ECLI:NL:RBOVE:2024:2458

• Datum uitspraak: 14 mei 2024
• Publicatiedatum: 14 mei 2024
• Zaaknummer: 08.029855-23 (P)
• Instantie: Rechtbank Overijssel
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Strafrecht
• Procedures: Eerste aanleg - meervoudig
• Rechters: S.H. Peper; E.J.M. Bos; J.G.M. Fluttert
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Veroordeling voor openlijk in vereniging geweld plegen tegen demonstranten en waarnemers

Op 14 mei 2024 heeft de Rechtbank Overijssel een 40-jarige man veroordeeld tot een taakstraf van 180 uren voor openlijk in vereniging geweld plegen tegen personen en goederen. De zaak betreft een incident dat plaatsvond op 19 november 2022 in Staphorst, waar de verdachte en een grote groep mensen demonstranten van Kick Out Zwarte Piet (KOZP) en waarnemers van een andere organisatie tegenhielden en belaagden. De rechtbank heeft vastgesteld dat de verdachte deel uitmaakte van een groep van 150 tot 200 personen die de demonstranten en hun voertuigen omsingelden, hen met eieren bekogelden, en hen belemmerden in hun doorgang. De verdachte heeft zelf ook bijgedragen aan de geweldsuitbarstingen door zich voor de voertuigen op te stellen en hen te hinderen. De rechtbank oordeelde dat de verdachte niet alleen aanwezig was, maar ook een significante bijdrage heeft geleverd aan het geweld, wat hem strafrechtelijk aansprakelijk maakt. De rechtbank sprak de verdachte vrij van de strafverzwarende omstandigheid van vernieling, omdat niet bewezen kon worden dat hij zelf de auto’s opzettelijk had vernield. De officier van justitie had een taakstraf van 180 uren geëist, wat door de rechtbank werd opgelegd, rekening houdend met de ernst van de feiten en de impact op de slachtoffers. De benadeelde partijen, vertegenwoordigd door hun advocaat, werden niet-ontvankelijk verklaard in hun vorderingen tot schadevergoeding, omdat zij onvoldoende bewijs hadden geleverd voor hun claims.

Uitspraak

RECHTBANK OVERIJSSEL

Team Strafrecht

Meervoudige kamer

Zittingsplaats Zwolle

Parketnummer: 08.029855-23 (P)

Datum vonnis: 14 mei 2024

Vonnis op tegenspraak in de zaak van de officier van justitie tegen:

[verdachte] ,

geboren op [geboortedatum] 1983 in [geboorteplaats] ,

wonende aan [adres] .

1. Het onderzoek op de terechtzitting

Dit vonnis is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de openbare terechtzitting van 16 januari 2024 en 30 april 2024.

De rechtbank heeft kennis genomen van de vordering van de officier van justitie en van wat door verdachte en zijn raadsman mr. R. Oude Breuil, advocaat in Enschede, naar voren is gebracht.

Ook heeft de rechtbank kennis genomen van wat namens de benadeelde partijen [slachtoffer 1] , [slachtoffer 2] en [slachtoffer 3] door mr. K.J. Zeegers, advocaat in Amsterdam, is aangevoerd.

2. De tenlastelegging

De verdenking komt er, kort en zakelijk weergegeven, op neer dat verdachte op 19 november 2022 in Staphorst openlijk in vereniging geweld heeft gepleegd tegen auto’s en de inzittenden daarvan.

Voluit luidt de tenlastelegging aan verdachte, dat:

hij op of omstreeks 19 november 2022 in Staphorst openlijk, te weten op of aan de af- of toerit van de rijksweg A28, in vereniging geweld heeft gepleegd tegen auto’s en de inzittenden daarvan, door die auto’s met inzittenden:

- met een grote groep te omsingelen en/of

- te verhinderen hun weg te vervolgen en/of

- te bekogelen met eieren en/of

- te besmeuren met ei en/of grond/modder en/of

- stuk te maken door de ruitenwissers af te breken en/of

- te bestoken met een (brandende) rookfakkel en/of

- te trappen en/of heen en weer te schudden, en

(daarbij) te roepen “laten we de auto op zijn kant zetten” en/of “we gooien ze in de sloot” en/of “we gooien hem om”, terwijl hij die auto(’s) opzettelijk heeft vernield.

3.
De bewijsmotivering

3.1

Inleiding

Op zaterdag 19 november 2022 vond de intocht van Sinterklaas plaats in Staphorst. Demonstranten van Kick Out Zwarte Piet (KOZP) wilden tijdens deze intocht demonstreren tegen Zwarte Piet. [organisatie] wilde de demonstratie monitoren. Voorafgaand aan de intocht hebben de KOZP-demonstranten zich bij het politiebureau in Zwolle verzameld om vanaf daar in colonne naar het demonstratievak in Staphorst te rijden. Een Volkswagen Polo met als inzittenden de KOZP-demonstranten [slachtoffer 1] , [slachtoffer 2] , [slachtoffer 4] en [slachtoffer 3] is onderweg naar Staphorst uit de colonne geraakt, en heeft op de A28 de afslag Staphorst genomen. Een Ford Mondeo met als inzittenden de waarnemers van [organisatie] [slachtoffer 5] , [slachtoffer 6] en een derde persoon, die de colonne volgde, heeft onafhankelijk van de Volkswagen Polo dezelfde afslag genomen.

Beide voertuigen werden vervolgens op de afrit van de A28 door een groep van 150 tot 200 personen, deels verkleed en geschminkt als Zwarte Piet, opgewacht en tegengehouden. Vervolgens hebben daar, en ongeveer 200 meter verder op de Achthoevenweg, de ten laste gelegde gewelddadige gedragingen tegen beide auto’s en de inzittenden plaatsgevonden.

3.2

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie acht de ten laste gelegde openlijke geweldpleging wettig en overtuigend bewezen.

3.3

Het standpunt van de verdediging

De raadsman heeft bepleit dat verdachte wegens gebrek aan wettig en overtuigend bewijs van de ten laste gelegde openlijke geweldpleging moet worden vrijgesproken, nu niet kan worden vastgesteld dat verdachte zelf in de richting van de auto’s en de inzittenden daarvan geweld heeft toegepast, dan wel op andere wijze een significante of wezenlijke bijdrage aan de openlijke geweldpleging heeft geleverd.

3.4

Het oordeel van de rechtbank

Als hieronder wordt verwezen naar bewijsmiddelen, dan wordt verwezen naar de in de bijlage bij dit vonnis opgenomen bewijsmiddelen.

Juridisch kader

Een veroordeling ter zake van ‘in vereniging geweld plegen’ in de zin van artikel 141, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht (Sr) is aan de orde als de betrokkene een voldoende significante of wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan het geweld, zij het dat deze bijdrage zelf niet van gewelddadige aard hoeft te zijn. De enkele omstandigheid dat iemand aanwezig is in een groep die openlijk geweld pleegt, is niet zonder meer voldoende om hem te kunnen aanmerken als iemand die ‘in vereniging’ geweld pleegt.

Beoordeeld zal moeten worden of de door de verdachte geleverde – intellectuele en/of materiële – bijdrage aan het delict van voldoende gewicht is.

Van een nauwe en bewuste samenwerking kan echter ook sprake zijn bij een meer diffuus samenstel van uiteenlopende gerichte geweldshandelingen, dat plaatsvindt binnen een ongestructureerd, mogelijk spontaan samenwerkingsverband met een eigen – soms moeilijk doorzichtige – dynamiek (Hoge Raad 5 juli 2016, ECLI:NL:HR:2016:1320).

Feiten en omstandigheden

Uit de bewijsmiddelen blijkt dat de Volkswagen Polo met de KOZP-inzittenden eerst door een groep personen op de afrit van de A28 werd omsingeld en dat deze groep heeft verhinderd dat de inzittenden van de Volkswagen Polo hun weg naar de demonstratie konden vervolgen. Personen uit de groep, waaronder [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] , zijn voor het voertuig op de weg gaan staan en [medeverdachte 1] heeft hierbij gezegd: ‘wegwezen hier’. De Volkswagen Polo werd door meerdere personen, waaronder [medeverdachte 1] , met eieren bekogeld, waarbij ook eieren door het raam, dat op een kier stond, in de auto terecht zijn gekomen en een inzittende hebben geraakt. Daarnaast werd op de auto geslagen, werd de auto met eieren besmeurd en heeft [medeverdachte 2] een brandende rookfakkel bij de opening van het raam van het bestuurdersportier gehouden, waardoor rook in de auto is terechtgekomen. Verdachte voegde zich vervolgens bij deze groep en ging ook midden op de weg voor de Volkswagen Polo staan, terwijl de bestuurder van de Volkswagen Polo door de menigte heen probeerde te rijden. Toen de Volkswagen Polo vervolgens meer gas gaf, zette verdachte zijn voet tegen de bumper/grill, tegen de voorkant van de auto aan. Een ander persoon uit groep trapte daarop tegen de zijkant van de auto aan.

Toen de bestuurder van de Volkswagen Polo er in slaagde om door de menigte heen weg te rijden, werd de weg ongeveer 100 à 200 meter verderop door een tractor geblokkeerd.

De Volkswagen Polo werd vervolgens opnieuw door een groep personen tegengehouden en omsingeld. Het voertuig werd opnieuw met eieren bekogeld, de ruitenwissers van het voertuig werden stuk gemaakt en er werd een teerachtige zwarte substantie (olie dan wel mengsmering) over de voorruit gegooid. Verder werd het linker voorportier opengetrokken en de sleutel uit het contactslot gehaald. De achterklep van de Volkswagen Polo werd geopend, er werden eieren naar binnen gegooid en de KOZP-inzittenden werden hierdoor geraakt, ook in hun gezicht. Verder werd vanuit de groep geroepen: ‘Laten wij de auto op zijn kant zetten’ en werd er tegen de auto geduwd.

Uit de bewijsmiddelen blijkt verder dat de Ford Mondeo, met de [organisatie] inzittenden, door de groep op de afrit werd omsingeld en belaagd. Personen uit de groep gingen voor de Ford Mondeo staan en verhinderden dat de waarnemers van [organisatie] hun weg naar de demonstratie konden vervolgen. Mannen, deels verkleed in Zwarte Pieten-pakken en geschminkt als Zwarte Piet, begonnen tegen het voertuig te slaan en te schoppen. Ook dit voertuig werd met eieren bekogeld en er werden ook eieren naar binnen gegooid. [medeverdachte 3] heeft hierbij een ei tegen de voorruit van de Ford Mondeo gegooid en [medeverdachte 1] heeft drie of vier eieren tegen het voertuig gegooid en heeft ook ‘wegwezen hier’ geroepen. De voorruit van de Ford Mondeo werd door de groep met eieren en zwart bruine olieachtige substantie besmeurd. Daarnaast werden de ruitenwissers vernield, werd de auto door meerdere personen heen en weer geschud en werd vanuit de groep: ‘we gooien hem om’ en ‘we gooien ze in de sloot’ geroepen. Ook vonden er diverse vernielingen aan de Ford Mondeo plaats.

Overwegingen en oordeel

Openlijk in vereniging geweld plegen

Naar het oordeel van de rechtbank maakte verdachte deel uit van de groep personen die de demonstratie van KOZP probeerde tegen te houden en die met dat doel in één aaneengesloten reeks van gebeurtenissen geweld tegen de auto’s en de inzittenden heeft gepleegd. Er was sprake van een samenstel van gerichte geweldshandelingen die in een korte tijdspanne en vlak bij elkaar hebben plaatsvonden. De geweldshandelingen kunnen daarom naar het oordeel van de rechtbank worden gezien als één feitencomplex, als één incident, en kunnen niet los van elkaar worden gezien.

Verdachte heeft zich bij de groep gevoegd terwijl reeds gewelddadige handelingen tegen de Volkswagen Polo werden verricht en heeft ook zelf zijn voet tegen de bumper/grill van deze auto geplaatst. Hiermee heeft verdachte niet alleen de groep getalsmatig versterkt, maar ook zelf een bijdrage van voldoende gewicht aan dat geweld geleverd. De aanwezigheid en het handelen van verdachte hebben bijgedragen aan de sfeer van ontremming, die tot het overige niet door hem zelf gepleegde geweld jegens goederen en personen heeft geleid. Verdachte is daarom ook strafrechtelijk aansprakelijk voor dit geweld.

Zijn geweldsbijdrage kan niet geïsoleerd worden gezien van het groepsoptreden tegen de Ford Mondeo en de Volkswagen Polo. Dat verdachte zelf geen (gewelddadige) handelingen tegen de (inzittenden van) de Ford Mondeo en bij het latere voorval met de Volkswagen Polo heeft verricht, staat een bewezenverklaring van alle ten laste gelegde gewelddadige gedragingen niet in de weg. Voor een bewezenverklaring van het openlijk in vereniging geweld plegen tegen personen en goederen is immers niet vereist dat de verdachte zelf alle feitelijke handelingen heeft verricht.

Verdachte heeft ter terechtzitting – in lijn met zijn verklaring bij de politie – verklaard dat hij wist dat de demonstratie zou plaatsvinden en daarom op de bonnefooi naar Staphorst ging om te zorgen dat KOPZ het dorp niet binnen kon gaan. Ter plaatse heeft hij zich bij de groep personen op de afrit van de A28 gevoegd om hun auto’s te hinderen Staphorst in te rijden. Verdachte heeft verder verklaard dat hij heeft gezien dat de Volkswagen Polo met eieren werd bekogeld en er een rookfakkel werd aangestoken. Verdachte was zich dan ook bewust van de deelname van anderen aan de openlijke geweldpleging. Verdachte had daarom ten minste voorwaardelijk opzet op het in vereniging plegen van dit geweld.

De rechtbank acht daarom wettig en overtuigend bewezen dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan het openlijk in vereniging geweld plegen tegen de Volkswagen Polo en de Ford Mondeo en de inzittenden van deze auto’s.

Partiële vrijspraak

De rechtbank zal verdachte vrijspreken van de ten laste gelegde strafverzwarende omstandigheid dat verdachte de auto’s heeft vernield.

Uit de rechtspraak van de Hoge Raad volgt dat de in artikel 141, tweede lid, Sr opgenomen zwaardere strafbedreigingen uitsluitend van toepassing zijn op de verdachte van wie komt vast te staan, dat hijzelf goederen heeft vernield respectievelijk het door hemzelf gepleegde geweld één van de in onderdeel 1º, 2º en 3º Sr omschreven gevolgen heeft gehad.

Nu op grond van de bewijsmiddelen niet is gebleken dat verdachte zelf de auto’s opzettelijk heeft vernield, zal hij worden vrijgesproken van dit ten laste gelegde gekwalificeerde gevolg van de openlijke geweldpleging.

3.5

De bewezenverklaring

De rechtbank acht op grond van de in de bijlage opgenomen bewijsmiddelen, waarin zijn vervat de redengevende feiten en omstandigheden waarop de bewezenverklaring steunt, wettig en overtuigend bewezen dat verdachte het ten laste gelegde feit heeft begaan, met dien verstande dat:

hij op 19 november 2022 in Staphorst openlijk, te weten op of aan de afrit van de rijksweg A28, in vereniging geweld heeft gepleegd tegen auto’s en de inzittenden daarvan, door die auto’s met inzittenden:

- met een grote groep te omsingelen,

- te verhinderen hun weg te vervolgen,

- te bekogelen met eieren,

- te besmeuren met ei en/of grond/modder,

- stuk te maken door de ruitenwissers af te breken,

- te bestoken met een (brandende) rookfakkel en

- te trappen en heen en weer te schudden en

(daarbij) te roepen ‘laten we de auto op zijn kant zetten’ en ‘we gooien ze in de sloot’ en ‘we gooien hem om’.

De rechtbank acht niet bewezen wat aan verdachte meer of anders is ten laste gelegd, zodat zij hem daarvan zal vrijspreken.

De in de tenlastelegging voorkomende taal- en/of schrijffouten zijn verbeterd in de bewezenverklaring. Verdachte is daardoor niet geschaad in de verdediging.

4. De strafbaarheid van het bewezen verklaarde

Het bewezen verklaarde is strafbaar gesteld in artikel 141 Sr. Er zijn geen feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het feit uitsluiten. Het bewezen verklaarde levert op:

het misdrijf:
openlijk in vereniging geweld plegen tegen personen en goederen .

5. De strafbaarheid van verdachte

Er zijn geen feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluiten. De rechtbank oordeelt daarom dat verdachte strafbaar is voor het bewezen verklaarde feit.

6. De op te leggen straf of maatregel

6.1

De vordering van de officier van justitie

De officier van justitie heeft gevorderd dat verdachte wordt veroordeeld tot een taakstraf van honderdtachtig uren.

6.2

Het standpunt van de verdediging

De raadsman heeft geen strafmaatverweer gevoerd.

6.3

De gronden voor een straf of maatregel

Bij de strafoplegging houdt de rechtbank rekening met de aard en de ernst van het gepleegde feit, de omstandigheden waaronder dit is begaan en de persoon van verdachte, zoals die uit het dossier en tijdens de behandeling ter terechtzitting naar voren zijn gekomen. De rechtbank acht daarbij in het bijzonder het volgende van belang.

Verdachte heeft zich met anderen schuldig gemaakt aan openlijke geweldpleging. Hij en zijn medeplegers wilden voorkomen dat de KOZP-demonstranten in Staphorst aan zouden komen. Zij wilden de demonstratie tegenhouden en hebben daartoe het recht in eigen handen genomen. Zij hebben de KOZP-demonstranten op de afrit van de A28 opgewacht, hebben de auto met KOZP-demonstranten en ook een auto met [organisatie] -waarnemers tegengehouden, en hebben zich daarbij schuldig gemaakt aan openlijke geweldpleging. De openbare orde is hierdoor op ontoelaatbare wijze verstoord en de Mobiele Eenheid moest er aan te pas komen om deze te herstellen. De rechtbank rekent dit verdachte aan. Het recht om te demonstreren is een belangrijk grondrecht. Het veroorzaken van wanordelijkheden om de uitoefening van dit recht te verstoren kan niet worden getolereerd, omdat dit ernstig afbreuk doet aan de democratische rechtstaat. Bovendien is deze gebeurtenis voor de inzittenden van de auto’s die door een grote menigte werden belaagd, bedreigd en geïntimideerd heel beangstigend geweest.

Wat betreft de persoon van verdachte heeft de rechtbank gekeken naar het strafblad van verdachte van 9 april 2024. Hieruit blijkt dat verdachte in het verleden vanwege andersoortige feiten eerder met politie en justitie in aanraking is geweest. Ook heeft de rechtbank acht geslagen op wat verdachte ter terechtzitting over zijn persoonlijke omstandigheden heeft verklaard. Verdachte is zijn vorige baan door dit handelen kwijtgeraakt en werkt nu als allround medewerker bij een recyclingbedrijf.

De rechtbank acht, alles afwegend, de door de officier van justitie gevorderde taakstraf van honderdtachtig uren passend en geboden. De rechtbank heeft in aanmerking genomen dat er geen letsel bij de inzittenden van de auto’s is opgetreden. Omdat het een collectieve actie betreft waarbij alle deelnemers hetzelfde doel hadden en de deelnemers min of meer eenzelfde aandeel in het geheel hebben gehad, ziet de rechtbank in de persoon van verdachte geen aanleiding om aan verdachte een andere straf op te leggen dan de straf die aan zijn mededaders is opgelegd.

7. De schade van benadeelden

7.1

De vorderingen van de benadeelde partijen [slachtoffer 1] , [slachtoffer 2] en [slachtoffer 3]

[slachtoffer 1] , [slachtoffer 2] en [slachtoffer 3] , vertegenwoordigd door mr. K.J. Zeegers, advocaat te Amsterdam, hebben zich als benadeelde partij in dit strafproces gevoegd. Zij vorderen, ieder voor zich, verdachte hoofdelijk te veroordelen om schadevergoeding te betalen tot een totaalbedrag van € 500,00, bestaande uit immateriële schade, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf het moment waarop de schade is ontstaan en met oplegging van de schadevergoedingsmaatregel.

7.2

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft zich – gelet op de inhoud van de eerder door de rechtbank gewezen vonnissen in de strafzaken tegen [medeverdachte 1] , [medeverdachte 2] en [medeverdachte 3] – op het standpunt gesteld dat benadeelde partijen in hun vorderingen niet-ontvankelijk moeten worden verklaard.

7.3

Het standpunt van de verdediging

De raadsman heeft betoogd dat de benadeelde partijen wegens de bepleite vrijspraak allen in hun vordering niet-ontvankelijk moet worden verklaard.

7.4

Het oordeel van de rechtbank

De rechtbank overweegt ten aanzien van de door [slachtoffer 1] , [slachtoffer 2] en [slachtoffer 3] gevorderde immateriële schade het volgende.

Op grond van artikel 6:106, aanhef en sub b, van het Burgerlijk Wetboek (BW) heeft de benadeelde onder meer recht op een naar billijkheid vast te stellen schadevergoeding anders dan vermogensschade als de benadeelde lichamelijk letsel heeft opgelopen, in zijn eer of goede naam is geschaad of op andere wijze in zijn persoon is aangetast. Degene die zich beroept op de aantasting in zijn persoon, zal die aantasting met concrete gegevens moeten onderbouwen (HR 9 mei 2003, ECLI:N:HR:2003:AF4606). Dat is slechts anders indien de aard en de ernst van de normschending meebrengen dat de in dit verband relevante nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde zo voor de hand liggen, dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen (HR 29 juni 2021, ECLI:NL:HR:2012:BW1519). Van een aantasting in de persoon op andere wijze is niet reeds sprake bij de enkele schending van een fundamenteel recht (HR 15 maart 2019, ECLI:NL:HR:2019:376, r.o. 4.2.2).

De rechtbank stelt vast dat door [slachtoffer 1] , [slachtoffer 2] en [slachtoffer 3] de gevolgen van de aantasting in de persoon niet met concrete gegevens over de psychische schade zijn onderbouwd. Wat namens hen ter toelichting op hun vordering is aangevoerd, is naar het oordeel van de rechtbank ook niet voldoende om de conclusie te kunnen dragen dat de aard en de ernst van de normschending meebrengen dat de relevante gevolgen voor de benadeelde zó voor de hand liggen dat een aantasting in de persoon zonder de nadere onderbouwing kan worden aangenomen. Het in de gelegenheid stellen van [slachtoffer 1] , [slachtoffer 2] en [slachtoffer 3] om hun vorderingen alsnog nader te onderbouwen levert een onevenredige belasting van het strafgeding op. De rechtbank zal hen die gelegenheid dan ook niet bieden. De rechtbank zal hen in hun vorderingen niet-ontvankelijk verklaren en bepalen dat zij hun vorderingen in zoverre slechts bij de burgerlijke rechter kunnen aanbrengen.

8. De toegepaste wettelijke voorschriften

De hierna te nemen beslissing berust op de hiervoor genoemde wetsartikelen. Daarnaast berust deze beslissing op de artikelen 9, 22c en 22d Sr.

9. De beslissing

De rechtbank:

bewezenverklaring

- verklaart bewezen dat verdachte het ten laste gelegde heeft begaan, zoals hierboven omschreven;

- verklaart niet bewezen wat aan verdachte meer of anders is ten laste gelegd en spreekt hem daarvan vrij;

strafbaarheid feit

- verklaart het bewezen verklaarde strafbaar;

- verklaart dat het bewezen verklaarde het volgende strafbare feit oplevert:

het misdrijf:
openlijk in vereniging geweld plegen tegen personen en goederen ;

strafbaarheid verdachte

- verklaart verdachte strafbaar voor het bewezen verklaarde;

straf

- veroordeelt verdachte tot een
taakstraf , bestaande uit het verrichten van onbetaalde arbeid voor de duur van
180 (honderdtachtig) uren ;

- beveelt, voor het geval dat verdachte de taakstraf niet naar behoren verricht, dat
vervangende hechtenis zal worden toegepast voor de duur van
90 (negentig) dagen ;

de vorderingen van de benadeelde partijen

- bepaalt dat de
benadeelde partijen [slachtoffer 1] , [slachtoffer 2] en [slachtoffer 3] in het geheel
niet-ontvankelijk zijn in de vordering en dat elk van de benadeelde partijen de vordering slechts bij de burgerlijke rechter kunnen aanbrengen;

- bepaalt dat de benadeelde partijen en verdachte de eigen kosten dragen, die ten aanzien van deze vorderingen zijn gemaakt.

Dit vonnis is gewezen door mr. S.H. Peper, voorzitter, mr. E.J.M. Bos en J.G.M. Fluttert, rechters, in tegenwoordigheid van mr. N. Klunder, griffier, en is in het openbaar uitgesproken op 14 mei 2024.

Buiten staat

mr. E.J.M. Bos is niet in de gelegenheid dit vonnis mede te ondertekenen.

Bijlage bewijsmiddelen

Leeswijzer

Deze bijlage maakt deel uit van het vonnis en bevat de bewijsmiddelen.

Wanneer hierna wordt verwezen naar dossierpagina’s, zijn dit pagina’s uit het dossier van politie-eenheid Oost-Nederland, genaamd Lavendel, met onderzoeksnummer ON1R022083. Tenzij hieronder anders wordt vermeld, wordt steeds verwezen naar pagina’s van een in de wettelijke vorm, door daartoe bevoegde personen, opgemaakt proces-verbaal.

1. Het proces-verbaal ter terechtzitting van 30 april 2024, inhoudende de door verdachte afgelegde verklaring, zakelijk weergegeven:

Ik wist dat de demonstratie zou plaatsvinden en ben daarom op 19 november 2022 op de bonnefooi naar Staphorst gegaan om ter plaatse te zorgen dat KOPZ het dorp niet binnen kon gaan. Ter plaatse heb ik mij bij de groep personen op de afrit van de A28 gevoegd om hun auto’s te hinderen. Ik heb gezien dat de Volkswagen Polo met eieren werd bekogeld en er een rookfakkel werd aangestoken. De beelden genaamd ‘ [naam beeldmateriaal] ’ die in het dossier zijn opgenomen worden aan mij getoond. Vanaf moment 00:01:00 tot en met 00:01:20: Ik ben gekleed in een blauwe jas. Ik ga midden op de weg voor de Volkswagen Polo staan en trek ondertussen mijn zwarte handschoenen aan, terwijl de bestuurder van de Volkswagen Polo door de menigte heen probeert te rijden. Als de Volkswagen Polo vervolgens meer gas geeft, zet ik mijn voet tegen de bumper/grill, tegen de voorkant van de auto aan. Vanaf moment 00:01:47 tot en met 00:02:05: Het klopt wat u zegt. Ik zie dat een ander persoon uit groep daarna nog tegen de zijkant van de auto trapt.

2. Het proces-verbaal van verhoor verdachte van 13 december 2022, pagina’s 156 tot en met 164, inhoudende de door [medeverdachte 1] afgelegde verklaring, zakelijk weergegeven:

Een week of twee van te voren ging rond dat we een demonstratie zouden tegenhouden op de afrit. Ik heb mij verkleed als Zwarte Piet. Ik ben alleen maar op de afrit geweest. Wij dachten dat de Ford Mondeo en de Volkswagen bij de demonstratie hoorden. Wij hebben de auto’s tegengehouden. Ik ging met de groep mee. Ze gingen voor de Volkswagen staan. Ik heb op de Volkswagen eieren gegooid. Ik heb ook drie of vier eieren tegen een grijze Ford gegooid. Misschien heb ik iets als: ‘wegwezen hier’ tegen de mensen in de auto’s gezegd.

3. Het proces-verbaal bevindingen van 12 december 2022, pagina’s 33 tot en met 38, inhoudende het relaas van verbalisant [verbalisant] :

Hieronder een omschrijving van het beeldmateriaal wat gebruikt is voor het onderzoek. (…)

Op deze foto is de Volkswagen Polo te zien (…) De Volkswagen Polo kwam hier vanaf de A28 de afrit opgereden, waarna deze werd omsingeld door de menigte die bij de afrit stond te wachten. (…) Op deze foto is de Volkswagen Polo te zien, die omsingeld is door de menigte. Er wordt hier een rookfakkel richting het bestuurdersportier van de Volkswagen Polo gestoken. De man op de voorgrond, gekleed als Zwarte Piet in een zwart/lichtblauw pietenpak, gooit eieren tegen de Volkswagen Polo aan. (…) een grijze Ford Mondeo (...) werd ook door de menigte tegengehouden op de afrit bij Staphorst. Op deze still zien we een persoon, later geïdentificeerd als [medeverdachte 3] (…) een ei richting de auto (…) gooien. In de video is te zien dat de voorruit vervolgens besmeurd raakt met ei. (…) Deze still is afkomstig van door de politie gemaakte dronebeelden. Vanuit de hoogte is goed te zien dat de grijze Ford Mondeo compleet omsingeld is door de menigte. (…) Op deze still is te zien dat een ei zojuist tegen de Volkswagen polo werd gegooid.

4. Het proces-verbaal aangifte van 19 november 2022, pagina’s 41 tot en met 44, inhoudende de door [slachtoffer 1] , afgelegde verklaring, zakelijk weergegeven:

Ik ben vanmiddag in Staphorst belaagd in de auto (…) Toen we de afslag namen kwamen we uit op een T-splitsing. Dit was de Achthoevenweg. Bij deze T-Splitsing stonden aan de kant van de weg allemaal mensen en tractoren. Ook zag ik dat mensen over de weg heen liepen (…) We sloegen links af. (…) We reden heel langzaam omdat de weg geblokkeerd werd door mensen. We konden geen kant op en moesten wel doorrijden achter de andere auto's aan. Onderwijl werden er ook eieren naar onze auto gegooid. (…) Op een gegeven moment kwamen mensen om onze auto heen staan. [slachtoffer 4] deed zijn raam op een kier en vroeg (…) of ze alsjeblieft opzij wilde gaan en of we doorgelaten konden worden. Er werd niet geantwoord (…) er was alleen stom gejoel. (…) ik zag dat iemand een brandende fakkel door het raam stak. Hierdoor stond de hele auto in de rook. (…) [slachtoffer 4] kon het raam weer dicht doen. Kort hierna werd de deur van [slachtoffer 4] open getrokken. (…) [slachtoffer 4] probeerde de deur dicht te doen maar ik zag dat ze de deur tegen hielden. (…) Toen de deur open was zag ik (…) dat iemand met een rode Pietenpak de sleutel uit het contact haalde. (…) We zagen echt geen mogelijkheid om weg te kunnen, (…) Tijdens het gesprek met de politie zag ik dat de kofferbak open ging. (…) er stonden bij de kofferbak een man of vier, vijf. (…) Ik hoorde mensen buiten juichen (…) ik zag ik dat ze met eieren begonnen te gooien. Ik denk (…) dat er een stuk of zes eieren in de auto zijn gegooid. Alles zat er onder. Mijn kleding, de kleding van de jongens en de bekleding van de auto. (…) Na dit incident zag ik dat we omsingeld werden door tractors en auto's. (…) mijn kleding is vernield omdat we met eieren zijn bekogeld.

5. Het proces-verbaal van verhoor aangever van 24 november 2022, pagina’s 46 tot en met 48, inhoudende de door [slachtoffer 1] , afgelegde verklaring, zakelijk weergegeven:

Het waren echt zoveel mensen. (…) Eerst reden we rustig, toen werd er een fakkel in onze auto gestoken. Deze heeft een tijdje aangestaan in onze auto. Er werden ook eieren tegen de auto gegooid en er werd aan de auto geschud. (…) We konden doorrijden en toen werden we geblokkeerd door een groep mensen en een tractor. (…) Onze deur werd opengetrokken en de sleutel werd uit het contact gehaald. (…) Er was een groepje met rode pakjes die van alles deden. Er was een groep met allemaal mensen met (…) zonnebrillen, die stonden achter de auto. (…) een persoon heeft tot twee keer toe de fakkel in de auto gestoken.

6. Het proces-verbaal aangifte van 19 november 2022, pagina’s 49 tot en met 51, inhoudende de door [slachtoffer 2] afgelegde verklaring, zakelijk weergegeven:

Vanaf de A28 namen wij de afrit Staphorst en onderaan de afrit links af naar de Achthoevenweg (…) op de rijbaan stond een groep (… ) van 150 tot 200 mensen. Het grote merendeel (…) was verkleed als Zwarte Piet. (…) [slachtoffer 4] wilde langs deze groep heenrijden en op dat moment werd er met eieren tegen de auto gegooid. Het eerste ei werd tegen de voorruit gegooid. De auto werd (…) ingesloten waardoor wij niet verder konden rijden. (…) Toen wij de eerste keer stil stonden werd de hele auto met eieren bekogeld. [slachtoffer 4] deed het raampje aan zijn zijde voor een klein gedeelte open en daardoor heen werden ook eieren gegooid (…) ik werd door eieren geraakt en mijn T-shirt, broek en jas zitten (…) er helemaal onder. Door mensen buiten vanuit de groep werden er allemaal bedreigende woorden in onze richting geroepen (…). Ik hoorde de volgende kreten: ‘Laten wij de auto omgooien’ (…) Buiten de eieren werd er ook nog met iets van teer op de auto van [slachtoffer 4] gegooid. (…) de achterklep van onze auto werd van de buitenkant geopend. (…) er werden wederom eieren naar binnen gegooid vanuit de menigte buiten. (…) Wij reden verder maar verderop stond een trekker op de rijbaan. De weg werd gesperd en moesten weer stoppen. Toen werd het linker voorportier geopend en er stond een grote manspersoon ook verkleed als Zwarte Piet bij dit portier. (…) Deze man riep in onze richting: ‘wat moeten jullie hier, ga weg het is een kinderfeest ga weg dan opgerot hier’. Dit werd op een stille bedreigende manier/toon tegen ons geroepen. Kort hierna kwam hij met een arm naar binnen en pakte de contactsleutel van de Polo en liep weg. (…) enkele keren werd er nog tegen de auto van ons geduwd (…)

7. Het proces-verbaal aangifte van 19 november 2022, pagina’s 52 tot en met 55, inhoudende de door [slachtoffer 4] afgelegde verklaring, zakelijk weergegeven:

Ik reed in een Volkswagen polo. Bij afrit 23 zijn we afgeslagen en de Achthoevenweg opgereden richting Staphorst. Voordat ik de Achthoevenweg op wilde rijden werd ik tegengehouden door een groep jongeren. (…) er stonden wel een man of 50 aan de rand van de weg (…) Er gingen mensen voor de auto staan, zij sloegen op de auto, gooiden eieren tegen de auto en in de auto. Daarnaast hield iemand een rookstaaf door het raam. (…) Na ongeveer 50 meter rijden werden wij weer door zo’n grote groep tot stoppen gedwongen. (…) Er werden wederom eieren gegooid tegen de auto. Ook werd een soort vloeistof op de

voorruit gesmeed, mogelijk teer. (…) Door de teer en de eieren welke op mijn voorruit waren gegooid was mijn zicht erg slecht. (…) Ook zijn mijn ruitenwissers van de voorruit vernield. Deze zijn krom gebogen. Ook is de ruitenwisser van de achterzijde vernield. (…) Ook werd de achterklep opengetrokken en heeft men er een spandoek uitgehaald. (…) ook trok iemand (…) mijn portier open en haalde mijn autosleutel uit het contact. (…) Er is geroepen: ‘Laten wij de auto op zijn kant zetten’. (…) dit kwam erg bedreigend op mij over. Helemaal als zij aan alle kanten de auto optrekken en dingen uit de auto weghalen en ingooien.

8. Het proces-verbaal van verhoor aangever van 30 november 2022, pagina’s 57 tot en met 60, inhoudende de door [slachtoffer 4] , afgelegde verklaring, zakelijk weergegeven:

(…) Het stinkt (…) erg naar rotte eieren in mijn auto (…). een persoon begon aan de klep van de kofferbak te rukken (…). Hij begon de auto te vernielen (…) er kwamen vonken van de fakkel af. (…) door deze fakkel is mijn bekleding in de auto blauw geworden. Ik heb ook gezien dat er brandplekken op de motorkap en op de gril van de auto zitten.

9. Een schriftelijk bescheid, te weten een tijdlijn opgesteld door [slachtoffer 4] , pagina 61, inhoudende:

13:25 uur: (…) Wij rijden een menigte tegemoet die ons de weg blokkeert. Door de kier in het raam wordt een brandende fakkel gestoken en spatten de eerste eieren naar binnen (…) Na circa 125 meter wordt de weg door een tractor opnieuw geblokkeerd. Meteen begint het besmeuren van mijn auto met olie (of mengsmering). De ruitenwissers worden afgebroken. Mijn portier wordt opengetrokken door een Zwarte Piet. (…) die het weet te presteren mijn sleutels uit het contact te grissen (…) 13:40 uur: (…) even later gaat de achterklep open, galmen scheldkanonnades door de auto en vliegen eieren naar binnen (…)

10. Het proces-verbaal van verhoor getuige van 19 november 2022, pagina’s 80 en 81, inhoudende de door [slachtoffer 3] , afgelegde verklaring, zakelijk weergegeven:

Toen wij de afslag Staphorst namen zag ik al dat er een groep van 50 tot 100 mensen stond (… ) toen wij links af sloegen, de Achthoevenweg op, blokkeerden ze de weg. De voetgangers probeerden ons in de bocht al te blokkeren. Dit lukte hun niet. Na ongeveer 100 à 200 meter lukte dit wel, met name omdat ze ook gebruik maakten van een trekker. Wij werden vervolgens door de hele groep ingesloten.(…) Mensen begonnen rond de auto te lopen. Ik hoorde dat ze aan het schreeuwen waren. Ik zag en hoorde dat ze ook op het dak sloegen. Ik zag ook dat de auto met eieren werd bekogeld. Ik zag ook dat alle ruiten van de auto besmeurd werden met een soort teerachtige substantie. (…) Ik zag (…) dat mensen de ruitenwissers van de auto afbraken met hun handen. (…) Ik zag dat deze mensen (…) voor een groot deel waren verkleed als Zwarte Piet. (…) Op een gegeven moment draaide [slachtoffer 4] zijn raam naar beneden. Hij wilde (…) vragen of hij door mocht rijden. Dit stonden ze niet toe. Iets later rukte iemand de deur aan de kant van [slachtoffer 4] open. Ik zag dat er een arm voor [slachtoffer 4] langs ging en dat diegene de sleutel uit het contact haalde. (…) Vervolgens zag ik dat een paar van deze mensen de achterklep opendeden. (…) Ik zag en voelde dat zij (…) eieren de auto ingooiden. Vooral [slachtoffer 4] , [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] kregen de volle laag van de eieren. [slachtoffer 4] in zijn gezicht en [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] ook op hun kleren. Ik ben maar een klein beetje in mijn gezicht en op mijn bril geraakt door een ei (…) Nog een aantal minuten later hoorde ik iemand aan mijn kant van de auto roepen: ‘Laten wij die auto omgooien’.

11. Het proces-verbaal aangifte van 19 november 2022, pagina’s 63 tot en met 65, inhoudende de door [slachtoffer 5] afgelegde verklaring, zakelijk weergegeven:

Op zaterdag 19 november 2022 reden wij in een Ford Mondeo over de A28. Op het moment dat wij de afslag richting Staphorst namen zag ik dat er een grote groep mensen stond te wachten op de afrit. Een blauwe personenauto voor ons werd gestopt door de mensenmenigte. Er werd ook vuurwerk gegooid. (…) De mensenmenigte liep ook naar ons toe. Wij werden door deze mensenmenigte ingesloten. (…) Wij stonden nog op de afslag van de A28, vlak voor de T-splitsing met de Achthoevenweg. Wij konden niet meer door de mensenmeute heen. Zij gooiden met dat lichtvuurwerk. Ze hadden onze auto inmiddels omsingeld. (…) De geweldplegers eisten dat wij naar links moesten (…) Wij hoorde opeens iemand zeggen ‘ze horen erbij’ (…) Ik zag en hoorde dat er eieren op mijn auto werden gegooid. Dit begon op de voorruit en daarna ook op andere plekken van de auto (…) Ik voelde dat er op de auto werd geslagen dat er tegen aan werd geduwd. Ik voelde dat de auto schommelde. Ik zag ook dat ze schopten en bonkten op de ruiten en het dak. Ik zag dat er iemand op de motorkap ging zitten. Ik zag (…) iemand de ruitenwissers aan de voorzijde ombuigen. De linker was hierna sowieso kapot. Ik zag later ook dat er een lamp aan de achterzijde was vernield. Ik zag namelijk dat het glas kapot was. Ik zag ook dat de kentekenplaat aan de achterzijde van de auto was gehaald. Ik zag dat er ook een grote deuk in de achterklep en het bijrijdersportier zat.(…) De linker achterband was leeggelopen. (…) De gehele auto zat onder de eieren. Ik zag ook dat er een zichtbaarheidspaaltje van langs de snelweg tussen de dak dragers was geschoven. Ik zag ook dat er een zwarte smurrie op de voorruit en de ruit van de bestuurderszijde was gesmeerd (…) ik rook dat het iets met olie was. (…) We hebben het raampje open gedraaid om met de politie te communiceren. Maar omdat er toen eieren naar binnen werden gegooid hebben wij het raampje toen weer dicht moeten doen. (…) elke keer als wij filmden werd er op de auto gebonkt.

12. Het proces-verbaal van verhoor aangeefster [slachtoffer 5] van 28 november 2022, pagina’s 67 tot en met 69, inhoudende de door [slachtoffer 5] afgelegde verklaring, zakelijk weergegeven:

Er stonden dames rechts in de berm (…) Deze dames (…) staken steeds de middelvinger op en schopten tegen onze auto (…) Ook werd er door meerdere personen aan onze auto geschud. (…) Daarnaast is er geprobeerd de bumper aan de linker achterzijde te ontzetten (…) mogelijk was dit om te proberen om de achterklep open te krijgen (…) Er is veel schade aan de auto (…) Op de uitvoegstrook van de A28 ter hoogte van Staphorst zagen wij veel mensen staan (…) Wij zagen onderaan de afrit dat een blauwe Volkswagen Polo werd belaagd met onder andere vuurwerk. (…) Op het moment dat wij gestopt waren stonden er rondom onze auto mensen op de weg (…) Er was een man (…) die bij ons in de auto hing (…) Wij mochten er (…) niet langs. Toen we langzaam probeerden weg te rijden werden wij tegen gehouden. (…).

13. Het proces-verbaal aangifte van 19 november 2022, pagina’s 70 tot en met 72, inhoudende de door [slachtoffer 6] afgelegde verklaring, zakelijk weergegeven:

Op zaterdag 19 november 2022 (…) namen wij afslag 23 vanaf de A28 ter hoogte van Staphorst. Wij reden de afslag op en reden in de richting van de Achthoevenweg, waarna ik op de afrit en t-splitsing ineens heel veel rook zag. (…) Naast en op de afrit zag ik heel veel mensen staan. Er waren ook een heleboel mensen gekleed in volledige Zwarte Pieten pakken en met geschminkt gezicht. De weg werd letterlijk voor ons versperd. We konden niet verder rijden. (…) Al meteen kwamen er meerdere mannen om ons heen staan. We zagen dat ze boos waren en hoorden ze ook naar ons schreeuwen. We hoorden ze bijvoorbeeld schreeuwen: ‘ZE HOREN ERBIJ’ en ‘ZE STAAN IN DE APP’. Ineens begonnen de mannen op onze auto te slaan en tegen de auto aan te schoppen. Dit klonk in de auto echt heel erg hard. Er werden vervolgens eieren tegen de auto aangegooid en ook werd er een bruine kleverige substantie over de auto gegoten, gelijkend op olie. Tegelijkertijd werd er aan de deurhendels van alle deuren getrokken (…) Ik hoorde iemand schreeuwen: ‘WE GOOIEN ZE IN DE SLOOT’. Daarbij begonnen de mannen aan onze auto te schudden waarbij ze riepen: ‘WE GOOIEN HEM OM’, waarmee ze de auto bedoelden. (…) ik hoorde en zag iemand bij de linker achterband aan het rommelen. Ook hoorde ik een harde klap tegen het linker achterlicht van de auto. Ook werd een (…) hectometerpaaltje op het dag gegooid en vast gezet tussen het imperial. De mannen waren constant bezig met de auto te vernielen (…) bij een pompstation (…) zag ik dat de linker achterband leeg was. Ook zag ik verschillende beschadigingen aan de auto, waaronder een kapot achterlicht of achterlichten en kapotte ruitenwissers. (…)

14. Het proces-verbaal van verhoor aangeefster [slachtoffer 6] van 28 november 2022, pagina’s 74 tot en met 78, inhoudende de door [slachtoffer 6] afgelegde verklaring, zakelijk weergegeven:

Ik zag op de beelden een als Zwarte Piet geklede man. Hij had zijn gezicht zwart geschminkt. Hij had een rossige baard. Deze man stond voor de bijrijdersstoel. (…) Hij stak middelvingers op. O.a. door hem konden wij niet verder rijden. Hij riep allemaal dingen (…) Wij reden in een Ford Mondeo.

15. Het proces-verbaal van verhoor verdachte van 24 november 2022, pagina’s 83 tot en met 87, inhoudende de door [verdachte] afgelegde verklaring, zakelijk weergegeven:

Ik wilde aanwezig zijn bij de intocht van Sinterklaas om te laten zien dat ik het niet eens ben met ‘Kick out Zwarte Piet’. (…) Er kwamen twee auto’s aan van Kick Out Zwarte Piet met demonstranten erin. Inmiddels had ik van anderen gehoord dat het bekend was wat voor auto’s er aan zouden komen van KOZP. Die auto’s waren namelijk gefotografeerd bij het politiebureau in Zwolle. Wij stonden te wachten bij de afrit daar in de buurt. De mensen die daar waren wilden voorkomen dat KOZP op het marktplein aan zou komen (…) Mijn intentie was om te zorgen dat KOZP Staphorst niet in kwam. Daarom ben ik uiteindelijk ook op de weg gaan staan om die auto’s te gaan hinderen. Ik zag dat er mensen met doosjes eieren klaar stonden. Toen de auto’s aan kwamen rijden liep iedereen de afrit op om ze tegen te houden. Er werd een rookfakkel aangestoken. Er werd met eieren gegooid in de richting van die twee auto’s. Later werden er wel mensen van KOZP geraakt met eieren. Op een bepaald moment kwam de Polo op de afrit stil te staan. Ik sta voor die auto samen met anderen. (…) Mijn voet zet ik dan tegen de bumper/grill aan, tegen de voorkant van de auto. Ik sta met mijn rechter voet omhoog en zet hem dan op die bumper/grill.(…) De paarse VW Polo reed vervolgens verder en kwam 100 meter verderop stil te staan. (…) Op het moment dat de Polo stil stond, zag ik dat er eieren in die auto werden gegooid en op de mensen die erin zaten. Er werden ook portieren open getrokken. (…) Er werd ook een zwarte substantie over de voorruit gegooid.

16. Het proces-verbaal van verhoor verdachte van 5 december 2022, pagina’s 96 tot en met 104, inhoudende de door [medeverdachte 2] afgelegde verklaring, zakelijk weergegeven:

Ik was het er niet mee eens dat Kick Out Zwarte Piet zou gaan demonstreren. Ik wilde een tegengeluid laten horen. Ik wist via de media dat er mensen waren die KOZP demonstranten wilden tegen houden. Ik heb een rookfakkel meegenomen naar de afrit. Mensen om mij heen zeiden welke auto’s bij de demonstranten hoorden. Onder aan de afrit zeiden jongens: ‘dat zijn ze’. Ik had een rookfakkel ontstoken. Ik heb de rookfakkel vastgehouden als statement. Dat was bij de Volkswagen Polo. De Volkswagen Polo vloog dwars door de groep heen. Toen kwam de grijze Ford en die werd op de afrit tegengehouden. De bestuurder van de Ford probeerde door te rijden maar omdat er mensen voor de auto bleven staan kwam die stil te staan. Tegen de Ford werden eieren aan gegooid. En er trapte iemand tegen de spiegel.