4.2.Relatie tussen TorRAT en de door de banken genoemde overboekingen
Wat wel in geschil is, is of de overboekingen genoemd in (de bijlagen bij) de aangiften van ING en de Rabobank het gevolg zijn van de TorRAT malware. De officier van justitie stelt dat dit het geval is. Zij heeft ter onderbouwing daarvan bij requisitoir een overzicht overgelegd met diverse dwarsverbanden van verschillende onderzoeksbevindingen. De verdediging heeft betoogd dat de causaliteit zich niet laat vaststellen. Hiertoe is onder meer aangevoerd dat uit de aangiften en rapportages van Fox-IT niet blijkt hoe deze causaliteit is vastgesteld en dat ook uit de getuigenverhoren niet duidelijk is geworden wie de bijlagen bij de aangiften heeft opgesteld en op welke wijze dat is gebeurd. Verder is er in dit verband op gewezen dat getuige/deskundige Sandee heeft aangegeven wat er nodig is om de causaliteit vast te stellen en dat het overzicht van de officier van justitie daaraan niet voldoet. Meer in het algemeen is betoogd dat uit het dossier blijkt dat er in de pleegperiode verschillende virussen waren die gericht waren op banken en dat onvoldoende duidelijk is hoe de banken de in de aangiften genoemde bedragen aan TorRAT hebben toegeschreven.
De rechtbank overweegt hierover het volgende.
De verdediging voert terecht aan dat niet duidelijk is geworden wie de bijlagen bij de aangiften van de banken heeft opgesteld en aan de hand van welke criteria dat is gebeurd. Dit betekent dat niet reeds op basis van die aangiften aangenomen kan worden dat het inderdaad gaat om transacties die zijn veroorzaakt door de TorRAT malware. Daarvoor is aanvullend bewijs nodig. Bij de beoordeling daarvan kiest de rechtbank voor de hierna volgende aanpak.
1. Welke overboekingen zijn relevant voor de bewijsbeoordeling?
In de aangiften van de banken wordt een groot aantal overboekingen naar een substantieel aantal begunstigden genoemd. Niet al die overboekingen en begunstigden zijn relevant voor de vraag of de feiten bewezen kunnen worden. Zo gaat het bij feit 1 alleen om gelden die witgewassen zijn. Dat gebeurde, zoals hierna zal blijken, doordat geld van de rekeningen van money mules – al dan niet na verdere doorboekingen – werd opgenomen in contanten of werd gebruikt om bitcoins te kopen. Overboekingen die de banken hebben tegengehouden of veiliggesteld voordat de bedragen zijn opgenomen of doorgeboekt, zijn op zichzelf dus niet relevant voor de beoordeling of feit 1 bewezen kan worden. Voor feit 2 (criminele organisatie) geldt dit zelfs in sterkere mate. Voor dit feit is op zich niet vereist dat concrete overboekingen worden vastgesteld als gevolg van TorRAT. Feit 2 betreft immers het lidmaatschap van een criminele organisatie met bepaalde oogmerken, en niet individuele fraudegevallen.
Gelet op het voorgaande zal de rechtbank eerst ingaan op de begunstigden zoals die blijken uit de configuratiebestanden en daarna op diverse andere begunstigden waarvan de rechtbank van oordeel is dat die van belang zijn voor de vraag of feit 1 en/of feit 2 ten aanzien van een of meerdere verdachten bewezen kunnen worden. Overboekingen waarvan de officier van justitie bij requisitoirheeft erkend dat deze niet zijn witgewassen en/of waarvan uit de aangiften van de Rabobank blijkt dat deze de bedragen heeft kunnen veiligstellen, blijven buiten beschouwing, tenzij deze relevant zijn om bepaalde dwarsverbanden aan te tonen.
2. De rekeninghouders uit de configuratiebestanden
Uit het onderzoek van Fox-IT blijkt dat de TorRAT malware werd aangestuurd door middel van configuratiebestanden. Die bestanden bevatten onder meer de bankrekeningnummers met namen van rekeninghouders waarnaar de malware geld moest overmaken. In § 3.7 van het rapport d.d. 22 maart 2013 van Fox-IT (bm 23) wordt een overzicht gegeven van die rekeningen/begunstigden. De juistheid van dat overzicht staat als zodanig niet ter discussieen de rechtbank heeft ook geen enkele reden om daaraan te twijfelen. Gelet op wat bekend is over de werking van de malware is wettig en overtuigend bewezen dat de in de aangiften genoemde betalingen naar deze bankrekeningen in ieder geval het gevolg zijn van de TorRAT malware. Gelet op de grote schaal waarop overboekingen zijn gedaan naar uitgerekend money mules genoemd in de configuratiebestanden, kan een andere oorzaak van die overboekingen uitgesloten worden.
3. Overige relevante begunstigden
De rechtbank stelt ten aanzien van de navolgende begunstigden het volgende vast.
[begunstigde 1] , SOL, [begunstigde 2] en [begunstigde 3]
Over deze vier begunstigden wordt het volgende vastgesteld:
- Op de rekeningen van deze vier begunstigden is (onder meer) ingelogd door middel van de IP adressen 95.211.10.3 en/of 95.211.13.35 in de maanden augustus en september 2012. Vanaf die IP adressen is ook ingelogd op de rekeningen van Stichting Aandelenbeheer MBN en [begunstigde 4] (bm 38), twee van de begunstigden genoemd in de configuratiebestanden (bm 23).
- Op de rekeningen van [begunstigde 1] , [begunstigde 3] en [begunstigde 2] is tevens ingelogd vanaf het IP adres 95.211.92.234 (bm 38), welk IP adres ook is gebruikt in samenhang met de TorRAT spamrun via aangever 9yards (zie hierover de aangifte van 9yards (bm 9), de aanvullende verklaring van deze aangever met daarin voornoemd IP adres (bm 10) en het overzicht van de spamruns (bm 33)).
- Uit de aangifte van VOF Romijnders (bm 17) blijkt dat van de rekening van deze aangever zowel gelden frauduleus zijn overgeboekt naar S.O.L. B.V. als naar A.R. [begunstigde 5] (een van de begunstigden uit de configuratiebestanden, zie bm 23).
[begunstigde 6] en [begunstigde 7]
Het hiervoor al genoemde IP adres 95.211.10.3 is ook gebruikt om in te loggen op de rekening van [begunstigde 6] en [begunstigde 7] (bm 39). Op de rekening van [begunstigde 6] is tevens ingelogd vanaf het eveneens hiervoor genoemde IP adres 95.211.13.35 (bm 39).
Wiro Bouw en Ceco Handelsonderneming (eenmanszaken van W. [begunstigde 8]).
Blijkens de aangifte van de Rabobank is een deel van het op rekening van Wiro Bouw gestorte geld doorgeboekt voor bitcoins, door middel van het hiervoor al genoemde IP adres 95.211.13.35 (zie p. 330 van het dossier). Verder is op de rekening van [begunstigde 8] ingelogd vanaf de hiervoor al genoemde IP adressen 95.211.10.3, 95.211.13.35 en 95.211.92.234 (bm 39).
[begunstigde 9]
heeft verklaard dat hij en M. [begunstigde 10] (een van de money mules uit de configuratiebestanden, zie bm 23), door dezelfde persoon zijn benaderd (bm 149). Verder blijkt uit de aangifte van Woonland B.V. (bm 22) dat van de rekening van Woonland B.V. zowel gelden frauduleus zijn overgeboekt naar [begunstigde 9] als naar A.R. [begunstigde 5] (een van de begunstigden uit de configuratiebestanden, zie bm 23).
[begunstigde 11]
Blijkens de aangifte van Boerkamp Auto-elektriciteit (bm 18) zijn er niet alleen bedragen frauduleus overgeboekt naar deze rekeninghouder, maar ook naar A.R. [begunstigde 5] (een van de begunstigden genoemd in de configuratiebestanden, bm 23).
Mohican C.V.
Blijkens de aangiften van de Rabobank is er een groot aantal overboekingen gedaan naar drie rekeningen op naam van Mohican (C.V.), waaronder diverse overboekingen van bankrekeningen van de bedrijven Omition, Minirity Events en Unity Evert Crew (zie
Annex 4). Blijkens de aangifte van de eigenaar van deze bedrijven (bm 19) had deze een spammail ontvangen van rechtspraak.nl (spamrun 11 uit het onderzoek, bm 33).
[begunstigde 16] (later genaamd [begunstigde 17] )
Over deze begunstigde wordt het volgende vastgesteld:
- Gelden die frauduleus zijn overgeboekt naar de rekening van [begunstigde 16] zijn doorgeboekt naar de rekening van M. [begunstigde 12] (bm 32), een begunstigde uit de configuratiebestanden (bm 23);
- Vanaf diverse IP-adressen wordt zowel ingelogd op de rekening van [begunstigde 13] (een begunstigde genoemd in de configuratiebestanden) als op de rekening van [begunstigde 16] . (bm 38).
V.G. [begunstigde 14] en [begunstigde 15]
Zowel [begunstigde 14] als [begunstigde 15] zijn geronseld door medeverdachte [verdachte 7] om frauduleus verkregen gelden op te nemen (bm 154, 2 en 143). Er zijn een aantal dwarsverbanden tussen deze begunstigden en TorRAT te leggen. Allereerst ronselde [verdachte 7] ook [naam 15] , één van de begunstigden genoemd in de configuratiebestanden (bm 143 en 23).De gegevens van [begunstigde 14] en [begunstigde 15] worden bovendien doorgegeven in Tormails (#055 respectievelijk #012). Nu de Tormails evident betrekking hebben op de TorRAT fraude, blijkt ook daaruit dat zij als money mules voor TorRAT zijn gebruikt. Voor [begunstigde 15] geldt verder dat op haar rekening geld is bijgeschreven vanaf de rekening van Autobedrijf Alewijn Ott B.V. Blijkens de aangifte van dit bedrijf hadden zij een spammail op naam van Embuste advocaten ontvangen (bm 21) en die spammail is te linken aan TorRAT (bm 33).
4. Slotsom ten aanzien van de causaliteit
De rechtbank is van oordeel dat voor de overboekingen naar de begunstigden uit de configuratiebestanden en de overige hiervoor genoemde begunstigden wettig en overtuigend bewezen kan worden dat deze het gevolg zijn van de TorRAT malware. Anders dan de verdediging is de rechtbank van oordeel dat niet per individuele transactie aan de hand van de sessiegegevens van de banken beoordeeld hoeft te worden dat het gaat om een overboeking als gevolg van deze malware. De combinatie van de aangiften en de hiervoor genoemde dwarsverbanden zijn naar het oordeel van de rechtbank toereikend bewijs van de causaliteit tussen de malware en een groot aantal overboekingen en er zijn geen of onvoldoende concrete feiten en omstandigheden aannemelijk geworden die daaraan afdoen (in de zin van de Meer en Vaart-jurisprudentie). Het is niet aannemelijk geworden dat een andere (banking) malware, of een andere dadergroep dan de daders achter TorRAT, (een deel van) deze overboekingen heeft veroorzaakt. De stelling dat dit mogelijk is gebeurd, gaat er zonder adequate onderbouwing aan voorbij dat er op grote schaal betalingen zijn gedaan aan de personen die worden genoemd in de configuratiebestanden en aan andere personen die door middel van diverse dwarsverbanden aan deze malware kunnen worden gelinkt. De suggestie dat de hier bedoelde money mules mogelijk niet alleen voor TorRAT maar ook voor andere gevallen van cyberfraude zijn geronseld, is speculatief, niet onderbouwd en wordt reeds daarom verworpen. Nader onderzoek door een deskundige, zoals door de verdediging van sommige verdachten – naar de rechtbank begrijpt: meer subsidiair en dus voorwaardelijk – is verzocht naar de wijze waarop Fox-IT / de banken zijn gekomen tot de vaststelling van de lijsten bij de aangiften, acht de rechtbank in het licht van het voorgaande niet noodzakelijk.