ECLI:NL:RBMNE:2016:5677

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK MIDDEN-NEDERLAND

Civiel recht

handelskamer

locatie Lelystad

zaaknummer / rolnummer: C/16/424001 / KL ZA 16-339

Vonnis in kort geding van 26 oktober 2016

in de zaak van

1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

FREYA HOLDING BV,

gevestigd te Leeuwarden,

2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

DGH DIENSTGROEP HOLDING BV,

gevestigd te Leeuwarden,

3.
[eiser sub 3],

wonende te [woonplaats] ,

4.
[eiser sub 4],

wonende te [woonplaats] ,

eisers,

advocaat mr. G. te Winkel te Amsterdam,

tegen

de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

RTL NEDERLAND BV,

gevestigd te Hilversum,

gedaagde,

advocaat mr. H.A.J.M. van Kaam te Amsterdam.

Eisers afzonderlijk zullen hierna Freya, DGH, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] genoemd worden. Gezamenlijk zullen eisers Freya Holding c.s. worden genoemd. Gedaagde zal hierna RTL genoemd worden.

1.De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

de dagvaarding van 28 september 2016 met producties,
de brief van 10 oktober 2016 van Freya Holding c.s. met aanvullende producties,
de brief van 11 oktober 2016 van RTL met een conclusie van antwoord en diverse
de fax van 11 oktober 2016 van RTL met aanvullende producties,
een viertal faxen van 11 oktober 2016 van Freya Holding c.s. met aanvullende producties;
de fax van 11 oktober 2016 van Freya Holding c.s. betreffende een eiswijziging,
de mondelinge behandeling op 12 oktober 2016, waarbij (aan de zijde van Freya Holding
de pleitnota’s van Freya Holding c.s. en RTL.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald en is het nadien door RTL ingediende verzoek van 21 oktober 2016 tot heropening van het partijdebat afgewezen.

2.De feiten

2.1.

Freya is houdstermaatschappij van een groep van ondernemingen die actief is in de zorg en dienstverlening, de zgn. Freya Groep. De (indirecte) bestuurders en tevens aandeelhouders van de Freya Groep zijn [eiser sub 3] en [eiser sub 4] . In 2008 zijn de aandelen van twee van die vennootschappen, Zorgkompas B.V. en Zorgkompas Management Nederland B.V., verkocht aan de zorggroep Alliade, een thuiszorgaanbieder. Vanaf 2008 tot 1 januari 2014 waren [eiser sub 3] en [eiser sub 4] statutair bestuurder van verschillende vennootschappen die deel uitmaken van de zorggroep Alliade, waaronder Zorgkompas B.V. en Zorgkompas Management Nederland B.V. Sedert 1 januari 2014 waren zij van die vennootschappen titulair directeur. Alliade nam en neemt ten behoeve van haar onderneming goederen en diensten af bij haar eigen dochtervennootschappen en bij vennootschappen die tot de Freya Groep behoren.

2.2.

Woonfoyers Nederland B.V. is een zorgonderneming die onderdeel is van de Freya Groep B.V. Woonfoyers begeleidt jongeren en jongvolwassenen bij het zelfstandig wonen en leven in de maatschappij. Directeur van Woonfoyers is de heer [B] . Na 2008 is een meerderheidsbelang in Woonfoyers (indirect) in handen gekomen van [eiser sub 3] en [eiser sub 4] . Dit betreft 60% van de aandelen.

2.3.

In april 2013 hebben een aantal (oud)medewerkers van Woonfoyers een brief aan Woonfoyers en [eiser sub 4] geschreven. De brief is door acht van de destijds twaalf medewerkers van Woonfoyers ondertekend. In de brief staat onder meer:

“• Jongeren worden onder druk gezet om te blijven bij Woonfoyers vanwege hun dikke PGB.
Deze mentaal zwakkere jongeren worden met geschreeuw en intimidatie gesommeerd
nieuwe begeleidingscontracten aan te gaan.

De cliënt en de zwaarte van zijn problematiek worden in kwartaalrapportages moedwillig en bewust ‘kunstmatig’ hoog gehouden dan dat in werkelijkheid is. Cliënten laten soms wel verbetering zien of behalen doelen maar dit mag volgens de zorginhoudelijk manager niet geregistreerd worden. De organisatie is bang dat zodra de uren naar beneden worden gesteld, deze niet meer omhoog gaan. Hierdoor blijven cliënten jarenlang bij Woonfoyers en raken perspectiefloos. Waar is het einde en progressie valt niet waar te nemen.
De zorg en jongeren staan niet centraal. Het PGB en uren draaien wel.

Woonbegeleiders worden zwaar onder druk gezet om per week het aantal geïndiceerde uren te behalen. Wanneer dit niet lukt, dreigt de manager met korten op salaris dan/wel het verrekenen van de niet behaalde uren met verlof uren. Sommige woonbegeleiders voelen zich zo zwaar onder druk gezet, dat ze uren schrijven die feitelijk niet kloppen. Soms laten cliënten dit toe omdat ook zij zich onder druk gezet voelen door de Organisatie om per week het aantal geïndiceerde uren te behalen.
(…).
Er worden PGB overschotten bij elkaar geharkt met non-educatieve activiteiten.
(…).
Woonbegeleiders worden onder druk gezet, zoveel mogelijk uren te draaien om maar uren te halen. Dit echter zonder zinvolle activiteiten; film, tv kijken en spelletjes spelen.
(…).
Er wordt geld verdiend over de ruggen van de jongeren. Jongeren kunnen zorg inkopen maar Woonfoyers biedt geen adequate zorg.”

2.4.

Bij brief van 13 januari 2016 heeft Alliade aan ouderenverzorgster [A] meegedeeld dat haar werkgever Meriant (onderdeel van Alliade) haar vrijgesteld heeft van werkzaamheden en dat een verzoekschrift strekkende tot ontbinding van haar arbeidsovereenkomst zal worden ingediend. [A] wordt verweten zich zeer negatief te hebben opgesteld waardoor een onwerkbare situatie is ontstaan.

2.5.

Naar aanleiding van de diverse berichtgevingen van RTL in april 2016, kamervragen en twee anonieme meldingen met betrekking tot Alliade over, met name, vermeende handelingen van de titulaire directeuren [eiser sub 3] en [eiser sub 4] van Alliade, hebben de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) een onderzoek ingesteld.

2.6.

In het rapport van juli 2016 van de IGZ en NZa wordt onder meer het volgende geconcludeerd:

“
1. Is er sprake van overtreding van de Zorgbrede Governancecode?

- De Zorgbrede Governancecode, is formeel gezien alleen van toepassing op de statutair
bestuurders en toezichthouders van zorginstellingen en niet op functionarissen
daaronder zoals de Directeuren (
lees: [eiser sub 3] en [eiser sub 4] , vzr).

- Tot en met 2013 heeft de Zorggroep Alliade de Zorgbrede Govemancecode niet
nageleefd aangezien de Directeuren tot 1 januari 2014 zowel statutair bestuurder van
vier dochtermaatschappijen van Alliade waren als bestuurders van Freya Holding BV., de
hoogste vennootschap van de Freya-groep.

- Daarmee was er sprake van de schijn van belangenverstrengeling.

- Na 1 januari 2014 is de Zorgbrede Govemancecode niet van toepassing op de
Directeuren.

- Doordat Alliade de Zorgbrede Governancecode feitelijk vertaald heeft in haar eigen
Gedragscode, ligt vanuit de interne regels van Alliade voor de hand de normen uit de
code inzake belangenverstrengeling ook toe te passen op de Directeuren.

- Er is in beginsel sprake van de schijn van belangenverstrengeling van de Directeuren
aangezien zij in hun hoedanigheid van titulair directeur van Alliade namens Alliade
overeenkomsten zijn aangegaan met hun privé onderneming, de Freya Groep.

- De IGZ concludeert dat de eigen interne regels niet zijn nageleefd c.q. onvoldoende
inzichtelijk is gemaakt of dit wel is gebeurd.

- Ná het ontstaan van de maatschappelijke commotie is Alliade gestart met het
aanscherpen en uitbreiden van de interne tegenstrijdig belang regeling (22 maart 2016).

De conclusie is dan ook dat tot 1 januari 2014 Alliade de Zorg brede Governancecode niet nageleefd heeft en dat sinds die datum de schijn van belangenverstrengeling bestaat doordat Alliade niet gehandeld heeft in lijn met de Zorgbrede Governancecode die Alliade ook heeft vertaald in haar eigen interne regels.

2.Is er sprake van ongeoorloofde financiële belangenverstrengeling?

Het onderzoek heeft zich gericht op de marktconformiteit van de contracten met de Freya-groep als indicator waaruit mogelijke ongeoorloofde financiële belangenverstrengeling zou kunnen blijken.

Specifiek is gekeken naar het door de Directeuren onderbrengen van thuiszorgcliënten van Alliade hij de thuiszorgtak van de eigen Freyagroep en het door Alliade aan de Freya-groep betalen van bijna 200.000 euro voor de huur van kantoorruimte.

Uit het onderzoek zijn geen feiten naar voren gekomen die aanleiding geven om te twijfelen aan de marktconformiteit van de contracten tussen Alliade en de Freya—groep van de Directeuren.

Echter, gelet op het feit dat op dit moment nog één van de Directeuren, zowel werkzaamheden verricht voor Alliade als voor de Freya Holding waarvan hij mede statutair bestuurder is, blijft de schijn van een conflict van functies in stand. Deze situatie acht de IGZ onwenselijk. Overigens wijkt Alllade daarmee ook af van haar eigen interne gedragscode ‘Zorggroep Alliade’ en van het Directiereglement van het ‘WMO-duster’

waarin staat dat de ‘schijn van verstrengeling van belangen ook geldt als verstrengeling van belangen’.”

2.7.

Bij brief van 5 augustus 2016 informeerde de staatssecretaris van volksgezondheid, Welzijn en Sport de (voorzitter van de) Tweede Kamer over de resultaten van voormeld onderzoek door IGZ en NZa. In de brief wordt door de staatsecretaris onder meer het volgende meegedeeld:

“Tenslotte wil ik u melden dat het Openbaar Ministerie en de Inspectie Sociale Zaken nog apart kijken naar mogelijke misstanden bij Woonfoyers Nederland.”

“De IGZ en de NZa stellen dus vast dat er sprake is van de schijn van belangenverstrengeling binnen Zorggroep Alliade.

Deze is ontstaan bij de aankoop door Alliade van Zorg kompas BV in 2008 waarbij twee bestuurders «meegingen» naar Zorggroep Alliade, zonder daarbij hun belang bij de Freya-groep BV, een van de onderaannemers van Alliade, op te geven. Tot 1 januari 2014 waren deze directeuren zowel statutair bestuurder van vier dochtermaatschappijen van Alliade als bestuurders van Freya Holding BV. (de «hoogste» vennootschap van de Freya-groep). De directeuren vervullen na 2014 wel de functie van titulaire directie voor alle vijf de dochtervennootschappen. De twee directeuren zijn ook nog steeds (indirect) aandeelhouders en bestuurders van Freya Holding BV.”

“Onderaannemerschap binnen de zorg is niet ongebruikelijk en kan een belangrijke functie hebben in het effectief en efficiënt zorgverlenen.

Ik vind daarbij iedere vorm van belangenverstrengeling onwenselijk, ongeacht of daar nu materieel voordeel van wordt verkregen of niet. Cliënten moeten volledig kunnen vertrouwen op de integriteit van zorgaanbieders. Het laten bestaan van een situatie waarin steeds weer de vraag gesteld kan worden welk belang hiermee wordt gediend, ondermijnt dit vertrouwen. De IGZ heeft geconstateerd dat er sprake is van de schijn van belangverstrengeling. Ik acht dat zeer ongewenst en wil dat die situatie wordt beëindigd.

De IGZ heeft aangegeven dat de Raad van Bestuur van Alliade heeft toegezegd het dienstverband met de betrokken directeur per 1 januari 2017 te beëindigen. Daarmee komt op dat moment aan de geconstateerde situatie dus structureel een einde. Tot die tijd kan de betreffende directeur op geen enkele wijze nog betrokken zijn bij transacties met de Freya-groep BV, waarmee de (schijnbare) belangenverstrengeling dus feitelijk ook nu al ophoudt te bestaan. Ik hecht eraan dat deze maatregelen ook daadwerkelijk worden genomen. Wanneer dat niet zo is, dan zal de IGZ handhavend optreden.”

2.8.

Bij brief van 25 augustus 2016 van Alliade aan de IGZ is mededeling gedaan over de door Alliade genomen en te nemen maatregelen teneinde de schijn van belangenverstrengeling bij Alliade weg te nemen en in de toekomst te vermijden.

2.9.

RTL heeft in haar nieuwsuitzendingen op televisie van 14, 15 en 21 september 2016 aandacht besteed [eiser sub 3] en [eiser sub 4] en de verstrengeling van belangen.

2.9.1.

De transcriptie van de uitzending RTL-nieuws van 14 september 2016 om 19:30 uur luidt:

Reporter 1 (R1): Ze trok aan de bel over haar sjoemelende bazen en nu zit [A] werkloos thuis.

R1: 30 jaar lang werkte [A] als ouderenverzorgster in Heerenveen.

Reporter 2 (R2): Maar nu zit ze thuis op de bank omdat haar werkgever haar wil ontslaan.

R1: Ze kreeg haar ontslagbrief nadat ze alarm sloeg over de misstanden in de top van de organisatie, zorginstelling Alliade. Directeuren gaven namens die instelling opdrachten aan bedrijven waar ze zelf de eigenaar van zijn. [A] kon het niet langer aanzien en ze kwam in actie.

[A] (A): Dat doet mij gewoon heel veel verdriet, om hier weer te zijn, je wordt heel zwaar beschuldigd, dat je begon over de belangenverstrengeling en de zelfverrijking.

Reporter [R] : Dertig jaar lang is [A] ouderenverzorgster bij Alliade, een grote

zorgorganisatie uit Heerenveen. Tot zij en haar collega’s boventallig worden verklaard en

herplaatst moeten worden. Ze begint vragen te plaatsen over de werkwijze van de top van de instelling.

A: Zij gaven ons een beeld van als we zo doorgaan kwam het niet goed financieel met hun en aan de andere kant zijn er twee directeuren, [eiser sub 4] en [eiser sub 3] , die wel, nou ja, aan zelfverrijking doen.

R: Dat zit zo. Een directeur en ex-directeur van Alliade zijn ook eigenaar van een klein imperium aan zorg- en onderhoudsbedrijven: de Freya groep. Met geld van zorginstelling Alliade geven de directeuren allerlei opdrachten aan hun eigen bedrijven en maken zo zelf winst.

A: Dat kun je niet bevatten.

R: En daarom bent u dat gaan zeggen?

A: Ja!

R: Maar dat gesprek liep niet goed af.

A: Nee, dat liep helemaal niet goed af.

R: De directeuren blijven ongemoeid. Maar [A] wordt naar huis gestuurd en krijgt een ontslagbrief. En dat mag niet als iemand als klokkenluider een misstand meldt.

Hoogleraar [G] : Dat past niet in de klokkenluidersregeling. Juist mensen die durven te melden dat er een misstand is moet je zorgvuldig behandelen en een beetje in bescherming nemen.

R: Een week na haar melding, die vertrouwelijk is, krijgt [A] ook post van de Freya-groep, het bedrijf van de directeuren. Ze dreigen [A] met een schadeclaim als ze haar mond niet houdt.

A (citeert uit brief): U heeft getracht schade toe te brengen aan de gehele organisatie. Wij hebben uw handelen de afgelopen weken intensief gevolgd en zijn op een punt aangekomen dat we dit niet langer willen tolereren.

R: Inmiddels heeft de inspectie Alliade teruggefloten: de directeuren mogen geen zaken meer doen met hun eigen bedrijven. De ontslagprocedure van [A] loopt nog.

Presentator 1: In Heerenveen voor het hoofdkantoor van Alliade staat onze onderzoeksverslaggever [R] . [R] , komen die directeuren daar nu mee weg?

R: Nou, niet als het aan een Kamermeerderheid ligt. Want er was van de zomer al een rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg en daarin werd die belangenverstrengeling al onderzocht, maar dat is een flinterdun rapportje gebleven waarin niet eens staat hoeveel geld er nu van Alliade naar de bedrijven van die directeuren is gegaan. Dat zat de Kamer al niet lekker, maar daar komt nu ook nog eens bij dat iemand die intern de vinger op de zere plek legt, zo spijkerhard wordt aangepakt.

[C] (VVD): Ja, dat vind ik ronduit schandelijk. Ik vind het heel moedig dat zij nu met haar verhaal naar buiten is gekomen en dat dwingt respect af en ik vind dus ook dat dit aanleiding is om het onderzoek te heropenen, want wat hier nu naar buiten is gekomen moet écht verder worden onderzocht.

Presentator 2: Ja, [R] , wat zegt zorginstelling Alliade hier nou zelf over?

R: Alliade wil helaas niet zelf voor de camera reageren, maar schriftelijk laten ze weten dat het gesprek met [A] nooit is opgevat als gesprek met een klokkenluider. Dus dat het ook nooit is geïnterpreteerd als een melding van een klokkenluider en dat daarom de regeling niet opgestart. De Freya groep, van die harde brief aan mevrouw [A] , die laat weten dat de bedoeling van die brief was de reputatie van het bedrijf te verdedigen.

2.9.2.

De transcriptie van de uitzending RTL Nieuws van 15 september 2016, 19:30 uur luidt:

Presentator 1 (P1): Misstanden en gesjoemel. Kwetsbare jongeren werden uitgebuit door een Fries zorgbedrijf vertellen direct betrokkenen onze onderzoeksredactie.

Oud Werknemer [D] : Met name dus uren schrijven die niet gedraaid worden. In mijn ogen is dat fraude. Klip en Klaar. Handtekeningen vervalsen van jongeren, als een jongere niet tekent dan zelf maar een handtekening zetten.

Presentator 2 (P2): Goedenavond. Het is een bedrijf dat gericht zou moeten zijn op het verlenen van hulp aan de meest kwetsbare jongeren.

P1: In plaats daarvan richtte het Friese bedrijf Woonfoyers zich vooral op het binnenhalen van de zorggelden.

P2: Ze lieten zich betalen voor hulp die nooit verleend is. Dat zeggen klanten en medewerkers van het bedrijf tegen onze onderzoeksredactie. Het bedrijf bracht uren in rekening maar deed daar niets voor terug en het geld verdween in de zakken van de eigenaren van het bedrijf.

Reporter: Hier in Leeuwarden woont [S] . [S] krijgt jarenlang zorgverleners over de vloer. Die moeten haar leren zelfstandig te wonen en te werken. [S] is verstandelijk beperkt. Ze krijgt daarom PGB, persoonsgebonden budget, een potje geld waaruit ze haar verzorgers betaalt. Die verzorgers krijgen uitbetaald als [S] haar handtekening zet.

[S] (S): Iedere keer dat ze komen krijg je een urenbriefje.

R: En daar moet je dan ook je handtekening onder zetten?

S: Ja

R: De begeleiders van [S] komen van het bedrijf Woonfoyers. Met de urenbriefjes van Woonfoyers is van alles aan de hand.

R: Hier mist een handtekening. Hier mist een totaal aantal uren. Dus blanco briefjes moest je tekenen?

S: Ja.

R: En wat werd er dan met die briefjes daarna gedaan?

S: Mee gesjoemeld.

R: Er werden andere uren opgeschreven.

S: Dan dat ze kwamen ja. Ik heb er verder ook geen verstand van.

R: Nee.

R: Het gaat om veel geld. De handtekening van [S] is goed voor duizenden euro’s per maand. En Woonfoyers doet dit vaker. Dat staat in een kopie van een alarmerende brief die we kregen van het personeel aan de eigenaren van het bedrijf. Ze schrijven over misstanden. Een van de ondertekenaars, is [D] .

Oud Werknemer [D] : Nou, met name dus uren schrijven die niet gedraaid worden. In mijn ogen is dat fraude. Klip en klaar. Handtekeningen vervalsen van jongeren, als een jongere niet tekent dan zelf maar een handtekening zetten zodat het verantwoord kan worden naar het zorgkantoor. Ja, in mijn ogen is dat gewoon illegaal en kan dat niet.

R: Valsheid in geschrifte.

[D] : Valsheid in geschrifte ja.

R: Woonfoyers is niet bezig met de zorg voor kwetsbare jongeren, maar met het leeghalen van hun zorgbudget, vertellen ex-medewerkers die we spreken. Bijvoorbeeld door uitjes te organiseren.

R: Een begeleider van Woonfoyers neemt een groepje van ruim tien jongeren mee voor een avondje uit eten in dit Wokrestaurant. Daarna brengt hij, tegen de regels in, bij al die tien jongeren zijn eigen uren in rekening. Zo verdient Woonfoyers tien keer het normale tarief en is zo’n avondje al snel goed voor ruim EUR 3000 aan opbrengsten. En dat gaat vaker zo.

[D] : Jongeren hadden nog uren in hun indicatie die niet afgedekt waren door de begeleiding. Die uren moesten opgemaakt worden want daar ligt gewoon een stuk budget.

R: Kon je geld mee verdienen?

[D] : Kon je geld mee verdienen, moest naar Woonfoyer toe.

R: En dan ga je maar.

[D] : En dan ga je uitjes organiseren.

R: Woonfoyers verdient ook aan zorgbehoevende jongeren door ze aan het werk te zetten, zeggen onze bronnen. Bijvoorbeeld bij een schoonmaakklus in dit complex. De verhuurder van deze studentenwoningen hier in Leeuwarden is op zoek naar schoonmakers. Woonfoyers meldt zich en zet hier, zonder dat te zeggen, zorgjongeren in. Een handige manier om dubbel te verdienen aan hun cliënten.

R: Het personeel schrijft dat het uitbuiten van jongeren op allerlei manieren gebeurt. En jongeren die weg willen worden onder druk gezet. Jongeren worden met geschreeuw en intimidatie gesommeerd om nieuwe contracten te tekenen bij Woonfoyers.

[D] : Ja.

R: Dat is heftig.

[D] : Ja, absoluut. Dat is de reden ook, een van de hoofdredenen, dat we die brief opgesteld hebben.

R: Maar hoe ging dat dan?

[D] : De zorgmanager ging helemaal uit zijn plaat, die was ook gewoon agressief naar jongeren toe en van ‘als je weggaat sta je op straat, per direct en geen enkele andere zorginstelling neemt je aan want je PGB vervalt’, dat soort dingen.

R: Woonfoyers is gevestigd op een industrieterrein in Leeuwarden. De eigenaren zijn de zorgmiljonairs [eiser sub 4] (links) en [eiser sub 3] . De mannen raakten eerder in opspraak, nadat RTL Nieuws onthulde dat zij de hoofdrolspelers zijn in de belangenverstrengeling van zorginstelling Alliade in Heerenveen. Namens de zorginstelling gaven zij hun eigen bedrijven allerlei opdrachten en verdienden daaraan. We bellen [eiser sub 4] voor wederhoor.

R: We hebben een aantal belastende verklaringen over uw bedrijf Woonfoyers en daar zou ik u graag over willen interviewen.

[eiser sub 4] : Nou daar hoeft u mij niets voor te leggen hoor, daar heb ik geen zin in om daar commentaar op te leveren.

R: Het gesjoemel met urenbriefjes, het vervalsen van handtekeningen, het aan het werk zetten van jongeren en dat declareren als zorg. We leggen het allemaal voor aan de Tilburgse hoogleraar [F] , expert op het gebied van zorgfraude.

[F] : Die ondernemers frauderen. Die plegen valsheid in geschrifte. Dus als er valsheid in geschrifte is dan is er natuurlijk reden om deze mensen voor het gerecht te slepen.

R: Als je dit zo ziet zou hier vervolging moeten plaatsvinden?

[F] : Hier zou vervolging moeten plaatsvinden inderdaad.

R: [D] en zijn collega’s hebben de misstanden gemeld bij het zorgkantoor Friesland en bij twee inspecties. Inmiddels heeft het Openbaar Ministerie informatie opgevraagd hij [D] en de andere betrokkenen. We zoeken directeur [eiser sub 4] thuis op, in een nieuwe poging om hem vragen te stellen. Buiten beeld komt een bewoonster naar ons toe die ons vraagt te vertrekken. [eiser sub 4] neemt zijn telefoon niet meer op.

P1: Onderzoeksverslaggever [R] staat op onze redactie. [R] , hebben de eigenaren van Woonfoyers, hebben die nog gereageerd?

R: Nou, ze waren in eerste instantie niet zo happig om te reageren, maar later hebben ze toch een schriftelijke reactie gestuurd. Die staat op onze website RTLnieuws.nl en daarin zeggen ze samengevat: ‘er wordt bij ons niet gefraudeerd, dat is niet ons beleid en het komt niet voor. Mocht er in het verleden al iets mis zijn gegaan, dan is dat iets uit het verleden’ zeggen ze.

P2: Maar goed [R] , nu horen we de hoogleraar zojuist zeggen in het filmpje dat er absoluut wél sprake is van fraude, dat ze hiervoor vervolgd kunnen worden, gaat dat gebeuren denk je?

R: Nou, daar wordt aan gewerkt. We horen dat het Openbaar Ministerie inmiddels bronnen aan het benaderen is die ook in ons verhaal een rol hebben gespeeld en staatssecretaris van Rijn reageert ook vanavond en vraagt iedereen te reageren als ze weten van misstanden bij Woonfoyers, dat kunnen ze melden bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg zegt staatssecretaris Van Rijn. Nou, als dat allemaal voldoende oplevert, dan kan het Openbaar Ministerie inderdaad overgaan tot vervolging.

2.9.3.

De transcriptie van de uitzending RTL Nieuws van 21 september 2016 om 19:30 uur, (waarbij een foto van [eiser sub 3] en [eiser sub 4] met onderschrift ‘Zorggroep Alliade: Omstreden directeuren stappen op’ is getoond) luidt:

Voice-over: Twee directeuren van de Friese zorgreus Alliade stappen op. Aanleiding is een onthulling van RTL Nieuws vorige week. De mannen rommelden met zorgbudgetten van kwetsbare jongeren. Zo werden cliënten stiekem ingezet als goedkope schoonmaakkrachten.

2.10.

Bij brief van 23 september 2016 heeft de IGZ aan Alliade aangekondigd een aanvullend onderzoek in te stellen. Daarover wordt in de brief onder meer het volgende gemeld:

“Namens Alliade heeft u in uw brief van 25 augustus 2016 gereageerd op ons onderzoeksrapport (…) In uw brief gaf u ook informatie over de verdeling van kosten over Freya en Alliade in boekhouding en jaarrekening. Deze informatie is voor ons nieuw en doet vermoeden dat de belangenverstrengeling tussen beide bedrijven mogelijk gecompliceerder lag, dan tot nu vastgesteld. Deze nieuwe feiten en omstandigheden zijn aanleiding voor de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) om aanvullend onderzoek te doen. Wij zullen u op een later moment nader informeren over dit aanvullend onderzoek.”

2.11.

Bij brief van 29 september 2016 aan Alliade heeft IGZ, mede namens NZa, een toelichting op het aanvullend onderzoek gegeven. In de brief wordt onder meer gemeld:

“Met deze brief geef ik aan waarom NZa en IGZ een aanvulling op het onderzoek nodig vinden. Dit heeft te maken met de verbetermaatregelen die u door middel van een brief en bijlagen op 25 augustus 2016 aan ons kenbaar heeft gemaakt.

Deze zijn niet meer actueel door het vertrek bij Alliade van twee directeuren op 21 september 2016, hetgeen wij vernamen via berichtgeving op uw website.

De NZa en IGZ zullen, zodra zij een compleet beeld hebben van de nu ontstane situatie, reageren op deze verbetermaatregelen. Hiervoor hebben de IGZ en NZa aanvullende informatie nodig.”

2.12.

[eiser sub 3] en [eiser sub 4] hadden, in samenspraak met Alliade, het aanvankelijke voornemen om per ultimo 2016 terug te treden als directeuren van haar desbetreffende dochtervennootschappen. In september 2016 hebben zij dat voornemen per direct geëffectueerd.

3.Het geschil

3.1.

Freya Holding c.s. vordert dat bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad:

RTL wordt bevolen zich te onthouden van toekomstige uitzendingen over de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] waarin wordt gesteld of gesuggereerd dat zij zich schuldig hebben gemaakt aan materiële belangenverstrengeling dan wel zelfverrijking, dan wel dat zij betrokken zouden zijn bij of verantwoordelijk zouden zijn voor de vermeende misstanden bij Zorggroep Alliade, Woonfoyers en/of anderszins, een en ander op straffe van een onmiddellijk opeisbare en niet voor matiging vatbare dwangsom van EUR 10.000,- per dag (elk deel van een dag als een hele gerekend) dat RTL niet aan dit gebod voldoet;

RTL wordt bevolen dat zij binnen twee dagen na betekening van dit vonnis de gewraakte nieuwsitems en alle verwijzingen daarnaar van de websites van RTL zal verwijderen en verwijderd zal houden, een en ander op straffe van een onmiddellijk opeisbare en niet voor matiging vatbare dwangsom van EUR 10.000,- per dag (elk deel van een dag als een hele gerekend) dat RTL niet aan dit gebod voldoet;

RTL wordt bevolen dat zij uiterlijk twee dagen na betekening van dit vonnis in al haar nieuwsuitzendingen de volgende rectificatie zal tonen en voor zal laten lezen, zonder enig verder commentaar, een en ander op straffe van een onmiddellijk opeisbare en niet voor matiging vatbare dwangsom van EUR 10.000,- per dag (elk deel van een dag als een hele getekend) dat RTL niet aan dit gebod voldoet:

“In de uitzendingen van woensdag 14 september 2016, hebben wij een item uitgezonden over Zorggroep Alliade. Daarbij hebben wij ten onrechte de indruk gewekt dat de directeuren Freya Groep, de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] , zich schuldig zouden hebben gemaakt aan daadwerkelijke belangenverstrengeling en zelfverrijking. Dit, terwijl de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Nationale Zorgautoriteit daar deze zomer al onderzoek naar hebben gedaan en hebben geconcludeerd dat van daadwerkelijke belangenverstrengeling geen sprake was en dat de contracten tussen Zorggroep Alliade en de Freya Groep op marktconforme voorwaarden tot stand zijn gekomen. Door onze berichtgeving zijn de Freya Groep en de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] ten onrechte in hun eer en goede naam geschaad en hebben wij op onrechtmatige wijze inbreuk gemaakt op hun persoonlijke levenssfeer.

Wij hebben de volgende dag, donderdag 15 september 2016, een item uitgezonden over Woonfoyers. Daarbij hebben wij ten onrechte gezegd en/of gesuggereerd dat de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] optreden als directeuren van Woonfoyers en verantwoordelijk zouden zijn voor vermeende misstanden bij Woonfoyers, zich schuldig zouden hebben gemaakt aan fraude en valsheid in geschrifte en dat zij om die reden strafrechtelijk vervolgd zouden moeten worden. Vervolgens hebben wij de suggestie gewekt dat de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] zelf op deze aantijgingen gereageerd zouden hebben. Daarmee hebben wij een verkeerde voorstelling van zaken gegeven. De heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] zijn slechts indirect aandeelhouders in Woonfoyers en hebben geen bemoeienis met de dagelijkse gang van zaken. Door in onze berichtgeving toch de indruk te wekken dat de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] verantwoordelijk voor deze vermeende misstanden zouden zijn, hebben wij op ongeoorloofde wijze inbreuk gemaakt op de persoonlijke levenssfeer en de eer en goede naam van de heren. Eveneens was onzorgvuldig de publicatie van portretfoto’s van de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] en het tonen van beelden van de privéwoning van de heer [eiser sub 4] .

Tot slot hebben wij op woensdag 21 september 2016 een item uitgezonden over het terugtreden van de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] als directeuren bij Zorggroep Alliade, waarbij wij opnieuw ten onrechte hebben gezegd dat de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] rommelden met zorgbudgetten van kwetsbare jongeren. Daarbij hebben wij de suggestie gewekt dat cliënten van Woonfoyers stiekem ingezet werden als goedkope schoonmaakkrachten. Door onze berichtgeving zijn de Freya Groep en de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] ten onrechte in hun eer en goede naam geschaad en hebben wij op onrechtmatige wijze inbreuk gemaakt op hun persoonlijke levenssfeer.”

RTL wordt bevolen om binnen twee dagen na betekening van dit vonnis gedurende een maand een rectificatie op de website van RTL Nieuws zal (doen) plaatsen met de volgende inhoud en zonder toevoegingen en/of commentaar, in een zwart kader en in een lettertype in grootte gelijk aan de hoofdletters in de kop van het door RTL Nieuws op 15 september 2016 op de website gepubliceerde artikel “Gerommel met PGB” met de volgende tekst, met dien verstande dat de rectificatie zo dient te worden geplaatst dat het direct zichtbaar is wanneer de openingspagina van de website van RTL Nieuws wordt opgeroepen, een en ander op straffe van een onmiddellijk opeisbare en niet voor matiging vatbare dwangsom van EUR 10.000,- per dag (elk deel van een dag als een hele gerekend) dat RTL niet aan dit gebod voldoet:

“In de uitzendingen van woensdag 14 september 2016, hebben wij een item uitgezonden over Zorggroep Alliade. Daarbij hebben wij ten onrechte de indruk gewekt dat de directeuren van de Freya Groep, de heren [eiser sub 3] en [eiser sub 4] , zich schuldig zouden hebben gemaakt aan daadwerkelijke belangenverstrengeling en zelfverrijking. Dit, terwijl de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Nationale Zorgautoriteit daar deze zomer al onderzoek naar hebben gedaan en hebben geconcludeerd dat van daadwerkelijke belangenverstrengeling geen sprake was en dat de contracten tussen Zorggroep Alliade en de Freya Groep op marktconforme voorwaarden tot stand zijn gekomen. Door onze berichtgeving zijn de Freya Groep en de heren [eiser sub 3] en [eiser sub 4] ten onrechte in hun eer en goede naam geschaad en hebben wij op onrechtmatige wijze inbreuk gemaakt op hun persoonlijke levenssfeer.

Wij hebben de volgende dag, donderdag 15 september 2016, een item uitgezonden over Woonfoyers. Daarbij hebben wij ten onrechte gezegd en/of gesuggereerd dat de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] optreden als directeuren van Woonfoyers en verantwoordelijk zouden zijn voor vermeende misstanden bij Woonfoyers, zich schuldig zouden hebben gemaakt aan fraude en valsheid in geschrifte en dat zij om die reden strafrechtelijk vervolgd zouden moeten worden. Vervolgens hebben wij de suggestie gewekt dat de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] zelf op deze aantijgingen gereageerd zouden hebben. Daarmee hebben wij een verkeerde voorstelling van zaken gegeven. De heren [eiser sub 3] en [eiser sub 4] zijn slechts indirect aandeelhouders in Woonfoyers en hebben geen bemoeienis met de dagelijkse gang van zaken. Door in onze berichtgeving toch de indruk te wekken dat de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] verantwoordelijk voor deze vermeende misstanden zouden zijn, hebben wij op ongeoorloofde wijze inbreuk gemaakt op de persoonlijke levenssfeer en de eer en goede naam van de heren. Eveneens was onzorgvuldig de publicatie van portretfoto van de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] en het tonen van beelden van de privéwoning van de heer [eiser sub 4] .

RTL wordt bevolen om onmiddellijk na betekening van dit vonnis de gewraakte nieuwsberichten en de bijbehorende ondersteunende artikelen en alle verwijzingen daarnaar op de website van RTL Nieuws en RTL XL en andere websites van RTL en op alle sociale media van RTL waarop de gewraakte nieuwsberichten en de bijbehorende ondersteunende artikelen en alle verwijzingen daarnaar zijn gepubliceerd, te verwijderen en verwijderd te houden, een en ander op straffe van een onmiddellijk opeisbare en niet voor matiging vatbare dwangsom van EUR 10.000,- per dag (elk deel van een dag als een hele getekend) dat RTL niet aan dit gebod voldoet;

RTL wordt bevolen binnen twee dagen na betekening van dit vonnis op alle sociale media waarmee de gewraakte berichtgeving onder de aandacht van het publiek is gebracht een bericht te plaatsen met de volgende inhoud en zonder toevoegingen en/of commentaar, met dien verstande dat de rectificatie niet op een later tijdstip van de sociale media verwijderd mag worden:

“RECTIFICATIE: GEEN ONOORBAAR HANDELEN [eiser sub 3] EN [eiser sub 4] [invoegen link naar rectificatie op de website van RTL Nieuws]”

een en ander op straffe van een onmiddellijk opeisbare en niet voor matiging vatbare dwangsom van EUR 10.000,- per dag (elk deel van een dag als een hele gerekend) dat RTL niet aan dit gebod voldoet;

RTL wordt bevolen binnen twee dagen na betekening van dit vonnis bij de exploitanten van de zoekmachines Google, Yahoo, Bing en Internet Archive een verzoek in te dienen tot het verwijderen en verwijderd houden van de gewraakte berichtgeving, de begeleidende artikelen en de verwijzingen daarnaar op
social media, een en ander op straffe van een onmiddellijk opeisbare en niet voor matiging vatbare dwangsom van EUR 10.000,- per dag (elk deel van een dag als een hele gerekend) dat RTL niet aan dit gebod voldoet;

RTL wordt bevolen een Google AdWords campagne start, middels welke campagne RTL ervoor zorgt dient te dragen dat de rectificatie, zoals voorgelezen in al haar nieuwsuitzendingen, zoals geplaatst op haar website en zoals geplaatst op alle sociale media, bovenaan in de zoekresultaten van Google verschijnt bij het intypen van woorden als, en niet gelimiteerd tot, “ [eiser sub 3] ”, “ [eiser sub 4] ”, “Freya” en “Alliade”, een en ander op straffe van een onmiddellijk opeisbare en niet voor matiging vatbare dwangsom van EUR 10.000,- per dag (elk deel van een dag als een hele getekend) dat RTL niet aan dit gebod voldoet;

i. RTL wordt veroordeeld in de kosten van dit geding onder bepaling dat de nakosten moeten worden voldaan binnen zeven dagen na dagtekening van dit vonnis, onder bepaling dat, indien de gedingkosten niet binnen genoemde termijn zijn voldaan, hierover vanaf de achtste dag wettelijke rente verschuldigd is, alsmede over de nakosten.

3.2.

Freya Holding c.s. heeft ter onderbouwing van haar vorderingen gesteld dat RTL niet wordt verweten in april 2016 aandacht te hebben besteed aan de mogelijke schijn van belangenverstrengeling van [eiser sub 3] en [eiser sub 4] binnen Alliade en de Freya Groep, maar wel dat RTL in haar latere berichtgeving op geen enkele wijze rekening heeft gehouden met de nadien gewijzigde omstandigheden. Het is dan ook de inhoud van de uitzendingen van RTL nieuws op 14, 15 en 21 september 2016 (zie 2.9-2.9.3) die onrechtmatig jegens Freya Holding c.s. is. IGZ en NZa hebben na onderzoek immers geconstateerd dat er geen sprake was van een materiele belangenverstregeling en dat er geen aanleiding is om te twijfelen aan de marktconformiteit van de contracten tussen Alliade en de Freya Groep. Omdat ook de schijn van belangenverstrengeling onwenselijk is, heeft Alliade maatregelen genomen om die schijn in de toekomst te voorkomen. RTL negeert echter alle nieuwe informatie en blijft [eiser sub 3] en [eiser sub 4] beschuldigen van sjoemelen en frauderen. Met betrekking tot Woonfoyers geldt bovendien dat RTL Nieuws teruggrijpt naar een gebeurtenis uit april 2013 terwijl [eiser sub 3] en [eiser sub 4] nimmer een functie hebben bekleed bij Woonfoyers. RTL is dan ook bezig met een aanhoudende lastercampagne tegen Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] . Deze lastercampagne komt feitelijk neer op smaad in de zin van artikel 261 Wetboek van Strafrecht. [eiser sub 3] en [eiser sub 4] zijn uiteindelijk om persoonlijke redenen (het raakt niet alleen [eiser sub 3] en Bleichrod persoonlijk, maar de hetze heeft ook grote impact op beide gezinnen) en om zakelijke redenen (de door hen als serieuze zorgondernemers opgebouwde zakelijke ondernemingen lijden door de aanhoudende onterechte negatieve berichtgeving grote schade) gedwongen om vervroegd als directeur bij Alliade op te stappen. Gelet op de dusdanig opzettelijke en aanhoudende aanranding van de eer en goede naam van Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] heeft Freya Holding c.s. recht op en spoedeisend belang bij toewijzing van de vorderingen.

3.3.

RTL voert verweer, met conclusie tot afwijzing van de vorderingen en met veroordeling van Freya Holding c.s. in de kosten van deze procedure.

3.4.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

4.De beoordeling

algemeen

4.1.

Gelet op de aard van de vorderingen heeft Freya Holding c.s. een voldoende spoedeisend belang om in haar vorderingen in kort geding te worden ontvangen.

4.2.

In deze zaak gaat het om een botsing van fundamentele rechten. Dit betreft enerzijds het recht van Freya Holding c.s. op eerbiediging van de eer en goede naam door niet lichtvaardig te worden beschuldigd van belangenverstrengeling, zelfverrijking en/of het rommelen met zorgbudgetten. Anderzijds betreft dit het belang van RTL om met haar nieuwsuitzendingen van 14, 15 en 21 september 2016 aandacht te kunnen vragen voor de (mogelijke) belangenverstrengeling tussen Alliade en de Freya Groep en voor de positie van [eiser sub 3] en [eiser sub 4] binnen het geheel van (zorg)ondernemingen.

4.3.

Toewijzing van het onder 3.1 onder a. tot en met h. gevorderde houdt een beperking in van het in artikel 7 Grondwet en artikel 10 lid 1 EVRM neergelegde recht van RTL op vrijheid van meningsuiting. Een dergelijk recht kan slechts worden beperkt indien dit bij de wet is voorzien en noodzakelijk is in een democratische samenleving, bijvoorbeeld ter bescherming van de goede naam en de rechten van anderen (artikel 10 lid 2 EVRM). Van een beperking die bij de wet is voorzien is sprake wanneer de publicatie een zodanige inbreuk maakt op de eer en goede naam van Freya Holding c.s. dat die als onrechtmatig kan worden aangemerkt in de zin van artikel 6:162 BW. Voor het antwoord op de vraag welk recht - het recht op vrije meningsuiting of het recht op bescherming van de eer en goede naam - in het concrete geval zwaarder weegt, moeten de wederzijdse belangen worden afgewogen. Welk van deze belangen, die in beginsel gelijkwaardig zijn, de doorslag behoort te geven hangt af van de concrete omstandigheden van het geval.
Daarbij is onder meer relevant (i) de aard van de gepubliceerde uitlatingen en de ernst van de te verwachten gevolgen voor degene op wie die uitlatingen betrekking hebben, (ii) de ernst - bezien vanuit het algemeen belang - van de misstand die aan de kaak wordt gesteld, (iii) de mate waarin de uitlatingen steun vinden in het beschikbare feitenmateriaal, (iv) de totstandkoming en inkleding van de uitlatingen, (v) het gezag dat het medium waarop de uitlatingen zijn gepubliceerd geniet en (vi) de maatschappelijke positie van de betrokken persoon. Genoemde omstandigheden wegen niet allen even zwaar. Welke omstandigheden van toepassing zijn en welk gewicht daaraan moet worden gehecht, hangt af van het concrete geval.

met betrekking tot eiseres DGH Dienstgroep Holding B.V.

4.4.

Freya Holding c.s. heeft gesteld dat eisers [eiser sub 3] , [eiser sub 4] en Freya door de door RTL geuite beschuldigingen zijn aangetast in hun eer en goede naam. Freya Holding c.s. heeft echter niet (voldoende concreet) gesteld op welke wijze en in welke mate dit (direct of indirect) ook zou moeten gelden voor DGH. Gelet op het hiervoor omschreven criterium zijn de door DGH ingestelde vorderingen tegen RTL reeds niet toewijsbaar. DGH dient als de in het ongelijk gestelde partij in de gedingkosten te worden veroordeeld. De kosten die aan de zijde van RTL zijn gevallen en die zijn toe te rekenen aan het tussen haar en DGH gevoerde geding worden op nihil begroot.

4.5.

Hetgeen hierna zal worden overwogen betreft dan ook alleen eisers Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] .

met betrekking tot de uitzending van 14 september 2016

4.6.

In de uitzending van 14 september 2016 van RTL Nieuws worden onder meer [A] , hoogleraar [G] en Tweede Kamerlid [C] aan het woord gelaten.

4.7.

In de uitzending wordt gemeld dat [A] bij haar werkgever aan de bel trok over haar sjoemelende bazen en dat zij nu werkeloos thuis zit. Meer specifiek is door RTL Nieuws aandacht gevraagd voor de meldingen die [A] heeft gedaan over de belangenverstrengeling en zelfverrijking binnen de zorginstelling Alliade en voor de positie van [A] nadat zij deze meldingen gedaan heeft.

4.8.

[A] meldt in de uitzending dat Meriant bij het personeel aangaf dat het financieel niet goed ging, terwijl zij wist dat er twee directeuren zijn, te weten [eiser sub 3] en [eiser sub 4] , die aan zelfverrijking doen. De reporter van RTL Nieuws meldde dat deze directeuren ongemoeid bleven terwijl [A] naar huis gestuurd werd en een ontslagbrief kreeg.

4.9.

Niet ter discussie staat dat de diverse bedrijven (behorende bij de Freya Groep) waar [eiser sub 3] en/of [eiser sub 4] directeur van zijn opdrachten hebben gekregen van instellingen die deel uitmaken van Alliade. De door Freya Holding c.s. als onrechtmatig geachte uitlating van de reporter van RTL Nieuws dat met geld van de zorginstelling Alliade allerlei opdrachten aan de bedrijven van [eiser sub 3] en [eiser sub 4] worden gegeven en dat de bedrijven van [eiser sub 3] en [eiser sub 4] zo winst maken, is feitelijk echter juist. De mededeling van Freya Holding c.s. dat dit een geoorloofde wijze van commercieel ondernemen is, maakt deze uitlating nog niet onrechtmatig. Daar komt bij dat hier om een kwestie van algemeen belang gaat en RTL de journalistieke taak heeft omtrent dergelijke kwesties te berichten.

4.10.

De mededeling van de reporter van RTL Nieuws dat de posities van [eiser sub 3] en [eiser sub 4] ongemoeid blijven terwijl [A] naar huis gestuurd wordt is suggestief en voor wat het ontslag van [A] betreft (mogelijk) onjuist, maar de mededeling is daarmee nog niet onrechtmatig. [A] ziet zichzelf immers als een klokkenluider die een misstand aan de kaak stelt en dit met ontslag moet bekopen. Het staat RTL Nieuws vrij om [A] ruimte te geven deze mening naar voren te brengen. In het licht van het programma (een nieuwsuitzending) en gelet op het kort daarvoor verschenen rapport van IGZ en NZa over de (schijn van) belangenverstrengeling van Alliade met de Freya Groep (zie 2.6) en de brief van de staatsecretaris van 5 augustus 2016 (zie 2.7) is dit niet onrechtmatig jegens Freya, [eiser sub 3] en/of [eiser sub 4] te achten. Dit geldt te meer nu de rechtpositie van [A] nog steeds niet geheel duidelijk is, ook omdat blijkens de overgelegde bescheiden recentelijk de klokkenluidersregeling toch nog van toepassing op [A] is verklaard.

4.11.

De door de reporter van RTL Nieuws gebezigde kwalificatie van ‘sjoemelende bazen’ is diffamerend voor Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] , maar deze kwalificatie wordt één keer gebruikt, bij de inleiding van het item.

4.12.

De mededeling van [G] gaat uitsluitend over de positie van klokkenluiders terwijl Tweede Kamerlid [C] meedeelt dat wat hem betreft het onderzoek moet worden heropend. Aan deze uitlatingen is niets onrechtmatigs.

4.13.

De vraag van de presentator aan de onderzoeksjournalist van RTL Nieuws of de directeuren (lees: [eiser sub 3] en [eiser sub 4] ) daar nu mee weg komen, is ook suggestief maar evenmin onrechtmatig. Dit geldt temeer, nu RTL Nieuws hoor en wederhoor heeft gepleegd en de mening van Alliade aan het einde van de uitzending objectief verwoord heeft.

4.14.

Gelet op het vorenstaande is de inhoud van de uitzending van 14 september 2016 niet onrechtmatig jegens Freya, [eiser sub 3] en/of [eiser sub 4] .

met betrekking tot de uitzending van 15 september 2016

4.15.

In de uitzending van 15 september 2016 van RTL Nieuws worden [D] (oud-werknemer van Woonfoyers), [S] (een verstandelijk beperkte jongere met een PGB) en hoogleraar [F] aan het woord gelaten.

4.16.

In de uitzending wordt gemeld dat bij Woonfoyers onoorbare zaken gebeuren, zoals het zich laten betalen voor niet verrichte werkzaamheden (sjoemelen met urenbriefjes) en de omstandigheden rondom een schoonmaakklus. Tevens wordt aandacht gevraagd voor de positie van [eiser sub 3] en [eiser sub 4] die meerderheidsaandeelhouders zijn van Woonfoyers.

4.17.

RTL Nieuws heeft de oud-werknemer [D] gelegenheid gegeven om zijn verhaal te doen over de vermeende misstanden binnen Woonfoyers. Aan de hand van het verhaal van deze oud-werknemer wordt door hoogleraar [F] geconcludeerd dat de ondernemers frauderen en dat het ‘sjoemelen’ met urenbriefjes valsheid in geschrifte is en dat er reden is om deze mensen voor het gerecht te slepen.

4.18.

Met Freya Holding c.s. is de voorzieningenrechter van oordeel dat RTL Nieuws verzuimd heeft voldoende duidelijk te maken dat verslag wordt gedaan over een situatie die in april 2013 bij Woonfoyers aan de orde zou zijn. Daardoor blijft de suggestie bestaan alsof de verweten gedragingen actuele zaken betreffen. Desondanks bestaat er voldoende aanleiding om deze situatie uit april 2013 in 2016 publiekelijk aan de orde te stellen. Uit de brief van 5 augustus 2016 van de staatssecretaris blijkt immers dat het OM en de Inspectie Sociale Zaken nog bezig zijn met onderzoek naar mogelijke misstanden bij Woonfoyers (zie 2.7). Ook het verhaal over de omstandigheden van een specifieke schoonmaakklus dient in dit kader een duidelijk illustratief doel. Bovendien beschikt RTL Nieuws nog over andere bronnen die de door [D] geschetste situatie ondersteunen (o.a. de verklaring van de moeder van een jongere die zorg van Woonfoyers ontving, productie 29 van RTL).

4.19.

Met betrekking tot de schoonmaakklus heeft RTL ter zitting nog gemotiveerd aangegeven dat jongeren met een PGB door (begeleiders van) Woonfoyers bij schoonmaakwerkzaamheden zijn ingezet, terwijl de opdrachtgever van de schoonmaakklus een commercieel tarief moest betalen aan de aan de Freya Groep gelieerde Faciligroep B.V. Op deze wijze zou er dubbel aan de PGB-jongeren verdiend worden. De opdrachtgever zou niets verteld zijn en er ook van uit zijn gegaan dat er gewone schoonmaakkrachten waren ingehuurd. Freya Holding c.s. heeft weliswaar aangegeven dat er geen onoorbare praktijken hebben plaatsgevonden, maar heeft niet gesteld dat de opdrachtgever op de hoogte was van het feit dat er PGB-jongeren werden ingezet voor de schoonmaakwerkzaamheden, noch dat die inzet op passende contractuele voorwaarden plaatsvond.

4.20.

In de uitzending is ook een korte samenvatting van het standpunt van Woonfoyers gemeld (er wordt niet gefraudeerd en als er iets in het verleden is misgegaan, dan is dit iets uit het verleden), met de mededeling dat de gehele reactie is na te lezen op de website van RTL Nieuws. Door Freya Holding c.s. is niet gesteld dat deze korte samenvatting een onjuiste weergave van het standpunt van Woonfoyers is.

Voorts wordt de uitzending afgesloten met de mededeling dat het OM pas tot vervolging wegens fraude over kan gaan indien er voldoende informatie kan worden verzameld over de misstanden bij Woonfoyers. Door RTL Nieuws wordt daarmee duidelijk gemaakt dat die concrete informatie over de vermeende fraude tot dan toe onvoldoende voorhanden is om tot vervolging over te gaan.

4.21.

In het licht van de gehele uitzending (onder meer het publiekelijke belang van de zaak, de omstandigheid dat de beschuldigingen niet door RTL Nieuws zelf, maar door een oud-werknemer worden geuit en er hoor en wederhoor is geboden) is de uitzending van 15 september 2016 niet onrechtmatig jegens Freya te achten.

4.22.

Met betrekking tot [eiser sub 3] en [eiser sub 4] wordt het volgende overwogen.

4.23.

De mededeling van RTL Nieuws in de uitzending dat [eiser sub 3] en [eiser sub 4] de eigenaren van Woonfoyers zijn, is op zichzelf bezien juist, maar onvolledig, nu zij samen 60% van de aandelen in Woonfoyers (indirect) bezitten.

4.24.

De directeur van Woonfoyers is de heer [B] . In de brief van 28 september 2016 van [D] (productie 29 van RTL) wordt echter melding gemaakt dat [eiser sub 4] al in 2012 deel uitmaakte van de feitelijke bedrijfsleiding van Woonfoyers. Volgens RTL is niet alleen [eiser sub 4] maar ook [eiser sub 3] (nog steeds) feitelijk betrokken bij de dagelijkse gang van zaken bij Woonfoyers, hetgeen door Freya Holding c.s. overigens wordt betwist. Wat daar verder ook van zij, feit is dat de positie van [eiser sub 3] en [eiser sub 4] binnen Alliade en de Freya Groep voor IGZ en NZa aanleiding was om in het rapport van juli 2016 te concluderen dat sprake is van de schijn van belangenverstrengeling. In dat kader is niet onbegrijpelijk, noch onrechtmatig te achten dat RTL Nieuws (ook) aandacht vraagt voor de positie van [eiser sub 3] en [eiser sub 4] , als eigenaren van een meerderheidsbelang in Woonfoyers. De wijze waarop dat gebeurt in de uitzending van 15 september 2016 wordt niet onrechtmatig jegens hen geacht. De uitlating van [F] over beide ondernemers is weliswaar pretentieus te achten, maar het is de mening van [F] die getoond wordt en die is niet aan RTL toe te schrijven.

met betrekking tot de uitzending van 21 september 2016

4.25.

De inhoud van de uitzending 21 september 2016 is zonder meer onrechtmatig jegens [eiser sub 3] en [eiser sub 4] te achten. De mededeling dat [eiser sub 3] en [eiser sub 4] opstapten is feitelijk juist, maar dit opstappen wordt in oorzakelijk verband genoemd met de gestelde omstandigheid dat dit gebeurde omdat zij rommelden met zorgbudgetten van kwetsbare jongeren. Een verdere context, behoudens een verwijzing naar ‘een onthulling van RTL Nieuws vorige week’ ontbreekt, terwijl de uitzendingen van RTL nieuws van 14 en 15 september 2016 een dergelijke directe koppeling met [eiser sub 3] en [eiser sub 4] (juist) niet maakten, zeker niet wat betreft de uitlatingen die RTL daarbij als eigen mening of waarneming heeft gepresenteerd. Ook telt hier dat niet is gesteld of gebleken dat er hoor en wederhoor heeft plaatsgehad omtrent de beweerdelijke reden van het terugtreden van [eiser sub 3] en [eiser sub 4] , alsmede dat RTL niet heeft gesteld op welke feitelijke grond zij de oorzakelijke koppeling tussen het beweerdelijke ‘rommelen met zorgbudgetten’ en dat terugtreden heeft gebaseerd. Dit laatste klemt te meer, nu Alliade in haar persbericht van 19 september 2016, zijnde twee dagen vóór de betreffende uitzending, heeft gemeld dat [eiser sub 3] en [eiser sub 4] niet zijn afgetreden vanwege het rommelen met zorgbudgetten, maar ter voorkoming van verdere schade aan hun gezinnen en de diverse bedrijven waarbij zij betrokken zijn. Gemeld wordt voorts dat zij zich de komende tijd willen richten op het herstel van stabiliteit en rust voor hun familie en de cliënten en medewerkers van hun bedrijven. Ten slotte telt hier dat zonder nadere toelichting, die ontbreekt, niet valt in te zien dat voor de gewraakte uitlating ruimte bestond in het kader van de publieke aandacht die RTL wilde genereren voor de beweerdelijke missstand. Het terugtreden had, ook in dat opzicht, immers ook publiek gemaakt kunnen worden zonder daarbij als eigen stelling van RTL te vermelden dat [eiser sub 3] en [eiser sub 4] ‘rommelen met budgetten’ en zonder met die vermelding de genoemde oorzakelijke koppeling te maken.

4.26.

Voor het geval de voorzieningenrechter ten aanzien van de uitzending van 21 september 2016 tot voormeld oordeel komt, heeft RTL niet althans onvoldoende weersproken dat de gewraakte uitlating ook onrechtmatig is jegens Freya, nu het hier gaat om haar beide eigenaren/bestuurders en de in geding feiten en omstandigheden (in de gewraakte uitzendingen omschreven als - mogelijke - misstanden) plaatsvonden mede in het kader van de onderneming van Freya en haar dochterondernemingen.

conclusie

4.27.

Gelet op het bepaalde in r.o. 4.4. zijn de (gewijzigde) vorderingen ingesteld door DGH niet toewijsbaar.

4.28.

Nu de uitzending van 21 september 2016 onrechtmatig jegens Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] geacht moet worden, komen de vorderingen, met in achtneming van het navolgende, in na te melden zin voor toewijzing in aanmerking.

4.29.

Het onder 3.1 onder a gevorderde verbod is slechts toewijsbaar voor zover de door RTL in de uitzending van 21 september 2016 door haarzelf gedane mededeling dat [eiser sub 3] en [eiser sub 4] rommelden met zorgbudgetten wordt herhaald op basis van het bestaande feitenmateriaal. Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] hebben er ook belang bij dat [eiser sub 3] en [eiser sub 4] van RTL-zijde van de beschuldiging dat zij rommelden met zorgbudgetten gevrijwaard worden, voor zover dit ook is gebaseerd op het feitenmateriaal waarop de uitzending gebaseerd is.

Een algeheel verbod tot het doen van dergelijke uitlatingen door RTL in toekomstige uitzendingen is te verstrekkend. Toewijzing van een dergelijk verbod zou immers betekenen dat RTL ook in het (hypothetische) geval dat moet worden aangenomen dat [eiser sub 3] en [eiser sub 4] daadwerkelijk (direct of indirect) gerommeld hebben met zorgbudgetten en daaromtrent ‘nieuwe’ aanwijzingen zouden blijken, hier geen verslag van mag doen of dat zij derden daarover niet aan het woord mag laten.

Gelet op de inhoud van het programma van 21 september 2016 ziet de voorzieningenrechter voorshands evenmin aanleiding vorenbedoeld verbod uit te breiden naar een mogelijke toekomstige beschuldiging van materiële belangenverstrengeling, dan wel dat [eiser sub 3] en [eiser sub 4] verantwoordelijk zijn voor de vermeende misstanden bij Zorggroep Alliade, Woonfoyers en/of anderszins. Dergelijke beschuldigingen zijn niet geuit in de uitzending van 21 september 2016 en het gevorderde ‘en/of anderszins’ is bovendien te onbepaald.

4.30.

Het onder 3.1 onder b gevorderde bevel tot - kort gezegd - verwijdering van de gewraakte nieuwsitems en alle verwijzingen daarnaar van de websites van RTL Nederland is toewijsbaar, voor zover dit ziet op (het gewraakte item van) de uitzending van 21 september 2016.

4.31.

Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] hebben er recht op dat de in de uitzending van 21 september 2016 gedane onrechtmatige mededeling wordt gerectificeerd. [eiser sub 3] en [eiser sub 4] zijn daardoor op onrechtmatige wijze in hun eer en goede naam aangetast en rectificatie kan aan herstel bijdragen.

De onder 3.1 onder c gevorderde rectificatie acht de voorzieningenrechter echter te vergaand. De gewenste rectificatie grijpt niet alleen te diep in op de dagelijkse gang van zaken van de nieuwsuitzendingen van RTL, het zou immers gaan om
allenieuwsuitzendingen gedurende een gehele dag. Ook wordt gevraagd melding te maken dat RTL Nieuws ‘opnieuw ten onrechte gezegd’ heeft dat ‘ [eiser sub 3] en [eiser sub 4] rommelden met zorgbudgetten van kwetsbare jongeren’. Voor toewijzing van die deelvordering is vereist dat niet alleen de uitzending van 21 september 2016 maar ook een of meer van de voorgaande uitzendingen onrechtmatig waren. Alleen dan is immers van dat ‘opnieuw ten onrechte’ sprake. Aan die voorwaarde is echter niet voldaan, zoals uit het voorgaande blijkt. De te bevelen rectificatie van de uitzending van 21 september 2016 is een voldoende maatregel om hetgeen in die uitzending is geuit, te redresseren. Er bestaat geen aanleiding de mededeling dat de cliënten stiekem werden ingezet als goedkope schoonmaakkrachten te rectificeren. Ter zitting is immers onweersproken gebleven dat de opdrachtgever niet wist dat de schoonmaakwerkzaamheden door jongeren met een PGB werden uitgevoerd (zie 4.19). Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] hebben er wel belang bij dat gedurende een periode van veertien dagen een rectificatie wordt geplaatst op de website van RTL Nieuws.

4.32.

Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen, dient de volgende rectificatietekst te worden geplaatst:

“Rectificatie. Op 21 september 2016 hebben wij een item uitgezonden over het terugtreden van de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] als directeuren bij Zorggroep Alliade. De mededeling van RTL Nieuws dat de aanleiding van dit terugtreden het rommelen van deze personen met zorgbudgetten van kwetsbare jongeren was, is door de voorzieningenrechter van de rechtbank Midden Nederland als onrechtmatig beoordeeld.”

4.33.

De hiervoor genoemde rectificatietekst dient geplaats te worden zonder toevoegingen in een zwart kader, waarbij het woord ‘Rectificatie’ dient te worden geplaatst in een lettertype in grootte gelijk aan de hoofdletters in de kop van het door RTL Nieuws op 15 september 2016 op de website gepubliceerd artikel ‘Gerommel met PGB’. De rest van de tekst dient geplaatst te worden in een lettertype in grootte gelijk aan de normale tekstuele inhoud van een regulier artikel. De rectificatie dient zo te worden geplaatst dat deze gedurende veertien dagen direct zichtbaar is op de openingspagina van de website van RTL Nieuws.

4.34.

De gevorderde dwangsommen ter zake het onder 3.1 onder a. b. en d. gevorderde zullen worden toegewezen, met dien verstande dat deze gematigd en/of gemaximeerd zullen worden als hierna te melden.

4.35.

Het onder 3.1. onder e. en f. gevorderde komt niet voor toewijzing in aanmerking, nu Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] onvoldoende hebben onderbouwd belang te hebben bij toewijzing van dit deel van het gevorderde. Dit geldt te meer, nu alleen de uitzending van 21 september 2016 onrechtmatig geacht wordt het en het onder 3.1 onder b en onder d. gevorderde in na te melden zin reeds wordt toegewezen. Voorts stuit de onder f. gevraagde rectificatie af, nu die rectificatie slechts toewijsbaar zou zijn indien vast staat dat [eiser sub 3] en [eiser sub 4] niet onoorbaar hebben gehandeld. Dat een beschuldigende uitlating onrechtmatig is, betekent echter nog niet dat de juistheid van het tegendeel vast staat. Dat geldt ook hier. Voor onderzoek naar de juistheid van de gewenste rectificatie-inhoud biedt dit kort geding geen ruimte.

4.36.

Het onder 3.1. onder g. en h gevorderde komt niet voor toewijzing in aanmerking, nu onvoldoende gebleken is dat Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] een voldoende concreet belang hebben bij dergelijke verstrekkende voorzieningen, waarbij geldt dat een verwijzing op sociale media naar een publicatie op social media op zichzelf niet onrechtmatig is.

4.37.

Aangezien elk van partijen (DGH daargelaten) als op enig punt in het ongelijk gesteld is te beschouwen, zullen de proceskosten worden gecompenseerd op de hierna te vermelden wijze.

5.De beslissing

De voorzieningenrechter

in de procedure Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] tegen RTL

5.1.

beveelt RTL zich te onthouden van toekomstige uitzendingen over de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] waarin op basis van het bestaande feitenmateriaal door haarzelf wordt gesteld dat zij rommelden met zorgbudgetten,

5.2.

veroordeelt RTL om aan Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] een dwangsom te betalen van € 5.000,-- voor iedere dag of gedeelte daarvan, dat zij niet aan het onder 5.1 vermelde bevel voldoet,

5.3.

beveelt RTL dat zij binnen twee dagen na betekening van dit vonnis het item in haar nieuwsuitzending van 21 september 2016, zoals onder 2.9.3. is weergegeven, van haar websites verwijderd en verwijderd zal houden, hieronder begrepen de op de websites van RTL voorkomende verwijzingen daarnaar, voor zover dit ziet op de onder 2.9.3 bedoelde inhoud van de uitzending,

5.4.

veroordeelt RTL om aan Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] een dwangsom te betalen van € 1.000,-- voor iedere dag of gedeelte daarvan, dat zij niet aan het onder 5.3 vermelde bevel voldoet,

5.5.

beveelt RTL tot het plaatsen van de navolgende rectificatie op de website van RTL Nieuws:

De rectificatie dient geplaatst te worden zonder toevoegingen in een zwart kader waarbij het woord ‘Rectificatie’ dient te worden geplaatst in een lettertype in grootte gelijk aan de hoofdletters in de kop van het door RTL Nieuws op 15 september 2016 op de website gepubliceerd artikel ‘Gerommel met PGB’. De rest van de tekst dient geplaatst te worden in een lettertype in grootte gelijk aan het normale lettertype dat gebruikt wordt voor de inhoud van een regulier artikel. De rectificatie dient zo te worden geplaatst dat deze gedurende veertien dagen direct zichtbaar is op de openingspagina van de website van RTL Nieuws.

5.6.

veroordeelt RTL om aan Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] een dwangsom te betalen van € 5.000,-- voor iedere dag of gedeelte daarvan, dat zij niet aan het onder 5.5. vermelde bevel voldoet,

5.7.

bepaalt dat uit hoofde van dit vonnis niet meer dwangsommen zullen worden verbeurd dan een totaalbedrag van € 100.000,--, welk bedrag geldt als gezamenlijk totaal van al hetgeen met betrekking tot de diverse veroordelingen aan dwangsommen mocht worden verbeurd,

5.8.

verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad,

5.9.

compenseert, wat het geding tussen Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] en RTL aangaat, de kosten van deze procedure tussen partijen, in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt,

5.10.

wijst het meer of anders gevorderde af.

in de procedure DGH tegen RTL

5.11.

wijst het gevorderde af.

5.12.

veroordeelt DGH in de proceskosten, aan de zijde van RTL tot op heden begroot op nihil,

Dit vonnis is gewezen door mr. R.A. Steenbergen, bijgestaan door mr. T. Stokvis en in het openbaar uitgesproken op 26 oktober 2016.