Uitspraak
Rechtbank Overijssel
Team strafrecht
Zittingsplaats Almelo
Parketnummer: 08/760240-13
SAS-nummer: 16/733
Datum beslissing: 22 december 2016
Beslissing van de rechtbank Overijssel, meervoudige raadkamer voor strafzaken, rechtdoende op de vordering op grond van artikel 509o van het Wetboek van Strafvordering (Sv) van de officier van justitie ten aanzien van de terbeschikkinggestelde:
[verdachte] ,
geboren op [geboortedatum] 1981 te [geboorteplaats] ,
verblijvende in de [vestigingsplaats] te [plaats] .
1.De aanleiding
Bij vonnis van de rechtbank Overijssel van 19 september 2014 is na bewezenverklaring ter zake van het misdrijf “diefstal, vergezeld van bedreiging met geweld tegen personen, gepleegd met het oogmerk om die diefstal gemakkelijk te maken en om, bij betrapping op heterdaad, aan zichzelf de vlucht mogelijk te maken en het bezit van het gestolene te verzekeren” de maatregel van terbeschikkingstelling met voorwaarden opgelegd.
Op 28 april 2016 heeft de rechtbank Overijssel bevolen dat de terbeschikkinggestelde alsnog van overheidswege zal worden verpleegd. Tegen deze beslissing heeft de terbeschikkinggestelde hoger beroep ingesteld. Op 24 november 2016 heeft het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden de beslissing van 28 april 2016 vernietigd en de aan de terbeschikkinggestelde opgelegde voorwaarden, zoals vermeld in het vonnis van de rechtbank van 19 september 2014, gewijzigd in die zin dat deze komen te luiden dat de terbeschikkinggestelde:
Algemene voorwaarden:
zich niet schuldig zal maken aan strafbare feiten;
ten behoeve van het vaststellen van zijn identiteit medewerking zal verlenen aan het nemen van een of meer vingerafdrukken of een identiteitsbewijs als bedoeld in artikel 1 van de Wet op de Identificatieplicht ter inzage aanbieden;
medewerking verleent aan reclasseringstoezicht, overeenkomstig artikel 38, tweede lid, van het Wetboek van Strafrecht, de medewerking aan huisbezoeken daaronder begrepen;
Bijzondere voorwaarden:
4. zich op basis van de door het NIFP-IFZ afgegeven indicatiestelling te laten opnemen in de Forensische Verslavingskliniek Piet Roordakliniek of een soortgelijke intramurale instelling, zulks ter beoordeling van het NIFP-IFZ, waarbij de terbeschikkinggestelde zich zal houden aan de aanwijzingen die hem in het kader van de behandeling door of namens die instelling en/of reclassering zullen worden gegeven, waaronder aanwijzingen met betrekking tot middelengebruik, vrijheden, urinecontroles en medicatiebeleid;
5. in afwachting van plaatsing in de FVK Piet Roordakliniek zal verblijven in FPC De [vestigingsplaats] te Nijmegen of een andere daarvoor door de reclassering aan te wijzen instelling en zich zal houden aan de aanwijzingen die hem door of namens die instelling en/of de reclassering zullen worden gegeven, waaronder aanwijzingen met betrekking tot middelengebruik, vrijheden, urinecontroles en medicatiebeleid;
6. zich moet melden bij GGZ Iriszorg respectievelijk GGZ Tactus Verslavingszorg en vervolgens moet hij zich blijven melden zo frequent en zolang de reclassering dit noodzakelijk acht. De reclassering zal de terbeschikkinggestelde in het kader van de meldplicht bezoeken in de FVK Piet Roordakliniek;
7. zal toestaan dat de behandelende instelling GGZ lriszorg respectievelijk GGZ Tactus Verslavingszorg zal informeren over de behandeling;
8. na de klinische opname zal meewerken aan ambulante hulpverlening, indien en zolang de reclassering dat noodzakelijk acht en zich zal houden aan de aanwijzingen die hem door of namens de reclassering worden gegeven;
9. geen alcohol en drugs zal gebruiken, zolang de reclassering dit noodzakelijk acht en zal meewerken aan de controle op de naleving hiervan door middel van middelencontrole;
10. openheid van zaken zal geven aangaande zijn financiële situatie en, indien noodzakelijk, zal meewerken aan budgetbeheer of bewindvoering;
11. zich zal onthouden van criminele activiteiten;
12. slechts van woonsituatie zal veranderen, bijvoorbeeld verhuizen, na overleg en met goedkeuring van de reclassering;
13. zich constructief en open zal opstellen in het contact met de reclassering en inzicht zal geven in zijn psychosociaal functioneren;
14. een zinvolle dagbesteding zat hebben;
15. toestemming aan de reclassering zal geven om contact op te nemen met relevante personen en/of instellingen, voor zover dit noodzakelijk is in het kader van het toezicht, door indien gewenst daarvoor een verklaring van geen bezwaar te ondertekenen;
16. te allen tijde telefonisch bereikbaar zal zijn voor de reclassering;
17. zal meewerken aan een eventueel noodzakelijke time-out plaatsing in FPC De [vestigingsplaats] te Nijmegen voor de duur van zeven weken in het kader van forensisch Psychiatrisch Toezicht (FPT), indien de reclassering dit nodig acht. Deze time-out kan eenmalig verlengd worden met zeven weken.
De maatregel eindigt, behoudens nadere voorziening op 19 september 2016.
2.De stukken
De rechtbank heeft kennisgenomen van de volgende stukken:
- het op grond van artikel 509o Sv uitgebrachte Pro Justitia rapport van 23 juni 2016, opgemaakt en ondertekend door C.J.F. Kemperman, psychiater;
- het op grond van artikel 509o Sv uitgebrachte verlengingsadvies van Tactus Verslavingszorg van 29 juni 2016, opgemaakt en ondertekend door [naam 1] , reclasseringswerker en [naam 2] , leidinggevende;
- het reclasseringsadvies van IrisZorg van 1 november 2016, opgemaakt en ondertekend door [naam 3] , reclasseringswerker en [naam 4] , leidinggevende.
3.De procedure
De vordering van de officier van justitie van 2 augustus 2016, ingekomen op de rechtbank op 3 augustus 2016, strekt tot verlenging van de termijn van de terbeschikkingstelling met twee jaren.
De vordering is behandeld op de terechtzitting van 29 september 2016, waar de terbeschikkinggestelde niet is verschenen. Vervolgens is de vordering behandeld ter zitting van 8 december 2016.
De officier van justitie, mr. Leusink-Van Dijk en de terbeschikkinggestelde, bijgestaan door zijn raadsman mr. S. de Korte, advocaat te Utrecht, zijn op de vordering gehoord.
De heer [naam 1] reclasseringswerker is als deskundige gehoord.
De officier van justitie heeft ter zitting haar vordering gehandhaafd.
De raadsman heeft namens de terbeschikkinggestelde verzocht om de maatregel met een jaar te verlengen. Daartoe heeft de raadsman gesteld dat de terbeschikkinggestelde op
9 december 2016 in de Piet Roordakliniek wordt geplaatst. Nu er geen zicht is op hoelang de klinische behandeling gaat duren, verzoekt de raadsman om een vinger aan de pols te houden.
4.De beoordeling
De rechtbank stelt allereerst vast dat op de vordering tot verlenging niet is beslist uiterlijk twee maanden na de dag waarop de vordering is ingediend. De rechtbank acht dit ongewenst, maar volstaat met de constatering dat genoemde termijn is overschreden en zal daaraan geen nadere consequenties verbinden.
Bij de beoordeling van de vordering tot verlenging van de terbeschikkingstelling, betrekt de rechtbank de inhoud van de hiervoor genoemde stukken en hetgeen ter zitting is besproken.
Psychiatrisch rapport
Bij de terbeschikkinggestelde is sprake van een cocaïne afhankelijkheid, nu in (gedwongen) remissie en een misbruik van cannabis, nu in (gedwongen) remissie, gefundeerd op een persoonlijkheidsstoornis met narcistische en antisociale trekken. Voorheen was er ook sprake van alcoholmisbruik.
De kans op recidive wordt als laag tot matig ingeschat als de terbeschikkinggestelde begeleiding blijft houden en drugsgebruik achterwege laat. In de gesloten setting is het laag en het kan oplopen tot matig naarmate hij meer vrijheden heeft, omdat hij (nog) niet de copingvaardigheden heeft om daarmee om te gaan. Bij een beëindiging van de terbeschikkingstelling met het wegvallen van begeleiding en controle wordt de kans op toekomstig gewelddadig gedrag als hoog ingeschat. De kans bestaat dat de terbeschikkinggestelde bij oplopende spanningen weer drugs gaat gebruiken, zoals ook de afgelopen periode gebeurde in de thuissituatie en in de kliniek. De terbeschikkinggestelde functioneerde voordien (in de kliniek) ook wel een periode goed waarbij hij geen middelen had gebruikt en geen incidenten had veroorzaakt. Het bieden van begeleiding, structuur en controle blijft echter nodig om de kans op delictgerelateerd gedrag te verkleinen.
Het bieden van een toekomstperspectief door middel van een hernieuwd resocialisatietraject zou de terbeschikkinggestelde weer motivatie kunnen geven om drugsgebruik achterwege te laten en zich volledig in te zetten voor een toekomst zonder delictgedrag. Hij wil graag een vader zijn voor zijn zoon en hij zal in het gezin en in de maatschappij moeten leren om zich staande te houden met voldoende begeleiding, behandeling en controle; dus voortgaan met leren om middelen te laten staan en agressie achterwege te laten.
Reclasseringsadvies 29 juni 2016
De terbeschikkinggestelde heeft sinds het bereiken van de leeftijd van 18 jaar praktisch alle jaren die daarop volgden ofwel in detentie verbleven, ofwel binnen een TBS-kader gefunctioneerd. Wanneer de balans wordt opgemaakt van alle maatregelen die geleid zouden moeten hebben tot een beperking van het recidiverisico of gedrag dat meer geconformeerd is aan de normen van de maatschappij kan worden geconcludeerd dat de terbeschikkinggestelde weinig gevoelig is gebleken voor detentie en dat een TBS-kader met voorwaarden niet heeft geleid tot de gewenste verandering in houding en gedrag. Een fundamenteel gebrek aan copingvaardigheden, verslaving en persoonlijkheidsproblematiek, tezamen met een vrijwel ontbrekend inzicht in eigen aandeel in denken en handelen ligt hieraan ten grondslag. De terbeschikkinggestelde heeft in het huidige kader laten zien dat hij niet in staat is om een begeleidings- en behandelingsrelatie aan te gaan. Met de kennis achteraf over het mislukken van de TBS met voorwaarden kan naar mening van de reclassering worden gesteld dat er een sterk vermoeden bestaat dat de terbeschikkinggestelde in de klinische fase (Woenselse Poort en later FPA Westerdok) een schijnaanpassing heet laten zien. Deze schijnaanpassing zou kunnen voortkomen vanuit de gedachte gewenst gedrag te laten zien om zodoende zo snel mogelijk door de terbeschikkingstelling te lopen, ofwel dat aangeleerde vaardigheden niet beklijven, ofwel door een andere, voor Tactus reclassering onbekende reden, hoewel bij Tactus reclassering de indruk overheerst dat de terbeschikkinggestelde zo snel mogelijk wilde uitstromen en daarvoor gewenst gedrag liet zien. Op het moment van doorstroming naar een thuissituatie waarin de terbeschikkinggestelde te maken kreeg met zaken die een zekere mate van goed ontwikkelde copingvaardigheden vereiste, heeft de terbeschikkinggestelde onvoldoende adequaat kunnen handelen. De reclassering noemt hierbij zaken als het samenwonen, het samen een kind krijgen en een algehele aanpassing aan een nieuwe situatie. Hieruit bleek volgens de reclassering dat achteraf gezien een verkeerde inschatting is gemaakt van de vaardigheden en intrinsieke motivatie van de terbeschikkinggestelde. Daar waar hij in de Woenselse Poort nog abstinent was en blijk gaf van inzicht in middelengebruik en een intrinsieke motivatie liet zien om dit voort te zetten, was dit in vrijheid heel anders. Op momenten dat de terbeschikkinggestelde werd betrapt op middelengebruik en te maken kreeg met consequenties als een time-out en een heropname, was hij van mening dat men begrip moest hebben voor het feit dat hij nu eenmaal cocaïne gebruikte en eiste een uitzonderingspositie in de kliniek op door te stellen dat men dit maar door de vingers diende te zien. Met zijn behandelaar van JusTact, forensische poli van Tactus, maakt hij zijn terugvallen niet bespreekbaar. Vaak werd zijn behandelaar pas achteraf ingelicht over een terugval door Tactus reclassering.
Tactus reclassering ziet een intensief klinisch traject binnen de gesloten setting van een FPC als aangewezen voor de terbeschikkinggestelde. Het geringe zicht dat er op de terbeschikkinggestelde was tijdens de periode TBS met voorwaarden zorgde voor teveel ruimte zodat de terbeschikkinggestelde enige tijd door de voorwaarden heen kon laveren, totdat de confrontatie met overtreden voorwaarden uiteindelijk onvermijdelijk was. Het ligt voor de hand om de vraag te stellen of een klinisch traject passend is aangezien de terbeschikkinggestelde eerder in een klinische setting een modus heeft aangenomen waarin hij niet zijn ware gedachten en gevoelens heeft laten zien. Bovendien voorziet een klinische setting niet in mogelijkheden om de opgedane kennis toe te passen in ‘echte’ situaties die de terbeschikkinggestelde in de buitenwereld kan tegenkomen.
Er is echter een duidelijk verschil met de huidige situatie. Waar de terbeschikkinggestelde en behandelaars een ongelijkwaardig vertrekpunt hadden, namelijk het niet aangaan van een behandelingsrelatie met als gevolg een ‘holle’ behandeling, kan daar nu met de recente gebeurtenissen in acht genomen een fundamenteel andere insteek gehanteerd worden. Er zal opnieuw naar de kernproblematiek van de terbeschikkinggestelde gekeken kunnen worden waarbij aandacht zal zijn om een werkelijke behandelrelatie aan te gaan. Het intensieve behandelaspect van een klinische setting kan hiertoe bijdragen. Het ligt in de lijn der verwachtingen dat dit langere tijd in beslag gaat nemen. Wanneer dit voldoende beklijfd is, kunnen vervolgstappen richting verdere vrijheden genomen worden. De reclassering adviseert de terbeschikkingstelling te continueren voor een periode van twee jaar.
Uit het reclasseringsadvies van IrisZorg van 1 november 2016 komt naar voren dat de terbeschikkinggestelde inmiddels is geïndiceerd voor behandeling in de Piet Roordakliniek in Zutphen. De reclassering acht het verantwoord om de terbeschikkingstelling met voorwaarden voort te zetten door middel van een opname en uitstroom via de FVK Piet Roordakliniek. De uitstroom zal geleidelijk moeten plaatsvinden met de nodige ondersteuning en therapie. Het is de bedoeling dat de terbeschikkinggestelde in het kader van zijn resocialisatie gefaseerd terug kan naar zijn echtgenote en zoontje.
De deskundige de heer [naam 1] , reclasseringswerker bij Tactus Verslavingszorg, heeft ter zitting verklaard, zakelijk weergegeven, dat de terbeschikkinggestelde op 9 december 2016 in de Piet Roordakliniek wordt geplaatst. In de kliniek zal worden gewerkt aan zijn verslavingsproblematiek, persoonlijkheidsproblematiek en copingvaardigheden. De deskundige kan niet zeggen hoe lang de behandeling gaat duren. Er heeft geen intake plaatsgevonden, maar de kliniek is wel op de hoogte van de achtergrond van de terbeschikkinggestelde. Bij de deskundige [naam 1] blijft het beeld bestaan dat de terbeschikkinggestelde niet het achterste van zijn tong laat zien. De deskundige blijft bij het advies om de terbeschikkingstelling met twee jaar te verlengen. De reclassering verwacht niet dat de klinische opname binnen een jaar is afgerond.
De terbeschikkinggestelde heeft, kort en zakelijk weergegeven, verklaard dat hij meent dat hij genoeg capaciteit heeft om zichzelf te herpakken en dat dat niet in een kliniek hoeft. Ook de psychiater heeft geen klinische behandeling geadviseerd. Hij wil niet opnieuw al die gesprekken ondergaan en worden “gereset”, maar wil juist gemotiveerd worden. Hij meent klaar te zijn om te werken en voor het gezinsleven. Hij hoopt over een jaar thuis te zijn. De terbeschikkinggestelde vindt de gevorderde verlenging met twee jaar erg lang.
De overwegingen van de rechtbank
Op grond van de door de deskundigen gegeven advies en het besprokene ter zitting is de rechtbank van oordeel dat de terbeschikkingstelling met voorwaarden dient te worden verlengd. Naar het oordeel van de rechtbank eist, gelet op het nog aanwezige delictgevaar, de veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen of goederen de verlenging van de maatregel. Na een moeizame periode, waarin de terbeschikkinggestelde meermalen voorwaarden heeft overtreden, is hij opgenomen in de [vestigingsplaats] . Inmiddels heeft de terbeschikkinggestelde een positieve draai gemaakt en toont hij zich gemotiveerd voor behandeling van zijn problematiek in de Piet Roordakliniek. De reclassering acht het thans verantwoord om de begeleiding van de terbeschikkinggestelde voort te zetten in het kader van de terbeschikkingstelling met voorwaarden. Het traject is uiteindelijk gericht op terugkeer van de terbeschikkinggestelde bij zijn echtgenote en zoontje. Eerst zal er een klinische behandeling plaatsvinden, waarvan de duur mede afhankelijk is van de inzet en motivatie van de terbeschikkinggestelde, en daarna zal er nog een langdurig traject van begeleiding en toezicht nodig zijn. De rechtbank is van oordeel dat de resocialisatie gefaseerd en geleidelijk dient te verlopen en verwacht dat dit resocialisatietraject ruimschoots meer tijd in beslag zal nemen dan een jaar. Gelet hierop zal de rechtbank de terbeschikkingstelling met voorwaarden, zoals deze laatstelijk bij de beslissing van het gerechtshof d.d. 24 november 2016 zijn gewijzigd, met twee jaar verlengen.
5.De wettelijke voorschriften
De verlenging van de maatregel is gegrond op de artikelen 38d, 38e, 38g en 38j van het Wetboek van Strafrecht, alsmede de artikelen 509o, 509p, 509s en 509t van het Wetboek van Strafvordering.
6.De beslissing
De rechtbank:
verlengt de terbeschikkingstelling met voorwaarden van
[verdachte]met twee jaren.
[verdachte]met twee jaren.
Deze beslissing is gegeven door mr. A. Flos, voorzitter, mr. C. Verdoold en
mr. G. Edelenbos, rechters, in tegenwoordigheid van M.M. Greven-Diepenmaat, griffier, en is in het openbaar uitgesproken op 22 december 2016.
Mr. Edelenbos is niet in de gelegenheid deze beslissing mede te ondertekenen.