ECLI:NL:RBOVE:2023:3859

Uitspraak

RECHTBANK OVERIJSSEL

Team Strafrecht

Meervoudige kamer

Zittingsplaats Zwolle

Parketnummer: 84.190361.21 (P)

Datum vonnis: 2 oktober 2023

Vonnis op tegenspraak in de zaak van de officier van justitie tegen:

[verdachte],

geboren op [geboortedatum] 1968 in [geboorteplaats] ,

wonende aan [adres] .

1.Het onderzoek op de terechtzitting

Dit vonnis is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de openbare terechtzitting van 18 september 2023.

De rechtbank heeft kennis genomen van de vordering van de officier van justitie mr. drs. M.O. van Driel en van wat door verdachte en zijn raadsvrouw mr. A.A. Feenstra, advocaat in Breda, naar voren is gebracht.

2.De tenlastelegging

De verdenking komt er, kort en zakelijk weergegeven, op neer dat verdachte op 4 november 2020 meineed heeft gepleegd, door in een civiele procedure bij de raadsheer-commissaris van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden als getuige onder ede opzettelijk vals en (deels) onwaar te verklaren.

Voluit luidt de tenlastelegging aan verdachte, dat:

hij op of omstreeks 4 november 2020 te Arnhem, althans in Nederland,

in het kabinet raadsheer-commissaris van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden,

als getuige in het verhoor bij de raadsheer-commissaris in de civiele zaak tussen

[bedrijf 1] B.V. en [naam 1] , [naam 2] , [bedrijf 2]

B.V., [bedrijf 3] B.V., [bedrijf 4] B.V. en/of [bedrijf 5]

B.V., nadat hij in handen van de raadsheer-commissaris op de bij de wet

voorgeschreven wijze de belofte had afgelegd de gehele waarheid en niets dan de

waarheid te zullen zeggen, in elk geval in een geval waarin een wettelijk voorschrift

een verklaring onder ede vordert en daaraan rechtsgevolgen verbindt, mondeling,

persoonlijk,

opzettelijk valselijk, geheel of ten dele in strijd met de waarheid - zakelijk

weergegeven - heeft verklaard dat

- [naam 3] voor zover hij wist niet betrokken was geweest bij de inhoudelijke

begeleiding van de heer [naam 1] bij het verwerven van de [bedrijf 6]

(DOC-010, p. 10), en

- hij blijft bij de verklaring die hij voor de Rechtbank Rotterdam had afgelegd in de

procedure tussen [naam 3] en [bedrijf 7] . Hij had terecht verklaard dat hij de

heer [naam 1] met [naam 3] in contact had gebracht nadat [bedrijf 2] ( [bedrijf 2]

) de tender had verworven (DOC-010, p. 10), en

- niemand, ook de heer [naam 3] niet, hem een leidraad had toegestuurd als

voorbereiding op het gesprek met NS (DOC-010, p. 10), en

- hij enkel en alleen met de heer [naam 1] de bespreking met NS had

voorbesproken, dat had hij niet met de heer [naam 3] gedaan (DOC-010, p. 12).

3.De bewijsmotivering

3.1

Inleiding

De [bedrijf 6] betreft een verkoopprocedure van de Nederlandse Spoorwegen (NS) (meer specifiek: NS Vastgoed en Stations B.V.) waarbij door middel van een onderhandse aanbestedingsprocedure verschillende partijen kunnen bieden op een portefeuille, bestaande uit registergoederen (gronden en opstallen) nabij spoorlijnen. De onroerend goedportefeuille vertegenwoordigt een negatieve waarde vanwege (toekomstige) onderhouds- en saneringsverplichtingen, wat met zich brengt dat de afname van de registergoederen tot een betaling van de NS aan de koper zal leiden. Belangstellenden schrijven dus in met een negatieve prijs. De deelnemer die de minst negatieve prijs biedt mag in beginsel de portefeuille afnemen.
De [bedrijf 6] is in december 2014 aan [bedrijf 3] B.V. ( [bedrijf 3] ) gegund. [bedrijf 3] is een rechtspersoon waaraan [naam 1] ( [naam 1] ) is gelieerd. [bedrijf 7] B.V. (hierna: [bedrijf 7] ), een andere bieder in die betreffende procedure, veronderstelt dat zij de gunning van de portefeuille is misgelopen als gevolg van niet-ambtelijke omkoping door [naam 3] en [naam 1] .

In de civiele procedure [bedrijf 7] c.s. versus [naam 3] c.s. is verdachte op 7 december 2017 als getuige door de rechtbank Rotterdam onder ede gehoord. In de hoger beroep procedure [bedrijf 7] c.s. versus [naam 1] c.s. is verdachte op 4 november 2020 door het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden als getuige onder ede gehoord.

3.2

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie acht de ten laste gelegde meineed wettig en overtuigend bewezen. Verdachte heeft op 4 november 2020 in een civiele procedure bij de raadsheer-commissaris van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden als getuige onder ede opzettelijk een valse verklaring afgelegd.

3.3

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft bepleit dat verdachte integraal van het ten laste gelegde moet worden vrijgesproken. De verdediging heeft hiertoe aangevoerd dat niet wettig en overtuigend is bewezen dat sprake is van een verklaring die in strijd is met de waarheid en enig opzet op het afleggen van een onjuiste verklaring ontbreekt.

3.4

Het oordeel van de rechtbank

De rechtbank is van oordeel dat er onvoldoende wettig en overtuigend bewijs voorhanden is dat verdachte op 4 november 2020 meineed heeft gepleegd, door als getuige in een civiele procedure bij de raadsheer-commissaris van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden onder ede opzettelijk vals en (deels) onwaar te verklaren. De rechtbank overweegt daartoe als volgt.

Juridisch kader

Meineed is strafbaar gesteld in artikel 207 van het Wetboek van Strafrecht. Kort gezegd is van meineed sprake wanneer opzettelijk onder ede een valse verklaring wordt afgelegd. Er moet met andere woorden doelbewust leugenachtig zijn verklaard en daarvoor moet wettig en overtuigend bewijs worden geleverd.

Geheugen

De rechtbank constateert dat de procedure omtrent de verkrijging van de [bedrijf 6] plaatsvond in 2014, verdachte in december 2017 als getuige een verklaring heeft afgelegd bij de rechtbank Rotterdam, in november 2020 bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden en dat er veel verklaringen zijn afgelegd in de strafrechtelijke en de civiele procedures. Daarbij komt dat de herinnering aan wat is voorgevallen met het verstrijken van de tijd kan vervagen. Ook kan de getuige na de betreffende gebeurtenis kennis hebben gekregen van stukken of verklaringen van derden over die gebeurtenis of daarover met anderen hebben gesproken, waardoor zijn verklaring over die gebeurtenis niet meer zijn oorspronkelijke herinnering daaraan is, maar zijn herinnering zoals - mogelijk - beïnvloed door de hiervoor bedoelde gesprekken met anderen en kennisname van stukken en verklaringen van derden. Van belang is dan eveneens de context, meer in het bijzonder ook het verloop van het verhoor, waarin verdachte zijn verklaring als getuige heeft afgelegd. Deze aspecten zal de rechtbank betrekken bij de beantwoording van de vraag of verdachte ter zake van de in de tenlastelegging opgenomen passages van zijn als getuige onder ede afgelegde verklaring meinedig heeft verklaard.

Het eerste gedachtestreepje

Aan verdachte is ten eerste ten laste gelegd dat hij opzettelijk vals en (ten dele) in strijd met de waarheid heeft verklaard dat ‘ [naam 3] voor zover hij wist niet betrokken was geweest bij de inhoudelijke begeleiding van de heer [naam 1] bij het verwerven van de [bedrijf 6] ’.

Verdachte heeft op 4 november 2020 in een civiele procedure bij de raadsheer-commissaris van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden als getuige onder ede onder meer verklaard:

‘ [naam 3] is voor zover ik weet niet betrokken geweest bij de inhoudelijke begeleiding van

de heer [naam 1] bij het verwerven van de [bedrijf 6] . Ik heb de heer [naam 1] niet

gesproken over een vergoeding die meneer [naam 3] zou ontvangen voor zijn

betrokkenheid bij de tender . Ik ben zelf diegene geweest die [naam 1] bij het verwerven van

de tender heeft geadviseerd.’

Voorts heeft verdachte verklaard:
‘Gevraagd naar het organogram van dezelfde datum van mijn hand, dat betrekking heeft op een verdeling van de aandelen in [bedrijf 5] met (vennootschappen van) [naam 3] verklaar ik dat er in die tijd wel spinsels zijn geweest tussen de heer [naam 1] en de heer [naam 3] en hebben zij zich afgevraagd wat als de tender verworven zou worden. Spinsels wellicht over verdeling, misschien over vervuilde grond, ik heb daar een opzet voor gemaakt. In mijn herinnering hielp [naam 3] [naam 1] niet bij het verwerven van de tender . De tender is met de heer [naam 3] voorafgaand aan het verwerven daarvan door [bedrijf 2] door mij wel besproken, maar dat ging meer om spinsels: wat als die verworven zou worden? Dit had niets te maken met begeleiding van de heer [naam 1] bij het verwerven van de tender .’

Verder heeft verdachte verklaard:
Op de vraag:‘
Was de heer [naam 3] of gelieerde

vennootschappen direct of indirect betrokken bij de partij die u begeleidde bij de [bedrijf 6]

?” heb ik toen “nee” geantwoord. Desgevraagd verklaar ik dat ik die vraag toen zo

heb uitgelegd, dat de vraag zag op de betrokkenheid bij de begeleiding van [naam 1] . Ik blijf

erbij dat hij daarbij niet was betrokken. In de besprekingen die ik met [naam 1] heb gehad

en met hem bij NS was er geen betrokkenheid van [naam 3] . Als ik nu de vraag uit deze

mail weer zou moeten beantwoorden zou ik me afvragen: betrokkenheid waarbij? De verwerving? “nee". Bij het verdelen van de opbrengst van de mogelijk te verkrijgen

tender was [naam 3] wel betrokken, maar ik verklaarde al dat dat spinsels waren. Die

betrokkenheid ging niet verder dan het organogram waarover ik zojuist verklaarde.’

De verdediging heeft ter zitting betoogd dat deze vragen tijdens het verhoor bij de civiele rechter betrekking hadden op een specifiek onderwerp, namelijk de begeleiding van [naam 1] bij het verkrijgen van de tender . Verdachte heeft ter terechtzitting verklaard dat hij en niet [naam 3] in zijn ogen degene was die [naam 1] inhoudelijk heeft begeleid bij het verwerven van de [bedrijf 6] en dat de contacten tussen [naam 1] , [naam 3] en hem in de periode voor het verkrijgen van de tender puur te maken hadden met spinsels voor het geval de tender verkregen zou worden. Volgens verdachte heeft hij aldus conform de waarheid een verklaring afgelegd.

Vaststaat dat [naam 1] , [naam 3] en verdachte contact hebben gehad in de periode tussen april 2014 en november 2014, maar uit het dossier blijkt niet dat deze contacten gingen over de inhoudelijke begeleiding van [naam 1] met het oog op het verwerven van de [bedrijf 6] . Het is de rechtbank, gelet op de uitleg die verdachte aan zijn verklaring gegeven heeft en wegens het ontbreken van de concrete vraagstelling in het proces-verbaal van het getuigenverhoor waaruit blijkt, althans met een voldoende mate van zekerheid kan worden afgeleid in welke context de aan verdachte als getuige gestelde vragen en daarmee zijn antwoorden moeten worden geplaatst, niet duidelijk geworden dat verdachte met zijn verklaring de civiele rechter bewust, met de daarvoor vereiste mate van opzet, heeft misleid. De rechtbank is van oordeel dat zij daarom op basis van de beschikbare bewijsmiddelen niet kan vaststellen dat verdachte de intentie (en dus het – al dan niet voorwaardelijke – opzet) had vals te verklaren.

De rechtbank zal verdachte van het eerste ten laste gelegde gedachtestreepje vrijspreken.

Het tweede gedachtestreepje

Ten tweede is aan verdachte ten laste gelegd dat hij opzettelijk vals en (ten dele) in strijd met de waarheid heeft verklaard dat ‘hij blijft bij de verklaring die hij voor de Rechtbank Rotterdam had afgelegd in de procedure tussen [naam 3] en [bedrijf 7] . Hij had terecht verklaard dat hij de heer [naam 1] met [naam 3] in contact had gebracht nadat [bedrijf 2] ( [bedrijf 2] ) de tender had verworven’.

Verdachte heeft op 4 november 2020 in een civiele procedure bij de raadsheer-commissaris van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden als getuige onder ede onder meer verklaard:

‘Ik blijf bij de verklaring die ik heb afgelegd voor de rechtbank Rotterdam in de procedure

tussen [naam 3] en [bedrijf 7] . Ik heb toen terecht verklaard dat ik de heer [naam 1] met

[naam 3] in contact heb gebracht nadat [bedrijf 2] de tender had verworven.’

De verdediging heeft ter zitting betoogd dat verdachte nooit heeft ontkend dat er voor oktober 2014 contacten waren tussen [naam 3] en [naam 1] , maar dat die contacten in dat stadium niet de transactie van het Rotterdamse vastgoedpakket betroffen. Zo heeft verdachte tijdens het getuigenverhoor op 7 december 2017 verklaard: “
U vraagt mij of ik weet of [naam 3] en [naam 1] destijds of nu zaken met elkaar deden, los van de hier meer besproken vastgoedtransactie. Ik weet dat ze nu zaken met elkaar doen. En ik wist destijds ook dat ze toen zaken met elkaar deden. Ik weet niet of ze privé met elkaar omgingen”.

In de visie van verdachte heeft hij naar waarheid verklaard.

Vaststaat dat verdachte, [naam 1] en [naam 3] contact hebben gehad in de periode tussen april 2014 en november 2014. Het is de rechtbank, gelet op de uitleg die verdachte aan zijn verklaring gegeven heeft en wegens het ontbreken van de concrete vraagstelling in het proces-verbaal van het getuigenverhoor waaruit blijkt, althans met een voldoende mate van zekerheid kan worden afgeleid in welke context de aan verdachte als getuige gestelde vragen en daarmee zijn antwoorden moeten worden geplaatst, evenwel niet duidelijk geworden dat verdachte met zijn verklaring de civiele rechter bewust, met de daarvoor vereiste mate van opzet, heeft misleid door te verklaren dat hij [naam 1] en [naam 3] met elkaar in contact heeft gebracht. De rechtbank is van oordeel dat zij daarom op basis van de beschikbare bewijsmiddelen niet kan vaststellen dat verdachte de intentie (en dus het – al dan niet voorwaardelijke – opzet) had vals te verklaren.

De rechtbank zal verdachte van het tweede ten laste gelegde gedachtestreepje vrijspreken.

Het derde gedachtestreepje

Ten derde is aan verdachte ten laste gelegd dat hij opzettelijk vals en ten dele in strijd met de waarheid heeft verklaard dat ‘niemand, ook de heer [naam 3] niet, hem een leidraad had toegestuurd als voorbereiding op het gesprek met NS’.

Verdachte heeft op 4 november 2020 in een civiele procedure bij de raadsheer-commissaris van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden als getuige onder ede onder meer verklaard:

‘U houdt mij voor dat mij op 2 oktober 2014 om 11 uur een memo zou zijn toegestuurd met

als opschrift “ [omschrijving] ”. Zonder het stuk te zien, zegt het mij zo

niets. Niemand ook de heer [naam 3] niet, heeft mij een leidraad toegestuurd als

voorbereiding op het gesprek met NS. Ik herinner mij in ieder geval niet de inhoud van dit

stuk. Ik heb zelf geen leidraad opgesteld hoe de heer [naam 1] met de heer [naam 4] zou

moeten praten. Van het zelf bewerken van zo’n leidraad herinner ik mij niets.’

De verdediging heeft ter zitting aangevoerd dat verdachte de specifieke leidraad niet ter inzage heeft gekregen tijdens het getuigenverhoor en dat het duidelijk is dat verdachte er geen herinnering aan had. Voorts heeft de verdediging zich op het standpunt gesteld dat uit het dossier niet blijkt dat verdachte de mail van 2 oktober 2014, waar de leidraad als bijlage bij is gevoegd, heeft gelezen. Bovendien kan niet gecontroleerd worden of de bijlage daadwerkelijk bij de mail was gevoegd en/of geopend kon worden.

De rechtbank zal verdachte van het derde ten laste gelegde gedachtestreepje vrijspreken.

Het vierde gedachtestreepje

Ten vierde is aan verdachte ten laste gelegd dat hij opzettelijk vals en ten dele in strijd met de waarheid heeft verklaard dat ‘hij enkel en alleen met de heer [naam 1] de bespreking met NS had voorbesproken, dat had hij niet met de heer [naam 3] gedaan’.

Verdachte heeft op 4 november 2020 in een civiele procedure bij de raadsheer-commissaris van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden als getuige onder ede onder meer verklaard:

‘Ik heb enkel en alleen met de heer [naam 1] de bespreking met NS voorbesproken. Dat heb

ik niet met de heer [naam 3] gedaan.’

Voorts heeft verdachte verklaard: ‘
Ik blijf bij mijn verklaring dat ik het gesprek met NS niet heb voorbesproken met [naam 3] . Het kan zijn dat wij toen een bespreking hebben gehad, maar een voorbespreking van het gesprek met NS was dit niet.’

De verdediging heeft ter zitting aangevoerd dat er geen bewijs in het dossier zit dat er een voorbespreking voorafgaand aan 18 september 2014 heeft plaatsgevonden en dat als al kan worden vastgesteld dat een bespreking heeft plaatsgevonden, waarbij verdachte aanwezig was, er geen bewijs is dat dit specifiek betrekking had op de bespreking van 18 september 2014 met de NS.

Het is de rechtbank, gelet op de uitleg die verdachte aan zijn verklaring gegeven heeft, niet duidelijk geworden dat verdachte met zijn verklaring de civiele rechter bewust, met de daarvoor vereiste mate van opzet, heeft misleid door te verklaren dat hij enkel en alleen met de heer [naam 1] de bespreking met NS had voorbesproken en dat had hij niet met de heer [naam 3] gedaan. Hierbij overweegt de rechtbank dat geen overtuigend bewijs voorhanden is dat verdachte de bespreking met NS op 18 september 2014 (ook) met [naam 3] heeft voorbesproken. Daarbij komt dat de concrete vraagstelling in het proces-verbaal van het getuigenverhoor ontbreekt, zodat onduidelijk is in welke context op dit onderdeel de vragen zijn gesteld. De rechtbank is van oordeel dat zij op basis van de beschikbare bewijsmiddelen niet kan vaststellen dat verdachte de intentie (en dus het opzet, al dan niet in voorwaardelijke zin) had vals te verklaren.

De rechtbank zal verdachte van het vierde ten laste gelegde gedachtestreepje vrijspreken.

Conclusie

Gelet op het voorgaande, mede bezien in het licht van de inleidende overwegingen over het juridisch kader, factoren die de herinnering van een getuige aan een gebeurtenis en daarmee zijn verklaring daarover kunnen beïnvloeden, alsmede het belang van duidelijkheid over de context en het verloop van het verhoor waarin de getuigenverklaring wordt afgelegd, concludeert de rechtbank dat, als verdachte al in strijd met de waarheid heeft verklaard, niet wettig en overtuigend bewezen is dat verdachte dit met de daarvoor vereiste mate van opzet heeft gedaan. De aanvullende documenten die de officier van justitie enkele dagen voor de zitting heeft overgelegd, maken het vorenstaande niet anders. De daarin gerelateerde bevindingen, alsmede feiten en omstandigheden kunnen noch op zichzelf, noch in onderling verband, noch in samenhang met de overige inhoud van het dossier de slotsom dragen dat verdachte op de hem ten laste gelegde onderdelen van zijn verklaring als getuige onder ede meinedig heeft verklaard. De rechtbank zal verdachte derhalve vrijspreken van het ten laste gelegde feit.

4.De beslissing

De rechtbank:

vrijspraak

- verklaart niet bewezen dat verdachte het ten laste gelegde heeft begaan en spreekt hem daarvan vrij.

Dit vonnis is gewezen door mr. D. ten Boer, voorzitter, mr. M.B. Werkhoven en mr. H. Manuel, rechters, in tegenwoordigheid van mr. C.C. van Druten, griffier, en is in het openbaar uitgesproken op 2 oktober 2023.

Buiten staat

Mr. Werkhoven is niet in de gelegenheid dit vonnis mede te ondertekenen.

Vrijspraak van meineed in civiele procedure bij Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden

Uitspraak

RECHTBANK OVERIJSSEL

1.Het onderzoek op de terechtzitting

2.De tenlastelegging

3.De bewijsmotivering

4.De beslissing