeerde beoordeling heeft gemaakt, nu het Humanisme erkend is als richtingbezwaar.

De kantonrechter overweegt aangaande dit argument allereerst dat uit genoemd advies van de Onderwijsraad blijkt dat het richtingsbegrip, zoals dat in de Leerlichtwet 1969 wordt gebruikt, niet geheel op één lijn te stellen is met het richtingsbegrip bij schoolstichting.

Voorts blijkt uit het advies van de Onderwijsraad dat voor de erkenning van een richting in de zin van de WVO door de Onderwijsraad een aantal eisen zijn geformuleerd, waaraan een richting in de zin van de WVO moet voldoen, bijvoorbeeld de eis dat aan een bepaalde mate van organisatievorm in de samenleving moet bestaan. De gemachtigde heeft ter zitting erkend dat het bij het richtingbegrip in de zin van de WVO en het richtingbegrip in de zin van de Leerplichtwet om gescheiden wegen gaat en dat bij het Objectivisme slechts sprake is van een bescheiden organisatievorm, maar heeft daarbij opgemerkt dat het tekenend is dat de Onderwijsraad het Humanisme als richting heeft erkend.

Wat daar ook van zij: dat op grond van een bepaalde mate van evenredigheid tussen het Humanisme en het Objectivisme in relatie bezien met de erkenning van het Humanisme als richting in de zin van de WVO zou moeten volgen dat het door het gerechtshof ingenomen standpunt ten aanzien van de bedoelingen van de wetgever niet langer stand zou kunnen houden, voert naar het oordeel van de kantonrechter te ver.

Op grond van het voorgaande is de kantonrechter van oordeel dat de verdachte geen beroep toekomt op vrijstelling van zijn verplichting om zijn kinderen [roepnaam 1] en [roepnaam 2] in te schrijven bij een school of instelling. Derhalve is wettig en overtuigend bewezen hetgeen aan de verdachte is tenlastegelegd.

9.Bewezenverklaring

In bijlage II heeft de kantonrechter de inhoud van wettige bewijsmiddelen opgenomen, houdende voor de bewezenverklaring redengevende feiten en omstandigheden. Op grond daarvan, en op grond van de redengevende inhoud van het voorgaande, is wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het ten laste gelegde heeft begaan op die wijze dat:

hij in
of omstreeksde periode van 1 augustus 2015 tot en met 26 februari

2016 te [plaats] ,
althans in Nederland

als degene die zich met de feitelijke verzorging van de jongere
(n
)[naam kind 1]

, geboren op [geboortedatum] en
/of[naam kind 2]

, geboren op [geboortedatum] , had belast,

niet heeft voldaan aan de verplichting om overeenkomstig de bepalingen

van de Leerplichtwet 1969 te zorgen dat voornoemde jongere
(n
)als

leerling
(en
)van een school,

stond
(en
)ingeschreven;

( art 2 lid 1 Leerplichtwet 1969 )

Hetgeen meer of anders is ten laste gelegd is niet bewezen. De verdachte moet daarvan worden vrijgesproken.

10.Strafbaarheid feit

Het bewezen feit levert op:

Overtreding van artikel 2, eerste lid, van de Leerplichtwet 1969

Er zijn geen feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het feit uitsluiten.

Het feit is dus strafbaar.

11.Strafbaarheid verdachte

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de verdachte uitsluit.

De verdachte is dus strafbaar.

12.Motivering straf

De straffen die aan de verdachte worden opgelegd, zijn gegrond op de ernst van het feit, de omstandigheden waaronder het feit is begaan en de persoon en de persoonlijke omstandigheden, zoals daarvan is gebleken uit het dossier.

De kantonrechter is van oordeel dat de door verdachte gepleegde overtreding van artikel 2, eerste lid, Leerplichtwet 1969 niet onbestraft kan blijven. De verdachte heeft, in weerwil van de uitspraak van het Gerechtshof Den Haag van 17 september 2013, [roepnaam 1] en [roepnaam 2] niet ingeschreven op een school omdat hij van mening blijft dat hem op basis van zijn levensovertuiging, het Objectivisme, vrijstelling van die verplichting toekomt. De verdachte heeft er aldus bewust voor gekozen niet aan genoemde verplichting te voldoen.

De kantonrechter heeft acht geslagen op een uittreksel uit de justitiële documentatie van 21 juli 2016, waaruit blijkt dat de verdachte eerder is veroordeeld voor een soortgelijke strafbaar feit.

Alles afwegend worden na te noemen straffen passend en geboden geacht.

De kantonrechter heeft bij de vaststelling van na te noemen straf rekening gehouden met de draagkracht van de verdachte voor zover op grond van de processtukken bekend.

Met oplegging van een voorwaardelijke straf wordt enerzijds de ernst van het bewezen verklaarde tot uitdrukking gebracht en wordt anderzijds de strafoplegging dienstbaar gemaakt aan het voorkomen van nieuwe strafbare feiten.

13.Toepasselijke wettelijke voorschriften

De op te leggen straffen zijn gegrond op de artikelen 9, 14a, 14b, 14c, 23, 24c van het Wetboek van Strafrecht en op de artikelen 2 en 26 van de Leerplichtwet 1969.

14.Bijlagen

De in dit vonnis genoemde bijlagen maken deel uit van dit vonnis.

15.Beslissing

De kantonrechter:

verklaart bewezen, dat de verdachte het ten laste gelegde feit, zoals hiervoor omschreven, heeft begaan;

stelt vast dat het bewezen verklaarde oplevert het hiervoor vermelde strafbare feit;

verklaart de verdachte strafbaar;

veroordeelt de verdachte tot
hechtenis voor de duur van één week,

bepaalt dat deze niet ten uitvoer zal worden gelegd, tenzij de rechter later anders mocht gelasten wegens niet nakoming van na te melden voorwaarde;

stelt de proeftijd vast op 2 jaren onder de algemene voorwaarde dat de veroordeelde:

- zich voor het einde van die proeftijd niet zal schuldig maken aan een strafbaar feit;

veroordeelt de verdachte tot een
geldboete van € 1.000, 00 (euro), bij gebreke van volledige betaling en volledig verhaal te vervangen door
20 dagen vervangende hechtenis;

Dit vonnis is gewezen door:

mr. M.J. van den Broek, kantonrechter,

in tegenwoordigheid van mr. V.A. Versloot, griffier,

en uitgesproken op de openbare terechtzitting van deze rechtbank op de datum die in de kop van dit vonnis is vermeld.

Bijlage I

Tekst tenlastelegging

Aan de verdachte wordt ten laste gelegd dat

hij in of omstreeks de periode van 1 augustus 2015 tot en met 26 februari

2016 te [plaats] , althans in Nederland

als degene die zich met de feitelijke verzorging van de jongere(n) [naam kind 1]

, geboren op [geboortedatum] en/of [naam kind 2]