De groep valt stil en men kijkt richting de Tolhuswei. Een van de personen begint van de kruising af te lopen naar de stoep van de kruising Het Zand met de Tolhuswei. De rest loopt met hem mee, men verlaat de weg en gaat langs de kant staan.
"Jonges wy moatte hjirre wei"
(Jongens, we moeten hier weg)
"Ja do, do giest filmjen" (Ja jij, jij gaat filmen)
22
22:09:19
De groep is voor een groot deel uit beeld verdwenen, om de hoek van ’t Zand nummer [nummer] . Twee personen zijn nog zichtbaar, zij staan met het gezicht richting de Tolhuswei. Men staat tussen ’t Zand [nummer] en Hotel [bedrijf] . Men kijkt naar rechts, de Tolhuswei in. Een van de personen heeft een telefoon vast in zijn handen. Vervolgens is er een automotor en een claxon te horen. De groep lacht. De twee personen van de groep die nog zichtbaar zijn op de camera doen hun handen voor de oren, degene die de telefoon vasthield doet dit met de telefoon nog in de hand. Vervolgens komt het voertuig met het carbidkanon over de Tolhuswei rijden (richting Appelwyk). Het betreft een Citroën Xsara met een stuk plastic over de achterruit. Het carbidkanon betreft een giertank met plastic aan de achterzijde. Het kanon is zichtbaar geladen gezien het plastic bol staat naar buiten. De auto rijdt over de brug en keert aan het einde: het voertuig rijdt eerst met de neus de Kolkstraat in, steekt de aanhanger met het kanon achteruit de Groene Dijk in en draait vervolgens de Tolhuswei weer op richting de brug. Daar wacht het voertuig een paar seconden waarna het hoorbaar gas geeft. Er is nu nog maar een persoon zichtbaar op de camera, hij houdt zijn beide handen voor de oren, terwijl hij zijn telefoon ook nog vastheeft. Hij kijkt naar het carbidkanon.
Het is hoorbaar dat iemand van de groep zegt:
"Vingers yn e earen"
(Vingers in de oren)
Filmpje 3: 22:09:26
De auto met het carbidkanon komt de brug over rijden en geeft nog steeds hoorbaar gas. De persoon die nog zichtbaar is op de camera loopt weg van de kruising, de Tolhuswei in, de hoek van ’t Zand [nummer] om. Hij heeft nog steeds zijn handen voor zijn oren terwijl hij wegloopt. Hij loopt als het ware in de rijrichting van de auto met het kanon. De auto met het kanon rijden de brug over en net voordat het om de hoek van ’t Zand [nummer] verdwijnt is te zien dat het kanon afgaat. Het bolstaande plastic achter het kanon vliegt uit elkaar en er is vallend glas zichtbaar. Er klinkt een enorm harde klap. De camera trilt van de dreun. Aan de overkant van het water, aan de Kolkstraat, is een auto zichtbaar waarvan de alarmlichten afgaan. Er is ook een autoalarm hoorbaar. In het licht van de lantaarn op de hoek van de brug Tolhuswei/’t Zand is te zien dat er splinters glas en andere voorwerpen van boven van de woningen komen vallen en op de straat en stoep terecht komen.14
Carbidkanon
Het carbidkanon is na het incident bij de ouders van medeverdachte [medeverdachte 1] in het weiland aangetroffen.
15Het gaat om een tank met een doorsnede van 1.00 meter en een lengte van 3.40 meter. De achterzijde is open geslepen en aan de zijde van de dissel is aan de tank een installatie gebouwd. Dit bestaat uit een leiding met een kogelkraan en daarboven een opengesneden jerrycan. De leiding loopt in de tank door en hangt circa 30 centimeter boven de onderzijde van de tank. De leiding is aan de onderzijde op enkele plaatsen doorboord en loopt over nagenoeg de hele lengte van de tank. Recht onder deze leiding in de tank staat een losse metalen bak. Deze bak wordt in de tank geschoven met daarin de calciumcarbide. Via de leiding wordt er water op de calciumcarbide gegoten. Voor de ontsteking van het gas is er in de tank een elektrische ontsteker geplaatst die met een twee dradige kabel via de disselzijde naar buiten is geleid. De kabel is circa twintig meter lang om het kanon op afstand te kunnen ontsteken. Het einde van de kabel bestaat uit ontbloot metaaldraad dat aan de weersomstandigheden lange tijd is blootgesteld. Bij het carbid schieten wordt calciumcarbide in contact gebracht met water wat kalkwater en ethyn gas ontwikkeling tot gevolg heeft. Dit ethyn is zeer brandbaar/explosief. Hiermee probeert men dan een zeer luide knal te krijgen.
16
Onderzoek telefoon medeverdachte [medeverdachte 2]
De mobiele telefoon van medeverdachte [medeverdachte 2] is door de politie onderzocht. Op de mobiele telefoon werd een filmpje van 0:41 seconden aangetroffen waarop het incident te zien is. Het filmpje was volgens [medeverdachte 2] gemaakt door medeverdachte [medeverdachte 3] en gedeeld en verwijderd in een groepsapp met de naam “Jhoed leuk feestje”.
17
Verklaring medeverdachten
Medeverdachte [medeverdachte 4] heeft bij de politie verklaard dat het idee was om naar Park Heremastate te gaan in Joure. Dat was een idee van hun allemaal dat op 31 december 2020 is ontstaan. Ze kwamen daar en zagen dat het hek op slot was. Toen konden ze daar niet schieten. Ze wilden Joure weer uit gaan rijden, maar toen is dat ding afgegaan. Dat ding is een aanhanger met een metalen tank er op vastgezet. Die is van hun allemaal. De achterkant van de tank is er uit en die kun je afdichten met een folie. Op de vraag hoe het kanon in werking kan worden gesteld, antwoordt hij dat het op afstand via een elektrische ontsteking te bedienen is. Er zit een draad aan die verbonden is met de tank en door op een knopje te drukken op een bedieningspaneel, kun je hem laten ontsteken. Je rolt de kabel uit van de afstandsbediening en dan druk je op het knopje en dan klapt hij. Op de vraag wat er in de tank zit en hoe de klap tot stand komt antwoordt hij dat het hetzelfde is als met een melkbus. Het is via gasvorming. Er zit carbid in en water. Dat vormt een gas en als de samenstelling gas met water goed is, volgt er een klap als je een vonkje geeft. Het carbid is van iedereen. De tank was al volgeladen voordat ze het park in reden. Er is ongeveer 5 à 6 kilo carbid in gegaan.
18Op 13 augustus 2021 heeft medeverdachte [medeverdachte 4] aanvullend bij de politie verklaard dat hij samen met medeverdachten [medeverdachte 5] en [verdachte] naar het park is gereden. Het kanon was net als een aanhanger achter de auto bevestigd. [medeverdachte 5] was de bestuurder. De politie houdt [medeverdachte 4] voor dat op de beelden te zien en te horen is dat iemand een telefoongesprek aan het voeren is. Daarbij wordt de naam [medeverdachte 4] genoemd. Medeverdachte [medeverdachte 4] kan zich niet herinneren dat hij gebeld is of gebeld heeft.
19
Medeverdachte [medeverdachte 6] heeft bij de politie verklaard dat ze op 31 december 2020 met z’n allen op de [straatnaam] in Joure waren. Omstreeks 21:30 uur zijn ze vertrokken vanaf dit adres. Ze deden een giertank achter een auto en zijn vervolgens naar Joure gereden. Dat idee was van hun allemaal. Het was de bedoeling om met die giertank een kleine plof te maken. Hij schat dat er zo’n vijf kilo aan carbid in de giertank zat dat de knal veroorzaakte. Het carbid was van hun allemaal. Het idee is vlak van tevoren ontstaan en het idee was van hun allemaal.
20In de aanvullende verklaring bij de politie heeft verdachte nog verklaard dat de hele ploeg er omheen stond toen het kanon klaar werd gemaakt voor vertrek.
21
Medeverdachte [medeverdachte 5] heeft bij de politie verklaard dat ze in het park een keer zouden knallen met het kanon. Het leek hun wel mooi om de boel een beetje op stelten te zetten. Het hek bleek echter dicht te zitten. Toen zijn ze omgedraaid. Het was een carbidkanon dat ze al jaren gebruiken. Op de vraag van de politie of ze de tank vol hadden geladen voor ze het park in reden antwoordt hij bevestigend. Hij verklaart dat ze dit hebben gedaan zodat ze ook snel weer weg waren.
Dat was het idee.
22
Medeverdachte [medeverdachte 7] heeft bij de politie verklaard dat ze met de vriendenploeg een kanon hebben en dat iemand op het idee kwam om in het park in Joure het kanon af te schieten. Er stond een berichtje in de groepsapp en zo is het ontstaan.
23
Medeverdachte [medeverdachte 8] heeft bij de politie verklaard dat ze ongeveer een week eerder besloten hebben om een ludieke actie te gaan houden. Wie er op het idee kwam durft hij niet te zeggen, ze hebben een groepsapp en daar is het volgens hem in besproken.
24Samen met medeverdachte [medeverdachte 7] is hij aan de zijkant van het park geweest. Dit was ongeveer een kwartier á twintig minuten voor de ontploffing.
25
Verklaring verdachte
Verdachte heeft bij de politie verklaard dat hij op 31 december 2020 naar Joure is gegaan met zijn vriendengroep. Dit zijn alle jongens die zich gemeld hebben bij de politie. Ze hadden afgesproken om carbid af te schieten in het Park Heremastate in Joure. Ze bezitten een eigen carbidkanon. Ze zijn met een aantal auto’s naar Joure gereden en hadden het carbid al in het kanon gedaan.
26Hij reed samen met [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] in de auto met daarachter gekoppeld het carbidkanon. Hij is er wel bij geweest toen ze die avond met het kanon bezig waren. Iedereen stond er omheen. Het was een gezamenlijk idee om met het kanon naar de bebouwde kom van Joure te rijden. Het kanon is voor vertrek klaar gemaakt bij [medeverdachte 6] . Op het schokapparaat zit een aan/uit knop. Aan de tank zat een draadje waarmee het schokapparaat verbonden was. Hij weet niet hoe het schokapparaat aan de draden werd vastgemaakt, dat is niet in zijn bijzijn gebeurd. Misschien dat ze dat daar wel hebben gedaan.
27Ter zitting heeft verdachte verklaard dat hij achterin de auto zat bij [medeverdachte 5] en [medeverdachte 4] . Het schokapparaat lag naast hem op de achterbank. Later op de avond is hij weer met de medeverdachten samengekomen bij [medeverdachte 6] thuis. Ze hebben het carbidkanon al vaker gebruikt en de gehele groep heeft meebetaald aan het carbid.
28Nadere bewijsoverwegingen
Het opzettelijk veroorzaken van de ontploffing
De rechtbank dient allereerst de vraag te beantwoorden of verdachte opzet had op het veroorzaken van de ontploffing.
Uit het strafdossier en het verhandelde ter terechtzitting volgt dat verdachte samen met de medeverdachten een ludieke actie wilde houden op oudejaarsavond. Het oorspronkelijke plan was om met een carbidkanon naar Park Heremastate in Joure te gaan en daar een harde knal te veroorzaken. Het plan is besproken bij medeverdachte [medeverdachte 6] thuis waar de hele groep die oudejaarsdag was en het plan is gedeeld in een groepsapp. Toen bleek dat Park Heremastate gesloten was, is het oorspronkelijke plan gewijzigd. Verdachte is samen met medeverdachten [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] in de auto gestapt waarachter het geladen carbidkanon was gekoppeld. Het kanon was gevuld met ongeveer vijf kilo carbid. Op de brug bij de Tolhuswei heeft een deel van de vriendengroep, tevens medeverdachten, zich verzameld. Flarden van het gesprek dat ze voeren worden opgenomen door de videodeurbel van aangever [benadeelde partij 1] . Op de beelden is te zien dat een persoon uit de groep aan het bellen is. Te horen is dat de persoon aan de telefoon de naam [medeverdachte 4] noemt. Op de beelden is ook te horen dat gevraagd wordt of ze er bijna zijn, alsmede de woorden brêge (brug) en ûnderweis (onderweg). Medeverdachte
[medeverdachte 4] zat in de auto waar het carbidkanon achter was gekoppeld. Vervolgens loopt een deel van de groep weg en wordt er gezegd “Jongens we moeten hier weg” en dat iemand moet gaan filmen. Niet veel later komt de auto met daarachter het carbidkanon gekoppeld over de brug gereden. Er zijn dan nog twee personen op beeld zichtbaar en zij doen de handen voor hun oren. De auto rijdt over de brug en keert dan direct aan het einde. Het voertuig rijdt eerst vooruit de Kolkstraat in, steekt de aanhanger met het kanon achteruit de Groene Dijk in en draait vervolgens de Tolhuswei weer op richting de brug. Het voertuig wacht nog even waarna het hoorbaar gas geeft. Op de beelden is te horen dat iemand zegt ‘Vingers in de oren’. Vervolgens rijdt de auto de brug over en net voordat de auto om de hoek verdwijnt, gaat het carbidkanon af. Medeverdachte [medeverdachte 3] heeft alles gefilmd en dat filmpje vrijwel direct na de ontploffing gedeeld in een groepsapp met de naam ‘Jhoed leuk feestje’.
De raadsman heeft betoogd dat niet is gebleken van een actieve handeling waardoor de ontploffing is ontstaan en dat deze het gevolg geweest zou kunnen zijn van statische ontlading. De rechtbank acht dit niet aannemelijk en gaat ervan uit dat de ontploffing bewust is veroorzaakt door middel van een ontsteking. Hierbij neemt de rechtbank in aanmerking de omstandigheden dat vlak voordat de auto met het carbidkanon bij de Tolhuisbrug komt er telefonisch contact was met (één van) de inzittenden, dat de groep personen vervolgens wegloopt van de brug, dat het schokapparaat waarmee het carbidkanon kon worden ontstoken zich op de achterbank van de auto bevond, dat het carbidkanon al ‘geladen’ was met een gasmengsel door het met water in contact brengen van ongeveer vijf kilo carbid, dat de medeverdachten de vingers al in de oren doen op het moment dat de auto aan komt rijden richting de brug, dat de auto draait bij de brug, de bestuurder vervolgens gas geeft, er wordt geroepen ‘vingers in de oren’ en dat alles gefilmd wordt. Verdachte en zijn medeverdachten waren van plan om het carbidkanon te laten ontploffen op oudejaarsavond voor een ludieke actie. Het plan is gewijzigd toen bleek dat het hek van het park dicht was. De locatie is gewijzigd en vervolgens hebben ze nabij de Tolhuisbrug alsnog de ontploffing veroorzaakt. Uit de bewijsmiddelen kan met betrekking tot de werking van het carbidkanon het volgende worden afgeleid. Het carbidkanon kon op afstand via een elektrische ontsteking bediend worden. Aan de ontsteking zat een draad van ongeveer twintig meter die verbonden was met de tank. Op deze manier was het mogelijk om het carbidkanon vanaf een afstand te ontsteken door op een knop te drukken op het bedieningspaneel. De ontsteker, het schokapparaat, lag op de achterbank van de auto naast verdachte. Het carbidkanon was van tevoren al gevuld met ongeveer vijf kilo carbid waaraan water was toegevoegd, zodat ze weer snel konden vertrekken als de knal had plaatsgevonden. Voornoemde feiten en omstandigheden in onderling verband en samenhang beschouwd, maakt dat de rechtbank van oordeel is dat het niet anders kan dan dat één van de inzittenden van de auto op de knop heeft gedrukt waardoor het carbidkanon is ontploft. De verklaringen van verdachte en zijn medeverdachten dat het per ongeluk is gebeurd en dat het kanon spontaan is afgegaan, acht de rechtbank gelet op het voorgaande, onaannemelijk.
De raadsman heeft daarnaast betoogd dat er onvoldoende technisch onderzoek is verricht waardoor het opzettelijk veroorzaken van de ontploffing door middel van een elektrische ontsteker die via een tweedradige kabel aan de giertank is bevestigd, niet wettig en overtuigend kan worden bewezen. De auto is niet aangetroffen door de politie en is door één van de medeverdachten een paar dagen na de ontploffing naar de sloop gebracht in plaats van naar de politie. Het schokapparaat dat als ontsteker diende van het carbidkanon is ook nooit meer teruggevonden of in handen gesteld van de politie voor het doen van nader onderzoek. De politie heeft aldus door toedoen van verdachte en zijn medeverdachten, niet meer of ander onderzoek kunnen verrichten dan ze nu hebben gedaan.
De rechtbank is van oordeel dat het opzet van verdachte en zijn medeverdachten was gericht op het (bijgestelde) plan om het carbidkanon op de Tolhuisbrug in Joure te willen ontsteken. De ontploffing heeft daarentegen vlak na het passeren van de brug plaatsgevonden. Verdachte en zijn medeverdachten hebben naar het oordeel van de rechtbank willens en wetens de aanmerkelijke kans aanvaard dat de giertank op die plaats tot ontploffing zou komen door op afstand een gasmengsel te ontsteken in een giertank gekoppeld achter een auto. De hiervoor genoemde gedragingen kunnen naar hun uiterlijke verschijningsvorm worden aangemerkt als zozeer te zijn gericht op het opzettelijk veroorzaken van een ontploffing in het centrum van Joure op of bij de Tolhuisbrug dat het, behoudens aanwijzingen voor het tegendeel, niet anders kan zijn geweest dan dat verdachte en zijn medeverdachten willens en wetens de aanmerkelijke kans op dat gevolg hebben aanvaard. Van dergelijke aanwijzingen is de rechtbank niet gebleken.
Het opzettelijk veroorzaken van een ontploffing, zoals primair ten laste gelegd, is in zoverre wettig en overtuigend bewezen.
Gemeen gevaar voor goederen te duchten
De rechtbank is van oordeel dat het naar algemene ervaringsregels voorzienbaar is geweest dat het tot ontploffing brengen van een carbidkanon binnen de bebouwde kom in het centrum van Joure, gemeen gevaar oplevert voor goederen die zich in de nabije omgeving van de ontploffing bevonden. De rechtbank neemt daarbij voorts de omvang en inhoud van het carbidkanon in overweging en het feit dat de ontploffing daadwerkelijk aanzienlijke schade heeft toegebracht aan meerdere panden in de omgeving van de Tolhuisbrug, alsmede aan voertuigen die daar geparkeerd stonden.
Medeplegen
De volgende vraag is of sprake is van medeplegen. De betrokkenheid aan een strafbaar feit kan als medeplegen worden bewezenverklaard indien is komen vast te staan dat bij het begaan daarvan sprake is geweest van een voldoende nauwe en bewuste samenwerking. Ook indien het tenlastegelegde medeplegen in de kern niet bestaat uit een gezamenlijke uitvoering tijdens het begaan van het strafbare feit, maar uit gedragingen die doorgaans met medeplichtigheid in verband plegen te worden gebracht (zoals het verstrekken van inlichtingen, op de uitkijk staan, helpen bij de vlucht), kan sprake zijn van de voor medeplegen vereiste nauwe en bewuste samenwerking.
Bij de beoordeling of daaraan is voldaan, kan rekening worden gehouden met onder meer de intensiteit van de samenwerking, de onderlinge taakverdeling, de rol in de voorbereiding, de uitvoering of de afhandeling van het delict en het belang van de rol van de verdachte, diens aanwezigheid op belangrijke momenten en het zich niet terugtrekken op een daartoe geëigend tijdstip.
Uit de bewijsmiddelen leidt de rechtbank met betrekking tot de betrokkenheid van verdachte bij het tenlastegelegde het volgende af.
Verdachte was op oudejaarsdag 2020 samen met de medeverdachten bij [medeverdachte 6] thuis.
Daar is gesproken over het vooropgezette plan om een knal te veroorzaken met het carbidkanon in Park Heremastate in Joure. Verdachte was van dit plan op de hoogte. Hij heeft vervolgens ook actief meegewerkt aan de uitvoering daarvan en een relevant aandeel daarin gehad. Bij medeverdachte [medeverdachte 6] thuis is het carbidkanon achter de auto gekoppeld. Vervolgens is verdachte samen met medeverdachten [medeverdachte 4] en [medeverdachte 5] in deze auto gestapt en met het geladen carbidkanon naar Joure gereden. Verdachte zat op de achterbank en de ontsteker van het carbidkanon (het schokapparaat) lag naast hem. Verdachte of één van de andere inzittenden heeft vervolgens, terwijl de auto over de Tolhuisbrug reed, de knop van de ontsteker van het carbidkanon ingedrukt waardoor de lading in het carbidkanon is ontploft. Na de ontploffing zijn ze direct weggereden. De volgende dag heeft verdachte zich samen met de medeverdachten en nog een aantal anderen gemeld bij de politie om hun verantwoordelijkheid te nemen. Verdachte heeft zich blijkens zijn gedragingen en verklaringen bij het plan om het carbidkanon tot ontploffing te brengen aangesloten en heeft hiermee het plan tot de zijne gemaakt.
De hiervoor vastgestelde feiten en omstandigheden hebben de uiterlijke verschijningsvorm van een – op grond van een plan dat alle deelnemers vooraf duidelijk was – in bewuste en nauwe samenwerking uitgevoerde ontploffing. Mede in aanmerking genomen dat de door de verdachte en zijn mededaders afgelegde verklaringen geenszins aanleiding geven iets anders te veronderstellen, stelt de rechtbank vast dat de uiterlijke verschijningsvorm hier niet bedriegt. Verdachte heeft zich hiermee schuldig heeft gemaakt aan het medeplegen van het opzettelijk veroorzaken van een ontploffing, waarbij gemeen gevaar voor goederen te duchten was.
Bewezenverklaring
De rechtbank acht het primair ten laste gelegde feit wettig en overtuigend bewezen, met dien verstande dat:
hij, op 31 december 2020 te Joure, gemeente De Fryske Marren tezamen en in vereniging met anderen, opzettelijk een ontploffing teweeg heeft gebracht door: