Uitspraak
Rechtbank Overijssel
Afdeling Strafrecht
Meervoudige kamer
Zittingsplaats Zwolle
Parketnummer: 08/952146-15 (P)
Datum vonnis: 29 juni 2017
Vonnis op tegenspraak in de zaak van de officier van justitie tegen:
[verdachte] ,
geboren op [geboortedatum] 1976 in [geboorteplaats] ,
wonende te [adres] .
1.Het onderzoek op de terechtzitting
Dit vonnis is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de openbare terechtzitting van 15 juni 2017.
De rechtbank heeft kennis genomen van de vordering van de officier van justitie
mr. A.M. Vloedbeld en van hetgeen door verdachte en de raadsman mr. M.C. van Linde, advocaat te Groningen, naar voren is gebracht.
2.De tenlastelegging
De verdenking komt er, kort en zakelijk weergegeven, op neer dat verdachte de productie van GHB heeft voorbereid en/of bevorderd door te handelen in de voor die productie geschikte grondstof GBL.
Voluit luidt de tenlastelegging aan verdachte, dat:
hij op een of meer verschillende tijdstippen in of omstreeks de periode van 11 juli 2012 tot en met 20 februari 2015 te Steenwijk en/of andere plaatsen in Nederland, (telkens) tezamen en in vereniging met een ander of anderen en/althans alleen, meermalen, althans eenmaal
(telkens) om een feit, bedoeld in het vierde of vijfde lid van artikel 10 van de Opiumwet, te weten het opzettelijk bereiden en bewerken, verwerken, verkopen, afleveren, verstrekken, vervoeren en/of binnen en/of buiten het grondgebied van Nederland brengen van een of meer (grote) hoeveelhe(i)d(en), GHB (4-hydroxyboterzuur), zijnde GHB (4-hydroxyboterzuur) een middel vermeld op de bij de Opiumwet behorende lijst I, voor te bereiden en/of te bevorderen,
(telkens) een of meer anderen heeft/hebben getracht te bewegen om dat/die feit(en) te plegen, te doen plegen, mede te plegen, uit te lokken en/of om daarbij behulpzaam te zijn en/of om daartoe gelegenheid, middelen en/of inlichtingen te verschaffen en/of
(telkens) zich en/of een of meer ander(en) gelegenheid, middelen en/of inlichtingen tot het plegen van dat/die feit(en) heeft/hebben getracht te verschaffen en/of
(telkens) voorwerpen, vervoermiddelen, stoffen en/of gelden of andere betaalmiddelen voorhanden heeft/hebben gehad, waarvan hij, verdachte en/of zijn mededader(s) wist(en) of ernstige reden had(den) te vermoeden, dat die bestemd was/waren tot het plegen van dat/die feit(en), hebbende hij, verdachte, en/of zijn mededader(s) (telkens) een stof, te weten (in totaal) 2588 kilogram bruto en/of 600 liter, althans (een) (grote) hoeveelhe(i)d(en) Gamma-ButyroLactone (GBL), welke stof benodigd is, althans kan worden gebruikt, bij/voor de bereiding, verwerking en/of vervaardiging van GHB gefinancierd, besteld, geïmporteerd, vervoerd, overgeladen, opgeslagen, verpakt, geëtiketteerd, afgeleverd, verstrekt, verkocht, geëxporteerd, ter beschikking gesteld en/of voorhanden gehad en/of doen/laten financieren,
bestellen, importeren, vervoeren, overladen, opslaan, verpakken, etiketteren, afleveren, verstrekken, exporteren, verkopen, ter beschikking stellen en/of voorhanden hebben en/of een/of meer internetsite(s) geëxploiteerd en/of een of meer onderneming(en) onder de naam v.o.f. [bedrijf] en/of [website] gedreven met als doel de aanprijzing en de verkoop van GBL;
althans, voor zover voor het vorenstaande onder 1 geen veroordeling mocht of zou kunnen volgen, subsidiair, terzake dat
v.o.f. [bedrijf] op een of meer verschillende tijdstippen in of omstreeks de periode van 11 juli 2012 tot en met 20 februari 2015 te Steenwijk en/of andere plaatsen in Nederland, (telkens) tezamen en in vereniging met een ander of anderen en/althans alleen, meermalen, althans eenmaal
(telkens) om een feit, bedoeld in het vierde of vijfde lid van artikel 10 van de Opiumwet, te weten het opzettelijk bereiden en bewerken, verwerken, verkopen, afleveren, verstrekken, vervoeren en/of binnen en/of buiten het grondgebied van Nederland brengen van een of meer (grote) hoeveelhe(i)d(en), GHB (4-hydroxyboterzuur), zijnde GHB (4-hydroxyboterzuur) een middel vermeld op de bij de Opiumwet behorende lijst I, voor te bereiden en/of te bevorderen,
(telkens) een of meer anderen heeft/hebben getracht te bewegen om dat/die feit(en) te plegen, te doen plegen, mede te plegen, uit te lokken en/of om daarbij behulpzaam te zijn en/of om daartoe gelegenheid, middelen en/of inlichtingen te verschaffen en/of
(telkens) zich en/of een of meer ander(en) gelegenheid, middelen en/of inlichtingen tot het plegen van dat/die feit(en) heeft/hebben getracht te verschaffen en/of
(telkens) voorwerpen, vervoermiddelen, stoffen en/of gelden of andere betaalmiddelen voorhanden heeft/hebben gehad, waarvan v.o.f. [bedrijf] en/of haar mededader(s) wist(en) of ernstige reden had(den) te vermoeden, dat die bestemd was/waren tot het plegen van dat/die feit(en), hebbende v.o.f. [bedrijf] en/of haar mededader(s) (telkens) een stof, te weten (in totaal) 2588 kilogram bruto en/of 600 liter, althans (een) (grote) hoeveelhe(i)d(en) Gamma-ButyroLactone (GBL), welke stof benodigd is, althans kan worden gebruikt, bij/voor de bereiding, verwerking en/of vervaardiging van GHB gefinancierd, besteld, geïmporteerd, vervoerd, overgeladen, opgeslagen, verpakt, geëtiketteerd, afgeleverd, verstrekt, verkocht, geëxporteerd, ter beschikking gesteld en/of voorhanden gehad en/of doen/laten financieren, bestellen, importeren, vervoeren, overladen, opslaan, verpakken, etiketteren, afleveren, verstrekken, exporteren, verkopen, ter beschikking stellen en/of voorhanden hebben en/of een/of meer internetsite(s) geëxploiteerd en/of een of meer onderneming(en) onder de naam v.o.f. [bedrijf] en/of [website] gedreven met als doel de aanprijzing en de verkoop van GBL,
tot het plegen van welk(e) bovensomschreven strafbare feit(en) verdachte tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, (telkens) opdracht heeft gegeven en/of aan welke bovenomschreven verboden gedraging(en) verdachte tezamen en in vereniging met een ander of anderen althans alleen, feitelijke leiding heeft gegeven.
3.De voorvragen
De rechtbank heeft vastgesteld dat de dagvaarding geldig is, dat zij bevoegd is tot kennisneming van deze zaak, dat de officier van justitie ontvankelijk is in de vervolging en dat er geen redenen zijn voor schorsing van de vervolging.
4.De bewijsoverwegingen
4.1
Het standpunt van de officier van justitie
De officier van justitie heeft gevorderd dat verdachte voor het subsidiair ten laste gelegde wordt veroordeeld. Daartoe heeft de officier, zakelijk weergegeven, gesteld dat verdachte ernstige redenen had om te vermoeden dat de GBL gebruikt zou worden voor de vervaardiging en handel in GHB, omdat
- hij voor die mogelijkheid was gewaarschuwd door een brief en een mail van het Landelijk Parket;
- uit onderzoek is gebleken dat er geen daadwerkelijke markt is voor (zuivere) GBL in de schoonmaakmiddelenbranche;
- de verklaringen van enkele GBL-afnemers van verdachte niet betrouwbaar zijn;
- enkele van de afnemers kunnen worden gelinkt aan GHB;
- er blijkens de jurisprudentie in soortgelijke zaken een veroordeling is gevolgd.
4.2
Het standpunt van de verdediging
De raadsman van verdachte heeft bepleit dat verdachte van het primair en subsidiair ten laste gelegde wordt vrijgesproken. Daartoe is, zakelijk weergegeven, aangevoerd dat de handel in GBL op zichzelf niet strafbaar is en dat verdachte zijn werkprocessen erop inrichtte om te voorkomen dat er verdachte transacties plaatsvonden. Ook is aangevoerd dat uit het dossier niet kan worden afgeleid dat verdachte (voorwaardelijk) opzet had op het plegen van voorbereidingshandelingen voor de productie van GHB. Verder is gewezen op verschillen tussen de onderhavige zaak en soortgelijke zaken in de jurisprudentie waarin een veroordeling is gevolgd.
4.3
Het oordeel van de rechtbank
Uit het onderzoek ter terechtzitting en de stukken in het dossier kan worden afgeleid dat verdachte in de ten laste gelegde periode vennoot was van v.o.f. [bedrijf] (hierna: [bedrijf] ) en dat hij in die functie in GBL heeft gehandeld. GBL kent diverse toepassingen in de chemische industrie en het wordt tevens gebruikt als grondstof voor de vervaardiging van GHB. GBL staat niet vermeld op één van de lijsten behorende bij de Opiumwet of de Wet
voorkoming misbruik chemicaliën. Vooropgesteld moet daarom worden dat het uitsluitend voorhanden hebben van c.q. handelen in GBL niet strafbaar is. Verdachte wordt echter verweten te hebben gehandeld in GBL ter voorbereiding van de productie van GHB, een feit dat wél strafbaar is gesteld. Voor een veroordeling voor dat feit is vereist dat verdachte wist of ernstige reden had om te vermoeden dat de stof bestemd was voor de bereiding van GHB.
De rechtbank constateert dat [bedrijf] in betrekkelijke openheid handel dreef in GBL, in die zin dat GBL in de bedrijfsnaam voorkomt, dat deze stof via internet bij het bedrijf kon worden besteld en dat de vennoten eenvoudig konden worden bereikt. Op grond van het dossier is niet gebleken van leveringen op ongebruikelijke plaatsen en evenmin van onregelmatigheden in de administratie van het bedrijf. Hierin verschilt deze strafzaak van de zaken in de jurisprudentie die door de officier van justitie en de verdediging zijn aangehaald.
Verdachte heeft ter terechtzitting onder meer verklaard dat de GBL voor verschillende toepassingen in de schoonmaakbranche werd verkocht en dat hij ten tijde van het tenlastegelegde wist dat GBL ook kon worden gebruikt voor de productie van GHB. Hierover heeft verdachte voorts verklaard dat [bedrijf] aanvankelijk GBL leverde aan zowel bedrijven als particulieren in Nederland en in het buitenland. Onder invloed van negatieve berichtgeving in de media over de productie van GHB en een waarschuwingsbrief van het Landelijk Parket in september 2013, zijn de werkprocessen binnen het bedrijf in de loop der tijd stapsgewijs aangescherpt, juist om misbruik van GBL te voorkomen. Deze aanpassingen hielden onder meer in dat binnen Nederland uitsluitend nog GBL aan bedrijven werd geleverd, dat ter controle de inschrijving bij de Kamer van Koophandel werd gecontroleerd en dat de afnemers een eindgebruikersverklaring moesten tekenen. Ter terechtzitting heeft de raadsman stukken overgelegd, waaruit blijkt dat de verkoop van GBL in voorkomend geval door het bedrijf werd geweigerd.
De officier van justitie heeft gesteld dat uit onderzoek is gebleken dat er in werkelijkheid geen markt voor GBL is in de schoonmaakbranche en dat de puurheid van het product
(99,99 %) waarmee verdachte heeft geadverteerd en de prijs waarvoor [bedrijf] dit verkocht, impliceren dat de stof voor de productie van GHB bestemd was, aangezien GBL uitsluitend in sterk verdunde vorm in enkele schoonmaakmiddelen voorkomt en reguliere schoonmaakmiddelen aanzienlijk goedkoper op de markt verkrijgbaar zijn. Het dossier bevat hieromtrent een rapport van een materiedeskundige uit 2012 en een gedeelte van een Quick Scan rapportage uit 2013. De door [bedrijf] gehanteerde werkprocessen waren volgens de officier van justitie slechts een façade om de verkoop van GBL legaal te doen voorkomen.
Naar het oordeel van de rechtbank kan op grond van voornoemde rapporten niet zonder meer worden vastgesteld dat er voor GBL (in het geheel) geen reguliere markt bestaat, mede in aanmerking genomen dat meerdere afnemers van [bedrijf] door de politie zijn gehoord en afzonderlijk van elkaar hebben verklaard de stof te hebben gebruikt als schoonmaakmiddel. Daarbij hebben zij ook verklaringen afgelegd over de kostprijs, die in het licht moet worden gezien van de mogelijkheid om GBL voor het gebruik te verdunnen met - bijvoorbeeld - water. De rechtbank constateert verder dat het dossier één advertentie van 2012 bevat, waarin de puurheid van 99,99 procent is vermeld. Verdachte heeft hierover verklaard dat GBL uitsluitend in deze vorm wordt geproduceerd in (onder meer) China en Duitsland en dat dit percentage standaard op het product vermeld staat. Wat hier ook van zij, naar het oordeel van de rechtbank kan op grond van de vermelding van een zuiverheidspercentage in een advertentie niet zonder meer worden afgeleid dat de GBL bestemd was voor de productie van GHB.
Door de officier van justitie is voorts gesteld dat de verklaringen van enkele afnemers die bij de politie als getuige zijn gehoord niet betrouwbaar zijn en dat deze afnemers aan het gebruik en/of de productie van GHB kunnen worden gelinkt.
De rechtbank constateert, evenals de officier van justitie, dat getuige [getuige 1] verklaard heeft dat hij via zijn bedrijf GBL heeft ingekocht en deze met winst heeft doorverkocht aan een kennis van hem die GHB gebruikt, en dat getuige [getuige 2] heeft verklaard dat hij in 2011 GHB in bezit heeft gehad. Uit het dossier blijkt echter niet dat verdachte van deze omstandigheden op de hoogte was toen hij GBL aan de bedrijven van deze afnemers leverde. Ten slotte is uit het verhoor van getuige [getuige 3] in het geheel geen link met GHB naar voren gekomen. In de verklaringen van deze getuigen wordt bovendien bevestigd dat [bedrijf] uitsluitend aan bedrijven leverde en dat er akkoord moest worden gegaan met een eindgebruikersverklaring. De rechtbank ziet al met al geen gronden om deze verklaringen onbetrouwbaar te achten.
De rechtbank onderschrijft ten slotte het standpunt van de officier van justitie dat niet evident duidelijk is geworden dat GHB is geproduceerd door afnemers van de door verdachte geleverde GBL, nu het dossier daarvoor geen enkel bewijs bevat.
De rechtbank is gelet op het voorgaande van oordeel dat het dossier onvoldoende concrete feiten en omstandigheden bevat die het oordeel kunnen dragen dat verdachte wist of ernstige redenen heeft gehad om te vermoeden dat de GBL bestemd was voor de bereiding van GHB. De rechtbank acht derhalve niet bewezen wat aan verdachte primair en subsidiair is ten laste gelegd, zodat zij hem daarvan zal vrijspreken.
5.De beslissing
De rechtbank:
bewezenverklaring
- verklaart niet bewezen dat verdachte het primair en subsidiair tenlastegelegde heeft begaan en spreekt hem daarvan vrij;
Dit vonnis is gewezen door mr. G. Edelenbos, voorzitter, mr. F. van der Maden en
mr. S. Taalman, rechters, in tegenwoordigheid van D.D. Drost, griffier, en is in het openbaar uitgesproken op 29 juni 2017.