ECLI:NL:RBMNE:2024:1157

Uitspraak

RECHTBANK MIDDEN-NEDERLAND

Zittingsplaats Utrecht

Bestuursrecht

zaaknummer: UTR 23/3145

uitspraak van de enkelvoudige kamer van 16 februari 2024 in de zaak tussen

[eiseres] , uit [woonplaats] , eiseres

(gemachtigde: mr. R.N. van der Ham),

de Raad van bestuur van het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen(het Uwv), verweerder

(gemachtigde: R. van den Brink).

Inleiding

1.1.

Het Uwv heeft op 14 oktober 2021 een aanvraag voor een uitkering op grond van de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong) van eiseres ontvangen Eiseres is geboren op [1997] (26 jaar oud). Zij is onderzocht door een verzekeringsarts en een arbeidsdeskundige van het Uwv. Zij hebben geconcludeerd dat eiseres arbeidsvermogen heeft.

1.2.

Het Uwv heeft de aanvraag van eiseres voor een Wajong-uitkering daarom in het besluit van 25 februari 2022 (het primaire besluit) afgewezen. Eiseres heeft hier bezwaar tegen gemaakt.

1.3.

Eiseres is vanaf 14 september 2022 wekelijks onder behandeling bij GZ-psycholoog
[psycholoog] ( [psycholoog] ). Op 5 april 2023 heeft [psycholoog] onder meer gerapporteerd dat de focus van deze behandeling het zo goed mogelijk in evenwicht blijven is.

1.4.

Dit rapport van [psycholoog] heeft geleid tot wijziging van het standpunt van de verzekeringsarts bezwaar en beroep over het arbeidsvermogen van eiseres. Op
28 april 2023 heeft de verzekeringsarts bezwaar en beroep gerapporteerd dat eiseres niet in staat is om structureel één uur achtereen te werken en niet vier uur per dag belastbaar is. Eiseres beschikt daarom niet over arbeidsvermogen, maar zij kan dit volgens de verzekeringsarts bezwaar en beroep in de toekomst wel ontwikkelen. De arbeidsdeskundige bezwaar en beroep heeft in het rapport van 5 mei 2023 geconcludeerd dat eiseres over basale werknemersvaardigheden beschikt en een taak kan uitvoeren in een arbeidsorganisatie.

1.5.

Vervolgens heeft het Uwv het bezwaar van eiseres in het besluit van 12 mei 2023 (het bestreden besluit) ongegrond verklaard.

1.6.

Eiseres heeft tegen het bestreden besluit beroep ingesteld. Het Uwv heeft een verweerschrift ingediend.

1.7.

De rechtbank heeft het beroep op 5 december 2023 op zitting behandeld. Eiseres is verschenen, bijgestaan door haar gemachtigde en haar vader. Het Uwv heeft zich laten vertegenwoordigen door zijn gemachtigde.

Overwegingen

Beoordelingskader

2. Recht op een Wajong-uitkering kan ontstaan als een betrokkene als rechtstreeks en objectief medisch vast te stellen gevolg van ziekte, gebrek, zwangerschap of bevalling, duurzaam geen mogelijkheden tot arbeidsparticipatie (geen arbeidsvermogen) heeft.^[1]Iemand heeft geen arbeidsvermogen indien diegene:

a. geen taak kan uitvoeren in een arbeidsorganisatie;
b. niet over basale werknemersvaardigheden beschikt;
c. niet aaneengesloten kan werken gedurende ten minste een periode van een uur; of
d. niet ten minste vier uur per dag belastbaar is, tenzij hij ten minste twee uur per dag belastbaar is en in staat is per uur ten minste een bedrag te verdienen dat gelijk is aan het minimumloon.^[2]

Onder “duurzaam geen mogelijkheden tot arbeidsparticipatie hebben” wordt de situatie verstaan waarin de mogelijkheden tot arbeidsparticipatie zich niet kunnen ontwikkelen.^[3]

3. Voor het recht op een Wajong-uitkering moet het Uwv dus beoordelen of (ten minste) één van de vier hierboven genoemde situaties zich voordoet. Is dat zo, dan ontbreekt het arbeidsvermogen. Het Uwv moet daarna beoordelen of dat duurzaam is. Het duurzaam ontbreken van arbeidsvermogen betekent dat de mogelijkheden niet door medisch herstel, behandeling, begeleiding of door training (bijvoorbeeld scholing) kunnen verbeteren. De beoordeling in het kader van de Wajong is een strenge en theoretische toetsing.

Arbeidsvermogen

4. Partijen zijn het erover eens dat eiseres op 14 oktober 2021 geen arbeidsvermogen heeft, omdat zij niet in staat is om één uur achtereen te werken en zij niet vier uur per dag belastbaar is. Eiseres kan zich echter niet vinden in de conclusies van de arbeidsdeskundige bezwaar en beroep dat zij de taak ‘boeken terugplaatsen’ kan uitvoeren en dat zij over basale werknemersvaardigheden beschikt.

Kan eiseres de voorbeeldtaak ‘boeken terugplaatsen’ uitvoeren?

5. Eiseres voert aan dat de belasting bij de aangegeven voorbeeldtaak ‘boeken terugplaatsen’ niet passend is bij haar beperkingen. Bij het uitvoeren van deze taak moet eiseres communiceren met, soms boze, bezoekers. De werkzaamheden zijn daardoor onvoorspelbaar en overschrijden haar belastbaarheid op het gebied van persoonlijk en sociaal functioneren.

6. De primaire arbeidsdeskundige is op basis van de analyse arbeidsvermogen in het takenbestand op zoek gegaan naar taken die eiseres kan uitvoeren in een arbeidsorganisatie. De arbeidsdeskundige heeft haar daarbij in staat geacht om de taak ‘boeken terugplaatsen’ te kunnen uitvoeren. De arbeidsdeskundige bezwaar en beroep heeft op 5 mei 2023 gerapporteerd dat eiseres in staat is om een taak uit te voeren in een arbeidsorganisatie. Dit heeft zij in het verleden aangetoond met de werkzaamheden die zij in loondienst heeft verricht. De door de primaire arbeidsdeskundige aangewezen voorbeeldtaak ‘boeken terugplaatsen’ wordt dan ook ongewijzigd gehandhaafd door de arbeidsdeskundige bezwaar en beroep.

7. De rechtbank is van oordeel dat de arbeidsdeskundige bezwaar en beroep hiermee voldoende heeft gemotiveerd dat eiseres de taak ‘boeken terugplaatsen’ kan uitvoeren in een arbeidsorganisatie. De beroepsgrond slaagt niet.

Beschikt eiseres over basale werknemersvaardigheden?

8. Eiseres voert verder aan dat het Uwv ten onrechte heeft gesteld dat zij over basale werknemersvaardigheden beschikt. Als haar energie verbetert, wil dat niet zeggen dat zij basale werknemersvaardigheden verkrijgt. Zij is in staat om instructies te begrijpen maar het lukt haar niet om deze te onthouden en na te komen. Het lukt haar ook niet om afspraken na te komen.

9. De arbeidsdeskundige bezwaar en beroep heeft op 4 mei 2023 gerapporteerd dat eiseres in staat is om instructies te begrijpen, te onthouden en uit te voeren. Dit is af te leiden uit het feit dat zij de intelligentie heeft om een middelbare schoolopleiding af te ronden en een vervolgstudie te volgen. De arbeidsdeskundige bezwaar en beroep acht eiseres ook in staat om afspraken met een werkgever na te komen omdat zij dit in het verleden heeft aangetoond met de werkzaamheden die zij in loondienst heeft verricht. De verzekeringsarts bezwaar en beroep heeft op 29 november 2023 gerapporteerd dat er vanuit medisch oogpunt geen argumenten zijn om dit anders te beoordelen. De verzekeringsarts bezwaar en beroep wijst daarbij op haar intelligentieniveau, haar opleidingsniveau en haar functioneren in het verleden. Verder is eiseres in het verleden afspraken nagekomen met de behandelende sector en dat doet zij nog steeds, aldus de verzekeringsarts bezwaar en beroep.

10. De rechtbank kan de arbeidsdeskundige bezwaar en beroep en de verzekeringsarts bezwaar en beroep volgen in hun motivering dat eiseres over basale werknemersvaardigheden beschikt. De beroepsgrond slaagt niet.

Duurzaamheid

11. Niet ter discussie staat dat het arbeidsvermogen ontbreekt. Partijen verschillen van standpunt over de vraag of het ontbreken van arbeidsvermogen duurzaam is. Volgens het Uwv is dit niet het geval. Eiseres meent van wel.

12. De rechtbank stelt voorop dat het mogelijk is om eiseres niet duurzaam arbeidsongeschikt te achten op grond van verwachtingen over de ontwikkeling van haar situatie in de toekomst. Hiervoor is dan wel vereist dat de motivering van de duurzaamheid van het ontbreken van arbeidsvermogen aan bepaalde eisen voldoet. De Centrale Raad van Beroep (CRvB), de hoogste rechter in Wajong-zaken, hanteert hiervoor strenge criteria.^[4]De verzekeringsarts en de arbeidsdeskundige moeten een inschatting maken over hoe het arbeidsvermogen zich bij eiseres kan ontwikkelen. Die inschatting moet berusten op een concrete en deugdelijke afweging van de feiten en omstandigheden die bij eiseres op de datum in geding aan de orde zijn. In het geval de inschatting berust op een medische behandeling, is een onderbouwing vereist die ziet op het mogelijke resultaat daarvan voor eiseres. Uit de rapporten moet volgen wat de behandeling inhoudt en hoe en op welke wijze het arbeidsvermogen van eiseres zich door die behandeling kan ontwikkelen.

13. Het Uwv heeft voor de beoordeling van het arbeidsvermogen de methode
sociaal-medische beoordeling van arbeidsvermogen (SMBA) ontwikkeld en het ‘Compendium Participatiewet’ (Compendium) vastgesteld. In Bijlage 1 van het Compendium wordt het begrip ‘duurzaamheid’ van het ontbreken van arbeidsvermogen behandeld en is hiervoor een stappenplan opgenomen. Dat stappenplan luidt als volgt:

Stap 1: De verzekeringsarts stelt vast of er sprake is van een progressief ziektebeeld.

Als het antwoord daarop ja is, ontbreekt het arbeidsvermogen duurzaam en is de beoordeling afgerond.

Stap 2: De verzekeringsarts stelt vast of er sprake is van een stabiel ziektebeeld zonder behandelmogelijkheden, en de aandoening zodanig ernstig is dat geen enkele toename van bekwaamheden mag worden verwacht.

Als aan allebei deze voorwaarden wordt voldaan, ontbreekt het arbeidsvermogen duurzaam en is de beoordeling afgerond.

Stap 3: De verzekeringsarts en de arbeidsdeskundige stellen in gezamenlijk overleg vast of het ontbreken van arbeidsvermogen van de betrokkene duurzaam is. Zij betrekken daarbij ten minste de volgende aspecten in onderlinge samenhang:

het al dan niet ontbreken van mogelijkheden ter verbetering van de belastbaarheid;
het al dan niet ontbreken van mogelijkheden tot verdere ontwikkeling;
het al dan niet ontbreken van mogelijkheden tot toename van bekwaamheden.

In gezamenlijk overleg concluderen de verzekeringsarts en de arbeidsdeskundige of het arbeidsvermogen al dan niet duurzaam ontbreekt. De beoordeling is afgerond.

14. Eiseres voert aan dat de verzekeringsarts bezwaar en beroep onvoldoende heeft gemotiveerd op welke wijze en met welke behandeling zij in haar geval nog arbeidsvermogen kan ontwikkelen. De aard van de aandoening van eiseres en haar behandelverleden bieden daarvoor te weinig aanknopingspunten. De motivering van het Uwv voldoet niet aan de eisen uit het door de Centrale Raad van Beroep ontwikkelde beoordelingskader voor het beoordelen van de duurzaamheid van het ontbreken van arbeidsvermogen. Eiseres heeft om dit standpunt te onderbouwen informatie van GZ-psycholoog [psycholoog] overgelegd.

15. Eiseres is vanaf 14 september 2022 wekelijks onder behandeling bij [psycholoog] . Op
5 april 2023 heeft [psycholoog] gerapporteerd dat de focus van deze behandeling het zo goed mogelijk in evenwicht blijven is. Dit blijkt erg ingewikkeld te zijn voor eiseres. De belastbaarheid is zeer gering en het is volgens [psycholoog] een misvatting om een inschatting van het arbeidsvermogen te maken op basis van haar potentiële mogelijkheden. Het is een bekend gegeven dat hoog intelligente vrouwen met ASS structureel overvraagd en overschat worden. Er is sinds de kindertijd van eiseres hulpverlening bij haar betrokken en haar familiaire steunsysteem biedt haar al in haar vroege kindertijd intensieve steun, aldus [psycholoog] .

16. Op 28 april 2023 heeft de verzekeringsarts bezwaar en beroep gerapporteerd dat eiseres niet over arbeidsvermogen beschikt maar dat zij dit in de toekomst wel kan ontwikkelen. Eiseres heeft haar hele leven nog geen adequate therapie en begeleiding gericht op haar autisme spectrum stoornis (ASS) gehad. Ze is daar relatief kort mee bezig. Met een verdere adequate behandeling en begeleiding en met inachtneming van de voorwaarden van de Wajong 2015 acht de verzekeringsarts bezwaar en beroep het ontbreken van arbeidsvermogen niet duurzaam. Eiseres is een intelligente vrouw die verstandelijk gezien zeker leerbaar is. Zij kan met adequate therapie en begeleiding gericht op ASS voldoende inzicht verkrijgen en vaardigheden opdoen om te leren omgaan met haar beperkingen, met name op het gebied van sociaal functioneren en het aanleren van vaardigheden om zelfstandig te leven. Haar zelfvertrouwen zal daardoor vergroot worden, hetgeen een positieve invloed zal hebben op de recidiverende depressieve klachten. Het is overigens bekend dat bij mensen met ASS vaak sprake is van depressieve klachten als co-morbiditeit, maar dat als men beter leert omgaan met ASS de depressieve klachten ook duidelijk verbeteren, aldus de verzekeringsarts bezwaar en beroep.

17. De verzekeringsarts bezwaar en beroep heeft op 29 november 2023 gerapporteerd dat zij eiseres de tijd en ruimte heeft gegeven om zich te richten op de behandeling en begeleiding. De verzekeringsarts bezwaar en beroep stelt dat zij daarmee impliciet heeft aangegeven dat er bij eiseres sprake is van het tijdelijk kwijtgeraakt zijn van arbeidsvermogen. De verzekeringsarts bezwaar en beroep heeft eiseres immers per de beoordelingsdatum niet in staat geacht om structureel één uur achteren te werken of vier uur per dag belastbaar te zijn. Dat wil niet zeggen dat eisers in het geheel niet één of meerdere keren in de week tot activiteiten komt in de privé situatie zoals door aangegeven in het dagverhaal tijdens de hoorzitting op 28 november 2022.

18. In het rapport van de verzekeringsarts bezwaar en beroep van 31 maart 2023 wordt onder het kopje dagverhaal vermeld dat eiseres twee keer per dag de hond uitlaat. Ze belt zelf met de dierenarts voor een afspraak en gaat zelf met de hond naar de dierenarts. Ze sport drie keer per week. Op woensdag gaat ze naar [geestelijke gezondheidszorg] in [plaats 1] en op vrijdag gaat ze met haar ouders naar [plaats 2] in verband met haar behandeling met esketamine. Op donderdag komt haar begeleidster thuis. Zij helpt eiseres met de planning van activiteiten en met bijvoorbeeld e-mailberichten versturen. Op zaterdag maakt ze schoon volgens een schema.

19. Verder heeft de verzekeringsarts bezwaar en beroep er in het rapport van 29 november 2023 op gewezen dat psycholoog [psycholoog] aangeeft dat in algemene zin bij mensen met ASS aan de orde is dat het leren aanpassen bij mensen met ASS niet helpend is maar dat juist aansluiten in plaats van veranderen door middel van Acceptance Commitment Therapy (ACT) effectief blijkt te zijn.

20. De rechtbank is van oordeel dat de verzekeringsarts bezwaar en beroep hiermee voldoende heeft gemotiveerd dat het ontbreken van arbeidsvermogen niet duurzaam is, omdat de mogelijkheden van eiseres met een adequate behandeling en begeleiding kunnen verbeteren. De beoordelingsdatum waar het bij deze aanvraag om gaat, is 14 oktober 2021. Eiseres is relatief kort, vanaf 14 september 2022, bezig met therapie en begeleiding gericht op ASS. Zij heeft hiervoor gedurende haar adolescentie geen behandeling of begeleiding gehad. Volgens psycholoog [psycholoog] blijkt Acceptance Commitment Therapy in het algemeen effectief te zijn bij mensen met ASS. Het is dan ook niet uitgesloten dat het arbeidsvermogen van eiseres nog ontwikkelt. Wat eiseres en haar vader hebben op de zitting verteld over de langdurige en moeizame zoektocht naar écht adequate begeleiding en behandeling, maakt dit niet anders.

21. Hoewel de verzekeringsarts bezwaar en beroep en de arbeidsdeskundige bezwaar en beroep in hun rapportages het onder 13. genoemde stappenplan niet expliciet hebben genoemd, blijkt uit de beoordeling dat zij dit stappenplan wel hebben gevolgd. Er is namelijk geconcludeerd dat er nog behandelmogelijkheden zijn (stap 2). Verder heeft de verzekeringsarts bezwaar en beroep in het rapport van 29 november 2023 benadrukt dat er, anders dan eiseres stelt, wel degelijk overleg is geweest tussen de verzekeringsarts bezwaar en beroep en de arbeidsdeskundige bezwaar en beroep om tot het oordeel in bezwaar te komen (stap 3).

22. De beroepsgrond slaagt niet.

Conclusie en gevolgen

23. Het beroep is ongegrond. Dat betekent dat het Uwv de Wajong-aanvraag van eiseres terecht heeft afgewezen, omdat het ontbreken van arbeidsvermogen bij eiseres op 14 oktober 2021 niet duurzaam was. Eiseres krijgt daarom het griffierecht niet terug. Zij krijgt ook geen vergoeding van haar proceskosten.

Beslissing

De rechtbank verklaart het beroep ongegrond.

Deze uitspraak is gedaan door mr. Y.N.M. Rijlaarsdam, rechter, in aanwezigheid van

mr. J.M.T. Bouwman, griffier. De uitspraak is uitgesproken in het openbaar op

16 februari 2024.

griffier

rechter

Een afschrift van deze uitspraak is verzonden aan partijen op:

Informatie over hoger beroep

Een partij die het niet eens is met deze uitspraak, kan een hogerberoepschrift sturen naar de Centrale Raad van Beroep waarin wordt uitgelegd waarom deze partij het niet eens is met deze uitspraak. Het hogerberoepschrift moet worden ingediend binnen zes weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden. Kan de indiener de behandeling van het hoger beroep niet afwachten, omdat de zaak spoed heeft, dan kan de indiener de voorzieningenrechter van de Centrale Raad van Beroep vragen om een voorlopige voorziening (een tijdelijke maatregel) te treffen.