ECLI:NL:RBNNE:2017:2517

• Datum uitspraak: 12 juli 2017
• Publicatiedatum: 11 juli 2017
• Zaaknummer: C/19/117235 / HA ZA 17-1
• Instantie: Rechtbank Noord-Nederland
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Eerste aanleg - enkelvoudig
• Rechters: M. van den Steenhoven
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Royement lidmaatschap vereniging in strijd met art. 2:8 BW

In deze zaak, die voor de Rechtbank Noord-Nederland is behandeld, hebben eisers, bestaande uit vier leden van de vereniging Bargermeer, beroep aangetekend tegen hun ontzetting uit het lidmaatschap. De ontzetting vond plaats op 15 en 17 december 2015, en werd bekrachtigd door de algemene ledenvergadering (ALV) op 3 maart 2016. Eisers stellen dat de besluiten tot ontzetting nietig zijn, omdat deze in strijd zijn met de statuten van de vereniging en de redelijkheid en billijkheid zoals vereist door het Burgerlijk Wetboek (BW). De vereniging Bargermeer heeft verweer gevoerd en betwist dat de besluiten onterecht zijn genomen.

De rechtbank heeft vastgesteld dat de besluiten van het bestuur van Bargermeer niet voldoende gemotiveerd zijn en dat de eisers geen waarschuwing hebben ontvangen voorafgaand aan de ontzetting. De rechtbank oordeelt dat de besluiten van 15 en 17 december 2015 vernietigbaar zijn op grond van artikel 2:15 BW, omdat ze in strijd zijn met de redelijkheid en billijkheid. De rechtbank vernietigt de besluiten en verklaart dat de eisers ontvankelijk zijn in hun vordering. Tevens wordt Bargermeer veroordeeld tot betaling van de proceskosten aan de eisers.

De rechtbank concludeert dat de bekrachtiging van de besluiten door de ALV nietig is, omdat begunstigers geen stemrecht hebben volgens de statuten. De rechtbank benadrukt dat voor de wijziging van de statuten een formele procedure vereist is, die niet is gevolgd. Hierdoor zijn de besluiten van het bestuur en de bekrachtiging door de ALV ongeldig.

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK NOORD-NEDERLAND

Afdeling privaatrecht

Locatie Assen

zaaknummer / rolnummer: C/19/117235 / HA ZA 17-1

Vonnis van 12 juli 2017

in de zaak van

1. [eiser sub 1] ,

wonende te [woonplaats] ,

2.
[eiser sub 2] ,

wonende te [woonplaats] ,

3.
[eiser sub 3] ,

wonende te [woonplaats] ,

4.
[eiser sub 4] ,

wonende te [woonplaats] ,

eisers,

advocaat mr. W.H. Bussink te Assen,

tegen

de vereniging

BUURT EN HUURDERSVERENIGING "BARGERMEER" ,

gevestigd te Emmen,

gedaagde,

advocaat mr. R.J. de Boer te Coevorden.

Eisers zullen hierna [eiser] c.s. worden genoemd. Gedaagde zal hierna Bargermeer worden genoemd.

1. De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

• het tussenvonnis van 1 februari 2017;
• de akte wijziging van eis van [eiser] c.s. van 24 maart 2017 met producties;

- het proces-verbaal van de comparitie van 8 mei 2017;

- de antwoordakte van Bargermeer van 14 juni 2017 met producties.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2. De feiten

2.1.

[eiser] c.s. was lid van Bargermeer. Op 15 december 2015 (voor wat betreft [eiser sub 1] en [eiser sub 4] ) respectievelijk 17 december 2015 (voor wat betreft [eiser sub 2] en [eiser sub 3] ) heeft het bestuur van Bargermeer [eiser] c.s. uit het lidmaatschap ontzet. [eiser] c.s. zijn tegen dit besluit in beroep gegaan bij de algemene ledenvergadering van Bargermeer (hierna: ALV). Bij stemming van 3 maart 2016 heeft de ALV de ontzetting uit het lidmaatschap bekrachtigd.

2.2.

Bargermeer heeft tot doel het behartigen van de gemeenschappelijke buurt- en huurdersbelangen van de bewoners in de kring Bargermeer, Meerveld en Buitenweg te Emmen en tevens het bevorderen van het sociaal-cultureel en maatschappelijk welzijn ten dienste van deze bewoners (artikel 2 van de statuten).

2.3.

De statuten maken een onderscheid tussen gewone leden, ereleden en begunstigers. Artikel 4 bepaalt hierover, voor zover voor deze procedure van belang:

1. (…) 2. Gewone leden zijn zij, die de leeftijd van achttien jaar hebben bereikt bij de aanvang van het verenigingsjaar en die als zodanig zijn toegelaten overeenkomstig het in artikel 5 bepaalde.

3. (…)

4. Begunstigers zijn zij, die door het storten van een jaarlijkse bijdrage bijdragen aan de financiën van de vereniging.

2.4.

Artikel 5 van de statuten bepaalt met betrekking tot het lidmaatschap:

1. Als gewoon lid kan men worden toegelaten, indien men woonachtig is binnen de kring Bargermeer, Meerveld en Buitenweg te Emmen; de begrenzing van de kring kan nader bij huishoudelijk reglement worden bepaald.

2.5.

Artikel 7 van de statuten bevat met betrekking tot het einde van het lidmaatschap de volgende bepalingen:

1. het lidmaatschap eindigt:

(…)

d. door ontzetting.

2. (…)

3. (…)

4. Ontzetting uit het lidmaatschap kan alleen worden uitgesproken wanneer een lid in strijd met de statuten, reglementen of besluiten van de vereniging handelt of de vereniging op onredelijke wijze benadeelt. De ontzetting geschiedt door het bestuur, dat het betrokken lid ten spoedigste van het besluit, met opgave van reden(en) in kennis stelt. De betrokkene is bevoegd binnen één maand na ontvangst van de kennisgeving in beroep te gaan bij de algemene vergadering. (…) Het besluit der algemene vergadering tot ontzetting zal moeten worden genomen bij meerderheid van het uitgebrachte aantal stemmen.

2.6.

Artikel 13 van de statuten vermeldt:

1.a. Alle leden hebben toegang tot de algemene vergadering. b. Alle leden kunnen één stem uitbrengen. c. (…)

2.7.

Artikel 20 van de statuten bepaalt:

1. De algemene vergadering kan bij huishoudelijk e reglement bepaalde artikel[en] nader regelen, mits deze niet in strijd zijn met de statuten. [verwijdering en toevoeging rechtbank].

2.8.

Bargermeer heeft een huishoudelijk reglement. Het huishoudelijk reglement bepaalt dat als lid kan worden toegelaten "hij of zij die in "Bargermeer", het Meerveld of Buitenweg wonen of zich daar vestigen." (artikel 1). In de praktijk werden mensen die buiten deze kring woonden begunstiger / donateur.

2.9.

Artikel 14 van het huishoudelijk reglement houdt in:

Over het beëindigen van het lidmaatschap door royement beslist de algemene vergadering op voordracht van het bestuur. Royement kan plaats hebben, wanneer een lid op grove wijze in gebreke is gebleven zijn verplichtingen te vervullen, of de goede verstandhouding in de buurtvereniging in gevaar brengt. Vergaderingen waar over een royement gesproken moet worden zijn alleen toegankelijk voor stemgerechtigden.

Artikel 16 van het huishoudelijk reglement luidt:

Dit regelement kan worden gewijzigd met in achtneming van dezelfde regels als voor wijziging der statuten is bepaald.

2.10.

De statuten bepalen omtrent statutenwijziging (artikel 15):

1. Wijziging van de statuten kan slechts plaats hebben na een besluit van de algemene ledenvergadering, waartoe werd opgeroepen met de mededeling dat daarin wijziging van de statuten zal worden voorgesteld. (…)

2. (…)

3. Tot wijziging van de statuten kan slechts worden besloten door een algemene vergadering, met een meerderheid van tenminste twee/derde van het aantal uitgebrachte stemmen.

2.11.

In oktober 2012 heeft het bestuur van Bargermeer aan de leden schriftelijk laten weten dat zij een aanvulling op het huishoudelijk reglement had aangenomen. In de brief aan de leden is - voor zover hier van belang - het volgende opgenomen:

Aanvulling op huishoudelijk regelement oktober 2012

In de bestuursvergadering van 10 oktober 2012 kwam naar voren dat het krom is dat leden van buiten ons werkgebied eigenlijk als donateurs op papier moesten staan. Vroeger gebeurde dat, als iemand lid wilde worden van buiten de wijken dat werden dat donateurs. Terwijl deze mensen ook deelnemen aan verschillende activiteiten, en ook gewoon hun contributie betalen per jaar.

Daarom heeft het bestuur besloten om dat in het huishoudelijk regelement aan te passen. Van af heden zijn deze mensen gewoon leden en worden ook als zodanig ingeschreven. (…)

Aangenomen door het bestuur; eind oktober 2012.

2.12.

Bij de stemming over het ontzetten uit het lidmaatschap van [eiser] c.s. op 3 maart 2016 hebben begunstigers van Bargermeer - als bedoeld in artikel 4 lid 4 van de statuten - meegestemd.

3. Het geschil

3.1.

[eiser] c.s. heeft bij akte van 24 maart 2017 de eis gewijzigd. Zij vordert thans, voor zover de wet zulks toelaat uitvoerbaar bij voorraad:

primair:

te verklaren voor recht dat de besluiten tot opzegging van het lidmaatschap van [eiser] c.s. door het bestuur van Bargermeer en de bekrachtiging van de opzegging van het lidmaatschap van [eiser] c.s. zoals tijdens de Algemene Ledenvergadering van Bargermeer d.d. 3 maart 2015 is besloten, nietig zijn ex artikel 2:14 BW;

subsidiair:

de besluiten tot opzegging van het lidmaatschap van [eiser] c.s. door het bestuur van Bargermeer en de bekrachtiging van de opzegging van het lidmaatschap van [eiser] c.s. zoals tijdens de Algemene Ledenvergadering van Bargermeer d.d. 3 maart 2015 is besloten, ex artikel 2:15 lid 1 jo. art. 2:8 jo artikel 2:15 lid 3 BW te vernietigen;

primair en subsidiair:

Bargermeer te veroordelen om aan [eiser] c.s. de buitengerechtelijke incassokosten van
€ 1.824,60 te betalen en Bargermeer te veroordelen in de proceskosten.

3.2.

[eiser] c.s. heeft aan haar vordering het volgende ten grondslag gelegd. De besluiten van het bestuur om [eiser] c.s. uit het lidmaatschap van Bargermeer te ontzetten zijn nietig omdat zij niet voldoen aan artikel 7 lid 4 van de statuten van Bargermeer. Subsidiair zijn de besluiten vernietigbaar wegens strijd met de redelijkheid en billijkheid vereist door artikel 2:8 BW, omdat de besluiten niet voldoende zijn gemotiveerd.
Met betrekking tot de bekrachtiging van de besluiten door de ALV heeft [eiser] c.s. gesteld dat tijdens de ALV van 3 maart 2016 begunstigers (door [eiser] c.s. donateurs genoemd) hebben meegestemd over het royement van [eiser] c.s. Donateurs hebben echter geen stemrecht. De wijziging in het huishoudelijk reglement van oktober 2012, op grond waarvan donateurs werden gelijkgesteld aan gewone leden, is niet doorgevoerd met in achtneming van dezelfde regels als voor een statutenwijziging is bepaald. Daarom is de stemming van 3 maart 2016 nietig, dan wel vernietigbaar, aldus [eiser] c.s.

3.3.

Bargermeer heeft verweer gevoerd. Zij heeft betwist dat het bestuur van Bargermeer heeft gehandeld in strijd met de statuten bij de besluiten om [eiser] c.s. uit het lidmaatschap te ontzetten.
Met betrekking tot de bekrachtiging van de besluiten door de ALV heeft Bargermeer aangevoerd dat noch [eiser] c.s. zelf, noch haar toenmalige raadsman, die tijdens de stemming van 3 maart 2016 aanwezig was, bezwaar heeft gemaakt tegen de gang van zaken tijdens de ALV.

Voorts heeft Bargermeer aangevoerd dat het bestuur van Bargermeer in februari 2000 het besluit heeft genomen dat donateurs vanaf de datum van dat besluit gewone leden zijn van de vereniging. Dit besluit is overeenkomstig artikel 13 lid 7 van de statuten genomen. Het huishoudelijk reglement is vervolgens in oktober 2012 op dit punt ook aangevuld. Er is niet gehandeld in strijd met de statuten en/of het huishoudelijk reglement en het besluit van de algemene vergadering is op rechtsgeldige wijze tot stand gekomen.

3.4.

Bij antwoordakte heeft Bargermeer betoogd dat eiser sub 4, [eiser sub 4] , geen partij meer is bij de procedure, omdat de door de kantonrechter bij tussenvonnis van 15 november 2016 gevraagde machtiging niet is overgelegd, hetgeen volgens Bargermeer reden is om [eiser] c.s. wat dat betreft niet ontvankelijk te verklaren.

4. De beoordeling

4.1.

Wat betreft de ontvankelijkheid van [eiser sub 4] oordeelt de rechtbank als volgt. Tijdens de comparitie van partijen van 8 mei 2017 heeft de raadsman van [eiser] c.s. verklaard dat [eiser sub 4] nog steeds één van de eisers is. Nu [eiser sub 4] ook ter comparitie aanwezig was en dit heeft bevestigd, doet niet meer ter zake dat [eiser] c.s. geen machtiging heeft overgelegd. De vier eisers zijn ontvankelijk.

4.2.

Artikel 2:14 BW bepaalt dat een besluit van een orgaan van een rechtspersoon, dat in strijd is met de wet of de statuten, nietig is, tenzij uit de wet iets anders voortvloeit. Artikel 2:15 BW bepaalt - voor zover voor deze procedure van belang - dat een besluit van een orgaan van een rechtspersoon vernietigbaar is wegens strijd met de redelijkheid en billijkheid die door artikel 2:8 BW worden geëist.

4.3.

De rechtbank beoordeelt aan de hand van deze artikelen eerst de besluiten van het bestuur van Bargermeer die handelen over de royementen van [eiser] c.s. Die besluiten blijken uit de brieven van 15 december 2015 en 17 december 2015.
Artikel 7 lid 4 van de statuten bepaalt dat ontzetting uit het lidmaatschap kan worden uitgesproken wanneer een lid in strijd met de statuten, reglementen of besluiten van de vereniging handelt of de vereniging op onredelijke wijze benadeelt. Het bestuur moet aan het betrokken lid opgave doen van de reden(en) van ontzetting uit het lidmaatschap. Artikel 14 van het huishoudelijk reglement bevat een afwijkende bepaling met betrekking tot het royement van een lid. Nu bij afwijkingen tussen de statuten en het huishoudelijk reglement de statuten voorrang hebben (Asser/Rensen 2-III 2012/42), beoordeelt de rechtbank de besluiten uitsluitend aan de hand van artikel 7 lid 4 van de statuten.

4.4.

In de besluiten met betrekking tot [eiser sub 1] , [eiser sub 3] en [eiser sub 4] heeft het bestuur in de brieven van 15 en 17 december 2015 vermeld van mening te zijn dat deze eisers de vereniging hebben geschaad. Het bestuur heeft dit oordeel niet voldoende gemotiveerd. Zo blijkt uit de brieven aan mevrouw [eiser] en [eiser sub 3] enkel dat er onenigheid was over het buurtkrantje, en dat het gedrag van deze eiseressen reden is geweest om over te gaan tot ontzetting uit het lidmaatschap. Uit de brief aan [eiser sub 4] blijkt ook dat zijn gedrag reden was tot ontzetting uit het lidmaatschap. Het bestuur van Bargermeer heeft echter in geen van de drie brieven duidelijk gemaakt waarom dit gedrag in strijd was met artikel 7 lid 4 van de statuten.
Het bestuur heeft [eiser sub 2] ontzet uit het lidmaatschap in verband met het feit dat hij op 17 december 2015 de voorzitter van het bestuur had bedreigd. Hoewel na dit gesprek nog een gesprek heeft plaatsgevonden in aanwezigheid van de wijkagent heeft het bestuur [eiser sub 2] geroyeerd. Ook in deze brief motiveert het bestuur dit niet met een beroep op artikel 7 lid 4 van de statuten.
Bovendien is onweersproken gebleven dat [eiser] c.s. geen enkele waarschuwing heeft gekregen voorafgaand aan het inzetten van het zware middel van ontzetting uit het lidmaatschap.
De rechtbank is op grond van de hierboven vermelde omstandigheden van oordeel dat de wijze waarop [eiser] c.s. uit het lidmaatschap is ontzet in strijd is met de redelijkheid en billijkheid als bedoeld in artikel 2:8 BW. De rechtbank komt daarom tot de conclusie dat de besluiten van 15 en 17 december 2015 vernietigbaar zijn op grond van artikel 2:15 BW en zij zal daarom deze besluiten vernietigen (artikel 3:49 BW).

4.5.

Artikel 3:53 BW bepaalt dat vernietiging terugwerkende kracht heeft. De besluiten van 15 en 17 december 2015 worden dus geacht nooit te zijn genomen. Daarom doet de vraag of de besluiten al dan niet rechtsgeldig door de ALV zijn bekrachtigd op 3 maart 2016 niet meer ter zake, maar mede gezien het debat hierover ter comparitie en de inhoud van de antwoordakte komt het de rechtbank juist voor om daaraan nog de volgende overwegingen te wijden.

4.6.

Tussen partijen staat vast dat tijdens de ALV van 3 maart 2016 niet alleen leden, maar ook begunstigers hebben gestemd over het royement van [eiser] c.s. Artikel 13 van de statuten van Bargermeer geeft stemrecht aan de leden. De rechtbank leidt hieruit af - in samenhang met artikel 4 lid 4 van de statuten - dat begunstigers op basis van de statuten geen stemrecht hebben. De vraag die moet worden beantwoord is of het besluit van februari 2000 (productie 12 van Bargermeer, hierna: het februari-2000-besluit), waarin begunstigers gelijkgesteld worden met leden, en de aanvulling op het huishoudelijk reglement van oktober 2012 (hierna: de aanvulling) ook juridisch tot gevolg hebben gehad dat begunstigers daadwerkelijk gelijkgesteld waren aan leden. Zo ja, dan mochten begunstigers tijdens de ALV ook stemmen.

4.7.

Bargermeer heeft met betrekking tot het februari-2000-besluit een beroep gedaan op artikel 13 lid 7 van de statuten. Dit lid luidt:

Een ter vergadering door de voorzitter uitgesproken oordeel dat een besluit is genomen, is beslissend. Indien echter onmiddellijk na het uitspreken van dit oordeel de juistheid daarvan wordt betwist, vindt een nieuwe stemming plaats indien de oorspronkelijk stemming niet hoofdelijk of schriftelijk geschiedde, een stemgerechtigde aanwezige dit verlangt.

De rechtbank begrijpt dat Bargermeer slechts een beroep doet op de eerste zin van dit artikellid.

4.8.

Artikel 13 van de statuten handelt - kort weergegeven - over het stemrecht, de wijze van stemmen en het nemen van besluiten tijdens een ALV van Bargermeer. Het artikel staat dus in de context van de gang van zaken tijdens een vergadering. Lid 7 van het artikel beoogt, naar de rechtbank begrijpt, duidelijkheid te scheppen over het nemen van besluiten ter vergadering en de rol van de voorzitter daarbij.
Ten eerste heeft Bargermeer haar standpunt dat het februari-2000-besluit ter vergadering is genomen, niet nader onderbouwd, bijvoorbeeld met notulen van de desbetreffende vergadering, zodat dit niet vast staat. Bovendien beoogt artikel 13 niet het bepaalde omtrent statutenwijzigingen te omzeilen. De statuten bepalen dat begunstigers geen stemrecht hebben. Voor hetgeen het februari-2000-besluit en de aanvulling beogen (begunstigers gelijkstellen aan gewone leden) is op grond van artikel 15 van de statuten en - voor zover het huishoudelijk reglement betrokken is, ook artikel 16 van het huishoudelijk reglement - een statutenwijziging nodig.
Op grond van de hierboven weergegeven bepalingen van de statuten kan niet anders worden geconcludeerd dan dat het februari-2000-besluit en de aanvulling niet tot gevolg hebben dat begunstigers gelijkgesteld zijn aan leden. Hiervoor was een statutenwijziging noodzakelijk. Nu een dergelijke wijziging niet heeft plaatsgevonden, hadden de begunstigers tijdens de ALV van 3 maart 2016 geen stemrecht en is de bekrachtiging van de (vernietigde) besluiten van het bestuur van 15 en 17 december 2015 tot stand gekomen in strijd met de statuten van Bargermeer. Als de rechtbank de besluiten niet reeds zou vernietigen (wat zij, zoals blijkt uit rechtsoverweging 4.4 wel zal doen), zou zij de bekrachtiging van de besluiten nietig verklaren op grond van artikel 2:14 BW.

4.9.

[eiser] c.s. maakt in de akte van eiswijziging aanspraak op vergoeding van buitengerechtelijke incassokosten. Mede gezien de dagvaarding en het feit dat niets is gesteld omtrent gemaakte buitengerechtelijke incassokosten, begrijpt de rechtbank dat [eiser] c.s. daaronder verstaat de daadwerkelijk door haar gemaakte kosten van rechtsbijstand. Bij een kostenveroordeling wordt het salaris van de advocaat echter begroot volgens het liquidatietarief, waarbij het bedrag van de te liquideren kosten afhankelijk is van de verrichte werkzaamheden en van het belang van de zaak. Deze kostenveroordeling is hieronder in 4.10 opgenomen.

4.10.

Bargermeer zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van [eiser] worden begroot op:

- dagvaarding € 99,53

- griffierecht € 223,00

- salaris advocaat
€ 904,00 (2,0 punten × tarief € 452,00)

totaal € 1.226,53

De rechtbank merkt op dat de akte van eiswijziging niet is betrokken in de proceskostenveroordeling, nu deze akte feitelijk diende om de eis correct te formuleren.

5. De beslissing

De rechtbank:

5.1.

vernietigt de besluiten van 15 en 17 december 2015 tot opzegging van het lidmaatschap van [eiser] c.s. door het bestuur van Bargermeer;

5.2.

veroordeelt Bargermeer om aan [eiser] de proceskosten te betalen, tot aan de datum van dit vonnis begroot op € 1.226,53;

5.3.

verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad;

5.4.

wijst het meer of anders gevorderde af.

Dit vonnis is gewezen door mr. M. van den Steenhoven en in het openbaar uitgesproken op 12 juli 2017. ^[1]

Voetnoten

1. type: MvdS