ECLI:NL:RBOBR:2016:3447

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK OOST-BRABANT

Zittingsplaats 's-Hertogenbosch

Team strafrecht

Parketnummer: 01/995025-12

Datum uitspraak: 28 juni 2016

Vonnis van de rechtbank Oost-Brabant, meervoudige economische kamer voor de behandeling van strafzaken, in de zaak tegen:

[verdachte] ,

gevestigd te [adres] .

Dit vonnis is op tegenspraak gewezen naar aanleiding van het onderzoek ter terechtzitting van 14 juni 2016. De rechtbank heeft kennisgenomen van de vordering van de officier van justitie en van hetgeen van de zijde van verdachte naar voren is gebracht.

De tenlastelegging.

De zaak is aanhangig gemaakt bij dagvaarding van 14 april 2016. Aan verdachte is ten laste gelegd dat:

1.
zij in of omstreeks de periode 1 maart 2010 tot en met 30 september 2010 te Bakel, gemeente Gemert-Bakel, althans in Nederland, samen en in vereniging met één of meer anderen, althans alleen, al dan niet opzettelijk een in of op [adres] gelegen inrichting, te weten een inrichting voor een varkenshouderij en een biogasinstallatie, zijnde een inrichting genoemd in Categorie 1 en/of 2 en/of 7 en/of 8 van de bij het Inrichtingen- en vergunningenbesluit milieubeheer behorende Bijlage I, in elk geval een inrichting genoemd in voormelde Bijlage I,

zonder daartoe verleende vergunning heeft veranderd of de werking daarvan heeft veranderd door het (telkens) innemen en/of opslaan en/of verwerken van - buiten de inrichting afkomstige - (gevaarlijke) (bedrijfs)afvalstoffen, te weten een of meer vrachten/transporten (product) 'bijtende basische organische vloeistof, N.E.G.' (ADR klasse 8, UN 3267) en/of een vracht/transport (product) azijnzuuroplossing met methanol, althans een of meer vrachten/transporten niet in bijlage Aa onder IV van de Uitvoeringsregeling Meststoffenwet vallende, 'eindproduct(en) van (een) bewerkingsprocédé(s) dat/die als meststof(fen) kan/kunnen worden verhandeld' (co-substraat/substraten) en/of
nadat die inrichting was veranderd of de werking daarvan was veranderd deze inrichting ten aanzien van die veranderingen en/of die veranderde werking zonder daartoe verleende vergunning in werking heeft gehad;

2.
zij op een of meer tijdstippen in of omstreeks de periode 1 maart 2010 tot en met 30 september 2010 te Bakel, gemeente Gemert-Bakel, althans in Nederland, al dan niet opzettelijk, in strijd heeft gehandeld met een of meer voorschriften van een aan haar bij besluit van 22 december 2009 door Burgemeester en wethouders van Gemert-Bakel verleende milieuvergunning , aangezien toen aldaar (telkens),

- (in) de silo's ten behoeve van de opslag van bijproducten/co-producten voor vergisting niet alleen producten van de positieve lijst voor vergisting in het kader van de Meststoffenwet of producten die voldoen aan Verordening 1774/2002 (mits het ingedroogde digistaat verbrand werd), bevatte(n), immers bevatte(n) (die) silo('s) het/de product(en) BioAid/Eneroil/CSA-S, in ieder geval een 'bijtende basische organische vloeistof, N.E.G.', (ADR klasse 8, UN 3267') en/of (een) azijnzuuroplossing met methanol en/of werd(en) die producten in die silo's opgeslagen (voorschrift 12.2.1) en/of

- vond van alle - in het vorige voorschrift (12.2.1) genoemde – verwerkte producten geen zodanige registratie plaats, dat een controle hierop mogelijk was en/of gaf de registratie niet ten minste de datum van ontvangst van de co-producten, de hoeveelheid en soort weer (voorschrift 12.2.2);

3.
zij op een of meer tijdstippen in of omstreeks de periode 1 oktober 2010 tot en met 1 maart 2011 te Bakel, gemeente Gemert-Bakel, althans in Nederland, al dan niet opzettelijk, heeft gehandeld in strijd met een of meer voorschriften verbonden aan een omgevingsvergunning die betrekking had op activiteiten als bedoeld in artikel 2.1., eerste lid, onder e van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, te weten de - bij besluit van 22 december 2009 - door Burgemeester en wethouders van Gemert-Bakel aan haar verleende milieuvergunning, aangezien toen aldaar (telkens),

- (in) de silo's ten behoeve van de opslag van bijproducten/co-producten voor vergisting niet alleen producten van de positieve lijst voor vergisting in het kader van de Meststoffenwet of producten die voldoen aan Verordening 1774/2002 (mits het ingedroogde digistaat verbrand werd), bevatte(n), immers bevatte(n) (die) silo('s) het/de product(en) BioAid (een 'bijtende basische organische vloeistof, N.E.G.', ADR klasse 8, UN 3267') en/of (een) azijnzuuroplossing met methanol en/of werd(en) die producten in die silo's opgeslagen (voorschrift 12.2.1) en/of

Voor zover in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze in de bewezenverklaring verbeterd. Blijkens het verhandelde ter terechtzitting is verdachte daardoor niet in de verdediging geschaad.

De formele voorvragen.


De geldigheid van de dagvaarding en de bevoegdheid van de rechtbank.

De dagvaarding voldoet aan alle wettelijke eisen. Krachtens de wettelijke bepalingen is de rechtbank bevoegd van het tenlastegelegde kennis te nemen.


De ontvankelijkheid van de officier van justitie.

Op de in de pleitnota genoemde gronden heeft de raadsman aangevoerd dat de officier van justitie door verdachte in weerwil van het gestelde in de brief van de AID van 11 maart 2011, alsnog strafrechtelijk te vervolgen, in strijd met het vertrouwensbeginsel heeft gehandeld.

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat de bevindingen van [verbalisant 1] in het kader van een bestuursrechtelijke controle zijn gedaan en dat de brief van de AID aan verdachte waarop de raadsman doelt, in het kader van bestuursrechtelijke handhaving is geschreven en niet het oogmerk heeft gehad zich over strafrechtelijke vervolging uit te laten.

Het oordeel van de rechtbank.

Uit het door [verbalisant 1] opgemaakte proces-verbaal volgt dat hij bij verdachte een controle in het kader van de Meststoffenwet heeft uitgevoerd. Dit heeft hij ook expliciet bij zijn verhoor door de rechter-commissaris verklaard. Ook de leidinggevende van [verbalisant 1] , [verbalisant 2] , stelt zich op dat standpunt. De nu aan verdachte ten laste gelegde feiten zien op het handelen in strijd met de vergunningsplicht c.q. de vergunningsvoorwaarden. Dit zijn andere feiten dan de feiten waarover in de waarschuwingsbrief van de AID van 11 maart 2011 wordt gesproken. Uit die brief kan en mag niet worden geconcludeerd dat geen strafrechtelijke vervolging van verdachte zou plaatsvinden voor het handelen in strijd met de vergunningsplicht of de vergunningsvoorwaarden.

Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen is de rechtbank van oordeel dat de officier van justitie, door verdachte strafrechtelijk te vervolgen, geen inbreuk op het vertrouwensbeginsel heeft gemaakt. Daarnaast is de desbetreffende brief verzonden door de AID. Deze instantie was, in elk geval toentertijd, niet bevoegd tot het nemen van beslissingen aangaande de vervolging van stafbare feiten. Ook hierom is geen sprake van schending van het vertrouwensbeginsel. De rechtbank verwerpt het door de raadsman gedane beroep op niet ontvankelijkheid van de officier van justitie.

Bij het onderzoek ter terechtzitting zijn ook overigens geen feiten of omstandigheden gebleken, die aan de ontvankelijkheid van de officier van justitie in de weg staan.


Schorsing der vervolging.

Bij het onderzoek ter terechtzitting zijn geen gronden voor schorsing der vervolging gebleken.

De bewijsmiddelen en de beoordeling daarvan.


Inleiding.

Verdachte wordt verweten dat zij in de periode van 1 maart 2010 tot en met 1 maart 2011 een product genaamd BioAid, een natriumacetaatoplossing, en een azijnzuuroplossing met methanol, in haar inrichting, gelegen aan de [adres] te Bakel, heeft ingenomen, opgeslagen en verwerkt. Dit was verdachte op grond van de haar verleende vergunningen, niet toegestaan,.


De standpunten van de officier van justitie en van de verdediging.

De verdediging heeft zich op het standpunt gesteld dat verdachte in de veronderstelling verkeerde dat BioAid een productnaam voor glycerine was en dat verdachte niet wist en ook niet hoefde te weten dat dit niet zo was. Verdachte mocht afgaan op de adviezen van haar adviseur [persoon 1] en mocht vertrouwen op hetgeen leverancier [persoon 2] mededeelde. Het innemen, opslaan en verwerken van glycerine in de door verdachte gedreven inrichting is wel aan verdachte vergund.

De officier van justitie is van oordeel dat verdachte wist dat BioAid geen productnaam voor glycerine was en dat verdachte wist dat zij BioAid niet in haar inrichting mocht innemen, opslaan en verwerken. Verdachte kreeg immers CMR’s en ADR-formulieren in handen waaruit dat bleek en die CMR’s en ADR-formulieren werden met medeweten van verdachte omgewisseld. Door die stoffen in te nemen, op te slaan en te verwerken heeft verdachte de werking van haar inrichting veranderd zonder dat verdachte daarvoor vergunning was verleend en heeft verdachte de voorwaarden die aan de wel aan verdachte verleende vergunning waren verbonden, overschreden.


De bewijsmiddelen^[1].

In de periode van 1 maart 2010 tot en met 1 maart 2011 heeft [bedrijf 1] een stof genaamd BioAid aan verdachte verkocht. BioAid werd ook verhandeld onder de namen Eneroil en CSA-C. Deze stof was bestemd voor gebruik in de biogasinstallatie van verdachte. [bedrijf 1] kocht deze stof van [bedrijf 2] , een afvalhandelaar gevestigd in Antwerpen. Het transport van BioAid van België naar Nederland werd verzorgd door [bedrijf 3] . In de periode van 1 maart 2010 tot 1 maart 2011 leverde [bedrijf 3] de stof rechtstreeks af aan verdachte.^[2],^[3],^[4],^[5]Op deze wijze hebben in de periode van 1 maart 2010 tot en met 1 maart 2011 diverse transporten plaatsgevonden. Op de vervoersdocumenten, de zogenaamde CMR’s, die [bedrijf 3] bij aflevering door verdachte liet ondertekenen, stond onder meer vermeld dat BioAid werd geleverd. Deze CMR’s zijn namens verdachte ondertekend. Deze CMR’s zijn aan [bedrijf 2] geretourneerd en zijn in de administratie van [bedrijf 2] aangetroffen.^[6],^[7],^[8]

In 2010 zijn tenminste 25 transporten met BioAid en één transport azijnzuuroplossing met methanol overgebracht naar, in ontvangst genomen door en verwerkt door verdachte [pag. 1506]. In 2011 zijn tenminste vier transporten van BioAid door verdachte in ontvangst genomen en verwerkt [pag. 1510]. De co-substraten BioAid en azijnzuuroplossing met methanol zijn door verdachte in de vergistingsinstallatie verwerkt. Dit digestaat is door verdachte als meststof verkocht of aangewend [pag. 1514].^[9]

Ter terechtzitting van 14 juni 2016 heeft [persoon 3] , de vertegenwoordiger van verdachte, onder meer, zakelijk weergegeven – voor zover hier van belang - het navolgende verklaard.^[10]

In de periode van 1 maart 2010 tot en met 1 maart 2011 heeft de maatschap een product genaamd BioAid van [bedrijf 1] gekocht. BioAid werd door een Belgisch transportbedrijf op het bedrijf afgeleverd. Bij de aflevering was altijd iemand van het bedrijf aanwezig. Na het lossen werd door een personeelslid van de maatschap de CMR ondertekend. Ook ik heb dat wel eens gedaan. Ik heb gezien dat op de CMR’s als geleverd product iets met “Bio…” stond. Later kreeg ik van dezelfde lading een andere CMR onder ogen en daarop stond vermeld dat glycerine was geleverd. Ik had wel in de gaten dat de vermeldingen op beide CMR’s niet hetzelfde waren. Ik weet dat de maatschap stoffen die niet op bijlage Aa van de uitvoeringsregeling Meststoffenwet staan, niet mag innemen, opslaan en verwerken. De levering van BioAid of azijnzuur met methanol werd niet geregistreerd bij de maatschap.

Bij gelegenheid van zijn verhoor op 12 maart 2012 heeft [persoon 3] verklaard dat [persoon 1] door de maatschap wel eens werd ingehuurd voor het begeleiden van de biologie van de vergister en het adviseren van de inkoop van producten. [persoon 1] was werkzaam bij [bedrijf 1] . De CMR bij de vracht die de maatschap in ontvangst nam en getekend werd, ging terug naar [bedrijf 1] . De maatschap kreeg dan een CMR van [bedrijf 1] afgegeven of toegestuurd. Dit was een idee van [bedrijf 1] . Bij andere afnames dan de glycerine van [bedrijf 1] was het niet gebruikelijk dat er andere productnamen voor de administratie toegestuurd werden.

De inrichting mag geen azijnzuuroplossing met methanol ontvangen en verwerken. Deze stof staat niet op bijlage Aa van de uitvoeringsregeling Meststoffenwetgeving. [persoon 3] heeft het hem getoonde Belgische CMR uit set 71 ondertekend. Hij zag bij gelegenheid van zijn verhoor dat er azijnzuur en methanol op stond.^[11]

In bijlage Aa van de uitvoeringsregeling Meststoffenwet is glycerine gedefinieerd als een restproduct wat vrijkomt bij de winning van biodiesel uit raapzaadolie of koolzaadolie door omestering met methanol en scheiding onder invloed van de zwaartekracht. . BioAid is een bijtende, basische, organische stof n.e.g. bevattende natriumhydroxide, gevarenklasse 8, ID-nummer UN3267^[12], en staat niet vermeld op bijlage Aa van de uitvoeringsregeling Meststoffenwet. BioAid heeft een zogenaamde ADR-classificatie gekregen wat betekent dat het vervoer van BioAid onder het regime van de Wet vervoer gevaarlijke stoffen viel. BioAid is door het Nederlands Forensisch Instituut [hierna: NFI] onderzocht. Uit dit onderzoek heeft het NFI geconcludeerd dat in de onderzochte monsters geen glycerine is aangetroffen of stoffen die er op wijzen dat het bemonsterde materiaal is vrijgekomen bij de productie van Biodiesel.^[13]

Op 28 augustus 2009 is een aanvraag ingekomen om een nieuwe, de gehele inrichting omvattende vergunning voor een varkenshouderij en biogasinstallaties aan de [adres] in Bakel. De inrichting valt onder andere onder categorie 1.1, lid c, 2.1, lid a, 7.1, lid a en 8.1, lid a van het inrichtingen- en vergunningenbesluit milieubeheer. Bij besluit van Burgemeester en wethouders van Gemert-Bakel van 22 december 2009 wordt voor het perceel aan de [adres] in Bakel, kadastraal bekend gemeente Gemert-Bakel, sectie N, nummer 2118 [deels] en 2174 [deels] de gevraagde vergunning voor een varkenshouderij en biogasinstallatie verleend onder de voorschriften vermeld in bijlage I:^[14]

Voorschriften voor een varkenshouderij en biogasinstallatie [adres] te Bakel zoals aangevraagd door [persoon 3] , [adres] te Bakel. Voorschriften […..]

12 co-vergistingsinstallatie. […..]

12.2

Opslag en behandeling bijproducten/co-producten

12.2.1: In de silo’s ten behoeve van de opslag van bijproducten/co-producten voor vergisting mogen alleen producten bevatten van de positieve lijst voor vergisting in het kader van de Meststoffenwet of producten die voldoen aan Verordening 1774/2002, mits het ingedroogde digistaat verbrand wordt.

12.2.2: Van alle verwerkte producten genoemd in het vorige voorschrift dient een registratie plaats te vinden, zodanig dat er controle hierop mogelijk is. De registratie dient minimaal de datum van ontvangst van de co-producten, hoeveelheid en soort weer te geven.

[…..]


Het oordeel van de rechtbank.

De aansprakelijkheid van de rechtspersoon.

Om de hiervoor genoemde gedragingen aan verdachte te kunnen toerekenen, moet vastgesteld worden dat die gedragingen in de sfeer van de rechtspersoon hebben plaatsgevonden. Van een gedraging in de sfeer van de rechtspersoon kan sprake zijn indien zich een of meer van de navolgende omstandigheden voordoen:

het gaat om een handelen of nalaten van iemand die hetzij uit hoofde van een dienstbetrekking hetzij uit anderen hoofde werkzaam is ten behoeve van de rechtspersoon,

de gedraging past in de normale bedrijfsvoering of taakuitoefening van de rechtspersoon,

de gedraging is de rechtspersoon dienstig geweest in het door de rechtspersoon uitgeoefende bedrijf of taakuitoefening,

e rechtspersoon vermocht erover te beschikken of de gedraging al dan niet zou plaatsvinden en zodanig of vergelijkbaar gedrag werd blijkens de feitelijke gang van zaken door de rechtspersoon aanvaard of placht te worden aanvaard, waarbij onder bedoeld aanvaarden mede begrepen is het niet betrachten van de zorg die in redelijkheid van de rechtspersoon kon worden gevergd met het oog op de voorkoming van de gedraging.

Uit de inhoud van de hiervoor genoemde bewijsmiddelen blijkt dat verdachte in de periode van 1 maart 2010 tot en met 1 maart 2011 BioAid en een azijnzuuroplossing met methanol van [bedrijf 1] heeft afgenomen. De bedoeling was om die stoffen in de co-vergistingsinstallatie van verdachte te gebruiken. Voor verdachte had dit onder meer als voordeel dat zij zich van de mest kon ontdoen die van de door verdachte geëxploiteerde varkenshouderij afkomstig was en dat verdachte de energie die bij het vergistingsproces vrijkwam, voor verdachte rendement opleverde door die energie deels in haar eigen bedrijf te gebruiken en deels door die energie te verkopen. Deze handelingen, het afnemen en verwerken van BioAid en azijnzuuroplossing met methanol in haar inrichting, paste in de normale bedrijfsuitvoering van verdachte, bestaande uit het co-vergisten van organische materialen. Deze handelingen waren ook dienstig aan het door verdachte uitgeoefende bedrijf, het exploiteren van een varkenshouderij en een biogasinstallatie. Het lag binnen de invloedsfeer van verdachte om te bepalen of zij BioAid en azijnzuuroplossing met methanol van [bedrijf 1] wilde afnemen om vervolgens in haar biogasinstallatie te verwerken. Niet is gebleken van feiten of omstandigheden waaruit aannemelijk wordt dat verdachte in de ten laste gelegde periode enige handeling heeft ondernomen om de verwerking van BioAid en azijnzuuroplossing met methanol in haar inrichting te voorkomen, dan wel te beëindigen of dat verdachte op enigerlei wijze actie heeft ondernomen de feitelijke samenstelling van BioAid en azijnzuuroplossing met methanol te achterhalen. Daarmee heeft verdachte deze werkwijze, bestaande uit het verwerken van BioAid en azijnzuuroplossing met methanol in haar inrichting, aanvaard.

Op grond van de hiervoor genoemde feiten en omstandigheden is de rechtbank van oordeel dat verdachte aansprakelijk is voor de ten laste gelegde handelingen. Uit de bewijsmiddelen is gebleken dat de werknemers van verdachte deze handelingen opzettelijk hebben verricht. De rechtbank rekent de ten laste gelegde handelingen dan ook aan verdachte toe.

Is er sprake van een afvalstof?

Verdachte heeft erkend dat azijnzuuroplossing met methanol is aan te merken als een afvalstof. Verdachte heeft echter betwist dat BioAid eveneens is aan te merken als een afvalstof. De rechtbank overweegt met betrekking tot de status van BioAid als volgt.

Op grond van het bepaalde in de Richtlijn 2008/98/EG, de Kaderrichtlijn afvalstoffen [hierna: de Kaderrichtlijn], in de Nederlandse wetgeving opgenomen in artikel 1.1, eerste lid, van de Wet milieubeheer, is het begrip afvalstoffen gedefinieerd als: “alle stoffen, preparaten of voorwerpen waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of moet ontdoen”. Uit bestendige jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie en in het verlengde daarvan van de Hoge Raad, dient het begrip “ontdoen” ruim te worden uitgelegd. Voor de beantwoording van de vraag of een stof een afvalstof is, is niet relevant of de stof verontreinigend is of het een schone stof is of dat die stof nog economische waarde heeft.

Op grond van de inhoud van de hiervoor weergegeven bewijsmiddelen staat vast dat bij de productie van HEC door [bedrijf 4] een natriumacetaatoplossing, CSA-F genoemd, vrijkwam. CSA-F werd door [bedrijf 4] naar [bedrijf 5] verpompt. Door [bedrijf 5] werd uit CSA-F een stof gedistilleerd. Wat na dit distillatieproces nog resteerde werd door [bedrijf 5] naar [bedrijf 4] terug gepompt. Deze stof, ook wel CSA-C of BioAid genoemd, kon [bedrijf 4] zelf niet verder gebruiken. Omdat [bedrijf 4] BioAid kwijt wilde, heeft [bedrijf 4] BioAid via [bedrijf 2] afgezet. De rechtbank is van oordeel dat [bedrijf 4] zich daarmee als houder van BioAid, van die stof heeft ontdaan..

Op grond van het bepaalde in de Kaderrichtlijn, in de Nederlandse wetgeving opgenomen in artikel 1.1, zesde lid, van de Wet milieubeheer, kunnen stoffen niet als afvalstoffen worden aangemerkt als wordt voldaan aan de voorwaarden gesteld in artikel 5 van de Kaderrichtlijn. De verdediging heeft zich op deze Kaderrichtlijn beroepen. Voor zover in deze zaak van belang, is in dat artikel het navolgende bepaald:

Bijproducten:

1. Een stof die of een voorwerp dat het resultaat is van een productieproces dat niet in de eerste plaats bedoeld is voor de productie van die stof of dat voorwerp, kan alleen als een bijproduct en niet als een afvalstof in de zin van artikel 3, punt 1, [van de Kaderrichtlijn] worden aangemerkt, indien wordt voldaan aan de volgende voorwaarden;

het is zeker dat de stof of het voorwerp zal worden gebruikt;

de stof of het voorwerp kan onmiddellijk worden gebruikt zonder verdere behandeling dan die welke bij de normale productie gangbaar is;

de stof of het voorwerp wordt geproduceerd als een integraal onderdeel van een productieproces; en

verder gebruik is rechtmatig, met andere woorden de stof of het voorwerp voldoet aan alle voorschriften in zake producten, milieu en gezondheidsbescherming voor het specifieke gebruik en zal niet leiden tot over het geheel genomen ongunstige effecten op het milieu of de menselijke gezondheid.

Uit hetgeen hiervoor is overwogen volgt dat BioAid in elk geval niet voldoet aan de voorwaarde genoemd in artikel 5 eerste lid aanhef en onder b van de Kaderrichtlijn. Het CSA-F ondergaat bij [bedrijf 5] een bewerking alvorens het wordt afgezet als BioAid. Enkel en alleen hierom al valt BioAid niet onder een stof waarop artikel 5 van de Kaderrichtlijn ziet.

De rechtbank ziet zich vervolgens voor de vraag gesteld of de desbetreffende BioAid op enig moment de status van afvalstof heeft verloren. Deze vraag beantwoordt de rechtbank ontkennend. Van het verliezen van de status van afvalstof zou, onder omstandigheden, sprake kunnen zijn bij omvorming van een afvalstof tot een nieuw materiaal. De rechtbank verwijst daartoe naar het arrest van het Hof van Justitie van de EG van 19 juni 2003, LJN AM0820. Omvorming zou in dit geval wellicht kunnen plaatsvinden door het gebruik van BioAid bij de vergisting in een biovergistingsinstallatie. De aan verdachte ten laste gelegde gedragingen gaan echter vooraf aan de vergisting. Ten tijde van de tenlastegelegde gedragingen was BioAid derhalve nog immer een afvalstof.

Gelet op al hetgeen hiervoor is overwogen, is de rechtbank van oordeel dat BioAid ten tijde hier van belang een afvalstof is als bedoeld in artikel 1.1, eerste lid, van de Wet milieubeheer. De daartegen door de verdediging gerichte verweren worden verworpen.

Uit hetgeen hiervoor is overwogen, volgt ook dat BioAid en de azijnzuuroplossing met methanol niet voldeden aan de eisen gesteld in de Verordening (EG) 1774/2002, zoals die in de ten laste gelegde periode gold. Deze Verordening stelt volksgezondheidsvoorschriften en veterinairrechtelijke voorschriften voor dierlijke bijproducten vast teneinde risico’s voor de volksgezondheid en de diergezondheid die aan deze producten verbonden zijn, te voorkomen en tot een minimum te beperken. Uit het door het NFI ingesteld onderzoek naar de samenstelling en de eigenschappen van BioAid en de azijnzuuroplossing met methanol, volgt dat deze stoffen niet voldoen aan de definities van dierlijke bijproducten als bedoeld in artikel 2 van voormelde Verordening (EG) 1774/2002.

Het opzet bij verdachte.

Door en namens verdachte is ter terechtzitting primair aangevoerd dat verdachte niet het opzet heef gehad BioAid in plaats van glycerine in te nemen, op te slaan en te verwerken, ook niet in de zin van voorwaardelijk opzet. Subsidiair heeft verdachte aangevoerd dat zij geen schuld aan de gedragingen van [bedrijf 1] had en dat verdachte daarom van alle rechtsvervolging moet worden ontslagen.

Aan dit verweer heeft verdachte het navolgende ten grondslag gelegd.^[15]Bij het bouwen en het opstarten van de biogasinstallatie medio 2007 is advies gevraagd aan het bedrijf [bedrijf 6] . Daar was op dat moment de heer [persoon 1] werkzaam. Hij was de man met de specifieke chemische kennis. Na de bouw van de installatie is [persoon 1] verdachte blijven adviseren. Nadat [persoon 1] bij [bedrijf 1] is gaan werken, heeft hij die adviserende werkzaamheden voortgezet. In de co-vergistingsinstallatie werd glycerine gebruikt. Op een bepaald moment heeft [persoon 1] het product BioAid aanbevolen. Naar zijn zeggen was BioAid op basis van de eigenschappen van dit product een soort superglycerine, afkomstig uit België. Op advies van [persoon 1] is verdachte overgegaan tot het aankopen en het verwerken van BioAid. Bij de aflevering van BioAid stond op de CMR die de transporteur aan verdachte aanbood, als productnaam BioAid vermeld. Verdachte heeft deze CMR niet in haar administratie opgenomen, maar aan haar leverancier [bedrijf 1] , afgegeven. Vervolgens kreeg zij voor de betreffende levering een andere CMR van [bedrijf 1] waarop als productnaam glycerine stond vermeld. Op de factuur die verdachte van [bedrijf 1] ontving stond hetzelfde product als “BLK Vergisting glycerine” vermeld. Door of namens [bedrijf 1] werd gezegd dat de wijziging van de productnaam diende om de bron van herkomst van BioAid te beschermen. Deze uitleg heeft verdachte geaccepteerd. Bij de levering van BioAid werd door verdachte alleen de pH-waarde en het drogestofgehalte van de lading gecontroleerd om te bepalen of de aangevoerde stof geschikt was voor gebruik in de co-vergistingsinstallatie. Bij verdachte was voorts bekend dat BioAid als zodanig niet stond vermeld op bijlage Aa van de uitvoeringsregeling Meststoffenwet. Naar de samenstelling van BioAid is door verdachte nooit onderzoek gedaan.

De rechtbank overweegt het navolgende.

Zoals hiervoor onder de bewijsmiddelen is weergegeven, werd BioAid door [bedrijf 3] als een gevaarlijke stof vervoerd. [bedrijf 3] nam bij het vervoer alle voorzorgsmaatregelen in acht die de Wet vervoer gevaarlijke stoffen haar voorschreef, inclusief alle waarschuwingsborden op de bij het transport door [bedrijf 3] gebruikte tankauto’s. Bovendien werden de transporten begeleid ADR-formulieren omdat het om gevaarlijke stoffen handelde. Deze formulieren werden door verdachte gezien en afgetekend.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is de rechtbank voorts gebleken dat verdachte wist dat de productnaam van de aan verdachte geleverde stof zoals die op de CMR’s en ADR-formulieren stond die verdachte na levering door [bedrijf 3] ondertekende, verschilde van de naam die op de CMR’s stond vermeld die verdachte van [bedrijf 1] kreeg en van de naam die op de factuur stond die [bedrijf 1] aan verdachte stuurde. Daarnaast wist verdachte dat BioAid als zodanig niet op bijlage Aa van de uitvoeringsregeling Meststoffenwet stond vermeld.

Van azijnoplossing met methanol wist verdachte dat zij deze niet mocht ontvangen en verwerken als co-product.

Verdachte heeft voorts gesteld dat zij de verklaring van [bedrijf 1] dat de aanduiding van de productnaam BioAid op de CMR’s en de facturen verschilden om de bron van herkomst van BioAid te beschermen, een geloofwaardige verklaring vond. De rechtbank deelt deze opvatting niet. Op de CMR’s die [bedrijf 3] bij de aflevering van BioAid aan verdachte aanbood, stond immers de juiste naam van het geleverde product en de producent van het product vermeld Indien [bedrijf 1] de herkomst van de leveringen daadwerkelijk voor verdachte verborgen had willen houden, had zij haar transporteur een andere CMR laten opmaken ten behoeve van verdachte. De verdachte had dat ook moeten begrijpen want van bronbescherming was geen sprake.

Gelet op deze omstandigheden had verdachte juist een onderzoek moeten instellen naar de feitelijke samenstelling en status van BioAid en had zij niet klakkeloos mogen vertrouwen op het oordeel en de adviezen van [persoon 1] . De rechtbank neemt daarbij mede in aanmerking dat [persoon 1] een werknemer was van [bedrijf 1] BV en derhalve een commercieel belang had (althans kon hebben) bij de verkoop van BioAid aan verdachte. Hij geldt niet als een onafhankelijke derde op wie zonder enig nader onderzoek vertrouwd mocht worden.

Gelet op de hiervoor genoemde feiten en omstandigheden had het op de weg van verdachte gelegen (nader) onderzoek in te stellen naar de daadwerkelijke samenstelling van BioAid. Dat heeft verdachte nagelaten. Daarmee heeft verdachte - op zijn minst genomen - willens en wetens de aanmerkelijke kans aanvaard dat het aan verdachte geleverde product geen glycerine was, maar een stof die verdachte niet in haar inrichting mocht innemen, opslaan of verwerken.

Conclusie.

Op grond van de inhoud van de hiervoor weergegeven bewijsmiddelen en hetgeen hiervoor is overwogen, acht de rechtbank wettig en overtuigend bewezen dat verdachte de feiten, zoals die hierna onder “De bewezenverklaring” nader zullen worden beschreven, opzettelijk heeft gepleegd.

De bewezenverklaring.

Op grond van de feiten en omstandigheden die zijn vervat in de hierboven uitgewerkte bewijsmiddelen komt de rechtbank tot het oordeel dat wettig en overtuigend bewezen is dat verdachte

1.
in de periode 1 maart 2010 tot en met 30 september 2010 te Bakel, gemeente Gemert-Bakel, opzettelijk een op [adres] gelegen inrichting, te weten een inrichting voor een varkenshouderij en een biogasinstallatie, zijnde een inrichting genoemd in Categorie 1 en/of 2 en/of 7 en/of 8 van de bij het Inrichtingen- en vergunningenbesluit milieubeheer behorende Bijlage I,

zonder daartoe verleende vergunning heeft veranderd door het telkens innemen en opslaan en verwerken van - buiten de inrichting afkomstige - gevaarlijke bedrijfsafvalstoffen, te weten vrachten/transporten (product) 'bijtende basische organische vloeistof, N.E.G.' (ADR klasse 8, UN 3267) en een vracht/transport (product) azijnzuuroplossing met methanol en
nadat die inrichting was veranderd deze inrichting ten aanzien van die veranderingen zonder daartoe verleende vergunning in werking heeft gehad;

2.
op tijdstippen in de periode 1 maart 2010 tot en met 30 september 2010 te Bakel, gemeente Gemert-Bakel, opzettelijk in strijd heeft gehandeld met voorschriften van een aan haar bij besluit van 22 december 2009 door Burgemeester en wethouders van Gemert-Bakel verleende milieuvergunning , aangezien toen aldaar telkens,

- in de silo's ten behoeve van de opslag van bijproducten/co-producten voor vergisting niet alleen producten van de positieve lijst voor vergisting in het kader van de Meststoffenwet of producten die voldoen aan Verordening 1774/2002, mits het ingedroogde digestaat verbrand werd, bevatten, immers bevatten die silo's de producten BioAid/Eneroil/CSA-C, een 'bijtende basische organische vloeistof, N.E.G.', (ADR klasse 8, UN 3267') en een azijnzuuroplossing met methanol en werden die producten in die silo's opgeslagen (voorschrift 12.2.1) en

- vond van alle - in het vorige voorschrift (12.2.1) genoemde – verwerkte producten geen zodanige registratie plaats, dat een controle hierop mogelijk was en gaf de registratie niet ten minste de soort van de co-producten weer (voorschrift 12.2.2);

3.
op tijdstippen in de periode 1 oktober 2010 tot en met 1 maart 2011 te Bakel, gemeente Gemert-Bakel, opzettelijk heeft gehandeld in strijd met voorschriften verbonden aan een omgevingsvergunning die betrekking had op activiteiten als bedoeld in artikel 2.1., eerste lid, onder e van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, te weten de - bij besluit van 22 december 2009 – door Burgemeester en wethouders van Gemert-Bakel aan haar verleende milieuvergunning, aangezien toen aldaar telkens,

- in de silo's ten behoeve van de opslag van bijproducten/co-producten voor vergisting niet alleen producten van de positieve lijst voor vergisting in het kader van de Meststoffenwet of producten die voldoen aan Verordening 1774/2002, mits het ingedroogde digestaat verbrand werd, bevatten, immers bevatten die silo’s de producten BioAid, een 'bijtende basische organische vloeistof, N.E.G.', ADR klasse 8, UN 3267' en een azijnzuuroplossing met methanol en werden die producten in die silo's opgeslagen (voorschrift 12.2.1) en

De bewijsmiddelen worden slechts gebezigd met betrekking tot het feit waarop zij in het bijzonder betrekking hebben. Hetgeen meer of anders is ten laste gelegd dan hierboven bewezen is verklaard, is naar het oordeel van de rechtbank niet bewezen. Verdachte zal hiervan worden vrijgesproken.

De strafbaarheid van het feit.

Het bewezen verklaarde levert op de in de uitspraak vermelde strafbare feiten. Er zijn geen feiten of omstandigheden gebleken die de strafbaarheid van de feiten uitsluiten.

De strafbaarheid van verdachte.

Voor zover verdachte heeft willen aanvoeren dat bij haar alle schuld aan het ten laste gelegde handelen ontbrak en dat verdachte om die reden van alle rechtsvervolging moet worden ontslagen, verwerpt de rechtbank dit verweer. Voor de motivering van deze verwerping verwijst de rechtbank daartoe naar hetgeen eerder op pag. 7, 8 en 9 van dit vonnis onder het kopje “Het opzet bij verdachte”, is overwogen. Uit die overwegingen volgt dat verdachte niet met vrucht kan betogen dat bij haar alle schuld heeft ontbroken.

Er zijn voor het overige geen feiten of omstandigheden gebleken die de strafbaarheid van verdachte uitsluiten. Verdachte is daarom strafbaar voor hetgeen bewezen is verklaard.

Oplegging van straf en/of maatregel.

De eis van de officier van justitie.

De officier van justitie acht alle ten laste gelegde feiten bewezen en vordert dat verdachte daarvoor zal worden veroordeeld tot en geldboete van € 15.000,--. Een kopie van de vordering van de officier van justitie is aan dit vonnis gehecht.

Het standpunt van de verdediging.

De verdediging heeft zich op standpunt gesteld dat verdachte primair van het ten laste gelegde dient te worden vrijgesproken en subsidiair dat verdachte van alle rechtsvervolging dient te worden ontslagen.

Het oordeel van de rechtbank.


Algemeen.

Bij de beslissing over de straf die aan verdachte dient te worden opgelegd heeft de rechtbank gelet op de aard en de ernst van het bewezen verklaarde en de omstandigheden waaronder dit is begaan. Bij de beoordeling van de ernst van de door verdachte gepleegde strafbare feiten betrekt de rechtbank het wettelijke strafmaximum en de straffen die voor soortgelijke feiten worden opgelegd. Daarnaast houdt de rechtbank bij de strafbepaling rekening met de omstandigheden van verdachte, waaronder de draagkracht voor zover daarvan uit het onderzoek ter terechtzitting is gebleken.


Strafverzwarende omstandigheden.

Verdachte heeft gedurende een langere periode de milieuwetgeving overtreden en het risico aanvaard dat daardoor het milieu schade zou kunnen worden toegebracht. Gelet op de langere periode waarin de bewezen verklaarde feiten zijn gepleegd en het aantal transporten BioAid die verdachte heeft geaccepteerd, lijken de bewezenverklaarde gedragingen een structureel karakter te hebben. Gelet op dit structurele karakter lijkt verdachte zich weinig te hebben aangetrokken van de gevolgen die haar handelen voor het milieu had kunnen hebben.

Voorts heeft de rechtbank meegewogen dat blijkens het haar betreffende uittreksel uit de justitiële documentatie van 2 mei 2016 verdachte in 2014 ter zake van overtreding van de Waterwet is veroordeeld.


Strafmatigende omstandigheden.

De rechtbank heeft bij de beoordeling van de zaak meegewogen dat het initiatief voor de levering aan en verwerking door verdachte van BioAid en azijnzuuroplossing met methanol niet van verdachte is uitgegaan.

Evenals de officier van justitie en de raadsman van verdachte is de rechtbank van oordeel dat het recht van verdachte op een eerlijke en openbare behandeling van deze zaak binnen een redelijke termijn als bedoeld in artikel 6 van het EVRM, is geschonden. De rechtbank heeft daarbij tot uitgangspunt genomen dat de redelijke termijn is aangevangen met de verhoren van [persoon 4] en [persoon 2] eind januari 2012, terwijl voorts geen sprake is van feiten en omstandigheden die maken dat het tijdsverloop gedeeltelijk niet is toe te rekenen aan de officier van justitie. Ook is geen sprake van feiten en omstandigheden die ertoe dienen te leiden dat afgeweken wordt van het uitgangspunt dat de redelijke termijn voor berechting in eerste aanleg twee jaren bedraagt. Een en ander maakt dat bij het doen van uitspraak door de rechtbank de redelijke termijn is overschreden met ongeveer twee jaren en vijf maanden. Voor deze termijnoverschrijding zal de rechtbank verdachte compenseren. Bij haar arresten van 17 juni 2008, gepubliceerd onder ECLI:NL:2008:BD2578, en van 19 april 2011, gepubliceerd onder ECLI:NL:2011:BP5361, heeft de Hoge Raad vuistregels gegeven voor de mate waarin met voornoemde termijnoverschrijding rekening moet worden gehouden. Deze vuistregels, die het resultaat zijn van een langer durende rechtsontwikkeling, zijn ook nu nog onverminderd van kracht.

Naar het oordeel van de rechtbank zou oplegging van een geldboete van € 20.000,-- passend zijn geweest indien de redelijke termijn niet zou zijn overschreden. In de mate van de termijnoverschrijding, afgezet tegen de ingewikkeldheid van de zaak, het nadeel dat verdachte door die termijnoverschrijding heeft geleden en het gebrek aan voortvarendheid waarmee de vervolging van verdachte heeft plaatsgevonden, ziet de rechtbank reden de op te leggen geldboete te matigen.

Toepasselijke wetsartikelen.

De beslissing is gegrond op de artikelen:

23, 24, 51, 57 en 91 van het Wetboek van Strafrecht,

1a, 2, 6 en 87 van de Wet op de economische delicten,

1.1, 8.1, 18.18 en 22.2 van de Wet milieubeheer en

1.1, 2.1, 2.3 en 8.5 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht.

DE UITSPRAAK

Verklaart de onder 1, 2 en 3 ten laste gelegde feiten bewezen zoals hiervoor is omschreven.

Verklaart niet bewezen hetgeen verdachte meer of anders is ten laste gelegd dan hiervoor bewezen is verklaard en spreekt haar daarvan vrij.

Het bewezen verklaarde levert op de misdrijven:


Ten aanzien van het onder 1 bewezen verklaarde feit.

Overtreding van een voorschrift gesteld bij artikel 8.1, eerste lid, aanhef en onder b en c, van de Wet milieubeheer, telkens opzettelijk begaan door een rechtspersoon.


Ten aanzien van het onder 2 bewezen verklaarde feit.

Overtreding van een voorschrift gesteld bij artikel 18.18 van de Wet milieubeheer, opzettelijk begaan door een rechtspersoon, meermalen gepleegd.


Ten aanzien van het onder 1 bewezen verklaarde feit.

Overtreding van een voorschrift gesteld bij artikel 2.3, aanhef en onder b, van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, opzettelijk begaan door een rechtspersoon, meermalen gepleegd.

Verklaart verdachte hiervoor strafbaar.

Legt op de volgende straf.

Ten aanzien van de onder 1, 2 en 3 bewezen verklaarde feiten.

 Een
geldboete van € 15.000,--[vijftienduizend euro].

Dit vonnis is gewezen door:

mr. J.G. Vos, voorzitter,

mr. T. van de Woestijne en mr. J.J.A. Donkersloot, leden,

in tegenwoordigheid van H.A. van Neerven, griffier,

en is uitgesproken op 28 juni 2016.