Uitspraak
RECHTBANK ROTTERDAM
Sector civiel recht
Zaak-/rolnummer: 332334 / HA ZA 09-1619
Vonnis van 21 september 2011
in de zaak van
1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
LOAD-LOK INTERNATIONAL B.V.,
gevestigd te Zaltbommel,
2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
ISOLOCK INTERNATIONAL B.V.,
gevestigd te Rotterdam,
eisers in conventie,
verweerders in reconventie,
advocaat mr. J.L. Snijders,
tegen
1. [gedaagde sub 1],
gevestigd te Rotterdam,
2. [gedaagde sub 2],
wonende te [woonplaats],
gedaagden in conventie,
eisers in reconventie,
advocaat mr. J.A.J.A. Maccow.
Partijen worden hierna aangeduid als: Load-Lok, Isolock, [gedaagde sub 1] en [gedaagde sub 2]. Load-Lok en Isolock worden gezamenlijk aangeduid als Load-Lok c.s., [gedaagde sub 1] en [gedaagde sub 2] worden gezamenlijk aangeduid als [gedaagden]
1. Het verloop van het geding
De rechtbank heeft partijen gehoord en kennisgenomen van de volgende stukken:
- de dagvaarding d.d. 29 mei 2009;
- de akte houdende producties, van de zijde van Load-Lok c.s. (mede bevattend een cd-rom met beeldopnamen);
- de conclusie van antwoord in conventie, tevens conclusie van eis in reconventie, met producties;
- de conclusie van repliek in conventie, tevens conclusie van antwoord in reconventie, met producties;
- de conclusie van dupliek in conventie, tevens conclusie van repliek in reconventie, met producties;
- de conclusie van dupliek in reconventie, met producties;
- de bij gelegenheid van de pleidooien overgelegde pleitnotities en stukken;
- beslagstukken.
2. De vaststaande feiten in conventie en in reconventie
Als enerzijds gesteld en anderzijds erkend dan wel niet of onvoldoende gemotiveerd weersproken, gelet ook op de in zoverre niet betwiste inhoud van de in het geding gebrachte producties, staat tussen partijen - voor zover van belang - het volgende vast:
algemeen
2.1. Tot 1 mei 2007 hield [gedaagde sub 1] alle aandelen in zowel Isolock als Load-Lok. Isolock produceerde en produceert scheidingswanden voor vrachtauto’s, in het bijzonder de Frigowall en de Tempwall Autostow. Een groot deel van de producten van Isolock werd exclusief door Load-Lok verkocht aan derden.
2.2. [gedaagde sub 2] was en is bestuurder van [gedaagde sub 1]. [gedaagde sub 1] was tot 14 februari 2008 bestuurder van Isolock.
2.3. Op 1 mei 2007 heeft [gedaagde sub 1] de aandelen in Load-Lok verkocht en geleverd aan Danivici B.V.. Deze verkoop betrof mede de dochter¬vennoot¬schappen van Load-Lok in diverse landen, waaronder Load-Lok UK Ltd.
2.4. Eveneens op 1 mei 2007 werd een distributieovereen¬komst gesloten tussen Load-Lok en Isolock (hierna: de distributieovereenkomst). Deze overeenkomst legde het exclusieve verkooprecht voor Load-Lok als distributeur vast, in de landen waarin de Load-Lok groep actief was of waarnaar zij exporteerde, voor alle producten van Isolock op het gebied van isolerende scheidingswanden voor koel- en vriestransport. Daartoe behoren de hierna te bespreken Mk1 en Mk2 balancers en de Tempwall Autostow.
De distributieovereenkomst bepaalt onder meer:
“Artikel 3. Prijzen / Betaling
(..)
2. Al hetgeen met de verkochte producten geschiedt, nadat zij de vestiging van [Isolock] verlaten hebben, komt voor rekening en risico van [Load-Lok]. [Isolock] is echter verplicht zijn volle medewerking te verlenen aan [Load-Lok] voor verhaal van eventuele schade op derden.”
en in artikel 6:
“[Isolock] verleent aan de afnemers van [Load-Lok] de fabrieksgarantie. Alle overige aansprakelijkheid wordt uitdrukkelijk uitgesloten.”.
2.5. In 2007 en begin 2008 zijn er onderhandelingen tussen partijen geweest over een overname van Isolock door Load-Lok. Op 21 december 2007 is er een letter of intent getekend. Op 14 of 15 februari 2008 heeft [gedaagde sub 1] de aandelen in Isolock verkocht en geleverd aan Load-Lok. Load-Lok heeft een due diligence onderzoek gedaan op financieel, fiscaal en juridisch gebied. De overeenkomst tot (ver-)koop en levering van de aandelen (hierna: de koopovereenkomst) bepaalt onder meer:
“Artikel 2. Koopprijs en betaling
1. Deze verkoop en koop is geschied voor een koopprijs van € 1.750.000,-- (..), te verhogen met een aanvullend bedrag gelijk aan 1.5 x de netto winst na belasting over het boekjaar 2008 boven € 200.000,-- (..), welk aanvullend bedrag evenwel niet hoger zal zijn dan Euro 150.000,-- (..).
Indien het maximum bedrag van EUR 150.000,-- niet wordt gehaald zullen partijen in onderling overleg bepalen in hoeverre met de orderportefeuille van [Isolock] per 31 december 2008 rekening zal worden gehouden.
(..)
Artikel 3. Algemene garanties
[gedaagde sub 1] verklaart en garandeert aan [Load-Lok] en aan [Isolock] het volgende:
(..)
3.2. Aangaande [Isolock]
(..)
i. Ten laste van [Isolock] bestaan geen aanspraken van derden en kunnen geen aanspraken van derden ontstaan uit hoofde van tekorten of gebreken met betrekking tot goederen of anderszins, waarvoor [Isolock] aansprakelijk is of zou kunnen worden.
(..)
Artikel 5.
1. [gedaagde sub 1] verklaart dat zich sedert de balansdatum (31 december 2007) geen ontwikkelingen hebben voorgedaan, welke een materieel nadelige invloed hebben (gehad) op de financiële positie van [Isolock], zoals die volgt uit die balans. Eventuele na ondertekening van deze Overeenkomst voor [Isolock] opkomende lasten en/of verplichtingen, waaronder mede wordt begrepen schadeclaims van derden op [Isolock] (inclusief claims uit hoofde van aan derden verstrekte garanties, alsmede claims wegens winstderving of gevolgschade), betrekking hebbende op de periode tot en met gemelde (balans)datum komen volledig voor rekening van [[gedaagde sub 1]], die [Load-Lok] ter zake vrijwaart. (..)
Artikel 6.
[gedaagde sub 1] garandeert [Load-Lok] alsmede [Isolock] dat alle in deze overeenkomst omschreven garanties en verklaringen ieder afzonderlijk juist en volledig zijn.
Artikel 7. Inbreuk
1. Ingeval van een inbreuk op enige door [gedaagde sub 1] aan [Load-Lok] cq. [Isolock] verstrekte garantie, als hiervoor bedoeld (hierna: een “Inbreuk”), zal [gedaagde sub 1] [Load-Lok] c.q. [Isolock] schadeloos stellen ter zake van alle verliezen, schade, rente en kosten in verband met de Inbreuk met inachtneming van het bepaalde in dit artikel, één en ander onverlet de overigens aan [Load-Lok] en [Isolock] toekomende wettelijke rechten.
2. De aan [gedaagde sub 1] toe te rekenen schade ten gevolge van een Inbreuk (hierna: de “Schade”) wordt hierbij vastgesteld op het bedrag dat nodig is om [Load-Lok] dan wel [Isolock] in de positie te brengen die zou hebben bestaan indien geen sprake zou zijn van de desbetreffende Inbreuk. Hierbij wordt uitgegaan van het netto schadebegrip, dus na verrekening van belastingvoordelen.
(..)
7. Indien een claim van [Load-Lok] tot vergoeding is gebaseerd of betrekking heeft op een vordering van een derde, stelt [Load-Lok] of [Isolock] zo spoedig mogelijk nadat zij daarmee bekend is geworden [gedaagde sub 1] in kennis van die claim en zullen partijen maatregelen nemen teneinde in alle redelijkheid die aansprakelijkheid te beperken, tegen de vordering van de derde na onderling overleg verweer te voeren of met die derde partij tot een schikking te komen, waarbij zij elkaars redelijke belangen in aanmerking zullen nemen. De kosten van verweer zijn voor rekening van [gedaagde sub 1].”.
de mk2 balancer
2.6. De scheidingswanden van de types Frigowall en Tempwall Autostow worden bevestigd in vrachtauto’s met behulp van twee balancers. Kort gezegd is een balancer een aan een rail bevestigde en verplaatsbare scharnier. Deze balancers maken de scheidingswand opklapbaar om goederen te kunnen laden en lossen en zorgt er voor dat de wand in op- en neergeklapte positie kan blijven staan. Door de bevestiging van de balancers aan de rails kan de scheidingswand naar behoefte in de lengterichting van de vrachtauto verplaatst worden.
2.7. Van 2001 tot eind 2007 leverde Isolock scheidingswanden met de zogeheten Mk1 balancer, die zij inkocht bij ESMA in België (hierna: ESMA). Ter vervanging van de Mk1 balancer heeft Isolock in 2005 besloten om een nieuwe balancer te ontwikkelen, de Mk2. Voor de ontwikkeling van de Mk2 heeft Isolock in 2005 PMH [Bedrijf 1] (hierna: [Bedrijf 1]) ingeschakeld.
2.8. De serieproductie van de Mk2 is door Isolock uitbesteed aan [bedrijf 2] in China (hiera: [bedrijf 2]), die daarbij diverse onderaannemers gebruikte. Eind september 2007 heeft [Bedrijf 1] [bedrijf 2] bezocht en daarbij wijzigingen in het ontwerp van de Mk2 aangebracht.
2.9. Op 16 oktober 2007 heeft Isolock een eerste bestelling voor de benodigde onderdelen voor 400 Mk2 balancers geplaatst bij [bedrijf 2]. Bij email d.d. 6 november 2007 heeft [persoon 1], een werknemer van Isolock (hierna: [persoon 1]), [bedrijf 2] bericht dat levering vanaf week 2 van 2008 moest plaatsvinden en dat er met spoed een testexemplaar nodig was.
2.10. Op 19 november 2007 heeft [Bedrijf 1] een aantal wijzigingen in het ontwerp van de Mk2 doorgegeven aan [bedrijf 2].
2.11. Op 28 november 2007 heeft [persoon 1] aan [bedrijf 2] doorgegeven dat alle onderdelen van de Mk2 zijn goedgekeurd. Eveneens op 28 november 2007 schreef [persoon 1] aan [Bedrijf 1]:
“(..) Ich hoffe Du verstehst auch wie die Situation ist mit den Auftrag die eingetroffen ist und Akzeptireten mussen obwohl wir eigentlich noch nicht fertig sind. Aber so geht dass im Geschaft. Wann wir diese Auftrag ablehnen mussen, bekommen wir die die erste Jahre auch nicht mehr und dann sind wir noch mehr weit weg entfernt von Stuckzahle usw. (..)”.
2.12. Bij email d.d. 6 december 2007 heeft Isolock [bedrijf 2] gevraagd om 250 ‘casings’ te maken in plaats van één (test)exemplaar.
2.13. De eerste set Mk2 balancers is door [bedrijf 2] verscheept naar Isolock op 6 januari 2008.
2.14. Op (in ieder geval) 30 april 2008 is door [Bedrijf 3] (hierna: [Bedrijf 3]), een belangrijke klant van Load-Lok, melding gemaakt van problemen met de Mk2. Op 6 mei 2008 heeft [persoon 2] van Isolock (hierna: [persoon 2]) [Bedrijf 3] bezocht en de gemelde problemen geïnven¬tariseerd.
2.15. [Bedrijf 3] heeft [persoon 2] bij email d.d. 7 mei 2008 als volgt bericht:
“Decision made on our management-meeting this afternoon.
We shall, provided that Load-Lok agree, not fit any more Frigowalls in our boxes, until below problems are solved. The boxes will be sent to Werite or danish sales-address without walls and Load-Lok must then (..) fit the walls as soon as the parts are ready. - i.e. not later than May 16th. (..)
We urgently need your written O.K. to this procedure agreement to cover the costs and labour accordingly. (..)”.
2.16. [gedaagde sub 2] is op 15 mei 2008 per email geïnformeerd over problemen met de Mk2.
2.17. Bij email d.d. 4 juli 2008 heeft Load-Lok aan [Bedrijf 3] voorgesteld om met ingang van week 32 Frigowalls te produceren met de oude (Mk1) balancer. [Bedrijf 3] heeft dit voorstel op 7 juli 2008 geaccepteerd. Verder heeft [Bedrijf 3] op 7 juli 2008 er mee ingestemd, als voorlopige oplossing, om de Mk2 balancer kosteloos uit te wisselen met Mk1 balancers.
2.18. Op 15 augustus 2008 heeft een bespreking plaatsgevonden tussen [gedaagde sub 2] en medewerkers van Load-Lok c.s. Er is toen gesproken over mogelijke oplossingen en [gedaagde sub 2] heeft een voorstel gedaan voor modificaties. Isolock heeft vervolgens een prototype gebouwd op basis van adviezen van [gedaagde sub 2].
2.19. [bedrijf 4] (hierna: [bedrijf 4]) heeft in opdracht van Load-Lok een expertiserapport d.d. 27 mei 2009 opgesteld (hierna: het rapport), waarin wordt ingegaan op problemen met de Mk2 en met de Tempwall Autostow. In dit rapport staat onder meer het volgende:
“Wij kunnen op basis van ons voorlopig onderzoek concluderen dat de balancers van het type Mk2 veel gebreken vertonen. De gebreken zijn terug te voeren op verschillende oorzaken voornamelijk de constructie van de bevestiging van de kunststof wielen en de schuifmogelijkheid van de asjes van de kunststof wielen, de materiaal keuze van de kunststof strips binnen het basisdeel, maat voering en materiaalkeuze van diverse componenten. (..)
Gezien deze relatief korte periode alsmede de aard en omvang van de gebreken concluderen wij, zonder het specifieke traject van testen en doorontwikkelen te kennen, dat in deze sprake moet zijn van een onvoldoende uitgevoerde duurtest en doorontwikkeld en dat de balancers te snel in productie zijn genomen.”.
de Tempwall Autostow
2.20. De Tempwall Autostow is een scheidingswand die bestaat uit een frame waarop schuim en polyester platen wordt gelijmd. Het frame wordt in opdracht van Isolock gemaakt door Roteb Ultimade (hierna: Roteb), het schuim wordt aangebracht door de firma Allstop (hierna: Allstop).
2.21. Als gevolg van de introductie van de Mk2 balancer moest het frame van de Tempwall Autostow aangepast worden. Deze wijziging bestond daaruit dat de bevestigingsplaten van de balancers 20 millimeter versprongen ten aanzien van de rest van het frame. In 2007 is door Isolock een nieuwe tekening gemaakt waarin de aanpassing is vastgelegd.
2.22. In november en december 2007 zijn er door twee klanten van Load-Lok UK Ltd - [bedrijf 5] en Montracon Ltd - bestellingen gedaan voor Tempwall Autostows. Isolock heeft vervolgens in november en december 2007 frames besteld bij Roteb. Isolock heeft voor een bestelling van 140 frames een inkooporder opgesteld, gedateerd 19 november 2007. Deze bevat als omschrijving:
“frame voorzien van stroomonderbreker NEW
Geheel volgens bijgevoegde tekening!!! (..)”.
2.23. Isolock heeft op 27 november 2007 een tweede bestelling van 160 frames geplaatst bij Roteb.
2.24. De bestelde frames zijn op 24 januari en 12 februari 2008 bij Roteb opgehaald door Allstop. Allstop heeft schuim en polyesterplaten op de frames gelijmd.
2.25. Na 14 februari 2008 zijn de door [bedrijf 5] en Montracon Ltd bestelde Tempwall Autostow scheidingswanden aan deze klanten uitgeleverd. In totaal betrof dit 276 scheidingswanden, waarvan 96 met een Mk1 balancer en 180 met een Mk2 balancer.
2.26. Op 28 juli 2008 heeft [bedrijf 6] (een eindgebruiker van Isolock producten die via Load-Lok UK Ltd aan [bedrijf 5] en Montracon Ltd geleverd zijn) melding gemaakt van problemen met de frames van de Tempwall Autostow.
2.27. [persoon 2] heeft [bedrijf 6] op 7 augustus 2008 bezocht en de gemelde problemen geïnventariseerd.
2.28. [gedaagde sub 2] is op 15 augustus 2008 geïnformeerd over de problemen met de Tempwall Autostow. Tijdens de op die dag gehouden bespreking (zie onder 2.18) is ook over oplossingen voor deze problemen gesproken en is het besluit genomen om het frame van de Tempwall Autostow op een bepaalde manier aan te passen. Vanaf 18 augustus 2008 is gestart met het modificeren van de frames en het repareren van de scheidingswanden.
2.29. Isolock heeft Roteb aansprakelijk gesteld voor de problemen met de Tempwall Autostow. Roteb heeft aansprakelijkheid afgewezen, stellend dat zij de frames heeft gebouwd conform de opdracht van Isolock.
2.30. [bedrijf 4] heeft in het onder 2.19 genoemde rapport ook de gemelde problemen met de Tempwall Autostow besproken. In het rapport staat onder meer dat de tekening die in 2007 is gemaakt van het gewijzigde versterkingsframe geen aanwijzingen geeft voor het aanbrengen van de lassen ter plaatse van de bevestigingsplaten voor de balancer.
3. Het geschil in conventie en reconventie
3.1. Load-Lok c.s. vorderen in conventie - verkort weergegeven – dat de rechtbank bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad:
a. primair: [gedaagden] veroordeelt tot betaling aan Isolock en [gedaagde sub 1] tevens tot betaling aan Load-Lok van:
(i) € 325.231,-- (excl. BTW) aan kosten die in 2008 tot en met april 2009 zijn gemaakt in verband met de door Isolock geleverde producten;
(ii) € 352.000,-- (excl. BTW) aan begrote kosten in verband met de schade ontstaan door de door Isolock geleverde producten;
(iii) € 19.585,--, voor het ontwikkelen van de MK4 balancer, vermeerderd met de daarvoor nog te maken kosten;
(iv) € 191.994,-- als gevolg van de onverkoopbaarheid van de huidige voorraad Mk2 balancers;
(v) € 36.075,-- in verband met de hogere kostprijs van de Mk1 balancer en het daardoor mislopen van marges,
dit alles voor zover nodig nader op te maken bij staat;
b. subsidiair: [gedaagde sub 1] veroordeelt tot betaling aan Load-Lok van een bedrag gelijk aan de bij dagvaarding nader omschreven aanpassing van de betaalde koopprijs voor de aandelen in Isolock;
c. in alle gevallen: met veroordeling van [gedaagden] in de kosten van de procedure, inclusief de beslagkosten, zulks vermeerderd met wettelijke rente.
3.2. Het verweer van [gedaagden] strekt tot afwijzing van de vorderingen van Load-Lok c.s., met veroordeling bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad van Load-Lok c.s. in de kosten van het geding.
3.3. [gedaagden] vorderen voorwaardelijk in reconventie - verkort weergegeven - dat de rechtbank bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad Load-Lok c.s. veroordeelt tot betaling van € 150.000,-- of een door de rechtbank te bepalen bedrag op grond van artikel 2 van de koop¬overeenkomst. Deze vordering is ingesteld onder de voorwaarde dat de vordering in conventie geheel dan wel gedeeltelijk wordt toegewezen.
3.4. Het verweer van Load-Lok c.s. strekt tot afwijzing van de vordering van [gedaagden], met veroordeling bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad van [gedaagden] in de kosten van het geding.
4. De beoordeling
in conventie
A. Inleiding
4.1. De kern van het geschil is dat Load-Lok c.s. stellen dat de Mk2 balancer en de Tempwall Autostow gebrekkig zijn en dat [gedaagden] aansprakelijk zijn voor de schade die Load-Lok c.s. hierdoor lijden. Die aansprakelijkheid baseren Load-Lok c.s. ten aanzien van [gedaagde sub 1] allereerst op de garanties en vrijwaringen uit de koopovereenkomst, terwijl zij daarnaast aanvoeren dat de aan Load-Lok geleverde aandelen in Isolock niet voldoen aan de verwachtingen die zij mocht hebben. Voor zover er geen sprake is van een inbreuk op de koopovereenkomst, voeren Load-Lok c.s. aan dat Load-Lok heeft gedwaald en dat zij daarom recht heeft op een aanpassing van de koopprijs. [gedaagde sub 1] en [gedaagde sub 2] zijn volgens Load-Lok c.s. bovendien aansprakelijk omdat zij hun taken als (direct en indirect) bestuurder van Isolock onbehoorlijk hebben vervuld. [gedaagden] betwisten de gestelde gebreken van de Mk2 balancer en de Tempwall Autostow. Als er al gebreken zijn, zo stellen [gedaagden], dan zijn zij hiervoor niet aansprakelijk.
4.2. Zoals hierna zal blijken bij de beoordeling van de geschilpunten, is een belangrijk deel van het geschil tussen partijen terug te voeren op de uitleg die door partijen over en weer wordt gegeven aan diverse bepalingen van de verschillende overeenkomsten. Voorop¬gesteld wordt dat het voor de vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding tussen partijen is geregeld, aankomt op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan de contractsbepalingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten, waarbij van belang kan zijn tot welke maatschappelijke kringen partijen behoren en welke rechtskennis van zodanige partijen kan worden verwacht. Daarbij zijn telkens van beslissende betekenis alle concrete omstandigheden van het geval, gewaardeerd naar hetgeen de maatstaven van redelijkheid en billijkheid met zich brengen. Dit betekent dat de uitleg van een schriftelijk contract niet dient plaats te vinden op grond van alleen maar de taalkundige betekenis van de bewoor¬dingen waarin het is gesteld. In praktisch opzicht is de taalkundige betekenis die deze bewoordingen, gelezen in de context van dat geschrift als geheel, in (de desbetreffende kring van) het maatschappelijk verkeer normaal gesproken hebben, bij de uitleg van dat geschrift echter vaak wel van groot belang. Het grote belang van de bewoording van de overeenkomst geldt te meer wanneer – zoals hier- gelijkwaardig te achten partijen met professionele bijstand een overeenkomst sluiten over een commerciële transactie.
4.3. De opzet van de verdere beoordeling is als volgt. Hierna wordt in § B ingegaan op de problemen met de Mk2. Na een inleidende paragraaf komt aan de orde het beroep van Load-Lok c.s. op de garanties en vrijwaringen uit de koopovereenkomst (§ B.2), non-conformiteit (§ B.3), dwaling (§ B.4) en bestuurdersaansprakelijkheid (§ B.5). Vervolgens worden in § C de klachten over de Tempwall Autostow op dezelfde wijze behandeld. Om redenen van overzichtelijkheid behandelt de recht¬bank deze onderwerpen eerst gesplitst, om daarna in § D in te gaan op het cumulatieve effect van de problemen met de Mk2 en de Tempwall Autostow.
B. De problemen met de Mk2
B.1. Inleiding
4.4. De problemen met de Mk2 laten zich volgens Load-Lok c.s. als volgt samenvatten:
a. de combinatie van het ontwerp van de Mk2 balancer en het gebruik van geleidestrips uit te zacht materiaal veroorzaakt - kort gezegd - frictie waardoor veel geluid en slijtage ontstaat, terwijl er bovendien veel kracht nodig is om de scheidswanden te bewegen;
b. de lagers en lagerkappen van de bij de Mk2 geleverde wielen lopen eruit en laten los;
c. het is nodig dat de loopwielen van de Mk2 in zijdelingse richting kunnen verschuiven om breedtetoleranties van de voertuigbouwers op te vangen. Er zijn echter problemen met het glijden van de assen in en uit het huis van de balancer, waardoor het aluminium daarvan beschadigt;
d. het ontwerp van de zekering van de scharnierpen van de stamperpin is dusdanig dat het uitlopen van de pin mogelijk is na verloop van tijd;
e. de vorken van de Mk2 zijn te zwak en verbuigen te gemakkelijk doordat het ontwerp niet zwaar genoeg is uitgevoerd;
f. het ontwerp van de Mk2 zorgt voor een minder krachtige opwaartse druk om de scheidingswand omhoog te houden, waardoor met name zwaardere wanden niet omhoog blijven staan;
g. het ontwerp zorgt er voor dat er meer bedienkracht nodig is om een scheidingswand in de positie van 45 graden te houden: waar scheidingswanden met een Mk1 door één persoon verplaatst konden worden, vereist dat bij een scheidingswand met een Mk2 in sommige gevallen twee of drie personen.
4.5. Volgens Load-Lok c.s. was de Mk2 door deze problemen totaal ongeschikt voor het beoogde gebruik. Load-Lok c.s. wijten deze problemen aan het (door [gedaagden] betwiste) feit dat Isolock eind 2007, begin 2008 haast had met het in productie nemen van de Mk2, terwijl alleen het prototype van de Mk2 was getest en dat ook nog slechts in beperkte mate en de serieproducten niet of nauwelijks zijn getest. Kortom, de Mk2 was gebrekkig vanaf het begin van de productie. Load-Lok was bij de ontwikkeling niet betrokken en is hiermee geconfronteerd na de overname. Aldus steeds Load-Lok c.s.
4.6. [gedaagden] ontkennen niet dat er problemen zijn geweest met de Mk2 zoals die door [Bedrijf 3] werden gebruikt, maar betwisten dat het product als zodanig gebrekkig is. Andere klanten hebben de Mk2 met succes gebruikt. Het prototype van de Mk2 is uitvoerig getest. De serieproducten konden uiteraard eerst getest worden wanneer deze waren geproduceerd en dat kan pas nadat de benodigde tools zijn gemaakt en wanneer er een opdracht lag. De invoering van de Mk2 was al met al een verantwoord risico. Load-Lok was met die risico’s bekend. Zij was immers nauw betrokken bij de ontwikkeling van de Mk2 en was bekend met alle technische aspecten en de wijze waarop de Mk2 werd getest. Aldus steeds [gedaagden]
4.7. Alvorens verder in te gaan op de overige stellingen van partijen, wordt het volgende over¬wogen. Load-Lok c.s. betogen dat [gedaagden] hebben erkend dat de Mk2 gebreken vertoont. Deze erkenning zou zijn gelegen in het feit dat [gedaagde sub 2] wijzigingen heeft voor¬gesteld voor de Mk2 en dat [gedaagde sub 2] heeft aangegeven dat [Bedrijf 1] aansprakelijk is. Voor zover Load-Lok c.s. hiermee hebben willen betogen dat het [gedaagden] niet vrijstaat hiervan terug te komen, slaagt dit niet. Een partij is in een procedure immers alleen gebonden aan een gerechtelijke erkentenis en daarvan is geen sprake. Daarnaast volgt uit het feit dat [gedaagde sub 2] suggesties voor wijziging heeft gedaan en om [Bedrijf 1] aansprakelijk te stellen, niet, althans niet zonder meer, dat [gedaagden] – buitengerechtelijk - hebben erkend dat de Mk2 gebrekkig is.
B.2. Aansprakelijkheid van [gedaagde sub 1] uit hoofde van de garanties en vrijwaringen uit de koopovereenkomst
4.8. Load-Lok c.s. stellen dat [gedaagde sub 1] op grond van de artikelen 3.2.(i) en 5 van de koopovereenkomst aansprakelijk is voor de schade die Load-Lok c.s. lijden als gevolg van de problemen met de Mk2 balancer. [gedaagde sub 1] betwist dit op diverse gronden.
de garantie uit artikel 3.2.(i) van de koopovereenkomst
4.9. In artikel 3.2.(i) van de koopovereenkomst garandeert [gedaagde sub 1] dat er ten laste van Isolock geen ‘aanspraken van derden’ bestaan en kunnen ontstaan uit hoofde van tekorten of gebreken met betrekking tot goederen of anderszins waarvoor Isolock aansprakelijk is of zou kunnen worden. Tussen partijen is niet in geschil dat Isolock de Mk2 uitsluitend aan Load-Lok heeft verkocht en dat Load-Lok de Mk2 op haar beurt weer aan haar afnemers heeft verkocht. Verder is niet (meer) in geschil dat Isolock niet aansprakelijk is gesteld door de klanten van Load-Lok. De rechtbank gaat er daarom vanuit dat de enige partij die een vordering stelt te hebben op Isolock in verband met de Mk2, Load-Lok zelf is. Naar de bewoording van artikel 3.2.(i) vallen vorderingen van Load-Lok op Isolock niet onder de garantie. Load-Lok was partij bij de koopovereenkomst en naar gangbaar taalgebruik was zij dus geen ‘derde’ in de zin van artikel 3.2.(i). ‘Derden’ zijn immers personen die geen partij zijn bij de over¬een¬komst.
Aanspraken van klanten van Load-Lok op Load-Lok vallen naar de bewoording van artikel 3.2.(i) evenmin onder de garantie, nu de garantie ziet op verplichtingen van Isolock jegens derden en niet op verplichtingen van Load-Lok jegens derden. Anders dan Load-Lok c.s. betogen, brengt dit niet mee dat de garantie zinledig is. Het is immers niet in geschil dat Isolock ook andere afnemers had - zij het voor andere producten - en de garantie ziet wel daarop. Daarnaast ziet de garantie tevens op vorderingen van derden uit hoofde van productaansprakelijkheid (artikel 6:185 van het Burgerlijk Wetboek, hierna: BW).
4.10. Load-Lok c.s. hebben geen concrete feiten en omstandigheden aangevoerd die maken dat aangenomen kan worden dat er met ‘aanspraken van derden op Isolock’ in de zin van artikel 3.2.(i) tevens bedoeld kan zijn aanspraken van Load-Lok zelf of aanspraken van afnemers van Load-Lok op Load-Lok. Aan bewijsvoering hierover wordt dan ook niet toegekomen. Het beroep van Load-Lok c.s. op artikel 3 van de koopovereen¬komst slaagt daarom niet.
de vrijwaring uit artikel 5 van de koopovereenkomst
Inleiding
4.11. Load-Lok c.s. stellen verder dat [gedaagde sub 1] op grond van artikel 5 van de koop¬overeenkomst gehouden is om Load-Lok te vrijwaren voor de schade die is ontstaan als gevolg van de problemen met de Mk2. [gedaagde sub 1] betwist dit op verschillende gron¬den.
4.12. De rechtbank stelt het volgende voorop. Voor zover Load-Lok c.s. een beroep hebben gedaan op artikel 5 lid 1 van de koopovereenkomst, is van belang dat daarin is bepaald dat na onder¬tekening van de overeen¬komst voor Isolock opkomende lasten en/of verplichtingen, waaronder mede wordt begrepen schadeclaims van derden op Isolock, betrekking hebbende op de periode tot aan de balansdatum, 31 december 2007, voor rekening komen voor [gedaagde sub 1] die Load-Lok daarvoor zal vrijwaren. Voor zover thans relevant, geeft artikel 5 lid 1 aanleiding tot twee vragen van uitleg.
4.12.1. Allereerst is de vraag wat er wordt verstaan onder ‘lasten en verplichtingen’. De koopover¬eenkomst definieert deze begrippen niet. Aan¬genomen moet worden dat Load-Lok c.s. alleen een beroep kunnen doen op de vrijwaring uit artikel 5, indien en voor zover het niet gaat om vrijwillig door Isolock aanvaarde lasten. Dit volgt niet alleen uit het woord¬gebruik, maar ook uit de context, namelijk de financiële positie van Isolock per de datum van de overnamebalans, 31 december 2007, en uit de onwaarschijnlijkheid van een bepaling die zou meebrengen dat Load-Lok c.s. naar eigen inzicht kosten ten laste van Isolock kunnen brengen en dit via de band van de vrijwaring op [gedaagde sub 1] kunnen verhalen.
Omdat een belangrijk deel van de gevorderde bedragen ziet op schade die Load-Lok als distributeur van Isolock heeft geleden doordat er defecte Mk2’s aan haar zouden zijn geleverd, moet vast¬gesteld worden of Isolock jegens Load-Lok voor die schade aansprakelijk was. Voor de toepassing van artikel 5 van de koopovereenkomst moet deze aansprakelijk¬heid worden beoordeeld aan de hand van de distributieovereenkomst zoals deze gold voor en ten tijde van het sluiten van de koop¬over¬eenkomst. Indien Isolock en Load-Lok na het sluiten van de koopovereen¬komst aanvul¬lende afspraken hebben gemaakt, die leiden tot een andere of verdergaande aansprakelijk¬heid van Isolock jegens Load-Lok (of derden), dan betreft het geen last of verplichting in de zin van artikel 5, maar een vrijwillige acceptatie van aanvul¬lende aansprakelijkheden. Of Load-Lok en Isolock na de overname de distributie¬overeen¬komst hebben beëindigd of gewijzigd, kan dan ook buiten beschouwing blijven.
De aansprakelijkheid van Isolock uit hoofde van de distributieovereenkomst wordt geregeld in artikel 3 lid 2 en artikel 6 van die overeenkomst (zoals hiervoor onder 2.4 geciteerd). Artikel 3 lid 2 is, zoals uit de bewoording daarvan blijkt, niets meer dan een leveringsbeding inhoudende op welk moment het risico van verlies e.d. overgaat van Isolock op Load-Lok (af fabriek). Het betoog van [gedaagde sub 1] dat dit tevens een uitsluiting vormt van iedere aansprakelijkheid - wat neerkomt op een ‘garantie tot aan de deur’ in de meest letter¬lijke zin van het woord - slaagt niet, alleen al omdat artikel 6 vervolgens een nadere regeling bevat over garantie en aansprakelijkheid. Artikel 6 bepaalt immers dat Isolock aan afnemers van Load-Lok de fabrieksgarantie verleent en dat alle overige aansprakelijkheid uitdrukkelijk wordt uitgesloten.
Tussen partijen is in geschil hoe artikel 6 van de distributieovereenkomst moet worden uit¬gelegd. [gedaagde sub 1] betoogt dat het artikel letterlijk genomen moet worden: Isolock geeft aan afnemers van Load-Lok de garantie die Isolock op haar beurt krijgt van haar leveranciers en iedere verdere aansprakelijkheid, jegens die afnemers maar ook jegens Load-Lok, is uitgesloten. Load-Lok c.s. hebben naar aanleiding van vragen van de rechtbank tijdens het pleidooi verklaard dat artikel 6 volgens hen alleen ziet op de relatie jegens de afnemer: deze krijgt de garantie van de fabrikant maar Isolock aanvaardt jegens die afnemer geen enkele andere aansprakelijk¬heid. Anders gezegd, volgens Load-Lok c.s. bevat artikel 6 geen aansprakelijk¬heids¬beper¬king die jegens Load-Lok werkt. Hierna wordt onder 4.14 en verder, waar nodig, nader ingegaan op de uitleg van artikel 6 bezien in het licht van de diverse schadeposten.
Volledigheidshalve wordt nog als volgt overwogen. Load-Lok c.s. hebben bij conclusie van repliek / antwoord een beroep gedaan op de algemene voorwaarden van Isolock met daarin onder meer een garantie voor zes maanden. Dit beroep slaagt niet nu Load-Lok c.s. tevens stellen dat deze algemene voorwaarden niet van toepassing zijn in de relatie Load-Lok - Isolock.
4.12.2. De tweede vraag bij de uitleg en toepassing van artikel 5 is hoe vast¬gesteld moet worden of een last of verplichting betrekking heeft op de periode voor 31 december 2007 dan wel op de periode daarna. Dit is met name van belang omdat de Mk2 is ontwikkeld en in productie genomen vóór 31 december 2007, terwijl de relevante leveringen van Isolock aan Load-Lok hebben plaats¬gevonden na 31 december 2007. Het standpunt van Load-Lok is in de kern genomen dat alle schade is veroor¬zaakt doordat de Mk2 in productie is genomen zonder dat deze voldoende was getest, dat dit is gebeurd voor 31 december 2007, dat Load-Lok had mogen verwachten dat Isolock der¬gelijke fouten niet zou maken en dat daarom alle schade gezien moet worden als ‘last of verplichting’ in de zin van artikel 5. Zo algemeen gefor¬muleerd, kan het betoog niet slagen. De strekking van de ‘lasten en verplichtingen’ vrijwaring uit artikel 5 lid 1 (de tweede volzin van dat lid) is onmiskenbaar dat de financiële positie van Isolock zoals blijkt uit de balans per 31 decem¬ber 2007, niet zou worden beïnvloed door later blijkende lasten en verplichtingen die betrekking hadden op de periode tot 31 december 2007. Het gaat er dus om dat de financiële positie van Isolock per de balansdatum niet later alsnog wordt ondergraven. Artikel 5 is geen garantie op de Mk2.
4.13. Ten behoeve van de verdere beoordeling van de aansprakelijkheid van [gedaagde sub 1] onder artikel 5 van de koopovereenkomst maakt de rechtbank een onderscheid tussen de diverse schadeposten waarvan Load-Lok c.s. vergoeding vorderen:
- de herstelkosten van zaken die zijn geleverd aan klanten;
- door Isolock misgelopen marges omdat zij noodgedwongen weer is overgestapt op de Mk1 (die duurder is dan de Mk2);
- de ontwikkelingskosten van een nieuwe Mk4 om te voorkomen dat tot in lengte van dagen de duurdere Mk1 moet worden ingekocht;
- de onverkoopbare voorraad Mk2.
De herstelkosten van aan klanten geleverde zaken
4.14. Load-Lok c.s. stellen dat zij kosten hebben gemaakt om de aan de klanten van Load-Lok geleverde zaken te herstellen. Voor deze kosten geldt het volgende. Gesteld noch gebleken is dat de afnemers van Load-Lok een beroep konden doen op een fabrieksgarantie. Onder artikel 6 van de distributieovereenkomst komt deze schade in de relatie Load-Lok - Isolock dan ook niet voor rekening van Isolock. Hoe dat artikel ook uitgelegd moet worden, duidelijk is dat Isolock jegens de afnemers van Load-Lok niet tot meer gehouden zou zijn dan een eventuele fabrieks¬garantie. Als Load-Lok - uit hoofde van haar eigen overeenkomst met de klant of vrijwillig, om commerciële redenen, - een verdergaande garantie of service biedt, komt dit voor haar rekening en risico. Load-Lok kan artikel 6 redelijkerwijs niet zo begrepen hebben dat Isolock jegens de afnemers alleen de fabrieksgarantie doorgaf en geen verdere aan¬sprakelijkheid jegens die afnemers zou aanvaarden, maar dat Isolock wel aansprakelijkheid aanvaardde voor de verantwoordelijkheden van Load-Lok jegens die afnemers, ook als die afnemer geen aanspraak kan maken op een fabrieksgarantie. Hiermee zou indirect de aan¬sprakelijkheid van Isolock jegens de afnemers toch groter zijn dan voortvloeit uit artikel 6 en Load-Lok c.s. hebben geen feiten en omstandig¬heden aangevoerd waarop een derge¬lijke uitleg kan worden gebaseerd.
De misgelopen marge op de Mk2
4.15. Load-Lok c.s. stellen dat Isolock genoodzaakt is geweest om de Mk2 balancer uit productie te nemen en weer over te gaan tot het gebruik van de Mk1 balancer. Omdat de kostprijs van de Mk2 ruim € 200,00 lager zou zijn dan van die van de Mk1 heeft Isolock marges misgelopen. [gedaagde sub 1] betwist dat de productie van de Mk2 is gestaakt en betwist daarnaast op verschillende gronden dat Isolock een marge is mis¬gelopen. Wat hiervan ook zij, zonder een nadere toelichting, die ontbreekt, valt niet in te zien dat verwachte, toekom¬stige (marge)voordelen, die Isolock niet zou hebben kunnen realiseren in de periode na 31 december 2007, kwalificeren als lasten en verplich¬tingen van Isolock met betrekking op de periode tot 31 december 2007.
De ontwikkelingskosten van een nieuwe Mk4
4.16. Tussen partijen is in geschil of het nodig was dat Isolock een nieuwe balancer ontwik¬kelde. Dat kan echter in het midden blijven. Load-Lok c.s. laten na aan te geven waarom dit een last of verplichting is die betrekking had op de periode tot de balansdatum. De omstandigheid dat de ontwikkeling van de Mk2 en de opdracht tot de eerste serieproduc¬tie voor 31 december 2007 hebben plaatsgevonden, is zonder een nadere toelichting onvoldoende om aan te nemen dat de kosten om in 2008 een nieuw product te ontwikkelen een last of verplichting vormt van Isolock die betrekking heeft op de periode tot 31 december 2007. Zo is, bijvoorbeeld, niet aangevoerd dat onder de gegeven omstandigheden een voor¬ziening in de balans had moeten worden opgenomen.
Niet verkochte, onverkoopbare voorraad Mk2
4.17. Load-Lok c.s. stellen dat er een voorraad Mk2’s is die onverkoopbaar is en dat dit een last of verplichting vormt in de zin van artikel 5 van de koopovereenkomst. Blok¬land Holding betwist dit op verschillende gronden. Uit de stellingen van partijen is niet duidelijk of het gaat om een voorraad die wordt aangehouden door Isolock of door Load-Lok.
4.17.1. Voor zover het gaat om voorraden die door Isolock zelf worden aangehouden, geldt het volgende. Het gaat om zaken waarvan onbetwist vaststaat dat deze aan Isolock zijn geleverd na 31 december 2007. De enkele omstandigheid dat deze producten zijn ontwik¬keld en besteld voor 31 december 2007 is onvoldoende om te kunnen concluderen dat de onverkoop¬baarheid hiervan een ‘last of verplichting’ is die ziet op de periode voor 31 december 2007. Zoals hiervoor is overwogen, is de rechtbank van oordeel dat de ‘lasten en verplichtingen’ vrijwaring van artikel 5.1 de financiële positie van Isolock beschermt per 31 december 2007. De financiële positie van Isolock per 31 december 2007 zou wellicht beïnvloed kunnen zijn, indien de kosten van de bestelde en later geleverde producten al in de balans van 31 december 2007 waren geactiveerd, maar hierover is niets gesteld of gebleken.
4.17.2. Voor zover het gaat om voorraden die door Load-Lok worden aangehouden, gaat het om schade die Load-Lok lijdt. De te beantwoorden vraag is of Isolock jegens Load-Lok op grond van de destijds geldende distributieovereenkomst aansprakelijk was voor deze schadepost en zo ja, of dit een last of verplichting is die betrekking heeft op de periode voor de balans¬datum. De rechtbank beantwoordt deze vraag ontkennend. Daargelaten of Isolock aansprakelijk is jegens Load-Lok (het betoog van Load-Lok c.s. is op dit punt slechts rudimentair onderbouwd), het gaat hier om zaken die na 31 december 2007 door [bedrijf 2] aan Isolock en vervolgens door Isolock aan Load-Lok zijn geleverd. Een eventuele verplichting van Isolock wegens een toerekenbare tekortkoming bij die levering is dus eerst ontstaan na die datum. Anders dan Load-Lok c.s. betogen, wordt dit niet anders door de omstandigheid dat de Mk2 is ontwikkeld en de productie is gestart voor 31 december 2007. Indien Load-Lok c.s. op dit punt gevolgd zouden gevolgd worden, zou de ‘lasten en verplichtingen’ vrijwaring van artikel 5, die ziet op de vermogenspositie van Isolock in de periode tot en met 31 december 2007, opgerekt worden tot een garantie voor de geschiktheid van de Mk2.
Slotopmerking over het beroep op artikel 6 van de distributieovereenkomst
4.18. Load-Lok c.s. hebben bij pleidooi aangevoerd dat op een exonoratiebeding geen beroep gedaan kan worden wanneer het de kern van de prestatie betreft. Dit betoog slaagt niet. Bij een beroep op een exonoratiebeding gaat het niet om de vraag of het beding betrekking heeft op de kern van de te leveren prestatie, maar om de vraag of het beroep daarop onder de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Naar vaste rechtspraak is dit een tot terughoudendheid nopende toets en dat geldt te meer nu het hier gaat om een risicoverdeling tussen twee zakelijke partijen in het kader van een bedrijfsovername en om de voorwaarden waaronder de bestaande distributie¬relatie na de overname zou worden voorgezet. Dat het beroep van [gedaagden] op artikel 6 van de distributieovereenkomst naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaard¬baar zou zijn, is door Load-Lok c.s. niet, althans niet met zoveel woorden, aangevoerd. Voor zover een dergelijk beroep gelezen moet worden in haar stellingen, slaagt dit niet.
B.3. Aansprakelijkheid van [gedaagde sub 1] uit hoofde van non-conformiteit
4.19. Naast het beroep op de hiervoor besproken garantie en vrijwaring betoogt Load-Lok dat Isolock vanwege de problemen met de Mk2 niet de eigenschappen bezit die Load-Lok op grond van de koopovereenkomst mocht verwachten. De kern van het betoog van Load-Lok is dat de Mk2 ongeschikt was voor gebruik en vele gebreken vertoonde en dat hierdoor de aandelen in Isolock minder waard waren dan ten tijde van de koop werd aangenomen. De door [gedaagde sub 2] voorziene kostprijs van een MK2 balancerset lag € 200,00 hoger dan die van een Mk1 balancerset. Omdat de prijs van de aandelen was vastgesteld op basis van EBIT x Factor, zou Load-Lok zonder de Mk2 € 1.280.000,00 minder hebben betaald (1600 scheidingswanden per jaar x € 200,00 x factor 4). Daarnaast is [gedaagde sub 1] aansprakelijk voor de overige schade als gevolg van haar toerekenbare tekortschieten, aldus Load-Lok c.s. bij conclusie van repliek / antwoord. [gedaagde sub 1] betwist dat de Mk2 ongeschikt was en stelt dat er slechts sprake was van te verwachten kinderziektes die eenvoudig konden worden verholpen en in feite ook zijn verholpen. Daarnaast betoogt zij dat bij de bepaling van de koopprijs voor de aandelen niet is uitgegaan van EBIT x Factor, alsmede dat Isolock geen margevoordeel is ontgaan: niet alleen heeft ESMA medio 2008 de prijs van de Mk1 verlaagd tot het niveau van de Mk2, ook hadden Isolock en Load-Lok afgesproken dat een eventueel margevoordeel ten goede zou komen aan Load-Lok als afnemer, en dus niet aan Isolock, zodat noch de waarde van de aandelen noch de winstgevendheid van Isolock in het geding is.
4.20. Bij de beoordeling van dit geschilpunt wordt het volgende vooropgesteld. Op grond van artikel 7:17 en 7:47 BW dienen de aandelen in Isolock aan de overeenkomst te beantwoorden. Daarvan is geen sprake indien de aandelen of de onderneming die door Isolock wordt gedreven, niet voldoen aan de verwachtingen die Load-Lok als koper van die aandelen mocht hebben. Daarbij past de kanttekening dat in een geval als het onderhavige - dat zich kenmerkt doordat gelijkwaardig te achten partijen met juridische bijstand een commerciële transactie sluiten die is neergelegd in een schriftelijke koopovereenkomst met daarin een set garanties - niet te snel aangenomen mag worden dat de onderneming niet voldoet aan de verwachtingen die de koper mocht hebben, zolang aan de garanties is voldaan. Met de in de overeenkomst opgenomen garanties wordt een eerste, maar ook een belangrijke invulling gegeven aan hetgeen de koper mag verwachten. Daarnaast kunnen er andere rechtens te honoreren verwachtingen zijn, maar het moet dan wel gaan om kwes¬ties die de waarde van de onderneming - veelal afgeleid van het vermogen winsten te genereren in de toekomst - substantieel beïnvloeden of waarop de koper anderszins mocht vertrouwen, bijvoorbeeld op basis van mededelingen van de verkoper. Het niet goed functioneren van een bepaald product van de verkochte onderneming zal in het algemeen pas non-confor¬miteit opleveren wanneer dit de winstcapaciteit aantast, of als de koper er anderszins van uit mocht gaan dat het product goed zou functioneren.
4.21. Het hiervoor geschetste beoordelingskader maakt dat het beroep van Load-Lok c.s. op non-conformiteit niet slaagt. Voor zover op basis van de stellingen van Load-Lok c.s. vastgesteld kan worden, heeft de schade die Isolock door de problemen met de Mk2 heeft geleden, niet voor een substantieel lagere waarde van de aandelen in Isolock gezorgd. De grootste geclaimde schadepost betreft vorderingen van klanten van Load-Lok op Load-Lok en die schadepost komt op grond van de afspraken in de distributie¬overeenkomst voor rekening van Load-Lok. Deze schadepost drukt dus niet de waarde van de aandelen in Isolock. Dat betekent niet dat Load-Lok die schade niet lijdt, maar wel dat zij deze niet als waardedaling van de aandelen via artikel 7:17 BW kan verhalen op [gedaagde sub 1].
Met betrekking tot de kosten van aanpassing en verdere ontwikkeling van de Mk2 en, potentieel, de kosten van een opvolger, oordeelt de rechtbank als volgt. Load-Lok wist dat de Mk2 een nieuw-ontwikkeld product was, zodat zij er rekening mee moest houden dat Isolock nog (enige) verdere kosten zou moeten maken voor aanpassing van de Mk2 en een eventuele verdere ontwikkeling. Nu Load-Lok op de hoogte was van het feit dat de Mk2 een nieuw-ontwikkeld product was en zij noch zelf een technisch onderzoek naar de kwaliteit van dit product heeft gedaan, noch terzake een garantie van de verkoper heeft bedongen, heeft zij het risico genomen dat er verdere modificaties nodig zouden zijn. Daar komt bij dat deze kosten - die wel door Isolock worden gedragen - voor zover concreet gemaakt en bezien in het licht van de totale koop van Isolock, tamelijk beperkt zijn. Deze leiden dus niet tot een substantieel lagere waarde van de aandelen.
De gestelde schade als gevolg van een onverkoopbare voorraad is van grotere omvang (€ 191.994,--), maar Load-Lok c.s. hebben ook na betwisting door [gedaagden] - die hebben gewezen op een aantal concrete verkopen in 2009 - nagelaten deze schadepost voldoende concreet te onderbouwen en om aan te geven waarom dit leidt tot non-conformiteit. Het had wel op de weg van Load-Lok c.s. gelegen zich hierover nader uit te laten. Zij hebben immers zelf bij conclusie van repliek / antwoord (onder 187-189 en 253) aangegeven dat de aanwezige voorraad in beperkte mate verkocht wordt nadat er modificaties zijn doorgevoerd met een kostenverhoging van 10 a 15%. Voor deze modi¬ficaties is hetgeen in de vorige alinea is overwogen van overeenkomstige toepassing. Voor het overige hebben Load-Lok c.s. onvoldoende concrete feiten en omstandigheden gesteld waaruit volgt dat de thans nog aanwezige / niet verkochte voorraad zodanige omvang heeft en zodanige gebreken vertoont dat dit er toe leidt dat de door Load-Lok gekochte aandelen en de onderneming van Isolock als geheel bezien, niet voldoen aan de overeenkomst.
4.22. Het voorgaande wordt niet anders door de stelling van Load-Lok dat zij had mogen verwachten dat de marge op de Mk2 € 200,00 hoger zou zijn dan de marge op de Mk1. Load-Lok baseert deze stelling uitsluitend op de omstandigheid dat [gedaagde sub 2] voorafgaand aan de verkoop heeft gezegd dat hij verwachtte dat de kostprijs van de Mk2 € 200,00 lager zou zijn dan die van de Mk1. Deze enkele mededeling omtrent een verwachting van [gedaagde sub 2] biedt geen zekerheid dat dit prijsvoordeel gerealiseerd zal worden. Indien Load-Lok hierop in rechte had willen vertrouwen, dan had zij op dit punt een garantie dan wel vrijwaring moeten bedingen.
B.4. Aanpassing van de koopprijs in verband met dwaling als meer subsidiaire grondslag van de vordering op [gedaagde sub 1]
4.23. Load-Lok stelt verder dat zij heeft gedwaald bij de aanschaf van Isolock. Load-Lok mocht erop vertrouwen dat de Mk2 balancer geschikt was voor gebruik en dat het product afdoende was getest door middel van een uitvoerige (versnelde duur) test. [gedaagde sub 2] heeft nagelaten te melden dat het product onvoldoende was getest. Load-Lok vordert daarom meer subsidiair prijsvermindering met dien verstande dat de overeengekomen koopprijs wordt verminderd in evenredigheid met de mate van afwijking van het overeengekomene.
4.24. Het beroep op dwaling slaagt niet. Hetgeen hiervoor is overwogen in § B.3 is van overeenkomstige toepassing.
B.5. Aansprakelijkheid van [gedaagde sub 1] en [gedaagde sub 2] als (middellijk en onmiddellijk) bestuurder van Isolock op grond van artikel 2:9 BW dan wel 6:162 BW
4.25. Isolock spreekt [gedaagde sub 1] c.s. als haar voormalige bestuurder aan, stellend dat [gedaagde sub 1] haar taken als bestuurder kennelijk onbehoorlijk heeft vervuld. [gedaagde sub 2] Holding heeft de beslissing genomen om de Mk2 in productie te nemen, terwijl deze nog niet voldoende was getest en zij hiervoor door [Bedrijf 1] gewaarschuwd was. Er had in ieder geval een uitvoerige (versnelde duur)test uitgevoerd moeten worden. [Bedrijf 1] heeft verklaard dat de Mk2 alleen op massatolerantie was getest en dat vanwege de levertijd en omwille van het transport de productie is vrijgegeven. Er hadden testen gedaan moeten worden nadat een beperkte eerste serie producten was gemaakt. Bovendien heeft [gedaagde sub 2] nagelaten om de met [Bedrijf 1] gemaakte afspraken duidelijk en op schrift vast te leggen. Hiermee heeft [gedaagde sub 1] gehandeld in strijd met artikel 2:9 BW en is zij aansprakelijk voor de schade die Isolock hierdoor heeft geleden. [gedaagde sub 2] is als bestuurder van [gedaagde sub 1] op grond van artikel 2:11 BW eveneens aansprakelijk. Bovendien hebben [gedaagden] onrechtmatig jegens Isolock gehandeld door op deze wijze Isolock aan te grote risico’s bloot te stellen. Aldus steeds Isolock.
4.26. Volgens vaste rechtspraak is voor bestuurdersaansprakelijkheid vereist dat de bestuur¬der een ernstig persoonlijk verwijt gemaakt moet kunnen worden van een gemaakte fout. Het is niet voldoende dat een bestuurder een risico neemt dat later verkeerd uitpakt. Aan deze hoge drempel is niet voldaan. Vaststaat dat Isolock en [Bedrijf 1] vanaf (in ieder geval) 2005 bezig zijn geweest met de ontwikkeling van de Mk2. Eind 2007 is vervolgens de beslissing genomen om aan [bedrijf 2] opdracht te geven voor de eerste productierun. Ook als aangenomen wordt dat Isolock hierbij een risico heeft genomen doordat [Bedrijf 1] vond dat er nog meer testen werden uitgevoerd, zijn er onvoldoende concrete feiten en omstandig¬heden gesteld om aan te nemen dat er - met de kennis van destijds - een onverant¬woord groot risico is genomen. In dit verband is ook van belang dat de waarschuwing van [Bedrijf 1], in het bijzonder in zijn email van 28 november 2007, wel leidt tot de conclusie dat de kans op noodzakelijke aanpassingen van de Mk2 groot was, maar niet dat dit een onbruikbaar of ongeschikt product zou zijn. Dat de overeenkomst met [Bedrijf 1], met wie al enkele jaren werd samengewerkt, niet op papier staat, is evenmin reden voor bestuurders¬aansprakelijk¬heid. Daarvoor is het verwijt dat hiervan gemaakt kan worden, onvoldoende ernstig.
C. De Tempwall Autostow
C.1. Inleiding
4.27. Load-Lok c.s. stellen dat de frames voor de Tempwall Autostows die zijn gebouwd voor [bedrijf 5] en Montracon Ltd ‘knikken’ ter plaatste van de aanhechting van de platen waarmee de balancers zijn bevestigd aan het frame. Dit komt door de wijzigingen die zijn aangebracht aan het frame voor de bevestiging van de Mk2 balancer. Kort gezegd, de lasverbinding is onvoldoende sterk. Daarnaast zijn in de frames kunststof isolatieblokken aan gebracht ten behoeve van de stroomisolering. Deze kunststofblokken verbuigen na verloop van tijd. [gedaagden] betwisten niet (gemotiveerd) dat er problemen waren met de Tempwall Autostow, maar stellen dat die eenvoudig waren op te lossen. [gedaagde sub 2] hoorde voor het eerst van de problemen tijdens de bespreking van 15 augustus 2008 en hij heeft toen een eenvoudige oplossing aangedragen. Verder voeren [gedaagden] aan dat het product niet gebrekkig is. Het is door een groot aantal klanten naar tevredenheid gebruikt. Een deel van de klachten van gebruikers is bovendien het gevolg van verkeerd gebruik. Als er al een (serieus) probleem is met de Tempwall Autostow, dan is dit de verantwoordelijk¬heid van Roteb, aldus [gedaagden]
C.2. Aansprakelijkheid van [gedaagde sub 1] uit hoofde van de garanties en vrijwaringen uit de koopovereenkomst
de garantie uit artikel 3.2.(i) van de koopovereenkomst
4.28. Het is niet in geschil dat Isolock de Tempwall Autostow alleen verkocht aan Load-Lok, die het product op haar beurt aan haar afnemers verkocht. Dit betekent dat de schade die Load-Lok lijdt doordat zij wordt aangesproken door afnemers, niet valt onder de garantie van artikel 3.2.(i) van de koopovereenkomst. Immers, deze aanspraken zijn aanspraken van derden op Load-Lok, niet op Isolock. Hetgeen hiervoor is overwogen onder 4.9 e.v. is van over¬eenkom¬stige toepassing.
de vrijwaring van artikel 5 van de koopovereenkomst
4.29. Het beroep van Load-Lok c.s. op de vrijwaring uit artikel 5 van de koopovereen¬komst slaagt evenmin. De Tempwall Autostow producten waarmee volgens Load-Lok c.s. een probleem was, zijn na de balansdatum van 31 december 2007 (zelfs na de leveringsdatum van 14 februari 2008) geleverd aan Isolock en vervolgens doorverkocht aan Load-Lok. De mogelijke verplichtingen van Isolock jegens Load-Lok in verband met een tekortkoming zijn daarmee ontstaan na de balansdatum van 31 december 2007 en vallen daarmee niet onder de vrijwaring van artikel 5. Hetgeen hiervoor is overwogen onder 4.17.2 is van over¬eenkomstige toepassing.
C.3. Aansprakelijkheid van [gedaagde sub 1] op basis van non-conformiteit
4.30. Het betoog van Load-Lok c.s. dat de problemen met de Tempwall Autostow met zich brengen dat de aandelen in Isolock niet voldoen aan de verwachtingen die Load-Lok als koper mocht hebben, slaagt niet. Load-Lok c.s. stellen weliswaar dat deze problemen tezamen met de problemen met de Mk2 de waarde van de aandelen Isolock in grote mate hebben doen dalen, maar de onderbouwing hiervan ziet uitsluitend op de misgelopen marge op de Mk2 (zie § 166.1 van de conclusie van repliek in conventie). [gedaagde sub 1] stelt onbetwist dat de Temp¬wall Autostow circa 3% van de omzet van Isolock uitmaakt en Load-Lok c.s. stellen geen feiten en omstandigheden waaruit volgt dat de problemen met de Temp¬wall Autostow de onderneming van Isolock en de waarde van de aandelen in Isolock materieel hebben beïnvloed. De rechtbank gaat daar dan ook aan voorbij.
C.4. Dwaling
4.31. Het beroep van Load-Lok op dwaling in verband met de problemen met Tempwall Autostow slaagt niet. Zoals hiervoor onder 4.30 uiteengezet was de Tempwall Autostow slechts van betrekkelijk belang voor de omzet van de onderneming en er zijn geen feiten en omstandigheden zijn gesteld waaruit volgt dat de waarde van de aandelen in Isolock materieel is beïnvloed door de gestelde dwaling. De rechtbank ziet daarom geen reden om gebruik te maken van de mogelijkheid als bedoeld in artikel 6:230 lid 2 BW tot opheffing van enig nadeel.
C.5. Aansprakelijkheid van [gedaagde sub 1] en [gedaagde sub 2] als (middellijk en onmiddellijk) bestuurder van Isolock op grond van artikel 2:9 BW dan wel 6:162 BW
4.32. Load-Lok c.s. stellen [gedaagden] aansprakelijk als middellijke en onmiddellijk bestuurder van Isolock in verband met de schade die Isolock heeft geleden als gevolg van de problemen met de Tempwall Autostow. Load-Lok c.s. verwijten [gedaagde sub 2] dat hij onvolledige lasinstructies heeft gegeven aan Roteb en dat Roteb als gevolg van die onvolledige instructies het frame onvoldoende heeft gelast. Daarnaast stellen Load-Lok c.s. dat een bestuurder niet mag overgaan tot het aangaan van financiële verplichtingen indien hij weet of behoort te weten dat het uiteindelijke product niet geschikt is voor normaal gebruik. [gedaagden] betwisten deze stellingen.
4.33. Het betoog van Load-Lok c.s. slaagt niet. Zoals hiervoor in § B.5 is overwogen, is voor aansprakelijkheid op grond van artikel 2:9 en 6:162 BW vereist dat de bestuurder een ernstig persoonlijk verwijt gemaakt kan worden. Ten eerste zou de omstandigheid dat Isolock onvoldoende instructies heeft gegeven, zo dat zou vaststaan, in de gegeven omstandigheden onvoldoende zijn om bestuurdersaansprakelijkheid op te kunnen baseren. Maar daarnaast hebben [gedaagden] gemotiveerd en gedocumenteerd aangevoerd dat de aanvullende instructies aan Roteb – als gevolg waarvan die instructies en juist en volledig waren – wel degelijk waren gegeven en door Roteb ook schriftelijk waren bevestigd in de vorm van een werktekening van Roteb zelf. Zij hebben verwezen naar de als productie 15 bij conclusie van antwoord overgelegde werktekening met de gedrukte koptekst van Roteb. Dit hebben Load-Lok c.s. onvoldoende gemotiveerd betwist. Zij stellen weliswaar dat niet duidelijk is wanneer en door wie die tweede werktekening met de kop van Roteb is gemaakt en dat [gedaagden] dat zouden moeten bewijzen, maar ten eerste zouden Load-Lok c.s. de bewijslast hebben van hun stelling dat onjuiste en onvoldoende werkinstructies zouden zijn gegeven, nu zij zich beroepen op de rechtsgevolgen daarvan; en ten tweede zij zijn ook de partijen die over voldoende informatie hierover zouden moeten beschikken, omdat het gaat om de contacten tussen Isolock en Roteb. Intussen hebben [gedaagden] echter, voorafgaand aan de pleidooien, de email van 20 augustus 20098 van [perso[persoon 2] (Isolock) aan o.a. Roteb in het geding gebracht (productie 29), waarin [persoon 2] namens Isolock schrijft dat de tekening niet afkomstig is van Isolock, maar van Roteb zelf en dat de aantekeningen zijn gemaakt door mensen van Roteb tijdens een instructiebezoek van R. Bijl van Isolock, voor de aanvang van de productie. Daarop hebben Load-Lok c.s. niet gereageerd. Dus, als tussen Isolock en Roteb de algemene voorwaarden van Roteb van toepassing zouden zijn, waarin staat dat alle werkinstructies schriftelijk moeten worden bevestigd, wat Load-Lok c.s. stellen en [gedaagden] betwisten, dan is aan deze schriftelijkheidseis voldaan. Op bovenstaande gronden zal dit onderdeel van de vorderingen worden afgewezen.
D. Cumulatie van de Mk2 en Tempwall Autostow problemen
4.34. Uit het voorgaande volgt dat het beroep op de garanties, de vrijwaring, de non-conformiteit en de dwaling voor zowel de Mk2 als de Tempwall Autostow niet slaagt. Ook cumulatief gezien slagen deze beroepen niet. Daarvoor zijn de problemen met de Tempwall Autostow te beperkt en voegen deze onvoldoende toe aan de problemen met de Mk2.
E. Slotsom
4.35. De conclusie is dat de vorderingen van Load-Lok c.s. zullen worden afgewezen.
4.36. Load-Lok c.s. zullen zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de proceskosten. Deze worden tot aan dit vonnis als volgt begroot:
in reconventie
4.37. De vordering in reconventie is ingesteld onder de voorwaarde dat de vorderingen van Load-Lok c.s. in conventie geheel of gedeeltelijk worden toegewezen. Nu aan deze voorwaarde niet is voldaan, behoeft de vordering in reconventie geen behandeling. De proceskosten in reconventie zullen worden gecompenseerd.
5. De beslissing
De rechtbank,
in conventie
a. wijst de vorderingen van Load-Lok c.s. af;
b. veroordeelt Load-Lok c.s. in de proceskosten, tot aan deze uitspraak aan de zijde van [gedaagden] bepaald op € 15.258,00;
c. verklaart de proceskostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad;
in reconventie
d. stelt vast dat de voorwaarde waaronder de vordering in reconventie is gesteld, niet is vervuld en dat de vordering in reconventie daarom geen beoordeling behoeft;
e. compenseert de proceskosten in reconventie, zodat beide partijen ieder hun eigen kosten dragen.
Dit vonnis is gewezen door mrs. N. Doorduijn, L.J. Sarlemijn en J.A. Tiesing.
Uitgesproken in het openbaar.
1876/1624/1541