ECLI:NL:RBNHO:2024:4172

Rechtbank Noord-Holland

Datum uitspraak
24 april 2024
Publicatiedatum
25 april 2024
Zaaknummer
C/15/347226
Instantie
Rechtbank Noord-Holland
Type
Uitspraak
Rechtsgebied
Civiel recht; Verbintenissenrecht
Procedures
  • Bodemzaak
Vindplaatsen
  • Rechtspraak.nl
AI samenvatting door LexboostAutomatisch gegenereerd

Ontbinding koopovereenkomst tweedehands auto en schadevergoeding

In deze zaak heeft eiser, een eenmanszaak, een tweedehands Jaguar gekocht van KUMA MOTOR CARS B.V. voor € 30.250, met een garantie van drie maanden. Na enkele maanden vertoonde de auto gebreken, waaronder een kapot roetfilter. Eiser heeft KMC meerdere keren verzocht om de gebreken te verhelpen, maar KMC heeft niet adequaat gereageerd. Eiser heeft uiteindelijk de koopovereenkomst ontbonden en vorderde terugbetaling van de koopsom en schadevergoeding voor de kosten van vervangend vervoer. De rechtbank oordeelde dat KMC tekort is geschoten in haar garantieverplichtingen, waardoor de ontbinding van de koopovereenkomst rechtsgeldig was. KMC werd veroordeeld tot terugbetaling van de koopsom en een deel van de gevorderde schadevergoeding, maar andere vorderingen van eiser werden afgewezen. De rechtbank oordeelde dat de auto bij levering voldeed aan de overeenkomst en dat de gebreken die later optraden niet onder de garantie vielen.

Uitspraak

RECHTBANK Noord-Holland

Civiel recht
Zittingsplaats Haarlem
Zaaknummer: C/15/347226 / HA ZA 23-692
Vonnis van 24 april 2024
in de zaak van
[eiser],
TEVENS H.O.D.N. [bedrijf 1],
te [plaats 1],
eisende partij,
gedaagde partij in verzet,
hierna te noemen: [eiser],
advocaat: mr. J.A. van Berkom te Amsterdam,
tegen
KUMA MOTOR CARS B.V.,
te Nieuw-Vennep,
gedaagde partij,
eisende partij in verzet,
hierna te noemen: KMC,
advocaat: mr. E.C. van der Spek te Heemstede,
De zaak in het kort
[eiser] heeft van KMC voor € 30.250 een tweedehands Jaguar gekocht van zes jaar oud met ongeveer 145.000 km op de teller. KMC heeft daarbij een volledige garantie gegeven voor drie maanden. Binnen de garantieperiode heeft een door [eiser] ingeschakeld garagebedrijf een aantal reparaties geadviseerd. Daarna heeft KMC voor haar kosten werkzaamheden aan de auto laten uitvoeren. Zes tot zeven maanden na de koop is de auto stilgevallen door een kapot roetfilter. [eiser] zegt dat dit komt doordat een van de geadviseerde reparaties niet goed is uitgevoerd. De rechtbank oordeelt dat de oorzaak van het stilvallen niet duidelijk is. Doordat KMC niet alle geadviseerde reparaties heeft uitgevoerd, is zij haar verplichtingen uit de garantie echter niet nagekomen. [eiser] heeft de koopovereenkomst daarom rechtsgeldig ontbonden. KMC moet de koopsom terugbetalen. De door [eiser] gevorderde schadevergoeding, onder meer voor kosten van huur van vervangende auto’s, wordt grotendeels afgewezen.

1.De procedure

1.1.
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- het tussenvonnis van 24 januari 2024 en de daarin genoemde stukken
- een bericht van de zijde van KMC met een rapport van Auto-Consult
- de mondelinge behandeling van 18 maart 2024 waarbij namens [eiser] en KMC speekaantekeningen zijn overgelegd en waarvan voor het overige door de griffier aantekeningen zijn gemaakt
- de op de mondelinge behandeling overgelegde aanvulling van productie 12 van [eiser].
1.2.
Ten slotte is een datum voor vonnis bepaald.

2.De feiten

2.1.
KMC exploiteert een onderneming die zich bezighoudt met de in- en verkoop van gebruikte auto's. De heer [betrokkene 1] (hierna: [betrokkene 1]) is (middellijk) bestuurder van KMC.
2.2.
KMC heeft via de website Marktplaats.nl een tweedehands auto te koop aangeboden, te weten een Jaguar XJ 3.0d met kenteken [kenteken], bouwjaar 2016 met een kilometerstand van 144.544 (hierna: de auto). Daarbij heeft KMC vermeld dat het een ‘Keurig nette dealer onderhouden’ auto is en dat de laatste onderhoudsbeurt en APK ‘zeer recent bij 136.619 km’ is uitgevoerd door Landrover dealer Breeland.
2.3.
[eiser] heeft de auto voor of op 21 januari 2022 bij KMC bekeken. Daarbij is ook een testrit gemaakt waarbij [betrokkene 1] [eiser] diverse functies van de auto heeft getoond.
2.4.
Op 21 januari 2022 berichtten partijen elkaar via Marktplaats onder meer het volgende:
[eiser]:
okay wij stellen het volgende voor. 30.000 EUR incl. BTW, 3 maanden volledige garantie en 6 maanden op motor en bak van de auto. Hoor graag van je. Grote beurt valt voor onze rekening. Wat ik heb begrepen van [betrokkene 2] is dat de distributieriem mogelijk bij deze beurt ook vervangen moet worden. Dan hebben zij een pakketprijs van 2000 EUR incl. een beurt. Dit lijkt mij een fair deal. Hoor graag van je. Ben in de middag beter bereikbaar. Groetjes [eiser]
[betrokkene 1]:
Ik dacht dat wij het al eens waren over de prijs. Maar als wij het vandaag af kunnen ronden wil ik het verschil delen en afronden op €30.250,- inclusief BTW
[eiser]:
Okay, akkoord. Kan jij een factuur draaien? 3 maanden volledige garantie en 6 maanden op motor en versn.bak.
[betrokkene 1]:
Ok. Dank en gefeliciteerd! Mail de factuur over 15 minuten.
2.5.
Dezelfde dag heeft KMC [eiser] een verkoopfactuur gezonden. Deze is op naam van de eenmanszaak van [eiser] gesteld en vermeldt:
Zoals gezien bereden en akkoord bevonden met 3 maanden garantie. (6 maanden op motor en versnellingsbak.)
2.6.
Na het rondkrijgen van de financiering heeft [eiser] op 25 januari 2022 de auto opgehaald.
2.7.
[eiser] heeft de auto een paar weken later laten onderzoeken door Jaguar-dealer [betrokkene 2] (verder: [betrokkene 2]). [betrokkene 2] heeft voor rekening van [eiser] een algehele controle uitgevoerd, een defect aan de soft close van de portieren hersteld en de simkaarthouder getest, een en ander voor een bedrag van € 437,42.
2.8.
Met een e-mail van 16 februari 2022 heeft [betrokkene 2] aan [eiser] het volgende meegedeeld:
Hierbij de reparaties die uitgevoerd dienen te worden aan de Jaguar (…)
Draagarmen vernieuwen € 1058.75
Stabilisatorstangen vernieuwen € 320.65
Gasklephuis vernieuwen € 478.00
Accu vernieuwen € 475.00
Remschijven / Blokken achter vernieuwen € 840.95
Softclose dient nader onderzoek, te beginnen met 2 uur € 302.50
Simkaartlezer vernieuwen € 325.00
Prijzen incl. loon, delen en B.T.W.
Prijswijzigingen voorbehouden
2.9.
[eiser] heeft KMC op 16 februari 2022 en 16 en 17 maart 2022 met berichten via Marktplaats meegedeeld dat een “aantal zaken aan de auto defect” zijn, te weten draagarmen, stabilisatorstangen, gasklephuis, grootlichtassistent en simkaartlezer. [eiser] heeft KMC daarbij diverse keren gevraagd wanneer de auto kon worden hersteld.
2.10.
In februari 2022 heeft KMC voor haar kosten een nieuwe accu laten plaatsen in de auto. Ook heeft KMC drie maanden na de verkoop ongeveer € 1.000,- betaald voor een reparatie van een ring achter het stuur.
2.11.
Op 24 mei 2022 heeft [bedrijf 2] in opdracht en op kosten van KMC, de auto onderzocht en reparaties uitgevoerd. De factuur van [bedrijf 2] vermeldt de volgende reparaties:
Ophanging rubber
Persen lager draagarm lv
Persen lager draagarm rv
(…)
Vier kant uitlijnen pw sporing
Werkplaatstarief voor bedrijven in- en uitbouwen stuur plus diagnose stellen
Diagnose stellen voertuig computer
Daarbij is ook een afdichtring (o-ring) van het gasklephuis vervangen. ‘Persen lager draagarm’ betekent het verwijderen van oud rubber van de draagarm en het erin persen van nieuw rubber. [bedrijf 2] heeft geen storingen van het gasklephuis geconstateerd. KMC heeft [eiser] ter informatie de factuur van [bedrijf 2] gestuurd.
2.12.
Op 8 juni 2022 heeft [eiser] per Whatsapp onder meer aan [betrokkene 1] bericht:
Enige wat denk ik overblijft is de simkaart en de camera voor de grootlicht assistent. Zal ik dit meenemen in de grote beurt? Staat gepland op de 21e.
2.13.
Op 15 juni 2022 heeft [betrokkene 1] [eiser] als volgt geantwoord:
Hi [eiser], kan. Maar wil vooraf weten wat het kost.
2.14.
Op 23 juni 2022 heeft [eiser] [betrokkene 2] een grote beurt aan de auto laten uitvoeren. De hieraan verbonden kosten bedroegen € 670,73. De factuur vermeldt dat [betrokkene 2] [eiser] heeft aangemeld voor haar Roadside Assistance, zodat hij gedurende 12 maanden verzekerd is van gratis pechhulp.
Op de werkbon van [betrokkene 2] is onder ‘Reparatie’ genoteerd:
* Beurt
* Draagarm voor onder gescheurd
* Remblokken / remschijf achter 25%
* Remblokken / remschijf voor
* Uitlijnen/banden ivm draagarmen
Daarbij zijn bij het onderdeel draagarm de kolommen ‘noodz’ en ‘adv’ aangekruist, bij remblokken/ remschijf achter ‘noodz’ en bij remblokken / remschijf voor niets. Bij uitlijnen banden is ‘noodz’ aangekruist. De rechtbank begrijpt dat ‘noodz’ en ‘adv’ staan voor noodzakelijk en advies.
Onder ‘Ander/Extra werkzaamheden/ Reparatie omschrijving’ staat genoteerd dat de stabilisatiestangen verkeerd om zitten en er een lekkage is van het gasklephuis. Bij beide opmerkingen is (vooral) de kolom noodzakelijk aangekruist.
2.15.
[eiser] heeft [betrokkene 1] dezelfde dag met toezending van het reparatieadvies van [betrokkene 2] onder meer het volgende bericht:
Hi [betrokkene 1], onder veronderstelling, gezien bevestigd door jouw, zijn al deze punten reeds hersteld.
Wat nog verder open staat is de camera en de simkaartlezer
Graag hoor ik hoe dit kan gebeuren en wat jouw oplossing hierin is. Sorry ben nu redelijk geïrriteerd en teleurgesteld.
2.16.
[betrokkene 2] heeft op 21 juli 2022 het brandstoffilter van de auto vervangen en storingen uitgelezen voor € 303,21. Verder wordt op de factuur opgemerkt:
Sleepoog afdekking ontbreekt
Kab B-stijl beschadigd. Deze is besteld.
2.17.
Met een brief van 28 juli 2022 heeft (de gemachtigde van) [eiser] KMC onder meer het volgende geschreven:
Tot op heden zijn de volgende gebreken, ondanks diverse aanmaningen daartoe, nog niet altijd door u opgelost:
-
Draagarmen vernieuwen
-
Stabilisatorstangen vernieuwen
-
Gasklephuis vernieuwen
-
Remschijven/blokken achter vernieuwen
-
Simkaartlezer vernieuwen*
-
Nader onderzoek softclose*
[…]
* De problemen met de softclose en de simkaartlezer zijn inmiddels onderzocht en deels verholpen. Cliënt heeft hiervoor een bedrag ad € 437,42 moeten voldoen. Namens cliënt verzoek ik u deze kosten aan hem te voldoen.
[eiser] heeft daarbij KMC gesommeerd binnen zeven dagen (de gemachtigde van) [eiser] te informeren of zij voornoemde gebreken van de auto binnen 21 dagen ging herstellen. Ook heeft [eiser] KMC gesommeerd de gebreken binnen 21 dagen te herstellen. KMC heeft niet gereageerd.
In de brief van 28 juli 2022 heeft [eiser] KMC ook het volgende meegedeeld:
Bijkomend probleem
Vorige week is de auto van cliënt op de snelweg stilgevallen. Op advies van de ANWB is de auto afgesleept naar de Jaguar dealer. Voor het stellen van een diagnose diende allereerst de brandstoffilter te worden vervangen. Na het vervangen van de filter rijdt de auto weer, met dien verstande dat er volgens Jaguar een achterliggend probleem moet zijn, daar de brandstoffilter hoogstwaarschijnlijk niet de oorzaak van het stilvallen van de auto kan zijn geweest.
2.18.
[eiser] heeft met de auto verder gereden. Op 14 augustus 2022 is de auto stilgevallen met een kapot roetfilter en op aanwijzing van KMC naar [bedrijf 2] gebracht.
2.19.
Op 25 augustus 2022 heeft de heer [betrokkene 3] van Achmea Expertise (hierna: [betrokkene 3]) op verzoek van [eiser] de auto daar technisch onderzocht. Op 6 oktober 2022 heeft [betrokkene 3] zijn rapport uitgebracht. Daarin is onder meer vermeld:
Tijdens mijn bezoek aan de hersteller, stelde ik vast dat schade was ontstaan aan het roetfilter van het voertuig.
[…]
Bij het gebruik (rijden) van het voertuig heeft verzekerde nooit iets eerder opgemerkt, bijvoorbeeld onregelmatig lopen, slecht lopen of inhouden.
[…]
Aan de voorzijde van het roetfilter was aanzienlijke roetaanslag zichtbaar. Aan de achterzijde van het roetfilter waren stukken keramisch materiaal uitgeslagen. Dergelijke schade ontstaan wanneer aanwezige brandstofdelen (roet, brandstof- en/of olieresten) tot ontbranding zijn gekomen, en hierdoor de temperatuur in het roetfilter te hoog is opgelopen (ongecontroleerde verbranding).
Het motorproces herkent door middel van sensoren de vervuiling (verzadiging van het filter). Hierop wordt een regeneratieproces ingezet. De temperatuur in het roetfilter wordt dan tijdelijk door middel van extra diesel inspuiting omhoog gebracht. Wanneer er sprake is van veel vervuiling zal het regeneratieproces herhalen. Als de verstopping blijft en het proces zich blijft herhalen ontstaat er een brandbare vervuiling in het roetfilter, dat zich ophoopt en uiteindelijk tot een ongecontroleerde verbranding zal resulteren met roetfilter-schade als gevolg.
[…]
In het gasklephuis waren sporen van verontreiniging te zien. Navraag bij dieselspecialist Terlouw in Mijnsheerenland wees uit dat dit normaal is bij dergelijke geconstrueerde dieselmotoren. De betreffende motor is uitgevoerd met een recirculatiesysteem van uitlaatgassen, die weer door het gasklephuis komen, hierbij ontstaat vervuiling. Als een gasklephuis vervuild is, dan gaat de motor slechter lopen (is niet opgemerkt door de verzekerde). Het stationaire toerental kan onregelmatig worden, de motor gaat dan een beetje schokken. Bij ernstige vervuiling gaat de motor inhouden en kan dan zelfs afslaan. Tevens zal er bij een slecht functionerend gasklephuis een foutcode geregistreerd worden in het motormanagement systeem (lekkage).
[…]
De schade die na de garantietermijn is ontstaan, bevindt zich buiten de motor (uitlaatsysteem). Het vervuilde gasklephuis (welke verzekerde als mogelijk veroorzaker aanwijst) staat in verbinding met de motor, maar maakt geen onderdeel uit van het draaiende gedeelte.
Vervuiling
Normale mate van vervuiling van de motor bij aankoop en vervuiling ontstaan na de aankoop, vallen niet onder garantie.
Samenvatting:
-
Er sprake van een aanzienlijk schade aan het uitlaatsysteem van het voertuig, waarbij mogelijk ook de turbo is beschadigd
-
De brandstof voldoet aan de geldende normen
-
De motorolie voldoet aan de geldende normen, geen brandstof vermenging
-
Er is sprake van ene vervuild gasklephuis. Er is echter geen direct verband, dat een dergelijke vervuiling tot de schade heeft geleid
-
De aangetroffen onregelmatigheden bestaan uit vervuiling van het gasklephuis en het roetfilter.
-
Omdat er sprake is een dieselmotor met recirculatiesysteem van uitlaatgassen, ontstaan vervuilingen aan de eerder genoemde delen. Met name wanneer voornamelijk korte stukken worden gereden, waarbij het systeem niet op de juiste temperatuur kan komen en/of het regeneratieproces niet kan afmaken.
-
Vervuiling is inherent aan gebruik van een dergelijke dieselmotoren. Vervuiling zal reeds bij aankoop aanwezig geweest zijn (wat ook normaal is). De mate van vervuiling en/of deze toen al schadelijk was, is niet vast te stellen.
[eiser] kon zich niet vinden in de uitkomst van dit onderzoek.
2.20.
Over de periode van 29 augustus 2022 tot 31 juli 2023 heeft [eiser] voor zijn vervoer voor een totaalbedrag van € 11.749,63 andere auto’s gehuurd.
2.21.
Op 7 oktober 2022 heeft [appellanten] Autotransport [eiser] een factuur voor 181,50 gezonden voor het verslepen van de auto van [bedrijf 2] naar een andere garage.
2.22.
Op 6 december 2022 heeft Splinter Expertise (hierna: Splinter) een expertiserapport uitgebracht, gebaseerd op het onderzoek van de auto dat zij op 14 november 2022 heeft uitgevoerd in opdracht van [eiser]. Dit onderzoek vond plaats na tussenkomst van Claimshulp en kostte € 605 inclusief btw. Splinter heeft onder meer geconstateerd dat het roetfilter aan de voorzijde nagenoeg dichtgeslibd was door roet, dat het binnenwerk van het roetfilter aan de achterzijde was losgekomen, dat het roetfilter gezien (amateuristische) lassporen eerder open is geweest, dat de achterzijde en onderzijde van de motor nat van olie was, dat het onder het smoorklephuis (is gasklephuis) nat van olie was en dat het smoorklephuis intern zwaar vervuild was. Dat het roetfilter eerder open is geweest en nu weer defect is, achtte Splinter niet normaal bij de kilometerstand en een goed werkende motor. De oorzaak zou daarmee niet in het roetfilter zelf liggen. Splinter merkt daarbij onder meer het volgende op:
In maart is wel een o-ring van het smoorklephuis vervangen, maar dit was niet het advies en niet afdoende. De door mij aangetroffen vervuiling in en onder het smoorklephuis is al langdurig aanwezig en dusdanig dat deze het inlaatsysteem beïnvloed.
Ik heb de zaak met dieselspecialist Buchli besproken. Zij geven aan dat de omstandigheden van het smoorhuis als door mij omschreven […] ervoor kunnen zorgen dat niet aan de voorwaarden voor regeneratie van het roetfilter wordt voldaan. Geen regeneratie van het roetfilter dus.
[…]
Als het roetfilter niet regenereert zal het dichtslibben, met schade van het roetfilter tot gevolg.
[…]
Het smoorklephuis had bij de eerste melding vervangen moeten worden dit is niet gebeurd. Dit kan men niet bij de gebruiker neerleggen. Gezien het voortraject moet oorzaak en gevolg vallen onder de garantie van het leverende bedrijf.
2.23.
Bij brief van 16 december 2022 heeft (de gemachtigde van) [eiser] KMC een termijn gesteld om het gasklephuis en het roetfilter te vervangen, de overige delen van het inlaat- en uitlaattraject te controleren en te reinigen en om de status van de turbo te controleren. Daarbij zijn in vervolg op de vorige ingebrekestelling (zie 2.17) als ‘verdere openstaande gebreken + herstelkosten’ genoemd:
-
Draagarmen vernieuwen
-
Stabilisatorstangen vernieuwen
-
Remschijven/blokken achter vernieuwen
-
Defecte Simkaartlezer
Daarbij heeft [eiser] aangegeven:
Het in deze brief genoemde probleem met de softclose is inmiddels door [betrokkene 2][…]
verholpen. Cliënt heeft hiervoor een bedrag ad € 437,42 moeten voldoen. Nadat de auto was stilgevallen heeft [betrokkene 2] het brandstoffilter vervangen à € 303,21. Namens cliënt verzoek ik u deze kosten, in totaal € 740,63 aan hem te vergoeden.
Een laatste openstaand gebrek is het feit dat de ‘Groot licht assistent’ en de verkeersbordenherkenning niet werken. In februari 2022 bent u daarover door cliënt geïnformeerd.
2.24.
Vervolgcorrespondentie heeft niet tot overeenstemming tussen [eiser] en KMC geleid.
2.25.
Bij brief van 10 januari 2023 heeft [eiser] KMC meegedeeld de koopovereenkomst te ontbinden. Daarbij heeft [eiser] KMC gesommeerd de koopprijs aan hem terug te betalen en de door hem geleden en nog te lijden schade, waaronder kosten van vervangend vervoer, te vergoeden.
2.26.
Op 24 april 2023 heeft [eiser] de auto van de andere garage naar zijn huis laten transporteren voor € 90,75. Per die datum heeft [eiser] ook het kenteken van de auto laten schorsen. De hieraan verbonden kosten bedroegen € 80,20.
2.27.
Op 27 augustus 2023 heeft Oldenhuis Taxatie- en Expertisebureau (hierna: Oldenhuis) een expertiserapport uitgebracht, gebaseerd op onderzoek van de auto dat zij op 8 augustus 2023 heeft uitgevoerd in opdracht van [eiser]. Volgens Oldenhuis is het niet-functioneren van de motor veroorzaakt door een verstoring in het regeneratieproces als gevolg van foute parameters. Deze foute parameters zouden het gevolg zijn van ernstige vervuiling en lekkage van het gasklephuis. Door een ongecontroleerde regeneratie is de temperatuur zo hoog opgelopen dat het roetfilter thermisch is overbelast, aldus Oldenhuis. Oldenhuis zegt verder dat aan het roetfilter zichtbaar is dat de stalen mantel op een eerder moment opnieuw in elkaar is gelast. Het proces met betrekking tot het regeneratieproces was volgens Oldenhuis mede daarom al geruime tijd voor de aankoop gaande. Vervolgens geeft Oldenhuis een uitleg van de door KMC verstrekte garantie.
2.28.
Bij verstekvonnis van 1 november 2023 heeft de rechtbank de vorderingen van [eiser] op KMC grotendeels toegewezen. Daarbij oordeelde de rechtbank dat de kosten van verzekering en motorrijtuigenbelasting niet voor vergoeding in aanmerking kwamen, dat de gevorderde wettelijke rente niet volledig kon worden toegewezen en dat ook de buitengerechtelijke incassokosten voor een lager bedrag konden worden toegewezen. Het verstekvonnis is uitvoerbaar bij voorraad verklaard.
2.29.
KMC heeft op 8 december 2023 een verzetdagvaarding aan [eiser] laten betekenen.
2.30.
Op 8 maart 2024 heeft Auto-Consult in opdracht van KMC een expertiserapport uitgebracht, gebaseerd op bestudering van de drie voorgaande rapporten en uitleesgegevens van het systeem va de auto. Auto-Consult heeft onder meer gezegd:
Er wordt gediscussieerd – door personen zonder feitelijke gedetailleerde technische kennis –, over geadviseerd herstel en het zogenaamd niet goed uitgevoerd zijn van datzelfde herstel.
Draagarmen:een voorbeeld daarvan betreft discussie m.b.t. de draagarmen. In de regel wordt bij een Jaguardealer – als het rubber in een draagarm naar de normen van Jaguar te slap is, terwijl dit voor de APK nog prima kan zijn – altijd de volledig (complete) draagarm vervangen. Alternatief zou zijn, de draagarm te demonteren, het rubber wat te slap is verwijderen om vervolgens een nieuw draagarmrubber in te persen[…]
.
Laatstgenoemde optie is niet alleen veel meer kostenefficiënt, maar spaart ook het milieu[…].
In het herstel uitgevoerd door [bedrijf 2] is getuige de factuur van 24 mei 2022, voor de laatste prima optie gekozen.
[…]
Gasklephuis:
Jaguar dealers vervangen vrijwel altijd het volledige gasklephuis, wat een zeer kostbare reparatie is. In de regel is het echter nooit het gasklephuis wat lekt. Het zijn de aansluitingen pakkingen of afdichtringen welke lekken. Vervanging van deze – relatief goedkope onderdelen – en reiniging van de gasklep in het gasklephuis, voldoen in de regel dan ook eigenlijk altijd.
Het niet vervangen van het volledige gasklephuis – maar slechts het vervangen van de lekkende rond – mag dus niet zomaar worden gezien als onvoldoende uitgevoerd herstel.
[…]
Korte afstanden en lage snelheid
[…]
Bij een dieselmotor kan regeneratie van het roetfilter alleen plaatsvinden als de motor enkele minuten op hoge snelheid draait. Dat gebeurt vaak op de snelweg.
In de praktijk is er een reëel probleem met dieselvoertuigen die voornamelijk in de stad of voor ritten korter dan 20 km worden gebruikt; ze bereiken nooit lang genoeg een hoog motortoerental en de regeneratie-operatie kan daarom niet worden geactiveerd. Op de lange termijn dreigt het DPF[roetfilter, toev. rb]
dus verstopt te raken en moet het worden vervangen.
[…]
Wat wel vaststaat is dat het voertuig bij de Jaguar dealer na onderhoud[op 23 juni 2022, toev. rb]
- en nog belangrijker controle van het voertuig welke onderdeel uitmaakt van deze onderhoudsbeurt – de werkplaats verlaten heeft, er geen sprake is geweest van een reeds aanwezig probleem. Dit moment mag worden gezien als zogenaamd peilmoment. Een moment waarop vastgesteld is dat de motor en het roetfilter naar behoren functioneerden.

3.Het geschil

3.1.
[eiser] vordert bij vonnis - samengevat en na vermindering van eis op zitting - bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad:
1. te verklaren voor recht dat de koopovereenkomst is ontbonden, althans deze te ontbinden, onder veroordeling van KMC tot betaling van € 30.250, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 10 januari 2013,
2. KMC te veroordelen tot betaling van € 14.566,24, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de verschillende momenten van opeisbaarheid,
3. KMC te veroordelen tot vergoeding van de kosten van autoverzekering en de motorrijtuigenbelasting vanaf 24 mei 2022 tot 24 april 2023, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de verschillende momenten van opeisbaarheid,
4. KMC te veroordelen tot betaling van:
a. buitengerechtelijke incassokosten van € 1.251,88, te vermeerderen met de wettelijke rente
b. de proceskosten, te vermeerderen met de wettelijke rente.
3.2.
De onder 2. gevorderde schadevergoeding bestaat uit nota’s van [betrokkene 2], sleepkosten, een nota van Claimshulp voor onder meer het rapport van Splinter, kosten huur van vervangende auto’s en kosten voor schorsing van het kenteken van de auto.
3.3.
Aan zijn vorderingen heeft [eiser] ten grondslag gelegd - kort gezegd - dat KMC hem een auto heeft geleverd die niet voldoet aan wat hij op basis van de wet en de bedongen garantie ervan mocht verwachten. De auto was bij levering al gebrekkig en [bedrijf 2] heeft de vervolgens door [betrokkene 2] binnen de garantietermijn aanbevolen reparaties niet of niet goed uitgevoerd. Doordat het gasklephuis niet is vervangen is het roetfilter kapot gegaan. Daardoor rijdt de auto niet meer. Omdat KMC heeft geweigerd de auto verder te (laten) repareren, is KMC in verzuim geraakt en was [eiser] bevoegd de koopovereenkomst te ontbinden. KMC moet de koopprijs terugbetalen en de schade van KMC vergoeden, aldus [eiser].
3.4.
KMC voert verweer. KMC betwist dat bij levering sprake was van non-conformiteit. De problemen met de auto zijn ontstaan na het einde van de garantieperiode. Tijdens de garantieperiode heeft KMC de gebreken aan de auto voldoende laten repareren. Dat het roetfilter kapot is gegaan, houdt geen verband met het gasklephuis. Als er al sprake zou zijn van een vervuild gasklephuis, dan gaat het om normale vervuiling ontstaan na de verkoop. KMC voert daarbij ook aan dat [eiser] een tweedehands auto heeft gekocht, waarbij de kilometerstand, leeftijd en prijs gevolgen hebben voor wat [eiser] van de auto mocht verwachten.
3.5.
Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover nodig, nader ingegaan.

4.De beoordeling

4.1.
Het verzet is tijdig en op de juiste wijze ingesteld.
4.2.
Tussen partijen is in geschil of [eiser] de koopovereenkomst met recht heeft ontbonden, zodat KMC is gehouden de koopprijs terug te betalen. Daarnaast maakt [eiser] aanspraak op vergoeding van de door hem gestelde schade. De rechtbank zal de vorderingen van [eiser] deels toewijzen. De rechtbank licht haar oordeel hieronder toe.
Consumentenkoop
4.3.
Omdat de vraag of [eiser] bij de koop van de auto wel of niet als consument heeft gehandeld onder meer de verdeling van de stelplicht en de bewijslast bepaalt, zal de rechtbank hier eerst over oordelen.
4.4.
Van een consumentenkoop (artikel 7:5 Burgerlijk Wetboek, hierna: BW) kan sprake zijn als de koper een natuurlijk persoon is die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf. De koper wordt niet door de consumentenkoopregels beschermd wanneer hij of zij handelt ten behoeve of mede ten behoeve van een beroep of bedrijf. [1] De rechtbank moet nagaan of de koper als consument kan worden aangemerkt, ook al heeft de koper zich niet uitdrukkelijk (of in dit geval uitdrukkelijk niet) op die hoedanigheid beroepen. [2]
4.5.
Voor beantwoording van de vraag of sprake is van consumentenkoop is in beginsel bepalend wat partijen op het moment waarop zij de koop sloten over en weer uit elkaars verklaringen en gedragingen hebben mogen afleiden en wat hen op die grond aan rechtsgevolgen kan worden toegerekend, waarbij ook veel kan afhangen van de manier waarop een partij naar buiten is getreden.
4.6.
De rechtbank is op basis van de door partijen gestelde feiten en omstandigheden van oordeel dat [eiser] bij de koop van de auto niet als consument kon worden aangemerkt. Vast staat dat de factuur op verzoek van [eiser] op naam van de eenmanszaak van [eiser] is gesteld. Niet is gesteld dat hij KMC op enig moment heeft gezegd dat hij de auto in privé kocht. Hieruit volgt dat [eiser] zich voor de onderbouwing van zijn vorderingen niet kan beroepen op de consumentenbescherming (het bewijsvermoeden) van artikel 7:18a lid 2 BW. Op grond van de hoofdregel [3] is het aan [eiser] om te stellen en zo nodig te bewijzen dat de auto al bij levering niet voldeed aan de overeenkomst of dat KMC tekort is geschoten in de nakoming van de bedongen garantieverplichtingen.
Ontbinding
4.7.
De rechtbank zal eerst beoordelen of [eiser] de koopovereenkomst rechtsgeldig heeft ontbonden, waardoor een ongedaanmakingsverplichting zoals gevorderd onder 1. is ontstaan.
4.8.
Artikel 6:265 BW bepaalt dat iedere tekortkoming van een partij in de nakoming van een van haar verbintenissen aan de wederpartij de bevoegdheid geeft om de overeenkomst geheel of gedeeltelijk te ontbinden, tenzij de tekortkoming, gezien haar bijzondere aard of geringe betekenis, deze ontbinding met haar gevolgen niet rechtvaardigt. Voor zover nakoming niet blijvend onmogelijk is, ontstaat de bevoegdheid pas wanneer de schuldenaar in verzuim is. [4]
Conformiteit
4.9.
De rechtbank oordeelt dat de auto ten tijde van de levering aan de overeenkomst beantwoordde.
4.10.
De verkoper moet een zaak leveren die de eigenschappen heeft die de koper mag verwachten (artikel 7:17 BW). Uitgangspunt is dat een koper mag verwachten dat de auto de eigenschappen bezit die voor normaal gebruik daarvan nodig zijn. Het rijden van de auto is zo’n eigenschap. Tussen partijen is niet in geschil dat de auto bij levering kon rijden. [eiser] heeft na aankoop tot augustus 2022 met de auto gereden.
4.11.
Daarbij komt het volgende. De auto was een tweedehands auto van zes jaar oud, met ongeveer 145.000 km op de teller en had een koopprijs van € 30.000 waar de nieuwprijs ten minste € 115.000 was. Een auto is bij normaal gebruik aan slijtage onderhevig en in het algemeen geldt dat de kans dat mankementen gaan optreden groter wordt naarmate de auto ouder is. Dat gegeven is verdisconteerd in de koopprijs van een tweedehands auto, die – afhankelijk van de ouderdom – daarom doorgaans lager is dan die van een nieuwe. De koper van een tweedehands auto moet tegenover het voordeel van een lagere aanschafprijs in het algemeen bedacht zijn op het nadeel dat een tweedehands auto doorgaans eerder gebreken zal vertonen dan een nieuwe. Gelet op de ouderdom, het aantal kilometers en de koopprijs moest ook [eiser] daarop bedacht zijn. Daarbij komt dat [eiser] in de onderhandelingen over de koopprijs heeft toegezegd hij de kosten van de grote beurt voor zijn rekening zou nemen en er rekening mee hield dat de auto onderhoud nodig zou kunnen hebben. Dat de auto bij levering meer gebreken had dan mocht worden verwacht, is onvoldoende onderbouwd gesteld. Weliswaar heeft [betrokkene 2] een aantal weken na de levering geadviseerd een aantal onderdelen te vernieuwen of te repareren, maar niet is duidelijk geworden dat het daarbij gaat om onderhoud anders dan ten gevolge van (te verwachten) slijtage. Dat de advertentie vermeldde dat de auto dealeronderhouden was, doet daar niet aan af. Ook dan treedt slijtage op.
4.12.
Niet in geschil is dat de auto in augustus 2022 is stilgevallen. Daaruit volgt nog niet dat de auto ten tijde van de levering niet kon worden gebruikt zonder gevaar voor de verkeersveiligheid (anders dan door een gebrek dat niet op eenvoudige wijze kon worden ontdekt en hersteld). [5] Weliswaar heeft [betrokkene 2] enkele weken na de levering geadviseerd om een aantal onderdelen te vernieuwen, maar vervolgens is [eiser] de auto (een aantal maanden) zonder problemen blijven gebruiken. Daarbij komt dat – als het stilvallen inderdaad, zoals door [eiser] gesteld (en daarin gesteund door twee van de vier experts) – een gevolg is van een defect aan het gasklephuis, dit defect al in februari 2022 door [betrokkene 2] is ontdekt en – kennelijk – voor een bedrag van nog geen € 500 te verhelpen was. Dat maakt dat, ook als er bij levering een defect aan het gasklephuis was, er sprake was van een gebrek dat op eenvoudige wijze kon worden ontdekt en hersteld.
Garantie
4.13.
De volgende vraag is dan of KMC tekort is geschoten in de nakoming van haar garantie verplichtingen. De rechtbank is van oordeel dat [eiser] voldoende heeft onderbouwd dat KMC tekort is geschoten in de uitvoering van haar garantieverplichting(en).
4.14.
De term ‘garantie’ heeft geen vaststaande betekenis. Ter zitting heeft [betrokkene 1] namens KMC verklaard dat de garantie van drie maanden een ‘volledige garantie’ was, die inhield dat als er iets aan de auto niet klopte KMC het zou herstellen. Deze garantie is niet voor tweeërlei uitleg vatbaar en kleurt de wederzijdse verwachtingen en verplichtingen nader in. Verder heeft KMC een garantie voor zes maanden op de motor en versnellingsbak gegeven. Die garantie zal hierna in alinea 4.28 worden behandeld.
4.15.
Vooropgesteld wordt dat [eiser] tijdig, want binnen een maand na levering (zie alinea 2.9), bij KMC heeft aangeklopt met het advies van [betrokkene 2]. [eiser] stelt dat KMC de aanbevolen reparaties vervolgens niet of niet goed uitgevoerd. KMC betwist dit: de gebreken zouden door [bedrijf 2] voldoende zijn hersteld. Zo is de accu vervangen, is een onderdeel van het gasklephuis vervangen en is er nieuw rubber in de draagarmen geperst. De remschijven/-blokken kwamen nog niet voor vervanging in aanmerking; ze konden nog 6.000 à 7.000 km mee, aldus KMC.
4.16.
De door partijen overgelegde rapporten geven geen eenduidig antwoord op de vraag of de door [bedrijf 2] uitgevoerde reparaties volstonden om de gebreken aan de onderdelen waaraan is gewerkt weg te nemen. Onbetwist is echter dat de simkaartlezer binnen de garantieperiode stuk was en dat KMC deze niet heeft gerepareerd. In februari 2022 heeft [eiser] aan KMC voorgehouden dat de simkaartlezer moest worden vernieuwd voor € 325,00. KMC heeft dit punt tot op heden niet opgepakt. Daarmee staat de tekortkoming van KMC op dit onderdeel vast. Bij brief van 28 juni 2022 van zijn gemachtigde heeft [eiser] KMC een termijn gesteld om alsnog een aantal onderdelen te vervangen of repareren, waaronder de simkaartlezer, maar KMC heeft daarop niet gereageerd. Op 16 december 2022 is KMC hiervoor nogmaals in gebreke gesteld maar zij is er weer niet mee aan de slag gegaan. Daarom is KMC in verzuim.
4.17.
Dit betekent dat het [eiser] vrij stond de koopovereenkomst op grond van artikel 6:265 BW buitengerechtelijk te ontbinden. De rechtbank ziet in de door KMC aangevoerde feiten en omstandigheden geen aanwijzing dat in haar verweer dat geen sprake is van een tekortkoming, een (subsidiair) beroep ligt besloten dat de tekortkoming de ontbinding met haar gevolgen niet rechtvaardigt. [6]
4.18.
De buitengerechtelijke ontbinding van de koopovereenkomst door [eiser] heeft tot gevolg dat partijen worden bevrijd van de daardoor getroffen verbintenissen en dat voor partijen een verbintenis tot ongedaanmaking van de al door hen ontvangen prestaties ontstaat. Dit betekent dat de vordering onder 1. om KMC te veroordelen tot terugbetaling van de koopsom van € 30.250 zal worden toegewezen. De over de koopprijs gevorderde rente zal worden toegewezen zoals in de beslissing bepaald.
4.19.
De ongedaanmakingsverbintenis die op [eiser] rust houdt in dat de auto moet worden teruggegeven aan KMC. Er is geen hiertoe strekkende (tegen)vordering ingesteld, maar de rechtbank gaat ervan uit dat partijen dit zelf zullen regelen.
Schadevergoeding
4.20.
[eiser] legt de door haar gestelde – en hiervoor (gedeeltelijk) vastgestelde – tekortkoming ten grondslag aan haar vordering KMC te veroordelen door haar geleden schade te vergoeden.
4.21.
Op grond van artikel 6:74 BW moet er een causaal verband bestaan tussen de tekortkoming en de schade (in de zin van ‘condicio sine qua non’-verband). De vraag die moet worden gesteld is daarom of de schade ook zou zijn ingetreden als de tekortkoming achterwege was gebleven.
4.22.
Een groot deel van de kosten waarvan [eiser] vergoeding vordert, houdt verband met, dan wel volgt uit het feit dat de auto in augustus 2022 stil is komen te staan met een kapot roetfilter. [eiser] stelt dat hij om die reden kosten heeft moeten maken om de auto te laten wegslepen en te laten onderzoeken, om vervangende auto’s te huren en om uiteindelijk het kenteken van de auto te schorsen. KMC zou deze kosten moeten vergoeden, omdat er een oorzakelijk verband bestaat tussen het niet-vervangen van het gasklephuis door KMC en de schade aan het roetfilter, aldus [eiser].
4.23.
KMC heeft dit gemotiveerd betwist, onder meer onder verwijzing naar de rapporten van [betrokkene 3] en Auto-Consult. Auto-Consult onderschrijft het verweer van KMC dat vervanging van een onderdeel van het gasklephuis in de regel voldoet. Verder wordt in deze twee rapporten het gestelde oorzakelijk verband tussen (het niet geheel vervangen van) het gasklephuis en de schade aan het roetfilter weersproken. Bovendien komt in beide rapporten een alternatieve oorzaak voor de schade aan het roetfilter naar voren: het rijden van voornamelijk korte stukken. Onweersproken is dat dieselauto’s die voornamelijk korte afstanden rijden, niet warm genoeg worden of dat niet lang genoeg zijn om het regeneratieproces, nodig om het filter schoon te branden, te voltooien. Op zitting is duidelijk geworden dat [eiser] met de auto voornamelijk het traject [plaats 2]-[plaats 1] reed hetgeen een relatief beperkt traject is. Het rijden van korte stukken kan dan ook een oorzaak van de ongecontroleerde verbranding zijn die (volgens de ingeschakelde experts) de oorzaak is van de schade aan het roetfilter. Hierbij merkt de rechtbank op Splinter in haar rapport zonder nadere motivering aan de informatie van Buchli dat een vuil smoorhuis ervoor
kan zorgendat niet geregenereerd wordt, de conclusie verbindt dat dat hier dan ook het geval is.
4.24.
In het licht van de gemotiveerde betwisting door KMC en de rapporten van Achmea en Auto-Consult kan aan de door [eiser] aangehaalde citaten uit de rapporten van Splinter en Oldenhuis niet de doorslaggevende betekenis worden gehecht, die [eiser] daaraan gehecht wil zien. Uit de rapporten komt genoegzaam naar voren dat de schade aan het roetfilter is ontstaan door een ongecontroleerde verbranding en dat een dergelijke verbranding meer dan een oorzaak kan hebben. Dat een van die mogelijke oorzaken vervuiling van het gasklephuis is, is - gelet op de mogelijke andere oorzaken die in de rapporten van Splinter en Oldenhuis niet als onaannemelijk zijn weggeschreven – niet voldoende om aan te nemen dat de schade aan het oliefilter is veroorzaakt door de toestand van het gasklephuis. Daarbij neemt de rechtbank in aanmerking dat [betrokkene 2] bij het uitlezen van de motor in juli 2022 geen storingen heeft aangetroffen. Daarom kan niet als vaststaand worden aangenomen dat KMC 1) is tekortgeschoten door het niet geheel vervangen van het gasklephuis en 2) het niet geheel vervangen van het gasklephuis de oorzaak is van de schade aan het roetfilter. Naar het oordeel van de rechtbank heeft [eiser] zijn stelling dat het niet geheel vervangen van het gasklephuis de oorzaak is van de schade aan het roetfilter onvoldoende onderbouwd. Aan (nadere) bewijslevering kan dan ook niet worden toegekomen, zodat het bewijsaanbod van [eiser] zal worden gepasseerd.
4.25.
Dit betekent dat het nodige causaal verband ontbreekt tussen het al dan niet vervangen van het gasklephuis door KMC en verschillende onderdelen van de gestelde schade, te weten de kosten gemoeid met het slepen van de auto, de huur van vervangende auto’s en de kosten van schorsing van het kenteken. Deze kosten blijven dan ook voor rekening van [eiser]. Overigens merkt de rechtbank ter zake van de gevorderde kosten van wegslepen op dat uit de stukken naar voren komt dat [eiser] aanspraak kon maken op gratis pechhulp, zodat niet duidelijk is dat [eiser] deze kosten heeft moeten maken.
4.26.
Daarnaast zal de onder 3. gevorderde vergoeding van de autoverzekering en motorrijtuigenbelasting, vanaf de datum van reparatie door [bedrijf 2] tot aan datum van de schorsing van het kenteken, worden afgewezen. [eiser] stelt dat als op een eerder moment de gebreken waren ontdekt, hij de overeenkomst eerder zou hebben ontbonden en deze kosten eerder waren gestopt. De rechtbank overweegt dat ook bij een onberispelijke nakoming door KMC [eiser] deze kosten had moeten betalen. De daarvoor verschuldigde bedragen zijn dus geen schade.
4.27.
De gevorderde vergoeding van € 670,73 voor de onderhoudsbeurt door [betrokkene 2] zal worden afgewezen, omdat op de zitting duidelijk is geworden dat deze beurt de grote beurt was waarover partijen bij de koop juist waren overeengekomen dat die voor rekening van [eiser] kwam. Dit is dus ook geen schade.
4.28.
Het onderdeel van de vordering dat ziet op de factuur van 21 juli 2022 van [betrokkene 2] van € 303,21 voor het vervangen van brandstoffilter zal ook worden afgewezen. Voor zover [eiser] zich beroept op de garantie op de motor en versnellingsbak geldt dat hij niet heeft gesteld dat dit filter een onderdeel van de motor is. Bovendien heeft [eiser] onvoldoende onderbouwd dat de motor binnen de garantieperiode van zes maanden stuk zou zijn gegaan. KMC heeft het betwist en [eiser] heeft nog tot zeven maanden na levering met de auto gereden.
4.29.
De gevorderde vergoeding van de factuur van 22 februari 2022 van [betrokkene 2] voor € 437,42 voor reparatie aan de soft close komt als onweersproken wel voor vergoeding in aanmerking.
4.30.
Tegen de gevorderde vergoeding van de kosten ter vaststelling van schade en aansprakelijkheid van € 605 (rapport van Splinter) is verder geen verweer gevoerd en deze kosten komen, gelet op het bepaalde in artikel 6:96 lid 2 onder b BW, ook voor toewijzing in aanmerking.
4.31.
De rechtbank zal de gevorderde vergoeding voor de post ‘kosten juridische bijstand’ van de factuur Claimshulp afwijzen, want de ook gevorderde en hierna te bespreken post buitengerechtelijke kosten wordt geacht dergelijke kosten te dekken.
Buitengerechtelijke kosten
4.32.
[eiser] maakt aanspraak op de vergoeding van buitengerechtelijke kosten. Aangezien een substantieel deel van de gevorderde schadevergoeding wordt afgewezen zal de rechtbank de buitengerechtelijke kosten toewijzen tot het tarief dat hoort bij het aan de hoofdsom toegewezen bedrag. In dit geval is dat een bedrag van € 1.087,92.
Proceskosten verzetprocedure
4.33.
KMC zal als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij in de kosten van het verzet worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van [eiser] worden begroot op € 1.214,00 aan salaris advocaat (1 punt × tarief € 1.214,00).

5.De beslissing

De rechtbank
5.1.
vernietigt het op 1 november 2023 onder zaaknummer C/15/344431 / HA ZA 23-534 gewezen verstekvonnis
en opnieuw rechtdoende:
5.2.
veroordeelt KMC aan [eiser] te betalen een bedrag van € 30.250 (dertigduizend tweehonderdvijftig euro), vermeerderd met de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 BW over het toegewezen bedrag met ingang van 10 januari 2023 tot de dag van volledige betaling
5.3.
veroordeelt KMC aan [eiser] te betalen een bedrag van € 1.042,42 (eenduizend tweeënveertig euro en tweeënveertig cent), vermeerderd met de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 BW over dit bedrag met ingang van de datum van de dagvaarding tot de dag van volledige betaling,
5.4.
veroordeelt KMC aan [eiser] te betalen € 1.087,92 aan buitengerechtelijke kosten, vermeerderd met de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 BW over dit bedrag met ingang van de vijftiende dag na betekening van dit vonnis tot de dag van volledige betaling,
5.5.
veroordeelt KMC in de proceskosten, aan de zijde van [eiser] tot dit vonnis, met inbegrip van de kosten van de verzetprocedure, vastgesteld op € 3.980,44. Als KMC niet tijdig aan de veroordelingen voldoet en het vonnis daarna wordt betekend, dan moet KMC € 92,00 extra betalen, plus de kosten van betekening,
5.6.
verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad,
5.7.
wijst het meer of anders gevorderde af.
Dit vonnis is gewezen door mr. M.A. Hoogkamer en in het openbaar uitgesproken op 24 april 2024.
1680

Voetnoten

1.Zie het arrest van HvJ EG 20 januari 2005, ECLI:EU:C:2005:32, Gruber/Bay Wa.
2.Zie het arrest van HvJ 4 juni 2015, ECLI:EU:C:2015:357, Faber/Hazet Ochten.
3.Artikel 150 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv).
4.Artikel 6:265 lid 2 BW.
5.Zie het arrest van de Hoge Raad van 15 april 1994, ECLI:NL:HR:1994:ZC1338.
6.Zie het arrest van de Hoge Raad van 28 september 2018, ECLI:NL:HR:2018:1810, r.o. 3.7.