Uitspraak
RECHTBANK OVERIJSSEL
Team Strafrecht
Zittingsplaats Almelo
Parketnummer: 08-770363-17
Datum uitspraak: 2 maart 2023
Beslissingop de vordering van het Openbaar Ministerie tot verlenging van de terbeschikkingstelling van:
[betrokkene],
geboren op [geboortedatum] 1962 te [geboorteplaats] (Turkije),
verblijvende in Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) De Rooyse Wissel,
hierna te noemen: de terbeschikkinggestelde.
1.De aanleiding
De terbeschikkinggestelde is bij vonnis van de rechtbank Overijssel van 9 mei 2018, bevestigd bij arrest van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 30 januari 2019, ter beschikking gesteld met bevel tot verpleging van overheidswege, na bewezenverklaring van telkens het misdrijf:
feitelijke aanranding van de eerbaarheid.
feitelijke aanranding van de eerbaarheid.
De terbeschikkingstelling is ingegaan op 14 februari 2019 en is verlengd bij beslissing van deze rechtbank van 1 juli 2021. De maatregel eindigt, behoudens nadere voorziening, op
14 februari 2023.
2.De stukken
De rechtbank heeft kennis genomen van de op grond van artikel 6:6:12 van het Wetboek van Strafvordering (Sv) overgelegde stukken, te weten:
- de pro Justitia rapportage van H.L.C. Morre, psychiater, van 16 november 2022;
- de pro Justitia rapportage van drs. S. Labrijn, psycholoog, van 16 november 2022;
- het verlengingsadvies van FPC De Rooyse Wissel (hierna: de kliniek) van
20 december 2022, opgemaakt en ondertekend door drs. J.J.H.R. Brenkman, hoofd behandeling, drs. R.J.M. Mooren, psychiater, en drs. M. Verhees, adjunct directeur Behandeling en Zorg en plaatsvervangend hoofd van de instelling;
- de wettelijke aantekeningen over de periode van 10 maart 2021 tot 14 februari 2023.
3.De procedure
Het Openbaar Ministerie heeft op 11 januari 2023 een vordering ingediend tot verlenging van de terbeschikkingstelling met twee jaren.
Het onderzoek van de zaak heeft plaatsgevonden op de openbare terechtzitting van
16 februari 2023.
De rechtbank heeft op die zitting gehoord:
- de terbeschikkinggestelde, bijgestaan door zijn raadsman mr. M.F.M. Geeratz, advocaat te Venlo;
- de officier van justitie mr. L. van der Werff;
- J.J.H.R. Brenkman, als deskundige.
Het onderzoek heeft plaatsgevonden met de bijstand van de tolk S. Boskan. Dit is een beëdigde tolk in de Turkse taal in de zin van de Wet beëdigde tolken en vertalers.
De officier van justitie heeft gepersisteerd bij de vordering.
De raadsman heeft zich op het standpunt gesteld dat aan de formele vereisten voor de verlenging van de terbeschikkingstelling is voldaan. De raadsman heeft namens zijn cliënt bepleit de maatregel van terbeschikkingstelling niet te verlengen.
4.De beoordeling
De vordering is op 11 januari 2023 ingediend. Dit is tijdig.
De rechtbank dient op grond van het bepaalde in de artikelen 38d en 38e van het Wetboek
van Strafrecht (Sr) te bepalen of de termijn van de maatregel van terbeschikkingstelling moet worden verlengd.
De rechtbank neemt bij haar overwegingen het over de terbeschikkinggestelde opgemaakte verlengingsadvies van de kliniek, de pro Justitia rapportages en de toelichting van de deskundige ter zitting in aanmerking.
Het verlengingsadvies van de kliniek, de toelichting van de deskundige ter zitting
Uit het verlengingsadvies blijkt, zakelijk weergegeven, het volgende.
Bij de terbeschikkinggestelde is sprake van ongespecificeerde schizofreniespectrum- of een andere psychotische stoornis. Daarnaast heeft de terbeschikkinggestelde een matige verstandelijke beperking (TIQ van 56) en is er bij hem sprake van seksuele problematiek (frotteurismestoornis), een excoriatiestoornis (huidpulkstoornis) en een stoornis in alcoholgebruik. De terbeschikkinggestelde verblijft sinds maart 2021 op de intensieve zorgafdeling Siwa 1. Gedurende de behandeling is geïnvesteerd in het zoveel mogelijk stabiliseren van het toestandsbeeld van de terbeschikkinggestelde, diagnostiek en het bewerken van de risicofactoren met specifieke behandelmodules. Dankzij adequate instelling op anti-psychotische medicatie is er een duidelijke verbetering van het toestandsbeeld zichtbaar. Daarnaast volgt de terbeschikkinggestelde therapieën en trainingen gericht op het vergroten van zijn kennis en het verbeteren van zijn copingvaardigheden. Hij volgt zijn gestructureerde dagprogramma trouw. Hoewel er geen sprake is van incidenten, is er af en toe wel sprake van ongewenst dan wel ongepast gedrag. Het risico op seksuele recidive wordt als hoog ingeschat. In de afgelopen periode is goed zicht ontstaan op de zeer beperkte leerbaarheid van de terbeschikkinggestelde. Bij de terbeschikkinggestelde is sprake van een aangeleerd normbesef waarin hij anderen blijvend nodig lijkt te hebben om te onthouden wat wel en wat niet mag. De verwachting is dat er te allen tijde, ook in de toekomst, een forse externe prothese dient te zijn, en begeleiding die telkens opnieuw de grenzen duidelijk maakt. De terbeschikkinggestelde heeft baat bij een gestructureerde leefomgeving met voldoende begeleiding, ondersteuning en controle zoals op dit moment geboden wordt.
Naar verwachting zal de terbeschikkinggestelde zijn leven lang behoefte blijven houden aan een dergelijke structurerende omgeving, in de vorm van beschermd wonen binnen een justitieel kader, waarbij constante monitoring gewaarborgd kan worden. Van belang is dat het een plek betreft waar hij voor een langere periode kan verblijven met een gebalanceerd dagprogramma dat voldoende uitdaging en prikkeling biedt, maar tegelijk rekening houdt met zijn draagkracht. Gezien de problematiek van de terbeschikkinggestelde zal het resocialisatietraject geleidelijk en stapsgewijs via in eerste instantie begeleid wonen vorm krijgen met uiteindelijk een mogelijke uitstroom via F-RIBW De Schakel binnen een transmuraal verlofkader om vervolgens te onderzoeken of voorwaardelijke beëindiging van de dwangverpleging verantwoord wordt geacht. Gezien de actueel waargenomen beperkte leerbaarheid wordt er rekening mee gehouden dat doorstroom naar begeleid wonen mogelijk te hoog gegrepen is en er rechtstreeks naar 24-uurs beschermd wonen (al dan niet via een forensisch psychiatrische afdeling of een soortgelijke instelling) toegewerkt zal moeten worden. De terbeschikkinggestelde beschikt vanaf juli 2021 over een machtiging voor begeleid verlof, waarmee een start is gemaakt met het resocialisatietraject. Er is echter nog geruime tijd nodig om het resocialisatietraject verder vorm te geven. Bij een (voorwaardelijke) beëindiging van de maatregel wordt het risico op recidive als hoog ingeschat. De kliniek adviseert de maatregel van terbeschikkingstelling daarom te verlengen met twee jaren.
Deskundige Brenkman heeft het verlengingsadvies ter zitting gehandhaafd. Aanvullend heeft zij opgemerkt dat de behandeling van de terbeschikkinggestelde moeizaam verloopt. De terbeschikkinggestelde vertoont regelmatig grensoverschrijdend gedrag, zowel binnen de kliniek als tijdens verloven, waarin hij zich wel laat begrenzen. Onbegeleid verlof wordt op dit moment onverantwoord geacht. Het gebruik van pittenzakjes haalt bij de terbeschikkinggestelde de drang weg om te grijpen naar of te wrijven aan zijn kruis. Het gebruik daarvan wordt om die reden dan ook sterk aangeraden. Het kijken van porno heeft tot op heden niet geleid tot een afname, maar ook niet tot een toename van het ongepaste gedrag. De komende periode zal tevens onderzocht worden of de terbeschikkinggestelde op semi-onbegeleid verlof kan gaan naar een sekswerker en of dit gaat leiden tot een vermindering van het ongepaste gedrag. Omdat het testosteronniveau van de terbeschikkinggestelde niet afwijkend hoog is, wordt het gebruik van libidoremmende medicatie niet effectief geacht. De kliniek is actief op zoek naar een vervolgplek, maar het is gelet op zijn delictachtergrond ingewikkeld om een passende vervolgplek te vinden.
De pro Justitia-rapportages
Het rapport van de psychiater houdt, zakelijk weergegeven, onder meer het volgende in.
De diagnostiek vertoont geen verschillen met die van de kliniek.
De terbeschikkinggestelde is niet in staat om zich zonder enige professionele ondersteuning zelfstandig in de maatschappij staande te houden. Er dient voor hem een professioneel klinisch steunsysteem te worden opgezet waarin wordt voorzien in toezicht op zijn gedragingen en behandeling en begeleiding van zijn psychopathologie. Weliswaar is een FPC voor de terbeschikkinggestelde niet de meest optimale plek om te verblijven en zou hij beter af zijn in een instelling voor verstandelijk beperkten met comorbide psychiatrische stoornissen. Anderzijds is het risico op seksueel gewelddadige recidive hoog tot zelfs zeer hoog en dient het grensoverschrijdende gedrag van de terbeschikkinggestelde, dat zich af en toe nog voordoet, krachtdadig te worden gecoupeerd. Deze benodigde begeleiding en begrenzing van de terbeschikkinggestelde kan ook geboden worden in een instelling voor verstandelijk beperkten, maar het zal naar verwachting geruime tijd gaan duren voordat de terbeschikkinggestelde daar terecht kan. De vrijheden van de terbeschikkinggestelde zullen binnen de kliniek stapsgewijs en planmatig worden uitgebreid, maar niet sneller dan verantwoord wordt geacht. De terbeschikkinggestelde bevindt zich in een zeer pril stadium van zijn resocialisatie. Bij een beëindiging van de maatregel wordt het recidiverisico hoog ingeschat. De psychiater adviseert de maatregel van terbeschikkingstelling te verlengen met twee jaren.
Het rapport van de psycholoog houdt, zakelijk weergegeven, onder meer het volgende in.
Voor wat betreft de diagnostiek zijn er geen discrepanties met de bevindingen van de kliniek. De terbeschikkinggestelde was vanwege zijn beperkingen nauwelijks ambulant te onderzoeken. Hij heeft ernstige articulatieproblemen en is moeilijk te verstaan. De terbeschikkinggestelde is zeer moeilijk leerbaar en heeft blijvend externe begrenzing nodig. De verwachting is dat als de terbeschikkinggestelde meer vrijheid zal krijgen, hij terug zal vallen in alcoholgebruik en delictgedrag. De kliniek probeert de terbeschikkinggestelde te leren ook andere reacties dan een stevig ‘nee’ van vrouwen te erkennen en te herkennen als zijnde een ‘nee’. Het is zeer de vraag of de terbeschikkinggestelde voldoende in staat is om dit te leren en of het geleerde zal beklijven. De terbeschikkinggestelde is onvoldoende in staat om zijn seksuele impulsen te beheersen. Zijn eigen behoeften staan centraal. Wanneer grenzen niet direct en stevig gesteld worden zal hij handelen naar zijn impulsen. Geadviseerd wordt om te kijken of aanscherping van de medicatie een gunstig effect heeft op de seksuele preoccupatie van de terbeschikkinggestelde en/of op zijn delictgedrag. Het recidiverisico wordt in de huidige situatie en bij begeleid verlof als laag ingeschat. Bij een beëindiging van de maatregel wordt het risico op recidive hoog ingeschat. De psycholoog adviseert de maatregel van terbeschikkingstelling dan ook te verlengen met twee jaren.
Het oordeel van de rechtbank
Gelet op het vorenstaande is de rechtbank van oordeel dat de veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen eist dat de maatregel van terbeschikkingstelling wordt verlengd. De rechtbank neemt daarbij in aanmerking dat de maatregel is opgelegd ter zake van een misdrijf dat gericht is tegen of gevaar veroorzaakt voor de onaantastbaarheid van het lichaam van een of meer personen. De totale duur van de maatregel van terbeschikkingstelling met bevel tot verpleging van overheidswege kan daarom een periode van vier jaren te boven gaan. Naar het oordeel van de rechtbank is bij de terbeschikkinggestelde sprake van meerdere stoornissen en van een hoog recidiverisico. Aan de criteria voor de verlenging van de terbeschikkingstelling is dus voldaan.
Volgens de rechtbank bevindt de terbeschikkinggestelde zich in het beginstadium van het resocialisatietraject en verloopt dat traject moeizaam. De terbeschikkinggestelde verblijft sinds maart 2021 op de intensieve zorgafdeling Siwa 1 en volgt therapieën en trainingen gericht op het vergroten van zijn kennis en het verbeteren van zijn copingvaardigheden. Sinds juli 2021 gaat hij met dubbelbegeleid verlof. Door de kliniek wordt gekeken of uitbreiding van verlof mogelijk zou zijn en of het verantwoord is om binnenkort over te gaan naar enkelbegeleid verlof. Hoewel er in de afgelopen periode geen incidenten hebben plaatsgevonden, is er af en toe nog sprake van seksueel ongepast gedrag. De terbeschikkinggestelde wil het liefst dat de maatregel wordt beëindigd, zodat hij weer naar huis kan. De verwachting is echter dat de terbeschikkinggestelde zijn leven lang behoefte zal hebben aan een structurerende, stabiliserende en ondersteunende omgeving, in de vorm van beschermd wonen binnen een justitieel kader, waarbij constante monitoring gewaarborgd kan worden. Van belang is dat het een plek is waar hij voor een langere periode kan verblijven met een gebalanceerd dagprogramma dat voldoende uitdaging en prikkeling biedt, maar tegelijkertijd rekening houdt met zijn draagkracht. De prognose voor de komende periode is nog ongewis en weinig concreet. Gelet op de zeer beperkte leerbaarheid van de terbeschikkinggestelde is het onzeker wat er in de toekomst haalbaar gaat zijn. De kliniek is op zoek naar een passende vervolgplek voor de terbeschikkinggestelde en zal hem, als dit lukt, alvast aanmelden in verband met de lange wachtlijsten. Verlenging van de maatregel is noodzakelijk om de beoogde vervolgstappen geleidelijk te kunnen zetten en de terbeschikkinggestelde verder te stabiliseren in zijn functioneren. Het hele traject zal naar verwachting nog jaren in beslag nemen. De rechtbank zal de terbeschikkingstelling dan ook met twee jaren verlengen.
5.De beslissing
De rechtbank:
- verlengt de terbeschikkingstelling van
[betrokkene]met twee jaren.
[betrokkene]met twee jaren.
Aldus gegeven door mr. M.H. van der Lecq, voorzitter, mr. C. Verdoold en
mr. M.O. Frentrop, rechters, in tegenwoordigheid van Z. Demir als griffier en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 2 maart 2023.
mr. M.O. Frentrop, rechters, in tegenwoordigheid van Z. Demir als griffier en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 2 maart 2023.
Buiten staat
Mr. Verdoold is niet in staat deze beslissing mede te ondertekenen.