Uitspraak
RECHTBANK ROTTERDAM
Sector civiel recht
Zaak-/rolnummer: 337623 / HA ZA 09-2402
Uitspraak: 9 december 2009
VONNIS van de enkelvoudige kamer in de zaak van:
[eiseres],
gevestigd te Rotterdam,
eiseres in de hoofdzaak,
verweerster in het incident,
advocaat mr. J.M. Wolfs,
- tegen -
de vennootschap naar buitenlands recht,
gevestigd te Singapore,
gedaagde in de hoofdzaak,
eiseres in het incident,
advocaat mr. O.E Meijer.
Partijen worden hierna aangeduid als [eiseres] en APL.
1 Het verloop van het geding
De rechtbank heeft kennisgenomen van de volgende stukken:
- dagvaarding d.d. 20 mei 2009 met zes producties;
- incidentele conclusie houdende exceptie van onbevoegdheid met één productie;
- conclusie van antwoord in het bevoegdheidsincident;
- conclusie van repliek in het bevoegdheidsincident;
- conclusie van dupliek in het bevoegdheidsincident.
2 De vordering in de hoofdzaak
2.1
[eiseres] vordert - verkort weergegeven - om bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad APL te veroordelen tot betaling van € 17.767,- aan [eiseres], met rente en kosten.
[eiseres] legt het navolgende aan haar vordering ten grondslag.
2.2
[eiseres] heeft in mei 2008 1242 kratten maïs gekocht van Duda Farm Fresh Foods Inc., gevestigd in Florida, USA. Het vervoer van de zending van de partij maïs naar Rotterdam is door tussenkomst van [Expediteur], Jacksonville, Florida, USA, opgedragen aan APL.
2.3
APL heeft het transport uitgevoerd. Tijdens het transport is schade ontstaan aan de partij maïs. Uit onderzoek van experts blijkt dat afsluiting van de ventilatie de oorzaak is van de schade. APL heeft, tegen de instructies in, de ventilatieopening van de container afgeplakt. Door op deze wijze de maïs te vervoeren is APL de vervoerovereenkomst niet op juiste wijze nagekomen. [eiseres] is als koper toegetreden tot het cognossement en derde cognossementhouder. APL is als vervoerder aansprakelijk voor de schade die [eiseres] lijdt.
3 De vordering in het bevoegdheidsincident
3.1
APL vordert dat de rechtbank zich onbevoegd zal verklaren om kennis te nemen van de vordering van [eiseres], met veroordeling van [eiseres] in de proceskosten, alsmede de nakosten, een en ander bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad.
APL doet beroep op het ontbreken van rechtsmacht van de Nederlandse rechter en legt aan dat beroep het navolgende ten grondslag.
3.2
In het cognossement is de vervoerovereenkomst vastgelegd. In artikel 28 van de cognossementvoorwaarden is bepaald dat alle geschillen die betrekking hebben op dit cognossement bij uitsluiting van iedere andere rechter zullen moeten worden beslist door de rechter in Singapore. Artikel 28 voldoet daarmee aan de vereisten van artikel 629 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (hierna: Rv).
4 Het verweer in het bevoegdheidsincident
4.1
[eiseres] heeft geconcludeerd tot afwijzing van de vordering van APL in het incident, met veroordeling van APL in de kosten van het incident. [eiseres] voert daartoe het volgende aan.
4.2
Op grond van artikel 629 Rv is de rechtbank te Rotterdam bevoegd van dit geschil kennis te nemen. Het betreft immers een geschil tussen een vervoerder en een ontvanger die niet de afzender was betreffende een overeenkomst tot vervoer per schip met eindbestemming Rotterdam.
4.3
Nu [eiseres] uit de tekst van artikel 28 van de cognossementvoorwaarden niet kan achterhalen welke rechter als exclusief bevoegde rechter is aangewezen, is de forumkeuze van dat artikel ingevolge de hoofdregel van artikel 629 lid 2 Rv nietig.
5 De beoordeling
in het bevoegdheidsincident
5.1
APL heeft zich in haar eerste processtuk, derhalve tijdig, op onbevoegdheid in de zin van ontbreken van rechtsmacht van de Nederlandse rechter beroepen.
5.2
[eiseres] vordert in de hoofdzaak uit hoofde van het cognossement. Tussen partijen is onbetwist dat [eiseres] derde cognossementhouder is en APL de vervoerder onder dat cognossement. Evenmin is in geschil dat de voorwaarden van het cognossement van toepassing zijn.
Wel is in geschil tussen partijen of artikel 28 van de cognossementvoorwaarden voldoet aan de vereisten van artikel 629 lid 2 Rv. Van dat dispuut is afhankelijk of deze rechtbank bevoegd is kennis te nemen van de vordering in de hoofdzaak.
5.3
Omdat, zoals partijen kennelijk – en terecht – tot uitgangspunt nemen, buiten het kader van artikel 629 Rv de Nederlandse rechter ten aanzien van de vordering tegen APL geen rechtsmacht heeft, wordt het kader inderdaad bepaald door artikel 629 Rv. Dit artikel bepaalt:
“1. Bevoegd tot het kennis nemen van geschillen tussen een vervoerder en een ontvanger, die niet de afzender was, inzake overeenkomsten tot vervoer geheel of gedeeltelijk per schip van een buiten Nederland gelegen plaats naar een in Nederland gelegen plaats van eindbestemming is de rechter binnen wiens rechtsgebied die plaats in Nederland ligt. […]
2. Nietig is ieder beding waarbij van het eerste lid van dit artikel wordt afgeweken, tenzij zulk een beding
a. bevoegd verklaart een rechter van een met name genoemde plaats gelegen op het grondgebied van de staat waarin hetzij de vervoerder hetzij de ontvanger woonplaats heeft, dan wel
b […].”
Aan alle vereisten van lid 1 van artikel 629 Rv is voldaan. De te beantwoorden vraag is of is voldaan aan de vereisten van de in artikel 629 lid 2 Rv beschreven uitzondering op de hoofdregel van dat artikellid.
Uit de wetsgeschiedenis en HR 14 februari 2003, LJN AF1306 - “Copiapo” volgt de volgende maatstaf ten aanzien van de bepalingen van artikel 629 Rv. Deze regels strekken ter bescherming van met name de derde cognossementhouder tegen misbruik van forumkeuzebedingen die verwijzen naar een voor deze moeilijk bereikbare rechter in een bij de vaststelling van oorzaak en omvang van de schade niet betrokken land, waar veelal onzekerheid bestaat over de toe te passen rechtsregels, terwijl die bedingen bovendien herhaaldelijk op zeer onduidelijke en dubbelzinnige wijze de plaats van die rechter aanwijzen. De wetgever heeft dergelijke forumkeuzebedingen niet geheel onmogelijk willen maken, maar aan het misbruik ervan paal en perk willen stellen door deze bedingen slechts als geldig te aanvaarden indien bevoegd wordt verklaard een duidelijk aangewezen rechter in hetzij het land van de vervoerder hetzij het land van de ontvanger. Uit een en ander volgt dat voor de geldigheid van een forumkeuzebeding waarbij van de bevoegdheid van de rechter van de plaats van eindbestemming wordt afgeweken, vereist maar ook voldoende is dat uit het cognossement duidelijk kenbaar is welke rechter in hetzij het land van de vervoerder hetzij het land van de ontvanger op grond van het beding als de exclusief bevoegde rechter wordt aangewezen. Op omstandigheden die voor de derde cognossementhouder niet uit het cognossement kenbaar zijn, behoort bij beantwoording van de vraag of de exclusief bevoegde rechter voldoende duidelijk is aangewezen, geen acht te worden geslagen.
5.4
APL heeft gesteld dat de nietigheid van artikel 629 Rv alleen van toepassing is in het geval de derde cognossementhouder niet op redelijke wijze kan vaststellen welke rechter bevoegd is om van het geschil kennis te nemen. Nu artikel 28 van het cognossement duidelijk kenbaar maakt dat de rechter van Singapore exclusief bevoegd is, is voldaan aan de vereisten van artikel 629 Rv zodat het forumkeuzebeding geldig is.
[eiseres] heeft daarentegen aangevoerd dat artikel 28 niet eenduidig één exclusief bevoegde rechter aanwijst. Zij geeft daarvoor twee argumenten. Ten eerste laat artikel 28 de keuze tussen (in lid 2) een rechter in Singapore en (in lid 3) een rechter in New York, USA. Ten tweede wordt in lid 2 een meervoud genoemd (“Courts of Singapore”) zodat niet eenduidig is vast te stellen welk gerecht in Singapore exclusief bevoegd is.
5.5
Artikel 28 van de cognossementvoorwaarden luidt:
“ […]
ii) Jurisdiction
All disputes relating to this Bill of Lading shall be determined by the Courts of Singapore to the exclusion of the jurisdiction of the courts of any other country provided always that the Carrier may in it’s absolute and sole discretion invoke or voluntarily submit to the jurisdiction of the Courts of any other country which, but for terms of this Bill of Lading, could properly assume jurisdiction to hear and determine such disputes […].
iii) Notwithstanding Clause 28 i) and ii), if Carriage includes Carriage to, from or through a port in the United states of America, the Merchant may refer any claim or dispute to the United States District Court for the Southern District of New York in accordance with the law of the United States of America.”
De rechtbank zal eerst het deel van het verweer van [eiseres] betreffende lid 3 van artikel 28 van de cognossementsvoorwaarden beoordelen.
Nu lid 3 bepaalt dat een rechter van New York, USA, bevoegd is, zijnde niet gelegen in de staat waar de vervoerder APL danwel de ontvanger [eiseres] woonplaats heeft, is ingevolge artikel 629 lid 2, aanhef en onder a Rv het forumkeuzebeding van lid 3 van artikel 28 van de cognossementvoorwaarden nietig.
5.6
Het tweede deel van het verweer betreft de vraag of uit het cognossement duidelijk kenbaar is welke rechter in Singapore, het land van de vervoerder, als exclusief bevoegde rechter wordt aangewezen in lid 2 van artikel 28 van de cognossementsvoorwaarden, nu in het meervoud staat “Courts of Singapore”.
Zoals volgt uit de in 5.3 beschreven maatstaf, is voor de geldigheid van een forumkeuzebeding in de zin van artikel 629 lid 2 Rv in het algemeen niet vereist dat van een gekozen gerecht het specifieke adres vermeld wordt. In het onderhavige geval geldt dat Singapore een stadsstaat met een beperkt grondgebied is. Onder die omstandigheden is het voldoende om de rechter van Singapore aan te wijzen. Het feit dat “Courts” in het meervoud staat is daarbij niet van belang. Dat meervoud kan immers verwijzen naar het rechtsysteem van Singapore waar voor verscheidene soorten vorderingen verscheidene gerechten bestaan (zoals indertijd het Nederlandse rechtssysteem van kantongerechten en arrondissements-rechtbanken). De derde cognossementhouder zal zich voor het aanhangig maken van zijn vordering wenden tot een raadsman (advocaat, deurwaarder) die met de nodige rechtskennis kan vaststellen bij welk gerecht in Singapore de vordering aanhangig gemaakt moet worden.
De rechtbank is derhalve van oordeel dat lid 2 van artikel 28 van de cognossement-voorwaarden voldoende duidelijk kenbaar maakt dat de rechter van Singapore exclusief bevoegd is. Nu de vervoerder APL in Singapore is gevestigd voldoet dat artikellid aan de vereisten van artikel 629 lid 2 Rv, zodat het forumkeuzebeding geldig is.
Daarom gaat het beroep van APL op het forumkeuzebeding op en is deze rechtbank niet bevoegd van de vordering van [eiseres] in de hoofdzaak kennis te nemen.
5.7
[eiseres] zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de kosten van APL.
Tegen de vordering tot vergoeding van nakosten noch tegen de vordering tot het bij voorraad uitvoerbaar verklaren van de proceskostenveroordeling heeft [eiseres] geen verweer gevoerd. Daarom zal dienovereenkomstig worden beslist.
in de hoofdzaak
5.8
De beslissing in het incident leidt tot het einde van de vordering in de hoofdzaak.
6 De beslissing
De rechtbank,
verklaart zich onbevoegd van de vordering in hoofdzaak kennis te nemen;
veroordeelt [eiseres] in de aan de zijde van APL gevallen proceskosten, tot aan deze uitspraak bepaald op € 430,- aan vast recht en op € 452,- aan salaris voor de advocaat;
veroordeelt [eiseres] in de na deze uitspraak vallende kosten van salaris van de advocaat van APL hierbij bepaald op € 131,- indien geen betekening van dit vonnis plaatsvindt en € 199,- indien APL dit vonnis aan [eiseres] laat betekenen;
verklaart deze kostenveroordelingen uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. W.P. Sprenger.
Uitgesproken in het openbaar.
1411/1928